[pagina 865]
[p. 865]
Woordregister
| a* naam in waterlopen 776 [Künzel] {2.3} |
| à voorzetsel 1832 [wei] <Frans {4.2} |
| A4 bepaald papierformaat 1992 [gvd] <L {3.4/5} |
| aaibaarheidsfactor factor volgens welke de wereld wordt ingedeeld 1969 [De Coster 1999] {4.4} |
| aaien* strelen 1717 [Claes Tw. 9] |
| aak* schip 1520 [hws] {1.2.4/4.1.11} |
| aal* beenvis 755-768 [Künzel] {2.3} |
| aalbes* vrucht 1500 [Claes Tw. 12] {4.1.2} |
| aalmoes gift 1236 [cg i 1, 22] <Frans |
| aalmoezenier katholiek geestelijke 1251-1275 [cg i 1, 292] <Frans {4.1.8} |
| aalscholver* pelikaanachtige 1868 [wnt] |
| aambeeld* blok waarop metalen bewerkt worden 1599 [Kil.] |
| aambei* besachtige opzwelling van de aderen 1485 [mnw] {1.2.1} |
| aamborstig* kortademig 1351-1400 [hws] |
| aan* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| aanappelen* rotzooien, onverschillig te werk gaan 1974 [Endt] {1.2.5/3.1} |
| aanbakken* vastkleven 1632 [wnt] |
| aanbevelen* aanraden 1656 [wnt abuseeren Suppl] |
| aanbidden* met geestdrift vereren 1240 [Bern.] {1.2.5} |
| aandacht belangstelling 1430 [hws] <Duits |
| aandoening* gewaarwording 1553 [wnt haast] |
| aaneen* bijwoord van tijd: elkaar in tijd opvolgend 1436 [hws] {4.1.7} |
| aanfluiting* voorwerp van bespotting 1637 [Statenvertaling (2 Kronieken 29:8)] |
| aangaande* voorzetsel 1854-1855 [wnt] {4.2} |
| aangenaam* behaaglijk 1475 [hws] |
| aangeschoten* dronken 1880 [wnt weg i] |
| aangezicht* gezicht 1477 [Claes Tw. 9] {1.2.4/1.2.5} |
| aangezien* onderschikkend voegwoord 1637 [wnt] {4.2} |
| aanhangwagen wagen die door andere wordt voortgetrokken 1934 [Vd Sijs 1996, 236] <Duits {1.4/4.1.10} |
| aanhankelijkheid innige gehechtheid 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| aanklampen* staande houden 1672 [wnt Suppl] |
| aanleiding* omstandigheid die iets ten gevolge heeft 1614 [wnt] |
| aanlengen* verdunnen 1592 [wnt] |
| aanmatigen, zich wederrechtelijk aanspraak maken op 1658 [wnt] <Duits |
| aanminnig* bekoorlijk 1348 [mnw] |
| aanranden* te lijf gaan (al dan niet met ontucht) 1544 [hws] |
| aanrecht* keukenblok 1542 [Dasypodius] {1.2.5} |
| aanrichten* veroorzaken 1597 [wnt Suppl] |
| aanschijn* gelaat 901-1000 [wps] |
| aanstonds* bijwoord van tijd: gauw 1673 [wnt Suppl] {3.1} |
| aantal onbepaalde veelheid 1634 [wnt land] <Nederduits {3.2} |
| aantijgen* beschuldigen 1562 [Naembouck] |
| aanvaarden* beginnen 1240 [Bern.] |
| aanvallig* bekoorlijk 1633 [wnt abel] {1.2.5} |
| aanvangen* beginnen 1350 [mnw] |
| aanvankelijk bijwoord van tijd: in het begin 1784-1785 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| aanwezig* voorhanden 1561 [wnt verdrinken] |
| aap* primaat 1451-1500 [mnw] {4.1.3} |
| aapje* huurrijtuig 1880-1885 [wnt] {4.1.10} |
| aar* bovenste deel van de halm van graangewassen 1240 [Bern.] |
| aard* akker 1019-1030 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| aard* geaardheid 1287 [cg NatBl] {1.2.6} |
| aardappel* eetbare knol 1712 [wnt] {4.1.6} |
| aardbei vrucht 1597 [wnt] {4.1.2} |
| aarde* grond 901-1000 [wps] {1.2.6} |
| aarde* onze planeet 1624 [wnt] {1.2.6} |
| aardewerk* vaatwerk van aarde 1596 [wnt vreemdigheid] |
| aardig* bekoorlijk, mooi 1420 [hws] {1.2.3} |
| aardig* vriendelijk, beleefd 1786 [wnt] {1.2.3} |
| aardrijkskunde geografie 1769 [Geographische Oefening schetzende de geheele aardrykskunde] |
| aardvarken buistandig zoogdier 1779 [wnt] <Afrikaans {3.2/4.1.3} |
| aardwolf hyena-achtige 1882 [wnt z.j.] <Afrikaans {3.2/4.1.3} |
| aars* anus 1410 [mnw] {4.4} |
| aartsbisschop metropoliet 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| aartsdom zeer dom 1866 [wnt] |
| aarzelen* weifelen 1600 [wnt] {1.2.3/3.1} |
| aas* lokspijs, voedsel 1287 [cg NatBl] {1.2.3} |
| aas de één in het dobbel- en kaartspel 1350 [mnw] <Frans {1.2.3/4.1.18} |
| abactis secretaris 1899 [dbl] |
| abacus telraam 1515 [wnt trezoor] <Latijn |
| abattoir slachthuis 1861 [wnt villen i] <Frans |
| abces ettergezwel 1669 [mey] <Frans |
| abdicatie troonsafstand 1824 [wei] <Frans |
| abdiceren troonsafstand doen 1824 [wei] <Latijn |
| abdij klooster 1240 [Bern.] <me Latijn {3.2} |
| abdis overste van vrouwenklooster 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn {4.1.8} |
[pagina 866]
[p. 866]
| abdomen onderbuik 1661 [Aanv wnt] <Latijn {3.2} |
| abductie wegvoering 1658 [mey] <Latijn |
| abeel populier 1240 [cg i Gent] <Frans |
| abel bekwaam 1350-1420 [mnw] <Frans |
| abel spel Middelnederlands wereldlijk toneelspel 1410 [mnw] {4.1.15} |
| aberratie afwijking 1658 [mey] <Frans |
| abessijn kattensoort 1951 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| abituriënt eindexamenkandidaat 1824 [wei] <Duits |
| abject verachtelijk 1824 [wei] <Frans |
| ablatief zesde naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| ablaut regelmatige klankwisseling 1846 [wnt wortel] <Duits |
| abnormaal tegen de norm 1864 [wnt] |
| abolitie afschaffing 1540 [hws] <Frans |
| A-bom atoombom 1945-1950 [Van Nierop 1975] <Engels {4.1.14} |
| abominabel afschuwelijk 1301-1400 [hws] <Frans |
| abonneren intekenen 1824 [wei] <Frans |
| aborteren een miskraam hebben of opwekken 1650 [mey] <Latijn |
| abortief vruchtafdrijvend 1824 [wei] <Frans |
| abortus ontijdige geboorte, miskraam 1663 [mey] <Latijn |
| abracadabra toverspreuk 1726 [wnt] <Grieks {3.1/3.2/4.3} |
| abri wachthuisje 1886 [kku] <Frans |
| abrikoos vrucht 1625 [wnt Suppl] <Frans {4.1.2} |
| abrupt plotseling plaatshebbend 1650 [mey] <Frans |
| abscis afstand van een punt tot de y-as 1847 [kku] <modern Latijn |
| abseilen zich langs een touw naar beneden laten zakken 1997 [Kampioen dl. 112, 4, 606-66, 7] <Duits {3.2} |
| absent afwezig 1404 [Claes] <Frans |
| absenteren, zich zich verwijderen 1448 [hws] <Frans |
| absentie afwezigheid 1370-1378 [hws] <Latijn |
| absint likeur 1775 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| absolutie vergiffenis van zonden 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| absolutisme onbeperkte heerschappij 1872 [gvd] <Frans |
| absoluut volstrekt 1553 [Vd Werve] <Latijn |
| absolveren kwijtschelden 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| absorberen inzuigen 1553 [Vd Werve] <Frans of Latijn |
| absorptie inzuiging 1824 [wei] <Frans |
| abstinent iemand die zich vrijwillig onthoudt 1301-1350 [hws] <Frans |
| abstinentie vrijwillige onthouding 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| abstract afgetrokken 1650 [Claes Tw. 12] <Latijn |
| abstractie afgetrokken begrip 1824 [wei] <Frans |
| abstraheren in gedachte afzonderen 1824 [wei] <Latijn |
| absurd ongerijmd 1548 [wnt] <Frans of Latijn |
| absurditeit ongerijmdheid 1658 [mey] <Frans |
| abt overste van monnikenklooster 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn {4.1.8} |
| abuis vergissing 1410 [mnw] <Frans |
| acacia boomsoort 1554 [Dod.] <Latijn |
| academicus iem. met academische opleiding 1648 [wnt raken] <Latijn |
| academie genootschap ter bevordering van wetenschap en kunst, hogeschool 1575 [wnt wassen i] <Latijn |
| acanthus doornachtige plant 1608 [wnt berenklauw] <Latijn |
| a capella zonder instrumentale begeleiding 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| accelerando bijwoord: in versneld tempo 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| acceleratie versnelling 1625 [wnt Suppl] <Frans |
| accelerator versneller 1896 [kui] <Engels |
| accelereren versnellen 1553 [Vd Werve] <Frans |
| accent klemtoon 1240 [Bern.] <Frans |
| acceptabel aannemelijk 1720 [mey] <Frans |
| acceptant iem. die op zich neemt een wissel te betalen 1631 [wnt] <Frans |
| acceptatie aanneming, aanvaarding 1511 [hws] <Frans |
| accepteren aannemen 1452-1494 [hws] <Frans |
| accessoires bijkomende zaken 1503 [Boutillier] <Frans |
| accijns verbruiksbelasting 1629 [wnt] <me Latijn |
| acclamatie toejuiching 1688 [wnt knevelarij] <Frans |
| acclimatiseren aan een ander klimaat gewennen 1824 [wnt] |
| accolade haakje tot verbinding van twee of meer regels 1824 [wei] <Frans |
| accommodatie aanpassing 1624 [wnt] <Frans |
| accommoderen aanpassen 1582 [wnt Suppl nalezing] <Frans |
| accompagneren begeleiden 1598 [wnt] <Frans |
| accordeon toetsinstrument 1847 [kku] <Frans {4.1.16} |
[pagina 867]
[p. 867]
| accorderen overeenkomen, overeenstemmen 1281 [cg i 1, 564] <Frans |
| accountant rekeningkundige 1897 [koe] <Engels |
| accrediteren van geloofsbrieven voorzien 1734 [wnt] <Frans |
| accu energiereservoir 1919 [wnt] {1.1/1.2.4/1.2.5} |
| acculturatie aanpassing aan de cultuur 1952 [Aanv wnt] |
| accumulatie opeenhoping 1786 [wnt] <Frans |
| accumulator energiereservoir 1875 [wnt] <Latijn {1.2.4} |
| accumuleren opeenhopen 1524 [hws] <Frans |
| accuraat nauwkeurig 1654 [mey] <Duits |
| accuratesse zorgvuldigheid 1698 [wnt] <Duits |
| accusatief vierde naamval 1605 [P. Heyns, Cort onderwys] <Latijn |
| ace bij tennis: service die niet kan worden geretourneerd 1984 [gnn] <Engels |
| acetaat zout van azijnzuur 1847 [kku] |
| aceton oplosmiddel 1898 [gvd] |
| acetyleen koolwaterstof 1895 [wnt volume] |
| ach* tussenwerpsel: uitroep van droefheid 1265-1270 [cg Lut.K] {4.3} |
| achenebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1961 [gvd] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| achilleshiel kwetsbare plaats 1872 [gvd] |
| achillespees pees aan de hiel 1908 [wnt] |
| achromatisch kleurloos 1824 [wei] |
| acht* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| acht* aandacht 1350 [hws] {1.2.5} |
| achtel* achtste hectoliter, oude inhoudsmaat 1460-1514 [mnw] {3.1} |
| achteloos* onoplettend 1550 [wnt] {1.2.5} |
| achten* acht slaan op 1265-1270 [cg Lut.K] |
| achter* voorzetsel 876-900 [cg ii 1, 39] {1.2.5/4.2} |
| achterbaks* stiekem 1451-1500 [mnw] |
| achterban* onderafdelingen 1350 [mnw] |
| achterdocht* argwaan 1599 [Kil.] |
| achtereen* bijwoord van tijd: zonder tussenpozen 1285 [cg Rijmb.] {4.1.7} |
| achterhoede* achterste troepen van een leger 1376-1384 [mnw] {4.1.14} |
| achterklap* kletspraat achter iemands rug 1301-1400 [mnw] |
| achterkleinkind* kind van een kleinkind 1784-1785 [wnt] {4.1.4} |
| achterlijk* ten achteren zijnde 1758 [wnt Suppl] {1.2.5} |
| achterstallig* niet op tijd betaald 1299 [cg i 1 Holland graf. kans.] |
| achterste* billen 1567 [wnt] {1.2.1/4.4} |
| achterwaarts* naar achteren 1445 [mnw] {1.2.5} |
| achterwerk* billen 1882 [wnt z.j.] {4.4} |
| achttien* telwoord 1266-1268 [cg i Gent] {4.2} |
| achturig acht uur durend 1892 [wnt vakvereeniging] {3.1} |
| acid lsd 1970 [R75] <Engels {4.1.6} |
| acid house elektronische discomuziek 1988 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| acne vetpuistje 1832 [wei] <Grieks {3.2} |
| acquisiteur werver van advertenties e.d. 1908 [Baale, Handboek vreemde woorden] {3.3} |
| acquisitie aanwinst 1518 [hws] <Frans |
| acquit kwitantie 1370-1378 [hws] <Frans |
| acquitteren kwijten 1650 [Aanv wnt] <Frans |
| acrobaat kunstenmaker 1824 [wei] <Frans |
| acroniem letterwoord 1990 [wp] <Engels |
| acrostichon naamvers 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| acryl kunststof 1974 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| act nummer 1965 [R75] <Engels |
| acteren toneelspelen 1843 [wnt] |
| acteur toneelspeler 1553 [Vd Werve] <Frans |
| actie handeling 1390 [hws] <Latijn {1.2.3} |
| actief werkzaam 1580 [wnt] <Frans |
| actinium radioactief chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| activeren aanwakkeren 1847 [kku] <Frans |
| activeren een computerprogramma actief maken 1999 [R99] <Engels |
| activiteit werkzaamheid 1663 [mey] <Frans |
| activum bedrijvende vorm 1633 [Ruijs] <Latijn |
| actreutel actrice met een stijl van acteren uit de jaren vijftig 1970 [R84] {1.2.5/4.4} |
| actualiteit onderwerp van de dag 1754 [wnt] <Frans |
| actuaris wiskundig adviseur 1754 [wnt] <Latijn |
| actueel op het ogenblik bestaand 1535 [wnt] <Frans |
| acupressuur druktherapie 1910-1914 [Bauwens] |
| acupunctuur geneeswijze d.m.v. naalden 1832 [wei] {1.2.5} |
| acuut plotseling opkomend (van ziekte) 1832 [wei] <Latijn |
| acuut dringend 1916 [wnt] <Latijn |
| adagio bijwoord: bedaard 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| adagium spreuk 1650 [mey] <Latijn |
| adamsappel strottenhoofd 1757 [Claes Tw. 9] |
| adaptatie aanpassing 1863 [kku] <Frans |
| adapter apparaat tussen stekker en stopcontact als de systemen niet passen 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| adapteren aanpassen 1847 [wnt] <Frans |
| adat traditie 1804 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| adder* slang 1340 [mnw] {1.2.4} |
| addict verslaafde 1984 [gnn] <Engels |
[pagina 868]
[p. 868]
| additief m.b.t. optelling 1847 [kku] <Frans |
| additioneel toegevoegd 1672 [wnt] <Frans |
| adel stand der edelen 1447 [hws] <Duits |
| adelaar roofvogel 1477 [Teuth.] <Duits |
| adelborst aspirant-officier bij de marine 1813 [wnt] {4.1.14} |
| adellijk lang bewaard (van vlees) 1780 [wnt Suppl] |
| adem* ingeademde lucht 1240 [Bern.] {3.1} |
| adept ingewijde 1660 [wnt Suppl nalezing] <Latijn |
| adequaat overeenkomstig 1658 [mey] <Latijn |
| ader* bloedvat 1236 [cg i 1, 27] |
| aderlaten* door het openen van een ader bloed aftappen 1537 [wnt Suppl] |
| adhesie aantrekkingskracht 1820 [wnt] <Frans {1.2.6} |
| adhesie instemming 1847 [wnt Suppl] <Frans |
| ad hoc voor deze zaak 1839 [wnt assimileeren Suppl] <Latijn {1.2.6} |
| adie tussenwerpsel: groet 1477 [Teuth.] {4.3} |
| adieu tussenwerpsel: groet 1475 [hws] <Frans {4.3} |
| adjectief bijvoeglijk naamwoord 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| adjudant officier van de staf 1706 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| adjunct toegevoegd functionaris 1503 [Boutillier] <Latijn |
| administrateur bestuurder 1540 [wnt Suppl] <Frans |
| administratie bestuur 1299 [cg I4, 2709] <Frans |
| administratief m.b.t. de administratie 1805 [mey] <Frans {3.2} |
| administreren besturen 1488 [hws] <Frans |
| admiraal opperbevelhebber van oorlogsvloot 1492 [wnt Suppl] <Frans {4.1.14} |
| admissie toelating 1460-1486 [mnw verhalen] <Frans |
| adolescent jongeling 1886 [kku] <Frans {4.1.4} |
| adolescentie jeugdjaren 1847 [kku] <Latijn |
| adopteren aannemen als kind 1553 [Van Mussem] <Frans |
| adoptie aanneming als kind 1566 [wnt voorzicht] <Frans |
| adoptief aangenomen (als kind) 1503 [Boutillier] <Frans |
| adorabel aanbiddelijk 1720 [mey] <Frans |
| adoratie aanbidding 1553 [Vd Werve] <Frans |
| adoreren aanbidden 1553 [Vd Werve] <Frans |
| ad rem ter zake, snedig 1824 [wei] <Latijn |
| adrenaline bijnierhormoon 1910 [kwt] |
| adres woon- of verblijfplaats 1574 [Claes] <Frans |
| adresseren aan iem. richten 1512 [hws] <Frans |
| adstructie toelichting, staving 1683 [wnt] <me Latijn |
| adstrueren toelichten 1656 [wnt] <Latijn |
| advent naderende komst (des Heren) 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| adverbiaal bijwoordelijk 1895 [wnt] <Frans of Latijn |
| adverbium bijwoord 1633 [Ruijs] <Latijn |
| advertentie aankondiging in krant e.d. 1785 [wnt Suppl] <Frans |
| adverteren openbaar bekendmaken 1451 [hws] <Frans |
| advertorial advertentie die gepresenteerd wordt als redactionele tekst 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| advies mening, raad 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn |
| adviseren raad geven 1467-1490 [hws] |
| adviseur raadgever 1847 [wnt] {3.3} |
| advocaat rechtsgeleerde 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| advocaat tropische boom en vrucht 1770 [wnt] {4.1.2} |
| advocaat eierdrank 1781 [wnt] {4.1.6} |
| advocatuur werkkring van een advocaat 1924 [gvd] <Duits {3.2} |
| aerobics gymnastische dans die de ademhaling bevordert 1984 [gnn] <Engels {4.1.18} |
| aërodynamica leer van de beweging der gassen 1824 [wei] |
| aëroob de zuurstof rechtstreeks onttrekkend aan de omgeving 1909 [wnt reincultuur] <Frans |
| aëroplaan vliegmachine 1911 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| aërosol de in de lucht zwevende deeltjes 1949 [Kath. Enc.] |
| af* bijwoord van plaats 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| afasie onvermogen tot taalgebruik 1863 [kku] <modern Latijn |
| afbouwen* de bouw voltooien 1845-1849 [wnt] {1.2.3/1.2.5} |
| afbouwen verminderen 1971 [Theissen 1978] <Duits {1.2.3/1.2.5/3.2} |
| afbranden* vernietigend beoordelen 1985 [De Coster 1999] {1.2.1/1.2.5/3.1} |
| afdanken* afwijzen, uit de dienst ontslaan 1546 [wnt Suppl] |
| affabile lieflijk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| affaire zaak 1300 [mnw] <Frans |
| affect gemoedsaandoening 1557 [wnt Suppl] <Latijn |
[pagina 869]
[p. 869]
| affectatie gemaaktheid 1699 [wnt] <Frans |
| affecteren voorgeven 1582 [wnt] <Frans |
| affectie genegenheid 1433 [hws] <Frans |
| affettuoso met veel gevoel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| affiche aanplakbiljet 1823 [wnt] <Frans |
| afficheren aanplakken 1864 [wnt Suppl] <Frans |
| affidavit attest 1832 [wei] <me Latijn |
| affiliëren als kind aannemen 1824 [wei] <Frans |
| affiniteit verwantschap 1553 [Vd Werve] <Frans |
| affirmatief bevestigend 1656 [wnt] <Frans |
| affirmeren bevestigen 1353 [hws] <Frans |
| affix toevoegsel 1911 [Gonggrijp, Brieven van Opheffer aan de Redactie van het Bataviaasch Nieuwsblad, 140-41] <modern Latijn |
| affreus afschuwelijk 1785 [wnt] <Frans |
| affricaat klank die als explosief begint en als spirant eindigt 1912 [kku] |
| affronteren krenken 1678 [wnt] <Frans |
| affuit onderstel van een vuurmond 1564 [wnt Suppl] <Frans |
| afgezaagd* zo dikwijls ter sprake gebracht dat het nieuwe er allang af is 1838 [wnt] |
| afgezant (van staatswege) afgevaardigde 1637 [wnt] <Duits |
| afghani munteenheid van Afghanistan 1925 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Afghaans {4.1.12} |
| afgod* valse godheid 1240 [Bern.] |
| afgrijzen* afschuw 1440 [mnw] |
| afgrond* grondeloze diepte 901-1000 [wps] {1.2.6} |
| afgunst* jaloezie 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| aficionado bewonderaar, fan 1986 [De Coster 1999] <Spaans {3.2} |
| afijn tussenwerpsel: kortom 1903 [wnt] {4.3} |
| afkalven* afbrokkelen (van aarden wanden) 1578 [wnt Suppl] |
| afkatten afsnauwen 1970 [Aanv wnt] |
| afkeer weerzin 1611-1620 [wnt] <Duits |
| afkicken ontwennen van drugs 1968 [R75] <Engels |
| afko afgekort woord, zoals aso of depri 1987 [Kuitenbrouwer] {4.4/5} |
| afkondigen* in het openbaar bekendmaken 1477 [hws] {3.1} |
| aflaat* kwijtschelding van zonden 901-1000 [wps] |
| afmatten uitputten 1654 [wnt] |
| afnemer koper 1903 [wnt Suppl] <Duits |
| afnokken weggaan 1937 [wnt] <Engels |
| aforisme korte spreuk 1615 [wnt] <me Latijn |
| a fortiori bijwoord: met meer reden 1600 [wnt reden i] <Latijn |
| afrodisiacum geslachtsdrift stimulerend middel 1824 [wei] <modern Latijn |
| afrorock combinatie van rock en Afrikaanse muziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| afrossen* een pak slaag geven 1641 [wnt walgen] |
| afscheid* het scheiden 1450 [mnw] |
| afschuw gevoel van afkeer 1736 [wnt] <Duits |
| afstijgen* naar beneden gaan 1561 [wnt] |
| aft spruw 1896 [kui] <Latijn |
| aftaaien weggaan 1974 [Endt] <Engels |
| aftakelen* een schip aftuigen 1809-1811 [wnt] |
| aftands* oud 1650 [Lezen in Geld. en Overijs. bronnen p, 53] |
| aftershave scheerlotion 1965 [R75] <Engels |
| aftrekken* in de wiskunde: verminderen 1445 [Claes Tw. 9] |
| aftrekken* bevredigen 1906 [wnt Suppl] {4.4} |
| aftroggelen* afhandig maken 1644 [wnt] |
| aftuigen* afranselen 1912 [wnt] |
| afvaardigen* iem. zenden en machtigen 1580 [wnt Suppl] {3.1} |
| afvalbaron industrieel die de milieuwetten schendt 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| afvallig ontrouw 1637 [wnt] <Duits |
| afwasmachine toestel dat de afwas doet 1961 [gvd] {4.1.9} |
| afwezig* absent 1599 [Kil.] {1.2.5} |
| afzakkertje glaasje sterkedrank na maaltijd of andere drank 1730 [Sanders 1997a] {4.1.6} |
| afzet het verkopen 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| afzichtelijk* wanstaltig 1856 [wnt] |
| afzien* (in de sport) lijden 1970 [Recht voor raap] {1.2.2/3.1} |
| afzonderlijk* op zichzelf staande 1650 [wnt] |
| agaat kwartsgesteente 1240 [Bern.] <Frans |
| agar-agar gedroogd zeewier, de gelatine daaruit gemaakt 1765 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| agave vetplant 1852 [wnt] <modern Latijn |
| agenda aantekenboek 1769 [wnt] <Latijn |
| agenderen tot een agenda verenigen 1880 [wnt agenda Suppl] |
| agens werkende kracht 1829 [wnt vocatief] <Latijn |
| agent vertegenwoordiger 1554 [Stallaert] <Frans |
| agent beambte bij de politie 1841 [wnt] <Frans |
| agentuur handelsvertegenwoordiging 1847 [kku] <Duits |
| ageren optreden 1490 [hws] <Latijn |
[pagina 870]
[p. 870]
| aggiornamento aanpassing van de kerk aan maatschappelijke ontwikkelingen 1975 [R75] <Italiaans {3.2} |
| agglomeraat opeenhoping 1932 [wnt] <Frans |
| agglomeratie opeenhoping 1926 [wnt Suppl] <Frans |
| agglutinatie samenkleving 1847 [kku] <Frans |
| agglutineren samenkleven 1824 [wei] <Frans |
| aggregaat samenstel van werktuigen 1937 [wnt] <Duits |
| aggregatie samenvoeging 1548 [wnt clausule] <me Latijn |
| agio opgeld 1565 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| agitatie opgewondenheid 1553 [Vd Werve] <Frans |
| agitato onrustig 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| agitator onruststoker 1847 [kku] <Latijn |
| agiteren verontrusten 1553 [Vd Werve] <Frans |
| agitprop communistische afdeling 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| agnostisch volgens de leer dat wij het transcendente niet kunnen kennen 1926 [wnt] <Engels |
| agogiek vormingswerk 1992 [gvd] |
| agogisch m.b.t. de agogiek 1929 [kwt] |
| agoog welzijnswerker 1969 [Aanv wnt] |
| agora centraal plein in oude Griekse steden 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| agorafobie pleinvrees 1910 [kwt] |
| agrafie onvermogen om schriftelijk te formuleren 1903 [koe] |
| agrariër landbouwer 1888 [wnt Suppl] <Duits {4.1.13} |
| agrarisch m.b.t. de landbouw 1769 [wnt] <Latijn |
| agressie vijandelijke aanval 1592 [wnt] <Frans |
| agressief aanvallend 1847 [kku] <Frans |
| agressiviteit het agressief-zijn 1933 [wnt] <Frans |
| agressor aanvaller 1961 [gvd] <Engels |
| ah* tussenwerpsel: uitroep van verwondering, smart e.d. 1285 [mnw] {4.3} |
| aha* tussenwerpsel: uitroep van verrassing 1850 [wnt] {4.3} |
| aha-erlebnis plotseling dagend inzicht 1951 [wp (inzicht)] <Duits {3.2} |
| ahob overwegboom 1950 [wp jaarboek 1962] <L {1.2.5/3.4} |
| ahoi tussenwerpsel: uitroep om schip te praaien 1897 [wnt trechter] <Engels {4.3} |
| ahorn esdoorn 1479 [Claes] <Duits |
| ai* tussenwerpsel: uitroep van onaangename gewaarwording 1220-1240 [vmnw] {4.3} |
| ai tandarm zoogdier 1718 [Van Donselaar Tw. 12] <Portugees {3.2/4.1.3} |
| Aibo robothond 1999 [Sanders 2000] <Japans of Engels {3.2/4.1.18} |
| aids ziekte 1983 [R84] <Engels {4.4} |
| aikido Japanse gevechtssport 1972 [Grote Sport Enc.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| aimabel beminnelijk 1777 [mey] <Frans |
| air houding 1694 [wnt Suppl] <Frans |
| airbag ballon in het dashboard van een auto die zich bij botsing opblaast 1994 [Vd Sijs 1996, 306] <Engels |
| airconditioning luchtbehandeling 1939 [kwt] <Engels {4.1.9} |
| airedaleterriër hondensoort 1919 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| airmile waardepunten die inwisselbaar zijn tegen reischeques 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| aïs met een halve toon verhoogde a 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| ajakkes tussenwerpsel: uitroep van tegenzin 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb. 118] {4.3} |
| ajour opengewerkt 1824 [wei] <Frans |
| ajuin ui 1285 [cg I2, 1021] <Latijn {1.2.4/4.1.6} |
| ajuus, aju tussenwerpsel: groet 1747 [wnt] {1.2.4/1.2.5/4.3} |
| akela leidster van de welpen bij de padvinders 1926 [Aanv wnt] <Engels |
| akelei plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <me Latijn |
| akelig* naar 1615 [wnt] |
| aker emmer 1276-1300 [cg Lut.A] <me Latijn |
| akkefietje karweitje, zaakje 1808 [wnt] |
| akker* stuk bouwland 821-823 [Claes] {2.3} |
| akkerbouwer* landbouwer 1556 [wnt Suppl] {4.1.13} |
| akkoord overeenkomst 1290 [cg I2, 1454] <Frans |
| akoestiek gehoorleer 1751 [wnt Suppl] <Frans |
| akropolis stadsburcht 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| aks* bijl 901-1000 [wps] |
| akte schriftelijk stuk 1453 [hws] <Frans |
| akte hoofddeel van toneelstuk 1798 [wnt] <Frans {3.2} |
| al* onbepaald voornaamwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {1.3/2.5/4.2} |
| al* bijwoord van tijd: reeds 1634 [wnt Suppl] {4.1.7} |
| alaaf* tussenwerpsel: carnavalskreet 1863 [kku] {4.3} |
| alang-alang reuzengrassoort 1744 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| alarm noodsein, onrust 1488 [hws] <Frans |
| albast gipssoort 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
[pagina 871]
[p. 871]
| albatros stormvogel 1763 [wnt] <Engels of Frans {3.2} |
| albe wit miskleed 1240 [Bern.] <Latijn |
| albertijn munt 1600 [Van Gelder 1965] <Frans {4.1.12} |
| albino mens of dier zonder pigmentkleurstof 1824 [wei] <Portugees {3.2} |
| album boek met witte bladen om versjes of foto's te verzamelen 1700 [wnt] <Latijn |
| album grammofoonplaat of cd 1974 [R75] <Engels |
| albumine in water oplosbaar eiwit 1847 [kku] |
| alcalde burgemeester 1695 [Schimpdicht op Jacob van Zuylen van Nyevelt] <Spaans {3.2} |
| alcazar burcht 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] <Spaans {3.2} |
| alchemie goudmakerij, primitieve scheikunde 1556 [wnt Suppl] <me Latijn |
| alcohol kleurloze vloeistof 1770 [wnt Suppl] <modern Latijn |
| alcoholica alcoholische dranken 1922 [wnt] <modern Latijn {4.1.6} |
| alcomobilist autobestuurder onder invloed 1993 [De Coster 1999] |
| al dente beetgaar (van deegwaren) 1984 [Blue Band Basiskookboek] <Italiaans {3.2} |
| alert bijdehand 1751 [wnt] <Frans |
| alexandrijn versvorm 1832 [Lulofs, Lessen over de Redekunst i, 179] <Frans |
| alexie woordblindheid 1910 [kwt] |
| alfa eerste letter van het Griekse alfabet 1560 [wnt Suppl] <Grieks {3.2} |
| alfabet letters van een spellingsysteem 1484 [Claes] <Latijn |
| alfanumeriek zowel met letters als cijfers werkend 1969 [Dijkman, Computer-abc 56] |
| alg wier 1663 [Claes] <Duits |
| algebra letterrekening 1612 [wnt Suppl] <me Latijn |
| algemeen* gemeenschappelijk, universeel 1562 [Dict. Tetraglotton 328C] |
| algoritme rekenschema 1734 [HubWes] |
| alias bijwoord: ook wel genaamd 1391 [Claes Tw. 9] <Latijn |
| alibi het aanwezig-zijn elders 1510 [wnt] <Latijn |
| alikruik slak 1634 [wnt] <? {3.5} |
| alimentatie toelage voor levensonderhoud van bloed- of aanverwanten 1737 [wnt] <Frans |
| alinea nieuwe regel 1838 [wnt] <Frans |
| alk steltloper 1763 [hou i, 5, 81] <Deens of Noors {3.2} |
| alkali hydroxide van een alkalimetaal 1583 [Claes Tw. 12] <me Latijn |
| alkoof klein vertrekje 1708 [wnt] <Frans |
| Allah naam van God bij de moslims 1686 [wnt verwoedheid] <Arabisch {3.2} |
| allee laan 1513 [wnt] <Frans |
| allee tussenwerpsel: komaan 1654 [wnt] <Frans {4.3} |
| alleen* bijwoord: zonder gezelschap 1240 [Bern.] |
| alleenstaande* vrijgezel 1984 [gvd] {3.1/4.1.4} |
| allegaar* onbepaald voornaamwoord 1236 [cg i 1, 24] {4.2} |
| allegorie zinnebeeldige voorstelling 1460-1470 [Latijns-Middelnederlands Vocabularius, hs. 19.590 Brussel] <Frans |
| allegretto bijwoord: levendig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| allegrissimo in de muziek: zeer snel 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| allegro bijwoord: vrolijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| allehens onbepaald voornaamwoord 1871 [Calisch, Nieuw Volledig Engelsch-Nederlandsch Wrdb. i] <Engels {4.2} |
| alleluja tussenwerpsel: lofkreet 1330 [mnw] <Latijn {4.3} |
| allemaal* onbepaald voornaamwoord 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| allemachtig* tussenwerpsel: uitroep van verwondering 1878-1881 [wnt] {4.3} |
| allemande een dans 1824 [wei] <Frans {4.1.15} |
| allengs* bijwoord van tijd: langzamerhand 1615 [wnt] {3.1} |
| allergeen allergie veroorzakende stof 1910-1914 [Bauwens] |
| allergie overgevoeligheid voor bepaalde stoffen 1910 [Claes Tw. 12] <Duits |
| allerhande* onbepaald voornaamwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| allerlei onbepaald voornaamwoord 1400 [mnw] {4.2} |
| alles* onbepaald voornaamwoord 1599-1607 [Claes] {4.2} |
| alliage verbinding 1862 [wnt] <Frans |
| alliantie bondgenootschap 1451 [hws] <Frans |
| allicht* bijwoord van modaliteit: zeker wel 1749 [wnt relatie] |
| alligator krokodilachtige 1734 [wnt] <Engels {3.2} |
| all-in alles, iedereen 1971 [R75] <Engels |
| alliteratie stafrijm 1824 [wei] <Frans |
| allocatie toewijzing 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| allochtoon niet-inheems 1920 [wnt allo-] |
| allochtoon buitenlander 1971 [Burger en De Jong 182] {4.4} |
[pagina 872]
[p. 872]
| allocutie toespraak 1654 [wnt] <Latijn |
| allooi innerlijk gehalte 1360 [Pauw, Voorgeboden der stad Gent 78] <Frans |
| allopathie geneeswijze met tegenwerkende geneesmiddelen 1832 [wei] <Duits |
| allotropie het voorkomen van stoffen in andere toestanden 1872 [gvd] |
| allottava met een octaaf verschil 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| allround in alle opzichten bedreven 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| alluderen zinspelen op 1561 [Mak] <Latijn |
| allure houding 1824 [wei] <Frans |
| allusie zinspeling 1654 [wnt] <Frans |
| alm bergweide 1876 [Bos, Beknopt leerboek der aardijkskunde 34, 38] <Duits |
| almachtig* onbeperkt in macht 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/5} |
| almanak kalenderboekje 1401-1450 [hws] <me Latijn |
| aloë plantengeslacht 1240 [Bern.] <Latijn |
| aloen-aloen stadsplein 1851 [Van Doren, Reis naar Nederlands Oost-Indië] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| alpaca hoefdier 1807 [wnt Suppl] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| alpaca legering 1879 [wnt] <Duits |
| alpino baret 1938 [wnt] {3.3/4.1.9} |
| alruin mandragora 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Duits |
| als* onderschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.5/4.2} |
| alsjeblieft, alstublieft* tussenwerpsel: verzoek 1721 [wnt] {4.3} |
| alsmaar bijwoord van tijd: voortdurend 1928 [Vd Sijs 1996] <Jiddisch {3.2/4.1.7} |
| alsmede* nevenschikkend voegwoord 1672 [wnt] {4.2} |
| alt lage vrouwenstem 1795 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| altaar offertafel 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn |
| alteratie verandering 1528 [Vorstermanbijbel] <Frans |
| altereren veranderen 1351-1400 [hws] <Frans |
| alternatie afwisseling 1654 [wnt] <Frans |
| alternatief elkaar afwisselend 1544 [wnt] <Frans |
| alterneren afwisselen 1553 [Van Mussem] <Frans |
| althans* bijwoord van modaliteit 1642 [wnt] {3.1} |
| althans* onderschikkend voegwoord 1715 [wnt] {4.2} |
| altijd* bijwoord van tijd: voortdurend 1248-1271 [vmnw] {4.1.7} |
| altimeter hoogtemeter 1847 [kku] |
| altoos* bijwoord van tijd: altijd 1200 [cg ii 1 Servas] {3.1} |
| altruïsme onbaatzuchtigheid 1898 [wnt] <Frans |
| aluin dubbelzout 1240 [Bern.] <Frans |
| aluminium chemisch element 1835 [wnt] <modern Latijn |
| alvast* bijwoord van tijd: voorlopig 1784-1785 [wnt] {4.1.7} |
| alveolair bij de tandkassen gevormd (van spraakklanken) 1847 [kku] |
| alvleesklier* pancreas 1856-1859 [wnt] {1.2.4} |
| alvorens* onderschikkend voegwoord 1674 [wnt] {4.2} |
| alzheimer een bepaalde ziekte 1919 [Picarta: titel van R. Tumbelaka] |
| ama alleenstaande minderjarige asielzoeker 1993 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| amabile lieflijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| amalgaam legering 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 204] <me Latijn |
| amandel steenvrucht met eetbare pit 1251 [Claes Tw. 9] <Latijn {4.1.2} |
| amandelpers lekkernij 1746 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.6} |
| amanuensis schrijver, helper 1615 [wnt] <Latijn |
| amaril polijststeen 1567 [wnt Suppl] <Frans |
| amaryllis sierplant 1780 [wnt] <modern Latijn |
| amateur beoefenaar uit liefhebberij 1654 [wnt] <Frans |
| amazone strijdbare vrouw 1582 [wnt] <Latijn |
| amazone sierlijke paardrijdster 1867 [wnt] <Frans |
| ambacht handwerk 772-776 [Claes] <Keltisch {2.3/3.2} |
| ambassade gezantschapsgebouw 1878 [wnt] <Frans |
| ambassadeur gevolmachtigd gezant 1416 [hws] <Frans |
| amber barnsteen, harssoort 1516 [wnt Suppl] <Frans |
| ambiance sfeervolle omgeving 1959 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ambiëren dingen naar 1619 [wnt] <Frans |
| ambigu dubbelzinnig 1666 [wnt duister] <Frans |
| ambiguïteit dubbelzinnigheid 1654 [wnt] <Frans |
| ambitie eerzucht 1555 [wnt reverentie] <Frans |
[pagina 873]
[p. 873]
| ambivalent twee waarden hebbend 1934 [wnt] <Duits |
| ambrosia godenspijs 1561 [wnt] <Latijn |
| ambt openbare, hogere betrekking 1580 [wnt Suppl] <Duits |
| ambulance ziekenauto 1910-1914 [Bauwens] <Frans {4.1.10} |
| ambulant steeds op weg, zonder vaste standplaats 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| amechtig* sterk hijgend 1574 [wnt Suppl] |
| amelkoren spelt, tarwe 1567 [Junius 126b] {4.1.2} |
| amen slotwoord van gebeden, tussenwerpsel 1001-1050 [cg ii 1, 118] <Latijn {4.3} |
| amendement wijzigingsvoorstel 1849 [wnt beraadslaging] <Frans |
| amenderen verbeteren 1862 [wnt] <Frans |
| amenorroe uitblijven van menstruatie 1847 [kku] |
| americium chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| amethist kwarts 1240 [Bern.] <Latijn |
| ametropie afwijking van het normale zien 1886 [kku] |
| ameublement bij elkaar horende meubels 1707 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| amfetamine stimulerend middel 1968 [R75] <Engels {4.1.6} |
| amfibie periodiek in het water levend dier 1698 [wnt menigte] <Latijn |
| amfibrachys een versvoet 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| amfitheater rond, oplopend theater 1658 [mey] <Latijn {3.2} |
| amfoor kruik 1873 [wnt twee] <Latijn |
| amicaal vriendschappelijk 1782 [wnt] <Frans |
| amice vriend 1654 [wnt] <Latijn |
| amigocratie bestuur d.m.v. vriendjespolitiek 1987 [De Coster 1999] |
| aminozuur organische verbinding die zowel amino- als carboxylgroep bevat 1935 [wnt anaconda Suppl] |
| ammehoela tussenwerpsel: nooit van mijn leven! 1928 [Sanders 1993] {4.3} |
| ammonia oplossing van ammoniak in water 1831 [wnt] |
| ammoniak verbinding van stikstof en waterstof 1562 [Claes Tw. 9] <Latijn |
| ammoniet fossiele schelp 1771 [hou i, 16, 415] |
| ammunitie schietvoorraad 1576 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| amnesie geheugenverlies 1847 [kku] <modern Latijn |
| amnestie generaal pardon 1610 [wnt] <Frans |
| amoebe slijmdiertje 1858 [wnt] <modern Latijn |
| amogger asielzoeker met onacceptabel gedrag 1999 [nrc-h 10/2/2001] <L {3.4} |
| amok razernij 1622 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| amontillado sherry 1910 [E.A. Poe, Een tiental verhalen, xxi] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| amorette liefdesgodje, cupidootje 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| amorf vormloos 1856 [wnt] <modern Latijn {1.2.6} |
| amoroso teder 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| amoureus verliefd 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| amoveren verwijderen 1553 [wnt] <Latijn |
| ampel omstandig 1566 [wnt] <Frans |
| amper* bijwoord van hoedanigheid: ternauwernood 1771 [Claes] |
| ampère eenheid van elektrische stroomsterkte 1887 [wnt] <Frans |
| ampersand bepaald typografisch teken 1992 [gvd] <Engels |
| ampex beeldband 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.17} |
| amplificeren vergroten 1553 [wnt] <Latijn |
| amplitudo schommeling, slingerwijdte 1769 [wnt] <Latijn |
| ampul buisje met injectievloeistof 1933 [wnt Suppl] <Latijn {1.2.4} |
| amputatie afzetting van lichaamsdeel 1553 [wnt] <Frans |
| amputeren (lichaamsdeel) afzetten 1553 [wnt] <Frans |
| amsterdammertje* paaltje tegen parkeren op de stoep 1974 [Aanv wnt] {1.2.5/3.1} |
| amulet talisman 1669 [Claes] <Frans |
| amusant vermakelijk 1824 [wei] <Frans |
| amuse-gueule hapje bij het aperitief 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| amusement vermaak 1721 [wnt] <Frans |
| amuseren vermaken 1593 [wnt] <Frans |
| anaal m.b.t. de anus 1923 [wnt] <Frans |
| anabaptist wederdoper 1534 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| anabool opbouw van eiwit bevorderend 1973 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| anachronisme fout m.b.t. tijdrekening 1734 [wnt] <Frans of Latijn |
| anaconda slang 1847 [kku] <Engels |
| anaëroob zonder zuurstof plaatsvindend of levend 1909 [wnt reincultuur] |
| anafylaxie vorm van allergie 1948 [kwt] |
| anagram letterkeer 1654 [wnt] <Frans |
| anakoloet niet-lopende zin 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
[pagina 874]
[p. 874]
| analgesie gevoelloosheid 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| analgeticum pijnstiller 1910-1914 [Bauwens] <modern Latijn |
| analoog overeenkomstig 1824 [wei] <Frans |
| analyse ontbinding 1806 [wnt Suppl] <Frans {3.2} |
| analyseren een analyse toepassen op 1635 [wnt] |
| analyticus die analyseert 1847 [kku] <me Latijn |
| anamnese het terugroepen in de herinnering 1824 [wei] <Latijn |
| anamorfose vertekende figuur die in gebogen spiegel normaal beeld oplevert 1734 [HubWes] <Frans |
| ananas vrucht 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| anapest versvoet 1821 [wnt] <Latijn |
| anarchie regeringloosheid, wanorde 1584 [wnt] <Frans |
| anathema vervloeking 1532 [wnt] <Latijn |
| anatomie ontleedkunde 1553 [Vd Werve] <Frans of Latijn |
| anchorman vaste presentator 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| anciënniteit ouderdom in rang 1764 [wnt] <Frans |
| andante bijwoord: rustig voortgaande 1795 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| andantino bijwoord: rustig voortgaande 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| ander* telwoord: de tweede, niet dezelfde 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| ander* onbepaald voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| anderhalf* telwoord 1272 [cg i 1, 211] {4.2} |
| anders* bijwoord van modaliteit: op andere wijze 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {3.1} |
| andijvie plant, groente 1351-1400 [hws] <me Latijn {4.1.6} |
| andreaskruis liggend kruis 1857 [wnt sint] |
| androgeen leidend tot mannelijke ontwikkelingsvormen 1961 [gvd] |
| androgyn hermafrodiet 1601 [wnt verpottenbakken] <Frans |
| anekdote amusant verhaal 1800 [wnt wijzen] <Frans {3.2} |
| anemie bloedarmoede 1669 [wnt] <modern Latijn |
| anemoon plantengeslacht 1593 [wnt Suppl] <Latijn |
| anencefalie deels ontbreken van hersenen 1886 [kku] |
| anesthesie gevoelloosheid 1663 [mey] <Latijn |
| angehaucht tenderend naar 1992 [gvd] <Duits {3.2} |
| angel* haak, hengel 1276-1300 [cg ii 1, 2] {1.2.3/3.1} |
| angelus drieledig gebed 1728 [Marin, Compleet Fransch en Nederduitsch wrdb.] <Latijn |
| angina keelziekte 1553 [wnt] <Latijn |
| angioom vaatgezwel 1912 [kku] |
| anglaise dans 1832 [wei] <Frans {4.1.15} |
| anglicaan lid van de anglicaanse Kerk 1871 [Calisch, Nieuw Volledig Engelsch-Nederlandsch Wrdb.] <Engels {4.1.8} |
| anglicisme uit het Engels overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1824 [wnt] <Frans of Latijn |
| anglofiel voorliefde voor Engels of Engelsen tonend 1886 [kku] |
| angora wol 1821 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| angorakat kattensoort 1770 [Papillon] {4.1.3} |
| angst* vrees 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| angstgegner tegenstander van wie men vaak verliest 1991 [De Coster 1999] <Duits {3.2} |
| angsthaas bangerd 1984 [gvd] <Duits {1.2.1/3.2} |
| ångströmeenheid eenheid voor kleine golflengten 1950 [gvd] |
| ani-ani rijstmesje 1880 [F. Bruins, Het Wereldrond iii, 78] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| anijs plant 1240 [Bern.] <Frans |
| aniline grondstof voor kleurstoffabricage 1856 [wnt] <Duits |
| animaal dierlijk 1568 [wnt] <Frans |
| animatie activering 1657 [wnt] |
| animatie bewegend beeld 1984 [gvd] <Engels |
| animato levendig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| animator hij die stimuleert 1924 [wnt] <Engels |
| animeermeisje meisje dat in nachtclubs klanten verleidt tot consumeren 1948 [wnt] <Duits {3.2/4.1.13} |
| animeren opwekken 1451-1500 [hws] <Frans |
| animisme opvatting dat alle dingen een ziel hebben 1873 [wnt] |
| animo opgewektheid 1836 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| animositeit vijandigheid 1660 [wnt] <Frans |
| animoso bezield 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| anion negatief geladen ion 1912 [kku] |
| anisette likeur uit anijszaad 1866 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| anjer plantengeslacht 1554 [Dod.] |
| ankeiler covertekst, intro 1986 [De Coster 1999] <Duits {3.2} |
| anker gestel om schip vast te leggen 1240 [Bern.] <Latijn |
[pagina 875]
[p. 875]
| anker inhoudsmaat 1330 [Claes] <me Latijn |
| anklet korte sok 1955 [Stoop] <Engels {3.2} |
| annalen jaarboeken 1553 [wnt] <Latijn |
| annex aangrenzend 1562 [wnt] <Latijn |
| annexatie inlijving 1870 [wnt] <Frans |
| annexeren inlijven 1859 [wnt Suppl] <Frans |
| anno bijwoord van tijd: in het jaar 1513 [wnt verponding] <Latijn {4.1.7} |
| annonceren aankondigen 1669 [wnt] <Frans |
| annotatie aantekening 1634 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| annoteren aantekenen 1510 [wnt] <Frans of Latijn |
| annuïteit jaarlijkse uitkering 1736 [wnt] <Frans |
| annuleren vernietigen 1344 [Moors 286, 39] <Frans |
| anode positieve elektrode 1862 [wnt] |
| anomalie onregelmatigheid 1824 [wei] <Frans |
| anoniem naamloos 1824 [wei] <Frans |
| anonymus een ongenoemde 1721 [wnt] <me Latijn |
| anorak windjak 1961 [gvd] <Engels {3.2} |
| anorexie gebrek aan eetlust 1663 [mey] <Latijn |
| anorganisch niet-levend 1860 [wnt] |
| anorgasmie het ontbreken van orgasme 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| ansicht prentbriefkaart 1912 [kku] <Duits {1.4} |
| ansjovis beenvis 1518 [wnt Suppl] <Spaans {3.2} |
| antagonist tegenstander 1689 [wnt] <Frans |
| antecedent voorafgaand feit 1862 [wnt] <Frans |
| antedateren voorzien van vroegere dagtekening 1668 [wnt Suppl] <Frans |
| antediluviaal m.b.t. de tijd vóór de zondvloed 1872 [gvd] |
| antenne draad voor het zenden en ontvangen van elektromagnetische golven 1906 [wnt Suppl] <Italiaans {3.2} |
| anthologie bloemlezing 1769 [wnt] <Frans |
| anti voorzetsel 1824 [wei] <Grieks {3.2/4.2} |
| antibioticum microbedodend middel 1924 [gvd] <modern Latijn |
| antichambre wachtkamer 1650 [wnt] <Frans |
| anticipatie het vooruitgrijpen 1502 [hws] <Frans |
| anticiperen vooruitlopen op 1784 [wnt] <Frans |
| anticlimax teleurstellende afloop 1847 [kku] |
| anticonceptie het verhinderen van bevruchting 1953 [Aanv wnt] |
| antidotum tegengif 1608 [wnt ruit] <Latijn |
| antiek afkomstig uit de Griekse of Romeinse Oudheid, afkomstig uit oude tijden 1553 [Vd Werve] <Frans |
| antifoon beurtzang, liturgisch vers 1240 [Bern.] <me Latijn |
| antigeen stof die in organisme tegengif vormt 1950 [gvd] |
| antilope herkauwer 1622 [wnt] <Frans {4.1.3} |
| antimakassar kleedje over rugleuning 1856 [Sanders 1995] <Engels |
| antimonium chemisch element 1544 [wnt Suppl] <me Latijn |
| antipasto voorgerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| antipathie afkeer jegens iemand 1604 [wnt] <Frans |
| antipode tegenvoeter 1613 [wnt] <Latijn |
| antipyrine geneesmiddel tegen koorts 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Duits |
| antiqua Latijnse drukletter 1843 [wnt] <Latijn |
| antiquaar handelaar in oude boeken 1870 [wnt] <Duits {4.1.13} |
| antiquair handelaar in oude kunst 1660 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| antiquiteit voorwerp uit vroeger tijd 1561 [Mak] <Frans |
| antisepsis ontsmetting 1910 [kwt] <modern Latijn |
| antithese tegenstelling 1773 [wnt] <Frans |
| antoniem tegengesteld van betekenis 1912 [kku] <Frans |
| antonomasia naamsverwisseling 1654 [mey] <Grieks {3.2} |
| antraciet steenkoolsoort 1832 [wei] <Frans |
| antrax miltvuur 1871 [wnt anthrax Suppl] <Latijn |
| antropofaag menseneter 1824 [wei] <Latijn |
| antropoïde mensachtig 1986 [wnt welving] <Frans |
| antropologie natuurkennis van de mens 1734 [wnt] |
| antropomorf mensvormig 1859 [wnt] <Frans |
| antroposofie een bepaalde levensleer 1933 [wnt anthropo-] |
| antwoord* bescheid 1100 [Willeram] |
| antwoordapparaat telefoonbeantwoorder 1979 [Wijnands&Ost] {4.1.17} |
| anus aars 1833 [wnt visch] <Latijn {3.2/4.4} |
| aoristus werkwoordstijd 1638 [Ruijs] <Latijn |
| aorta lichaamsslagader 1663 [mey] <modern Latijn {3.2} |
| apart afgescheiden 1498 [hws] <Frans |
| apartheid rassenscheiding 1961 [gvd] <Afrikaans {3.2} |
| apathie ongevoeligheid 1824 [wei] <Frans |
| apekool onzinpraat 1763 [wnt pluizen i] |
[pagina 876]
[p. 876]
| apenstaart(je) typografisch teken, at-sign 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 69] |
| apepsie onvoldoende spijsvertering 1734 [HubWes] <Frans |
| aperitief drank voor de maaltijd 1895 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| apert duidelijk 1401-1450 [mnw] <Latijn |
| apestoned erg onder invloed van drugs 1979 [De Coster 1999] {4.4} |
| apex top 1834 [wnt vlakte] <Latijn |
| apicultuur bijenteelt 1929 [kwt] |
| apin* wijfjesaap 1451-1500 [mnw] |
| aplomb doortastendheid 1847 [wnt Suppl] <Frans |
| apneu tijdelijke ademstilstand 1669 [mey] <modern Latijn |
| apocope wegval van een eindletter(greep) 1550 [wnt Suppl] <Latijn |
| apocrief niet als gezaghebbend erkend 1599 [wnt Suppl] <Latijn |
| apodictisch onweerlegbaar 1799 [wnt Suppl] <Duits |
| apologetisch verdedigend 1824 [wei] <Duits |
| apologie verdediging 1567 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| apoplexie beroerte 1553 [wnt Suppl] <Frans |
| apostel Godsgezant 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| a posteriori bijwoord: achteraf gedacht 1824 [wei] <Latijn |
| apostille kanttekening op akte 1351-1400 [mnw] <Frans |
| apostolaat apostelambt 1847 [wnt] <Latijn |
| apostolisch m.b.t. de apostelen 1495 [wnt Suppl] <Latijn |
| apostrof weglatingsteken 1550 [wnt] <Frans |
| apotheek geneesmiddelenwinkel 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2} |
| apotheker geneesmiddelenbereider en -verkoper 1513 [wnt Suppl] <Frans {4.1.13} |
| apotheose vergoddelijking 1769 [wnt] <Frans |
| apparaat toestel, mechanisch hulpmiddel 1862 [wnt] <Frans |
| apparatsjik bureaucraat 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| apparatuur samenstel van apparaten 1933 [wnt] <Duits |
| appartement wooneenheid 1687 [wnt] <Frans |
| appassionato hartstochtelijk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| appel* vrucht 1146 [Künzel] {2.3/4.1.2} |
| appèl beroep, verzet 1336-1339 [mnw] <Frans |
| appelflap* appelgebak 1919 [wnt flap iii] {4.1.6} |
| appelflauwte lichte flauwte 1646 [wnt] |
| appellant iem. die in hoger beroep gaat 1467-1490 [hws] <Frans |
| appelleren in hoger beroep gaan 1281 [cg i 1, 564] <Frans |
| appelsap* drank van appels 1562 [wnt] {4.1.6} |
| appelsien zuidvrucht 1676 [Sanders 1995] {4.1.2} |
| appendicitis blindedarmontsteking 1901 [kui] <modern Latijn |
| appendix aanhangsel 1538 [wnt uitp(anden)] <Latijn |
| appetijt eetlust 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| appetizer kleine consumptie om de eetlust te stimuleren 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| appiekim tussenwerpsel: Bargoens: in orde! 1974 [Endt] {4.3} |
| applaudisseren in de handen klappen 1794 [wnt] |
| applaus handgeklap 1859 [wnt] <Latijn |
| applicatie toediening, toepassing 1595 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| applicatie computerprogramma voor bepaalde toepassing 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 9] <Engels {1.2.3} |
| applicatuur vingerzetting 1824 [wei] <Duits {3.2} |
| apporteren terugbrengen 1650 [wnt Suppl] <Frans |
| appositie bijstelling 1650 [mey] <Latijn |
| appreciatie schatting, waardering 1553 [wnt] <Frans |
| appreciëren op of naar waarde schatten 1553 [wnt] <Frans |
| approach benadering 1948 [De Vooys] <Engels |
| approbatie goedkeuring 1515 [hws] <Frans |
| apraxie storing van gerichte bewegingen 1946 [Jongbloed, Overzicht physiologie van den mensch 218] <Frans |
| april vierde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| a prima vista bijwoord: van het blad (zingen of spelen) 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| a priori bijwoord: vooraf 1658 [mey] <Latijn |
| à propos tussenwerpsel: wat ik wilde zeggen 1704 [wnt] <Frans {4.3} |
| apsis halfronde uitbouw in kerken 1858 [wnt koor] <Latijn {3.2} |
| aquaduct waterleiding op een gemetselde boog 1599 [wnt] <Latijn {3.2} |
| aqualong luchtreservoir 1963 [Aanv wnt] <Engels |
| aquamarijn zeegroene edelsteen 1824 [wei] <Latijn |
| aquaplaning glijden over nat oppervlak 1968 [kwt] <Engels |
[pagina 877]
[p. 877]
| aquarel schilderij in waterverf 1872 [gvd] <Frans |
| aquarium bak voor waterdieren 1769 [wnt] <Latijn |
| aquatint prentdrukprocédé 1872 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| aquavion draagvleugelboot 1960 [wp jaarboek 1960] <Frans {3.2/4.1.11} |
| aquavit Scandinavische sterkedrank 1912 [wnt whisky] <Deens, Noors of Zweeds {3.2/4.1.6} |
| ar door paarden over sneeuw voortgetrokken slee 1832 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| ara papegaaiachtige 1630 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Spaans {3.2} |
| arabesk versiering 1558 [wnt] <Frans |
| arak rijstbrandewijn 1598 [De Jonge ii, 40] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| arbeid* inspanning 901-1000 [wps] |
| arbeidsloon* vergoeding 1311 [tntl 1943, 40] {3.1} |
| arbeidsvitaminen muziek die het werk en de werklust bevordert 1950 [Van Gelder 1993] {4.1.16/4.4} |
| arbiter scheidsrechter 1488 [hws] <Frans |
| arbitraal scheidsrechterlijk 1494-1512 [hws] <Frans |
| arbitrage bemiddeling 1503 [wnt] <Frans |
| arbitrair willekeurig 1503 [wnt] <Frans |
| arboretum bomentuin 1768 [wnt] <Latijn |
| arcade boogstelling 1618 [wnt] <Frans |
| arcadisch landelijk, idyllisch 1647 [wnt] |
| arcato met de strijkstok te doen 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| arceren lijnen trekken 1604 [wnt Suppl] <Frans |
| archaïsch m.b.t. oud tijdperk 1913 [wnt] <Frans |
| archeologie oudheidkunde 1824 [wei] |
| archetype oerbeeld 1768 [wnt] <Latijn |
| archief verzameling van geschreven stukken 1462 [wnt Suppl] <Latijn |
| archipel eilandengroep 1728 [Marin, Compleet Fransch en Nederduitsch wrdb.] <Frans |
| architect bouwmeester 1553 [wnt] <Frans |
| architraaf hoofdbalk 1553 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| archivaris die zorgt voor een archief 1763 [wnt] <modern Latijn |
| arctisch noordpool- 1740 [wnt] <Latijn |
| ardente vurig 1839 [Natan] <Italiaans {3.2} |
| are vierkante decameter 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| areaal gebied 1918 [wnt] <me Latijn |
| areka soort palm 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| arena middendeel in amfitheater 1661 [wnt] <Latijn {3.2} |
| arend* roofvogel 1285 [cg Rijmb.] {1.2.4} |
| areometer vochtweger 1768 [wnt] <Frans |
| argeloos onschuldig 1794 [wnt] <Duits |
| arglist* boze bedoeling 1276 [vmnw] |
| argon chemisch element 1910 [kwt] |
| argot boeventaal 1847 [wnt] <Frans |
| argument bewijsgrond 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| argumentatie bewijsvoering 1573 [wnt] <Frans |
| argumenteren bewijsgronden aanvoeren 1553 [Van Mussem] <Frans |
| argwaan verdenking 1599 [Kil.] <Duits |
| aria zangstuk 1754 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| ariary munteenheid van Madagaskar 1978 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Malagasi {4.1.12} |
| arioso gezang met vrije melodie 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| aristocraat lid van adellijke oligarchie 1782 [wnt] <Frans |
| aristocratie regering van de besten 1583 [wnt] <Frans |
| aritmetica rekenkunde 1591 [wnt Suppl] <Latijn |
| ark woonschuit 1642 [wnt ark ii] <Latijn {4.1.11} |
| arm* lichaamsdeel 901-1000 [wps] {3.1} |
| arm* behoeftig 901-1000 [wps] |
| armada oorlogsvloot 1588 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.11} |
| armadil tandarm zoogdier 1596 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2} |
| armageddon plaats waar demonen zich verzamelen 1637 [Statenvertaling] <Latijn |
| armagnac alcoholhoudende drank 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Frans {4.1.6} |
| armatuur draagconstructie 1665 [wnt] <Frans |
| armborst soort van boog 1285 [cg Rijmb.] {4.1.14} |
| armee leger 1350 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| armoede* gebrek 901-1000 [wps] |
| armoedzaaier* zeer arm persoon 1901 [wnt] |
| armoriaal wapenboek 1710 [wnt wapen] <Frans |
| armzalig pover 1669 [wnt Suppl] <Duits |
| aroma geur 1869 [wnt ysop(e)] <Latijn |
| aronskelk plantengeslacht 1836 [wnt] |
| arpeggio na elkaar laten klinken van tonen die tegelijk klinkend zijn geschreven 1795 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| arrangeren schikken 1669 [wnt] <Frans |
[pagina 878]
[p. 878]
| arrenbie computersoulvariant 1997 [Oor 7] <L {3.4/4.1.16} |
| arrenslee door paarden over sneeuw voortgetrokken slee 1740 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| arrest hechtenis 1308-1346 [mnw] <Frans |
| arrestatie inhechtenisneming 1445 [hws] <Frans |
| arresteren in hechtenis nemen 1276-1300 [cg i 1, 19] <Frans |
| arrivé iem. die een positie in de maatschappij veroverd heeft 1919 [kwt] <Frans |
| arrivederci tussenwerpsel: afscheidsgroet 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.3} |
| arriveren aankomen 1240 [Bern.] <Frans |
| arro arrogant persoon 1986 [Sanders 1999] {1.2.4/4.4} |
| arrogant verwaand 1553 [wnt] <Frans |
| arrondissement onderdeel van ambtsgebied 1795 [wnt] <Frans {3.2} |
| arsenaal bewaarplaats van wapens 1569 [Toll.] <Frans |
| arsenicum chemisch element 1552 [wnt] <Latijn |
| art deco artistieke stijl 1975 [wp] <Frans {3.2} |
| artefact door mensenhand gemaakt voorwerp 1824 [wnt] |
| arterie slagader 1553 [wnt] <Latijn {3.2} |
| arteriosclerose aderverkalking 1910-1914 [Bauwens] |
| articulatie spraakklankvorming 1824 [wnt] <Frans |
| articuleren duidelijk uitspreken 1568 [wnt] <Frans |
| artiest kunstenaar 1553 [Vd Werve] <Frans |
| artificieel kunstmatig 1566 [wnt Suppl] <Frans |
| artikel onderdeel van geschrift of verhandeling 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| artikel als grammaticale term: lidwoord 1576 [Ruijs] <Latijn |
| artillerie wapen van de landmacht, uitgerust met geschut 1550 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| artisjok plant 1573 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| artisticiteit het artistiek zijn 1890 [wnt] |
| artistiek kunstvaardig 1864 [wnt] <Frans |
| art nouveau Jugendstil 1948 [wp] <Frans |
| artotheek instelling die kunst uitleent 1972 [Aanv wnt] |
| artritis gewrichtsontsteking 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| artrografie het maken van röntgenfoto's van gewrichten 1990 [wp] |
| artroscopie onderzoek van de binnenzijde van gewrichten 1990 [wp] |
| artrose gewrichtsontsteking 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| arts geneesheer 1586 [wnt Suppl] <Duits {4.1.13/5} |
| artsenij geneesmiddel 1401-1450 [mnw] <Duits |
| as* verbrandingsresidu 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| as* spil 1240 [Bern.] |
| as Romeinse munt 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Latijn |
| asbest delfstof 1782 [wnt] <Latijn |
| asceet iem. die zich op godsdienstige gronden beperkingen oplegt 1824 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| ascendant teken van dierenriem dat op het moment van de geboorte boven de horizon komt 1557 [wnt Suppl] <Frans |
| ascendenten verwanten in opklimmende lijn 1546 [wnt] <Latijn |
| ascese onthouding 1832 [wnt] <Latijn |
| ascetisch m.b.t. ascese 1824 [wei] <Duits of Frans |
| ascorbinezuur vitamine C 1950 [gvd] |
| aseksueel geslachtloos 1906 [wnt] |
| aselect niet uitgekozen 1975 [wp] |
| asem* ingeademde lucht 1351-1400 [mnw] |
| asepsis wering van infectie 1912 [wnt] <modern Latijn |
| aseptisch bescherm(en)d tegen infectie 1847 [kku] |
| asfalt mineraal hars 1852 [wnt] <Frans {1.1} |
| asfyxie verstikking 1824 [wei] <modern Latijn |
| ashram leefgemeenschap van aanhangers van Indische religies 1992 [gvd] <Sanskriet |
| asiel toevlucht(soord) 1650 [wnt asyl Suppl] <Frans |
| asjemenou* tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1950 [gvd] {4.3} |
| aso asociaal persoon 1987 [Kuitenbrouwer] {1.2.4} |
| asobot gezelschapsrobot 2000 [Sanders 2001] <Engels {4.1.18} |
| aspect aanzicht, uitzicht in de toekomst, verschijningsvorm 1842 [wnt] <Frans |
| asperge plant 1583 [Dod.] <Frans {4.1.6} |
| aspic vlees- of visgelei 1863 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| aspidistra plantengeslacht 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <modern Latijn |
| aspirant aanzoeker 1824 [wnt] <Frans |
| aspiratie eerzucht 1857 [wnt Suppl] <Frans |
| aspireren met h uitspreken 1553 [Vd Werve] <Frans |
| aspireren haken naar 1553 [Vd Werve] <Frans |
[pagina 879]
[p. 879]
| aspirine acetylsalicylzuur 1910 [kwt] <Duits {1.2.5} |
| assai vrij sterk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| assegaai houten werpspies 1600 [wnt] <Engels {3.2} |
| assemblage het ineenzetten 1931 [wnt] <Frans |
| assemblee algemene vergadering 1669 [wnt] <Frans |
| assembleren samenvoegen 1948 [wnt] <Frans |
| assertief zelfbewust 1979 [wp jaarboek 1980] <Frans |
| assessment sollicitatieprocedure met praktijkoefeningen 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| assessor bijzitter, helper 1567 [wnt] <Latijn |
| asset iets wat waarde vertegenwoordigt 1989 [Peptalk] <Engels |
| asshole klootzak 1990 [De Coster 1999] <Engels |
| assignatie aanwijzing 1536 [wnt] <Frans |
| assimilatie gelijkmaking 1658 [mey] <Frans |
| assimileren gelijkmaken 1650 [wnt] <Frans |
| assist beslissende voorzet bij balsport 1984 [gvd] <Engels |
| assistent helper 1535 [wnt] <Latijn |
| assistentie bijstand 1467-1490 [hws] <Frans of Latijn |
| assisteren bijstaan 1496 [hws] <Frans |
| associatie het samengaan 1537 [wnt] <Frans |
| associé compagnon 1816 [wnt] <Frans |
| associëren verbintenis aangaan 1600 [wnt] <Frans |
| assorteren naar soort bijeenzoeken 1624 [wnt] <Frans |
| assortiment gevarieerde voorraad 1702 [wnt] <Frans |
| assumptie het assumeren 1626 [wnt Suppl] <Latijn |
| assurantie verzekering 1530 [hws] <Frans |
| assureren verzekeren 1530 [hws] <Frans |
| astatisch zonder vaste stand 1872 [gvd] |
| astatium radioactief chemisch element 1975 [wp] <modern Latijn |
| aster plantengeslacht 1633 [Claes] <Latijn |
| asterisk sterretje 1824 [wnt] <Frans |
| asteroïde planetoïde 1863 [kku] <Frans |
| asthenie krachteloosheid 1824 [wnt] <modern Latijn |
| astigmatisch met onscherpe beeldvorming 1902 [wnt] |
| astma aamborstigheid 1538 [wnt] <Grieks {3.2} |
| astraal m.b.t. de sterren 1710 [wnt opheffen] <Latijn |
| astrakan bontsoort 1898 [wnt Suppl] <Frans |
| astringent samentrekkend 1663 [mey] <Latijn |
| astrologie sterrenkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| astronaut ruimtevaarder 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| astronomie sterrenkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| asymmetrie ontbreken van symmetrie 1654 [wnt] <Frans |
| asymptoot lijn die nooit door kromme geraakt wordt 1775 [wnt] <Grieks {3.2} |
| asyndeton zinsverband zonder voegwoorden 1552 [wnt] <Grieks {3.2} |
| atalanta vlinder 1767 [wnt] |
| atavisme erfelijke terugslag 1886 [wnt] |
| ataxie spierstoring 1824 [wnt] <Latijn |
| atelier werkplaats 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| atheïsme godloochening 1608 [Van Meteren, Commentarien 77] <Frans of Latijn |
| atheneum schooltype 1962 [Vastgesteld met Mammoetwet van 1962] <Latijn {1.2.2} |
| atjar ingelegd zuur 1596 [Linschoten in Onze Taal 1997, 220] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| atlas soort zijde 1530 [mnw] <Arabisch {3.2/4.1.9} |
| atlas boek met kaarten 1595 [Vd Sijs 1998, 89] |
| atlas bovenste halswervel 1690 [wnt Suppl] |
| atlas vlinder 1705 [Meriam, Metamorphosis insectorum Surinamensium] |
| atleet worstelaar, iem. die een lichaamssport beoefent 1769 [wnt] <Latijn |
| atletiek krachtsport 1889 [Ned. Voetbal en Athletiekbond] <Duits {4.1.18} |
| atmosfeer dampkring 1789 [wnt] <Frans |
| atol koraaleiland 1849 [wnt] <Maledivisch |
| atomair m.b.t. atomen 1935 [wnt] {3.3} |
| atonaal niet in een bepaalde toonaard gecomponeerd 1918 [wnt] |
| atonie weefselverslapping 1824 [wnt] |
| atoom kleinste deeltje 1826 [wnt] <Latijn |
| atoombom nucleaire bom 1945 [Burger en De Jong 117] <Engels {4.1.10/4.1.14} |
| atoomonderzeeër door kernenergie voortbewogen onderzeeboot 1984 [gvd] {4.1.11} |
| atoomreactor kernreactor 1961 [gvd] {4.1.10} |
| atrium centraal deel van Romeinse woning 1661 [wnt voorplaats] <Latijn {3.2} |
| atrofie onvoldoende voeding 1669 [wnt] <Latijn {1.2.4} |
| atropine vergiftig alkaloïde 1856 [wnt] |
| at-sign typografisch teken, apenstaart 1999 [gvd] <Engels |
| attachécase diplomatenkoffer 1974 [koe] <Engels |
[pagina 880]
[p. 880]
| attachment bestand dat met een e-mail wordt meegezonden 1998 [nrc-h 17/11/98] <Engels |
| attaque beroerte 1895 [wnt] <Frans {4.4} |
| attaqueren aanvallen 1626 [wnt] <Frans |
| attenderen attent maken (op) 1940 [wnt] <Latijn |
| attenoje tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1906 [moo] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| attent oplettend 1513 [wnt Suppl] <Latijn |
| attentie aandacht 1540 [wnt Suppl] <Frans |
| attest getuigschrift 1786 [wnt] |
| attestatie formele getuigenverklaring 1537 [hws] <Frans |
| attesteren getuigen 1546 [wnt] <Frans |
| attitude houding 1735 [wnt] <Frans |
| attractie aantrekking(skracht) 1568 [wnt] <Frans |
| attractief aantrekkelijk 1824 [wnt] <Frans |
| attraperen betrappen 1551-1600 [Mak] <Frans |
| attribuut tot het wezen behorende eigenschap 1811 [wnt] <Frans {3.2} |
| atv arbeidstijdverkorting 1987 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| au* tussenwerpsel: uitroep van pijn 1573 [wnt] {4.3} |
| a.u.b. tussenwerpsel: verzoek 1895 [wnt reüssite] <L {3.4/4.3} |
| aubade ochtendhulde met muziek 1616 [wnt] <Frans |
| aubergine komkommerachtige vrucht 1862 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| auctie verkoping bij opbod 1620 [wnt wezen ii] <Latijn |
| auctoriaal gepresenteerd door een alwetende verteller 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| audicien specialist voor audiologische apparatuur 1984 [gvd] |
| audiëntie officieel gehoor 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| audiovisueel op het gehoor en oog werkend 1961 [Aanv wnt] <Engels |
| auditeur-militair militaire officier van justitie 1600 [wnt auditeur] <Frans {4.1.14} |
| auditie niet-openbare muziekuitvoering 1916 [wnt] <Frans |
| auditor toehoorder 1650 [wnt wissewasje] <Latijn |
| auditorium gehoorzaal 1634 [wnt] <Latijn {3.2} |
| auditorium het gehoor 1834 [wnt] <Latijn |
| auerhaan hoendervogel 1763 [hou i, 5, 392] <Duits |
| augiasstal een bijna niet te redderen boel 1847 [wnt] |
| augurk kleine komkommer 1651 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.6} |
| augustijn monnik van de orde van Sint-Augustinus 1523 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| augustijn typografische maat 1660 [wnt] |
| augustus achtste maand 1289 [cg i 1, 1378] <Latijn {4.1.7} |
| aula grote gehoorzaal 1864 [wnt Suppl] <Latijn |
| au pair jongere die in buitenland tegen kost en inwoning huishoudelijk werk doet 1986 [koe] |
| aura uitstraling van een persoon 1832 [wei] <Latijn |
| aureool stralenkrans 1824 [wnt] <Frans |
| aurora dageraad 1515 [wnt] <Latijn |
| auscultatie het beluisteren van de inwendige organen 1846 [wnt] <Frans |
| auspiciën voortekens 1628 [wnt] <Latijn |
| ausputzer vrije verdediger (bij voetbal) 1970 [Recht voor raap] <Duits {3.2} |
| austraal zuidelijk 1824 [wnt] <Frans |
| autarkie het in eigen behoefte voorzien 1669 [wnt] <Grieks {3.2} |
| auteur schepper, schrijver 1552 [wnt] <Frans |
| authentiek oorspronkelijk 1451 [hws] <Latijn |
| autisme op zichzelf gericht zijn 1919 [wnt] <Duits {3.2} |
| auto wagen 1899 [wnt auto Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| autobaan autosnelweg 1940 [wnt auto ii Suppl] <Duits {3.2} |
| autobiografie eigen levensbeschrijving 1809 [wnt] <Frans {3.2} |
| autochtoon de oorspronkelijke bevolking uitmakend 1832 [wnt] <Grieks {3.2} |
| autoclaaf papiniaanse pot 1847 [kku] <Frans |
| autocratie onbeperkte heerschappij 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| autocross veldrit voor auto's 1968 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| autocue halfdoorlatende spiegel van de lens van een tv-camera die de tekst voor de spreker aanwijst 1984 [gvd] <Engels |
| autodafe ketterverbranding 1820 [wnt] <Portugees {3.2} |
| autodidact iem. die kennis heeft door eigen studie 1850 [wnt] <Latijn |
| autogeen zonder lasmiddel 1912 [wnt auto-] <Frans |
| autograaf eigenhandig geschreven stuk 1552 [wnt] <Latijn |
| autogram handtekening 1875 [wnt] |
| automaat machine die zelfstandig handelingen verricht 1552 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| automatiek hal voor verkoop van eetwaren in een automaat 1940 [wnt] {3.3} |
[pagina 881]
[p. 881]
| automobiel zichzelf bewegend 1896 [wnt] <Frans |
| automobiel motorrijtuig 1897 [wnt] <Frans {1.2.4/4.1.10} |
| automonteur vakman die auto's onderhoudt en herstelt 1947 [wnt auto Suppl] {4.1.13} |
| autonomie zelfregering 1806 [wnt] <Latijn |
| autonoom zelfstandig 1877 [wnt] <Frans |
| autoped step 1920 [Sanders 2001] <Frans {4.1.10} |
| autopsie lijkschouwing 1824 [wnt] <Frans |
| autoriseren machtigen 1301-1350 [hws] <Frans |
| autoritair eigenmachtig 1869-1870 [wnt] <Frans |
| autoriteit gezag 1240 [Claes Tw. 9] <Frans of Latijn |
| autostrada autosnelweg 1936 [wnt automobilisme] <Italiaans {3.2} |
| autotypie reproductieprocédé 1892 [wnt] |
| auxiliair hulp- 1649 [wnt] <Frans |
| avance toenaderingspoging 1784 [wnt] <Frans |
| avanceren voorwaarts gaan 1490 [hws] <Frans |
| avant-garde voorhoede 1567 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| ave tussenwerpsel: groet 1501-1525 [wnt Suppl] <Latijn {4.3} |
| avegaar* grote boor 1404 [Toll.] {1.2.4} |
| Ave-Maria gebed 1236 [cg i Gent] <Latijn |
| avenue laan 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| averecht* verkeerd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| averij schade aan schip of lading 1773 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| aversie afkeer 1593 [wnt] <Frans |
| aviateur vlieger 1910 [wnt] <Frans |
| aviatiek luchtvaart 1911 [wnt] <Duits |
| avicultuur vogelteelt 1898 [wnt] <Frans |
| avifauna vogelwereld 1904 [wnt] |
| aviso vaartuig om berichten over te brengen 1614 [De Jonge iv, 24] <Spaans {3.2/4.1.11} |
| avitaminose ziekte ontstaan door gebrek aan vitaminen 1916 [wnt] |
| avocado boom, vrucht 1968 [Moderne wp voor de vrouw] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| avond* tijd waarin de duisternis intreedt 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| avontuur lotgeval 1236 [cg i 1, 29] <Frans |
| axel figuur bij kunstrijden 1984 [gvd] |
| axiaal de as volgend 1862 [wnt] |
| axioma onbewezen maar als grondslag aanvaarde stelling 1654 [wnt] <Latijn |
| axolotl salamanderachtige 1734 [wnt] <Spaans {3.2} |
| ayahuasca geestverruimende Zuid-Amerikaanse drug 1994 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| ayatollah sjiitisch schriftgeleerde 1979 [wp jaarboek 1980] <Arabisch {3.2} |
| azalea sierstruik 1769 [wnt] <modern Latijn |
| azen* gretig verlangen 1727 [wnt azen i] |
| azijn vloeistof uit azijnzuur en water 1285-1286 [cg i 1, 1153] <Frans {4.1.6} |
| Azoïcum geologisch tijdperk 1933 [De Gaay Fortman en Heidinga, Leerboek der Nat. Hist. iii, 284] <modern Latijn |
| azuur blauw 1350 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| B2B business to business, van bedrijf tot bedrijf 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| ba, bah* tussenwerpsel: uitroep van afkeer 1285 [mnw] {4.3} |
| baai inham 1617 [wnt] <Frans |
| baai weefsel 1619 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| baai pijptabak 1860 [wnt] {4.1.6} |
| baaierd chaos 1605-1616 [wnt] |
| baak vast merk dat vaarwater aangeeft 1484 [mnw] {1.2.4} |
| baal zak 1427 [hws] <Frans |
| baan* weg 1340-1350 [mnw] |
| baan* betrekking 1739 [wnt] |
| baanbreker wegbereider 1858-1873 [wnt baan] <Duits |
| baar* draagbaar 1080 [Rey] {2.2} |
| baar* golf 1240 [Bern.] |
| baar nieuweling 1699 [Claes Tw. 11] <Indonesisch {3.2} |
| baar staaf metaal 1717 [wnt] <Frans |
| baard* haar op kin en wangen 1240 [Bern.] |
| baarmoeder* uterus 1542 [Claes Tw. 12] |
| baars* beenvis 1240 [Bern.] |
| baas* meerdere, hoofd 1280 [cg i 1, 462] |
| baat* nut 1240-1260 [vmnw] |
| baba gebak 1910-1914 [Bauwens] <Frans {3.1/4.1.6} |
| babbelaar snoepje 1872 [gvd] {4.1.6} |
| babbelen* praten 1784 [wnt] {3.1} |
| babi pangang geroosterd varkensvlees 1984 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| baboe kindermeisje 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 59] <Indonesisch {3.2} |
| baby zuigeling 1875 [Aanv wnt] <Engels {4.1.4} |
| babybond obligatie met een lagere nominale waarde dan normaal 1995 [Financieel-Economische Tijd 9/12/1995] <Engels |
| babyboomer iem. geboren tussen 1945 en 1960 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| babybox looprek 1929 [kwt] {3.3} |
| babyfoon apparaat dat geluiden uit de kinderkamer doorgeeft 1964 [R75] {4.1.17} |
[pagina 882]
[p. 882]
| baccalaureaat laagste academische graad 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| baccarat kansspel met kaarten 1886 [kku] <Frans {4.1.18} |
| bacchanaal drinkgelag 1698 [wnt] <Latijn |
| bacil bacterie 1904 [wnt slijmig] |
| back achterspeler 1899 [dbl] <Engels |
| backbencher minder belangrijk politicus 1950 [De Vooys] <Engels |
| backgammon bordspel 1847 [kku] <Engels {4.1.18} |
| backpacker rugzakreiziger 1992 [Sanders 2000] <Engels |
| backslash typografisch teken 1992 [Peptalk] <Engels |
| back-up reservekopie van computergegevens 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 20] <Engels |
| bacon spek 1949 [wnt asfalt] <Engels {4.1.6} |
| bacove bananensoort 1602 [Aanv wnt] <Portugees {3.2/4.1.2} |
| bacterie eencellig organisme 1868 [Aanv wnt] <Duits |
| bacteriofaag virus dat bacteriën attaqueert 1924 [gvd] |
| bacteriologie studie van de bacteriën 1889 [Picarta: titel van A.P. Fokker] |
| bacteriostatisch de groei van de bacteriën remmend 1961 [gvd] |
| bad* kuip, water waarin men zich baadt 1240 [Bern.] |
| badderen* zwemmen, in het water spelen 1906 [Köster Henke] {3.1} |
| badge speldje 1958 [R75] <Engels {1.3} |
| badineren schertsen 1720 [mey] <Frans |
| badminton balspel 1915 [Sanders 1995] <Engels {4.1.18} |
| baedeker reishandboek 1866 [wnt wegdampen] <Duits |
| bagage reisgoed 1515-1520 [hws] <Frans |
| bagatel kleinigheid 1631 [wnt] <Frans |
| bagel rond, hartig hardgebakken broodje met een gat in het midden 1999 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| bagge* big 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.2/4.1.3} |
| bagger* slijk 1526-1536 [mnw] |
| bagno deportatieoord 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| baguette stokbrood 1976 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| bahco Engelse sleutel 1994 [Kolsteren, Prisma-vreemde-wrdb.] |
| baht munteenheid van Thailand 1908 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Thai {4.1.12} |
| baileybrug noodbrug 1946 [De Vooys] <Engels |
| baisse het dalen 1847 [kku] <Frans |
| bajes Bargoens: gevangenis 1844 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| bajonet steekwapen op een geweerloop 1682 [Toll.] <Frans {4.1.14} |
| bak kom, trog 1285 [cg I2, 1016] <Frans |
| bak* grap 1914 [gvd] |
| bakbeest groot, lomp voorwerp 1661 [wnt] |
| bakboord* linkerzijde 1599 [Kil.] |
| bakeliet harde kunsthars 1909 [Sanders 1993] |
| baken vast merk dat vaarwater aangeeft 1284 [hws] <Fries {1.2.4/3.2} |
| baker* kraamverzorgster 1699 [Claes Tw. 12] {1.2.5/4.1.13} |
| bakkebaard baard alleen op wangen 1840 [wnt] <Duits |
| bakkeleien bekvechten 1715 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bakken* braden 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bakken* zakken voor examen 1924 [gvd] |
| bakker* iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt 1477 [Teuth.] {4.1.13} |
| bakkes* gezicht 1546 [Naembouck] {1.2.3/3.1} |
| baklava zeer zoet gebak 1992 [gvd] <Turks {3.2/4.1.6} |
| bakra blanke 1969 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| baksjisj fooi 1886 [kku] <Turks {3.2} |
| bakvis meisje tussen 14 en 17 jaar 1875 [wnt] <Duits {4.1.4} |
| bakzeilhalen terugkrabbelen 1806-1807 [wnt] <Engels |
| bal* rond voorwerp 1240 [Bern.] {4.1.18} |
| bal danspartij 1643 [Toll.] <Frans {4.1.15} |
| bal gulden, (België) frank 1936 [Verschueren] <Frans {4.1.12} |
| balalaika snaarinstrument 1832 [wei] <Russisch {3.2/4.1.16} |
| balanceren zich in evenwicht houden 1734 [wnt voor ii] <Frans |
| balans weegschaal 1294 [cg I3, 2010] <Frans |
| balans evenwicht 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| balata rubbersoort 1899 [Van Donselaar 1989] <Caribische indianentaal {3.2} |
| balboa munteenheid van Panama 1903 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| baldadig* roekeloos, uitgelaten 1732 [wnt] |
| baldakijn troonhemel 1350 [mnw] <Frans |
| bale-bale rustbank 1854 [Junghuhn, Licht- en schaduwbeelden 103b] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| balein walvisbaard 1778 [wnt] <Frans {1.3} |
| balen walgen 1970 [Recht voor raap] |
| balg* afgestroopte huid, leren zak 1288 [Toll.] |
| balie toonbank, rechtbank 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
[pagina 883]
[p. 883]
| baliekluiver leegloper 1860-1875 [wnt] |
| baljuw ambtenaar die rechtspraak doet 1237 [cg i 1, 30] <Frans |
| balk* stuk hout 1064 [Künzel] {2.3} |
| balken* schreeuwen van ezels 1704 [Claes] {3.1} |
| balkenbrij* spijs 1898 [gvd] {1.2.5/4.1.6} |
| balkon open uitbouw van huis 1663 [wnt] <Frans |
| ballade episch dichtstuk 1509 [Mak] <Frans |
| ballast last 1390 [hws] <Nederduits {3.2} |
| ballerina balletdanseres 1875 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| ballet figuurdans 1650 [Claes] <Frans {4.1.15} |
| balletje-balletje* gokspel waarin een bal in een van drie bekers wordt verstopt 1985 [De Coster 1999] {3.1/4.1.18} |
| balling* verbannene 1237 [cg i 1, 31] {1.2.4} |
| ballistiek leer van de kogelbaan 1824 [wei] |
| ballon met gas gevulde zak 1636 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ballotage het balloteren 1824 [wei] <Frans |
| balloteren stemmen over toelating als lid 1808 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ballpoint bolpuntpen 1949 [De Vooys] <Engels |
| balorig* gemelijk 1637 [wnt baloorig] |
| balpen bolpuntpen 1975 [wp] <Engels |
| balsahout lichte houtsoort 1950 [gvd] |
| balsem zalf 1240 [Bern.] <Latijn |
| balsemien, balsamien plantengeslacht 1663 [Claes] <modern Latijn |
| balsturig* koppig 1477 [Teuth.] |
| balts paringsritueel 1938 [Aanv wnt] <Duits |
| baluster stijl, kleine zuil van balustrade 1762 [Inventarisatie nalatenschap C.O. Creutz] <Frans |
| balustrade hekwerk met stijlen 1825-1827 [wnt] <Frans |
| bamamodel onderwijsmodel van brede bachelorfase gevolgd door specialistische masterfase 2000 [Sanders 2001] <L {3.4} |
| bambino kleine jongen 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| bamboe grasachtige plantengeslachten 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bami Chinees gerecht 1897 [Aanv wnt] <Chinees of Maleis {3.2/4.1.6} |
| bamzaaien loten wie het gelag zal betalen 1943 [Aanv wnt] |
| ban* afkondiging, uitsluiting 995 [Gysseling 1960] {2.3} |
| ban betovering 1898 [Theissen 1975] <Duits |
| banaal alledaags 1866 [wnt] <Frans |
| banaan plant, vrucht 1596 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.2} |
| bananenschot hoogtebal 1984 [gvd] <Engels |
| bancair met betrekking tot banken 1984 [gvd] <Frans |
| banco bankgeld 1611 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| banco vijftig gulden 1999 [R99] {4.1.12} |
| band* strook stof om te binden 1100-1150 [Rey] {2.2} |
| band boekdeel 1734 [wnt] <Duits |
| band muziekkorps 1929 [Aanv wnt] <Engels |
| bandage verband 1768 [Aanv wnt] <Frans |
| banderilla gepunte stok met vlaggetje 1886 [kku] <Spaans {3.2} |
| banderol strook met opschrift 1588 [Claes] <Frans |
| bandiet struikrover 1599-1607 [Toll.] <Duits |
| bandijk* rivierdijk 1284 [mnw] {3.1} |
| bandoneon toetsinstrument 1912 [kku] <Duits {3.2/4.1.16} |
| bandrecorder apparaat voor het weergeven van een bandopname 1957 [wp jaarboek 1958] {3.3/4.1.17} |
| bandy balspel op ijs 1892 [Amsterdamsche Hockey- en Bandy Club] <Engels {4.1.18} |
| banen* een weg maken 1401-1500 [mnw] |
| bang* angstig 1350 [mnw] |
| bang tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1961 [gvd] <Engels {5} |
| banier vaandel 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| banistiek kennis van vlaggen 1976 [gvd] |
| banjo snaarinstrument 1899 [dbl] <Engels {4.1.16} |
| bank* meubelstuk 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| bank geldbank 1467 [hws] <Italiaans {1.1/3.2} |
| banket feestmaal 1483 [hws] <Frans |
| banket gevuld gebak 1714 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| bankier hoofd van bank, geldhandelaar 1451-1454 [hws] <Frans {4.1.13} |
| bankroet bankbreuk, faillissement 1555 [Claes] <Frans |
| bantamgewicht gewichtsklasse in vechtsport 1933 [Sanders 1995] <Engels |
| banzai tussenwerpsel: Japanse heilgroet 1929 [kwt] <Japans {3.2/4.3} |
| baptist doopsgezinde 1856 [wnt vereenigd] <Frans {4.1.8} |
| bar* naakt 820-822 [Gysseling 1960: 90] {2.3} |
| bar* bijwoord van graad: erg 1850 [wnt] |
| bar tapkast 1886 [kku] <Engels |
| bar eenheid van luchtdruk 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| barak eenvoudig gebouw 1673 [Claes] <Frans |
| barbaar onbeschaafd persoon 1348 [mnw] <Frans |
[pagina 884]
[p. 884]
| barbarisme leenwoord in strijd met de eigen taalnormen 1780 [wnt] <Frans of Latijn |
| barbecue grill 1963 [R75] <Engels |
| barbeel beenvis 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| barbiepop speelpopje aangekleed als volwassen vrouw 1990 [De Coster 1999] {4.1.18} |
| barbier kapper 1343-1344 [mnw] <Frans {4.1.13} |
| barbituurzuur organisch zuur 1950 [Kleine wp 157] |
| barcode streepjescode 1984 [gnn] <Engels |
| bard (Keltisch) dichter 1772 [wnt] <Duits {3.2} |
| barderen vlees met spek omwikkelen 1961 [gvd] <Frans |
| barebacking onveilige seks met iemand die mogelijk besmet is met hiv 1999 [Sanders 2000] <Engels {4.4} |
| baren* ter wereld brengen 901-1000 [wps] |
| baret muts 1573 [Claes] <Frans {4.1.9} |
| barg* gecastreerd mannelijk varken 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| barg* overdekte hooibergplaats 1022 [Slicher] {2.4} |
| bariet bariumsulfaat 1824 [wei] |
| bariton mannenstem tussen bas en tenor 1772 [Bouvink] <Duits {3.2/4.1.16} |
| barium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| bark type zeilschip 1370 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| barkas zwaarste sloep 1718 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans {4.1.11} |
| barkeeper barman 1912 [kku] <Engels {4.1.13} |
| barmhartig mededogen hebbend 1270-1290 [cg ii Nederrijns Moraalb.] <Duits |
| bar mitswa feestelijk gevierde meerderjarigheid van joodse jongen 1929 [De Vries, Joodsche riten en symbolen] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| barn eenheid van oppervlakte in atoomfysica 1975 [wp] <Engels |
| barnen* in vuur en vlam staan 1174 [Künzel] {2.3} |
| barnsteen harde hars, amber 1315 [hws] <Nederduits {3.2} |
| barograaf zelfregistrerende barometer 1886 [kku] |
| barok grillig gevormd 1824 [wei] <Frans |
| barok bepaalde stijlperiode 1879 [wp, dl. 12, 299] <Duits |
| barometer toestel dat luchtdruk meet 1778 [wnt] <Frans |
| baron adellijke titel 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3} |
| barouchet type rijtuig 1856 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| barracuda beenvis 1984 [gvd] <Spaans {3.2} |
| barrage versperring 1929 [kwt] <Frans |
| barrel Engelse en Amerikaanse inhoudsmaat 1847 [kku] <Engels |
| barrevoets* blootsvoets 1540 [mnw] |
| barricade straatversperring 1669 [Claes] <Frans |
| barrière versperring 1650 [Claes] <Frans |
| bars nors 1617 [Toll.] <Nederduits {3.2} |
| barsten* splijten 1270-1290 [cg ii Nederrijns Moraalb.] |
| barstensvol* stampvol 1824 [wnt ei] {4.4} |
| barysfeer aardkern 1950 [gvd] |
| barzoi, borzoi hondensoort 1912 [kku] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| bas laagste stem 1552 [Claes] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| bas Bargoens: stuiver, dubbeltje 1860 [Endt] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| basaal aan de basis 1933 [Aanv wnt] <Engels |
| basalt hard gesteente 1778 [Sanders 1995] <Frans |
| bascule weegwerktuig 1847 [kku] <Frans |
| base loog 1863 [kku] <Frans |
| baseball honkbal 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| baseballpetje pet met klep 1994 [inl Corpus GP94-1.SGZ] {4.1.9} |
| basen cocaïne roken via een waterpijp 1982 [R84] <Engels |
| baseren doen steunen 1798 [wnt uitvinden] <Frans {3.2} |
| basilicum bazielkruid 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] <Latijn {1.3/4.1.6} |
| basiliek christelijke kerk 1869 [wnt] <Frans |
| basilisk fabeldier 1240 [Bern.] <Latijn |
| basis grondslag 1618 [wnt] <Latijn |
| basisch op de wijze van een base 1868 [wnt waterstof] |
| basketbal spel waarbij bal door ring met net wordt gegooid 1924 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| bas-reliëf halfverheven beeldwerk 1777 [mey] <Frans |
| bassen* blaffen 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| basset hondensoort 1865 [kvw] <Frans {4.1.3} |
| bassethoorn blaasinstrument 1824 [wei] {4.1.16} |
| bassin waterbekken 1824 [wei] <Frans |
| bast* schors 1105 [Rey] {2.2} |
| basta tussenwerpsel: genoeg! 1617 [wnt] <Spaans of Italiaans {3.2/4.3} |
| bastaard onwettig kind, rasloos dier 1273 [cg i 1, 250] <Frans {4.1.4} |
| bastion bolwerk 1602 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| bat slaghout 1866 [Alg. Ned. Enc.] <Engels |
| bataat zoete aardappel 1565 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
[pagina 885]
[p. 885]
| bataljon troepeneenheid 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| batch groep gegevens die in één keer wordt verwerkt 1976 [accu-map, bul. 15, 25/2, 33] <Engels |
| baten* voordeel brengen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bathometer dieptemeter 1847 [kku] |
| bathysfeer toestel voor diepzeeonderzoek 1984 [gvd] |
| batik gebatikte doek 1721 [Aanv wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.9} |
| batist zacht doek 1827-1830 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië] {4.1.9} |
| batsman die het bat hanteert (bij cricket) 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| batterij artillerieafdeling 1599 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| batterij toestel waarin elektrische energie is opgeslagen 1889 [wnt] <Frans |
| baud eenheid van transmissiesnelheid 1975 [wp] |
| bauxiet mineraal 1871 [Sanders 1995] |
| bavaroise ijsgerecht 1886 [kku] <Frans {4.1.6} |
| baviaan hondsaap 1573 [Claes Tw. 11] <Frans {4.1.3} |
| bazaar marktplaats 1572 [Dozy, Oosterlingen] <Perzisch |
| bazelen* onsamenhangend spreken 1793 [wnt] {3.1} |
| bazooka antitankwapen 1948 [Aanv wnt] <Engels {4.1.14} |
| bazuin blaasinstrument 1240 [Bern.] <Frans {4.1.16} |
| beagle hondensoort 1863 [Rijnhart i, 494b] <Engels {4.1.3} |
| beambte functionaris 1729 [wnt] |
| beamen instemmen met 1678 [wnt] |
| bearnaise botersaus 1886 [kku] <Frans {4.1.6} |
| beatmusic ritmische popmuziek 1969 [wp Suppl 1969] <Engels {4.1.16} |
| beatnik protesterende schrijver 1962 [R75] <Engels |
| beaufortschaal schaal voor windkracht 1885 [wnt windkracht] |
| beaujolais rode wijnsoort 1933 [Kath. Enc.] <Frans {1.2.3/4.1.6} |
| beau monde de uitgaande wereld 1765 [Aanv wnt] <Frans |
| beauty schoonheid 1903 [Prick 1903] <Engels |
| bébé lange Indische jurk 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| bebop bepaalde stijl van jazz en dans 1954 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| bechamelsaus melksaus 1847 [kku] {4.1.6} |
| becquerel eenheid van radioactiviteit 1906 [wp] |
| bed* slaapplaats 1100 [Willeram] {4.1.9} |
| bedaagd* niet jong meer 1546 [Naembouck] |
| bedankje* dankbetuiging 1839 [wnt] |
| bedaren* (zich) kalmeren 1451-1500 [mnw] |
| bede* gebed 901-1000 [wps] |
| bedeesd* verlegen 1615 [wnt wederom] |
| bedelen* aalmoezen vragen 1501-1525 [mnw] {3.1} |
| bederven* beschadigen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedevaart* reis naar heilige plaats 1240 [Bern.] {3.1} |
| bediende hulp 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| bedillen* bevitten, beredderen 1599 [Kil.] |
| bedingen* bij overeenkomst bepalen 1546 [Naembouck] |
| bedisselen* regelen 1600 [wnt] |
| bedoelen* zich ten doel stellen, aanduiden 1731-1735 [wnt] |
| bedompt* benauwend 1620 [wnt] |
| bedonderd* beroerd 1676-1700 [wnt] |
| bedotten* misleiden 1573 [Plantijn] |
| bedrag* geldsom 1288 [cg I2, 1255] |
| bedremmeld* beteuterd 1642 [wnt] |
| bedreven* ervaren 1573 [Plantijn] |
| bedriegen* misleiden 901-1000 [wps] |
| bedrijf* beroepswerkzaamheid 1293 [cg I3, 1944] {1.2.3} |
| bedrijf* deel van een toneelstuk 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| bedroeven* verdriet aandoen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedrog* bedriegerij 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedruipen, zich(zelf)* financieel voor zichzelf kunnen zorgen 1539 [Sartorius, Centuria Syntaxeon 11] |
| bedstee* ingebouwde slaapplaats 1240 [Bern.] {3.1/4.1.9} |
| beducht* bevreesd 1539 [hws] |
| beduiden* betekenen 1301-1400 [mnw] |
| beduimelen* door herhaald aanvatten bevlekken 1782 [wnt] {3.1} |
| beduusd* beteuterd 1855 [wnt vreemd] |
| bedwelmen* benevelen 1401-1425 [mnw] |
| beek* smal stromend water 814 [Claes] {2.3} |
| beeld* afbeelding, voorstelling 901-1000 [wps] |
| beeldscherm* scherm van tv of computer 1961 [Aanv wnt] {1.3/3.1} |
| beeldschoon zeer mooi 1866 [wnt] <Duits {4.4} |
| beeltenis afbeelding 1569 [Dasypodius] <Duits |
| beemd* weiland 1208-1209 [Claes] {2.3} |
[pagina 886]
[p. 886]
| been* onderste lichaamsdeel 1100 [Willeram] {1.2.3/1.2.6} |
| been* bot 1477 [Teuth.] {1.2.3/1.2.5/1.2.6} |
| beer* mensendrek, gier 709 [Claes Tw. 11] {2.3} |
| beer* roofdier 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] {4.1.3} |
| beer* mannetjesvarken 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| beer schuld 1856 [wnt] <Duits |
| beerenburg kruidenbitter 1909 [wnt water] <Fries {3.2/4.1.6} |
| beest dier 1253 [cg i 1, 45] <Frans |
| beet* hap 1240 [Bern.] {1.2.6} |
| beetje* klein deel, klein aantal 1646 [wnt] {1.2.6} |
| beetwortel suikerbiet 1652 [wnt] |
| bef Bargoens: vrouwelijk geslachtsdeel 1510 [Liber Vagatorum] <? {3.5/4.4} |
| bef witte doek voor de borst 1599 [Kil.] <Frans of Latijn |
| befaamd vermaard 1535 [hws] |
| beffen cunnilingus bedrijven 1972 [Aanv wnt] <? {3.5/4.4} |
| begaafd* talentvol 1450 [mnw] |
| begaving* flauwte, toeval 1865-1870 [wnt] {4.4} |
| begeerte* verlangen 1298 [cg i, 2508] |
| begeesteren in geestdrift brengen 1815 [wnt] <Duits |
| begeren* verlangen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| begiftigen* beschenken met 1477 [Teuth.] {3.1} |
| begijn lid van bepaalde kloosterlijke lekengemeenschap 1266 [cg i, 64] <me Latijn {4.1.8} |
| beginnen* aanvangen 901-1000 [wps] |
| begonia plantengeslacht 1874 [wnt tuinbouw] <modern Latijn |
| begrafenis* het begraven 1450 [hws] {3.1} |
| begrijpen vatten, omvatten 1240 [Bern.] <Duits |
| begrip inzicht, idee 1265-1270 [cg Lut.K] <Duits |
| beha bustehouder 1950 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| behagen* aangenaam zijn 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| behalve* voorzetsel 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| behartigen* zorgen voor 1488 [hws] {3.1} |
| behaviorisme richting in psychologie 1928 [Aanv wnt] <Engels |
| behelzen* inhouden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| behendig* handig 1240 [Bern.] |
| behept* lijdend aan een zedelijk gebrek 1691 [wnt] |
| beheren* besturen 1357 [mnw] |
| behoefte* wat men nodig heeft, gebrek 1253 [cg i] |
| behoefte* ontlasting 1898 [gvd] {4.4} |
| behoeven* nodig hebben of zijn 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| behoren* toebehoren, nodig zijn, passen 1240 [Bern.] |
| behoudens* voorzetsel 1860 [wnt] {4.2} |
| bei bes 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.2} |
| bei Barbarijse vorst 1542 [wnt] <Turks {3.2} |
| beide* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| beiden* wachten 901-1000 [wps] |
| beieren* luiden 1373 [hws] {3.1} |
| beige grijsachtig geel of bruin 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.5} |
| beignet gebak 1875 [wnt appel] <Frans {4.1.6} |
| beissie Bargoens: dubbeltje 1844 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| beitel* stuk gereedschap 1320 [Claes Tw. 11] {3.1} |
| beitsen kleuren met beits 1892 [wnt] <Duits |
| bejaard* oud 1734 [wnt] {4.1.4} |
| bejegenen* behandelen 1350 [mnw] |
| bek snavel, mond 1240 [Bern.] <Frans |
| bekaaid slecht, ongunstig 1611-1620 [wnt bekaaien] |
| bekaf uitgeput door te hard lopen 1615 [wnt] |
| bekattering Bargoens: uitbrander, bekeuring 1906 [moo] <Jiddisch {1.2.3/3.2} |
| bekend* vermaard 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bekend* kennende 1300 [mnw] |
| bekennen* bespeuren, erkennen 901-1000 [wps] |
| bekennen* gemeenschap hebben 1351-1400 [mnw] {4.4} |
| bekentenis* het erkennen 1552 [Apherdianus 64r] {3.1} |
| beker drinkgereedschap 1284 [cg i Dordrecht] <Latijn |
| bekeren* tot inkeer brengen 901-1000 [wps] |
| bekeuren* verbaliseren 1240 [Bern.] |
| bekken kom 1240 [Bern.] <me Latijn |
| bekken ring van de heupbeenderen 1702 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| bekken slaginstrument 1881 [wnt] {4.1.16} |
| beklijven* gedijen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beklijven* (bij)blijven 1350 [mnw] |
| beknopt* kort samengevat 1603 [Toll.] |
| bekocht afgezet 1237 [cg i 1, 32] |
| bekokstoven heimelijk regelen 1900 [wnt kokstoven] |
| bekommeren met zorg vervullen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bekommernis* bezorgdheid 1569 [wnt] {3.1} |
| bekomst* zoveel als iem. behaagt 1526 [wnt] {3.1} |
| bekoren* aantrekken 1530 [wnt] |
| bekrompen* niet ruim 1774 [wnt] |
[pagina 887]
[p. 887]
| bekwaam* kundig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bel* een schel 1236 [cg i Gent] |
| bel* gasbolletje 1586 [wnt bel iii] |
| bel geluidseenheid 1950 [gvd] |
| belabberd* akelig 1451-1500 [mnw] |
| belagen* bedreigen 1285 [cg Rijmb.] |
| belang* voordeel, belangstelling 1265-1270 [cg Lut.K] |
| belazerd bedonderd 1874 [wnt] |
| belcanto zingen volgens de Italiaanse techniek 1920 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| beledigen krenken 1588 [Kil.] <Duits |
| beleefd* hoffelijk 1613 [wnt] |
| beleg* insluiting van een vesting 1351-1400 [mnw] {1.2.6} |
| beleg* wat men op een boterham legt 1976 [gvd] {1.2.6/1.4/3.1} |
| beleid* wijze van handelen 1291 [cg i 1, 1563] |
| beleidsporno bureaucratische stukken zonder inhoud 2000 [Sanders 2001] {4.4} |
| belemmeren* (ver)hinderen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| bel-etage onderste verdieping 1866 [wnt nis] {3.3} |
| beletten* verhinderen 1254 [vmnw] |
| belevenis ervaring 1918 [Picarta: Schönfeld, mijn pastorale belevenissen] <Duits {3.2} |
| belezen veel gelezen hebbend 1782 [wnt] <Duits |
| belfort toren met klokken 1276 [cg i 1, 306] <Frans |
| belgen* toornig maken 901-1000 [wps] |
| belhamel* aanvoerder 1562 [Naembouck] |
| believen* behagen 1419 [mnw] |
| belijden* (een geloof) aanhangen, bekennen 1282 [cg i 1, 662] |
| belijdenis* getuigenis omtrent zijn geloof 1637 [wnt] {3.1} |
| belladonna wolfskers 1775 [hou ii, 4, 231] <Italiaans {3.2} |
| bellefleur appel 1778 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| bellenblazen* bellen maken door te blazen in een pijpje met zeepsop 1750 [Hallema, Kinderspelen 186] {4.1.18} |
| bellettrie (beoefening van de) schone letteren 1881-1888 [wnt] {3.3/5} |
| beloega walvisachtige 1847 [kku] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| beloven* toezeggen 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| bel paese handelsnaam van een Italiaanse kaassoort 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| belvédère uitzichttoren 1824 [wei] <Frans |
| bemiddeld welgesteld 1844 [wnt velerlei] <Duits |
| bemoeien* zich mengen in 1637 [Statenvertaling; 1 Petrus 4:15] |
| ben tenen mand 1430 [hws] <Frans |
| benard* benauwd 1626 [wnt benarren] |
| bende troep 1525 [wnt] <Frans |
| beneden* voorzetsel 1236 [cg i 1, 29] {4.2} |
| beneden* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| benedictie zegening 1236 [cg i 1, 24] <Latijn |
| benedictijn monnik van de orde van Sint-Benedictus 1644 [wnt orde] <me Latijn {4.1.8} |
| benedictine Franse likeur 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| benedijen zegenen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| benefice voordeel 1790 [wnt cognac] <Frans |
| beneficiair onder beneficie 1929 [kwt] <Frans |
| beneficie voorrecht 1462 [hws] <Latijn |
| benefiet voorstelling ten bate van een goed doel (persoon of zaak) 1830 [Aanv wnt] <Engels |
| benepen* benauwd 1599-1607 [Kil.] |
| beneveld* dronken 1884 [gvd] |
| benevens* voorzetsel 1624 [wnt] {4.2} |
| benevolentie welwillendheid 1507 [hws] <Latijn |
| Bengaals vuur bepaald vuurwerk 1847 [kku] |
| bengel* deugniet 1635 [wnt] {3.1} |
| bengelen* heen en weer slingeren 1897 [wnt] |
| benieuwd* nieuwsgierig 1642 [wnt] |
| benijden* jaloers zijn 1265-1270 [cg Lut.K] |
| benjamin jongste zoon 1649 [wnt] <Hebreeuws {3.2} |
| bent* grassoort 918-948 [Künzel] {2.3} |
| bent genootschap 1698 [wnt bende] |
| benul* begrip 1862 [wnt beslenteren] |
| benutten gebruiken 1801 [wnt] <Duits |
| benzedrine handelsnaam voor amfetamine 1960 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| benzine brandstof 1864 [Toll.] <Duits |
| benzinemotor met benzine aangedreven explosiemotor 1900 [wnt verlichting i] {4.1.10} |
| benzol een koolwaterstof 1867 [Aanv wnt] <Duits |
| beo zangvogel 1883 [Java-Bode 1/9, 1b] <Indonesisch {3.2} |
| beogen* op het oog hebben 1612 [wnt] |
| bepalen vaststellen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| beraad* overleg 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beraadslagen* overleggen 1562 [Toll.] |
| beregoed* zeer goed 1966 [R75] {4.4} |
| bereid* gereed 1301-1325 [mnw] |
| bereid* genegen 1400 [mnw] |
[pagina 888]
[p. 888]
| bereiken* aankomen 1350 [mnw] |
| beren schulden maken 1898 [gvd] |
| berenlul* kroket of frikadel 1987 [De Coster 1999] {3.1/4.1.6} |
| beresterk* zeer sterk 1971 [Vertaling Vonnegut, Welkom op aperots] {4.4} |
| berg* grote heuvel, hoop 865 [Claes] {2.3} |
| bergeend* eendachtige 1598 [wnt] |
| bergen* in veiligheid brengen 1642 [wnt] |
| bergen* opbergen 1784-1785 [wnt] |
| beriberi ziekte 1661 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| berichten* mededelen 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.4} |
| berin* wijfjesbeer 1287 [vmnw] |
| berispen* laken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| berk* boomsoort 1050 [Prisma NPl.] {2.3} |
| berkelium chemisch element 1960 [ensie] <modern Latijn |
| berm* strook langs weg 1288 [cg I2, 1297] {3.1} |
| bernage plantengeslacht 1272 [cg i 1, 214] <Frans |
| beroemd vermaard 1542 [Dasypodius] <Duits |
| beroep* appèl, herziening van vonnis aan hogere rechter vragen 1292 [cg I3, 1717] |
| beroep* werkkring 1642 [wnt] |
| beroepsverbod verbod een bepaalde overheidsfunctie uit te oefenen 1984 [gnn] <Duits {3.2} |
| beroerd* ellendig 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| beroerte* verlamming door bloeduitstorting in de hersenen 1667 [wnt] {4.4} |
| berokkenen* veroorzaken 1595 [wnt] |
| berooid arm 1488 [mnw] <Fries {3.2} |
| berouwen* spijt doen hebben 901-1000 [wps] |
| berserkerwoede extatische strijdwoede 1847 [Aanv wnt] <Duits |
| berucht* ongunstig bekend 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| beryllium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| bes* kleine vrucht 1350 [Toll.] {4.1.2} |
| bes* oudje 1704 [Hannot&Hoogstraten] {4.1.4} |
| beschaafd* zorgvuldig opgevoed 1699 [Claes Tw. 12] |
| beschadigen* schade toebrengen 1445 [mnw] {3.1} |
| bescheid* geschreven stuk 1631 [wnt] |
| bescheiden* ingetogen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| beschermen* behoeden 901-1000 [wps] |
| bescheurkalender scheurkalender met geestigheden 1973 [Sanders 1999] {4.4} |
| beschikken* regelen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beschouwen* overwegen, houden voor 1240 [Bern.] |
| beschroomd* bedeesd 1599-1607 [Kil.] |
| beschuit baksel 1343-1345 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| beschuldigen* ten laste leggen 1256-1299 [mnw] {3.1} |
| beschutten* beschermen 1285 [cg Rijmb.] |
| beseffen* goed begrijpen 1287 [cg NatBl] |
| besjoemelen bedotten 1924 [moo] <Duits {3.2} |
| beslaan* bekleden, bedekken met iets 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| beslaan* een paard voorzien van hoefijzers 1599 [wnt kil] |
| beslag* meel met water aangelengd 1401-1450 [mnw] |
| beslechten* een eind maken aan 1503 [mnw] |
| beslissen* besluiten 1550 [wnt] |
| beslommering* zorg 1642 [wnt] |
| besmeuren* vuilmaken 1401-1500 [mnw] |
| besmuikt* in stilte, geniepig 1898 [gvd] |
| besnijdenis* het wegnemen van de voorhuid 1480 [hws] {3.1} |
| besogne zaak, beslommering 1299 [cg I4, 2603] <Frans |
| bespieden* beloeren 1285 [cg Rijmb.] |
| bespreken praten over iets 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| best* overtreffende trap van goed 1236 [cg i 1, 21] |
| bestand* wapenstilstand 1299-1356 [mnw] |
| bestand* opgewassen tegen 1731-1735 [wnt] |
| bestand verzameling gegevens, beschikbare hoeveelheid 1903 [wnt z.j.] <Duits |
| besteden* gebruiken voor 1277 [cg i 1, 354] |
| bestek* plan 1514 [hws] |
| bestek eetgerei 1934 [Theissen 1978] <Duits |
| bestekamer wc 1657 [wnt] {4.4} |
| bestel* ordening, regeling 1350 [mnw] |
| bestellen* bezorgen (van brieven) 1534 [hws] |
| bestemmen* aanwijzen 1348 [hws] |
| bestendig blijvend 1569 [wnt] <Duits |
| bestiaal beestachtig 1596 [Linschoten 195] <Frans |
| bestialiteit beestachtigheid 1720 [mey] <Frans |
| bestieren* leiden 1285 [cg Rijmb.] |
| bestseller succesboek 1931 [kwt] <Engels |
| bèta de Griekse letter b 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| betalen* schulden voldoen 1270 [cg i 1 167] |
| betamelijk* gepast 1296 [cg I4, 2279] |
| betamen* behoorlijk zijn 1236 [cg i 1, 28] |
| bête dom 1824 [wei] <Frans |
| betekenis* inhoud 1240 [vmnw] {3.1} |
| betel blad van plant waarop men kauwt 1596 [wnt areca Suppl] <Portugees {3.2/4.1.6} |
[pagina 889]
[p. 889]
| beter* vergrotende trap van goed 901-1000 [wps] {2.5} |
| beteuterd* onthutst 1616 [wnt trouwen ii] |
| betichten* beschuldigen 1298 [cg I4, 2524] |
| betijen* begaan 1300 [mnw] |
| betjah fietstaxi 1961 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.10} |
| betoeterd* gek 1903 [wnt z.j.] |
| betogen* trachten aan te tonen 1236 [cg i 1, 29] |
| beton bouwmateriaal 1847 [kku] <Frans |
| betoog* bewijsvoering 1342 [mnw] |
| betovergrootmoeder* moeder van iemands overgrootouder 1763 [wnt sterven] {4.1.4} |
| betovergrootvader* vader van iemands overgrootouder 1839 [wnt verbreeden] {4.1.4} |
| betrachten in acht nemen 1622 [wnt] |
| betrappen* verrassen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| betreffende* voorzetsel 1784-1785 [wnt] {4.2} |
| betrekkelijk* in verband staande met 1667 [wnt] |
| betrekking* werkkring 1866 [wnt] |
| betten* bevochtigen 1460 [mnw] |
| betuigen* verzekeren 1270 [cg i 1, 186] |
| betuttelen kleine verbeteringen aanbrengen 1632 [wnt wezen ii] |
| betweter* die alles beter weet 1600 [wnt] |
| betwijfelen ergens aan twijfelen 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| beu* zat 1621 [wnt] |
| beugel* ijzeren ring 1339-1345 [mnw] {3.1} |
| beugelen* een bal door een beugel rollen 1424 [mnw cloot] {4.1.18} |
| beuk* boomsoort 806 [Claes] {2.3} |
| beuk* schip van een kerk 1477 [Teuth.] |
| beuken* hard slaan 1406 [mnw] {3.1} |
| beul* scherprechter 1481 [mnw] |
| Beulemans slecht Frans 1914 [Aanv wnt] {4.4} |
| beun viskaar 1580 [wnt water] |
| beunhaas onbevoegd werker 1649 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| beuren* tillen 1280 [cg I2, 1262] |
| beurs portemonnee 1240 [Bern.] <me Latijn |
| beurs handelsbeurs 1612 [Vd Sijs 1998] {1.2.5} |
| beurs* zacht 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| beurt* geregelde volgorde 1445 [mnw] |
| beuzelen* onzin vertellen 1573 [Plantijn] |
| bevallen* behagen 1285 [cg Rijmb.] |
| bevallen* een kind baren 1616 [wnt] |
| bevallig* gracieus 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| bevelen* gelasten 1100 [Willeram] |
| bevelhebber* commandant 1532-1537 [mnw] {3.1/5} |
| beven* trillen 901-1000 [wps] |
| bever* knaagdier 918-948 [Künzel] {2.3/4.1.3} |
| bevestigen* vastmaken 1410 [mnw] {3.1} |
| bevoegd gerechtigd 1698 [wnt] <Duits |
| bevorderen* de ontwikkeling begunstigen 1500-1536 [mnw] |
| bevredigen* voldoen aan een behoefte 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| bevrijden* vrijmaken 1351-1400 [hws] {1.2.4} |
| bevroeden* begrijpen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bewaren* houden, handhaven 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| bewegen* in beweging brengen of zijn 1301-1400 [mnw] |
| beweging* groep, partij 1886 [wnt] |
| beweren zeggen 1477 [Teuth.] <Duits |
| bewerkstelligen uitvoeren 1769-1811 [wnt] <Duits |
| bewijzen* aantonen 1240 [Bern.] |
| bewind* bestuur 1351-1400 [mnw] |
| bewonderen eerbied hebben 1827 [wnt] <Duits {1.4} |
| bewust bekend, bedoeld 1638 [wnt] <Duits |
| bewusteloos buiten bewustzijn 1819 [Vd Sijs 1998] <Duits |
| bezaan achterste gaffelzeil 1480 [hws] |
| bezadigd* bedaard 1598 [wnt] |
| bezant gouden munt 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <me Latijn |
| bezem* werktuig om te vegen 1240 [Bern.] {3.1} |
| bezemstuiver* munt 1652-1662 [wnt] {4.1.12} |
| bezeren* zeer doen 1480 [mnw] |
| bezeten* krankzinnig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bezetten* innemen, vervullen 1240 [Bern.] |
| bezichtigen* bezien 1540 [hws] {3.1} |
| bezig* werkzaam 1240-1260 [cg i 1, 69] |
| bezigen* gebruiken 1401-1500 [mnw] |
| bezijden* voorzetsel 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| bezinnen* nadenken 1477 [Teuth.] |
| bezitten* (in bezit) hebben 1240 [vmnw] {1.2.1/1.2.5} |
| bezoedelen bevlekken 1562 [Toll.] <Duits |
| bezoldigen salaris geven 1642 [wnt] {3.1} |
| bezonnen* bedachtzaam 1879 [wnt] |
| bezuren* voor iets boeten 1285 [cg Rijmb.] |
| bezwaar* last, moeite 1605 [wnt] |
| bezwijken* sterven 1682 [wnt] {4.4} |
| bezwijken* niet kunnen weerstaan 1784-1785 [wnt] |
| biatlon combinatie van langlauf en schieten 1960 [Guinness Olympische Spelen boek] <Engels {4.1.18} |
| bibberen* rillen 1794 [Toll.] {3.1} |
| bibliofiel boekenliefhebber 1872 [gvd] |
[pagina 890]
[p. 890]
| bibliografie literatuurlijst, boekbeschrijving 1824 [wei] <Latijn |
| bibliothecaris beheerder van bibliotheek 1682 [wnt] <Latijn |
| bibliotheek plaats met verzameling boeken 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| biblist bijbelkenner 1540 [hws] |
| biceps tweehoofdige opperarmspier 1793 [wnt twee] <Latijn {3.2} |
| biconcaaf dubbelhol (van lenzen) 1847 [kku] |
| biconvex dubbelbol (van lenzen) 1847 [kku] |
| bidbook prospectus i.v.m. overname of vestigingsplaats 1995 [De Coster 1999] <Engels |
| bidden* gebed richten tot God, smeken 901-1000 [wps] |
| bidet zitbad 1847 [kku] <Frans |
| bidon blikken veldfles 1912 [kku] <Frans |
| biecht* belijdenis (van zonden) 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| bieden* geven, aanbieden 1240 [Bern.] |
| biedermeier stijlperiode van 1815 tot 1850 1940 [wnt vaas] <Duits {3.2} |
| biefstuk lap vlees van de bovenbil 1832 [wei] <Engels {1.2.5/4.1.6} |
| biel(s) dwarsligger 1914 [gvd] <Frans {1.2.4} |
| biënnale tweejaarlijkse tentoonstelling of concours 1948 [kwt] |
| bier alcoholhoudende drank 1240 [Bern.] <Latijn {1.1/4.1.6} |
| bies* plantengeslacht 972 [Claes Tw. 11] {2.3} |
| bies* boordsel aan kleding 1854 [wnt] |
| biest* eerste melk na het kalven 1351-1400 [mnw] {4.1.6} |
| biet plant 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| bietsen bedelen 1950 [Aanv wnt] <Engels |
| bifocaal met twee brandpunten 1949 [wnt tri-f.] |
| big* jong van het varken 1573 [Plantijn] {3.2/4.1.3} |
| bigamie dubbel huwelijk 1658 [mey] <Frans |
| big bang de oerknal 1975 [wp] <Engels {1.2.6} |
| biggelen* (van tranen) naar beneden rollen 1599 [Kil.] |
| bij* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| bij* insect 970 [Künzel] {2.3} |
| bijbel de Heilige Schrift 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| bijgeloof* superstitie 1595 [wnt] |
| bijkans bijwoord van hoedanigheid: bijna 1432-1468 [mnw] |
| bijl* werktuig 1240 [Bern.] {4.1.14} |
| bijlage geschrift ter aanvulling 1729 [wnt] <Duits |
| bijlander* platboomd vaartuig 1702 [wnt] {4.1.11} |
| bijna* bijwoord van hoedanigheid: op weinig na 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bijou kleinood 1690 [Aanv wnt] <Frans |
| bijslaap* geslachtsgemeenschap 1656 [wnt] |
| bijspijkeren goedmaken, het achtergeblevene gelijk brengen 1855 [wnt] |
| bijster* bijwoord van graad: zeer 1598 [wnt] |
| bijster* niet meer wetend 1642 [wnt] |
| bijt* gat in het ijs 1301-1350 [mnw] {1.2.6} |
| bijten* de tanden in iets zetten 1240 [Bern.] {1.2.5/1.2.6} |
| bijval toejuiching 1818 [wnt resultaat] <Duits |
| bijvallen* de zijde kiezen van 1445 [mnw] |
| bijwoord* adverbium 1477 [Teuth.] |
| bijzit* concubine 1599 [Kil.] {4.1.4} |
| bijzonder* speciaal, opmerkelijk 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| bikini tweedelig badpak 1952 [Sanders 1995] <Frans {1.4/3.2} |
| bikkel* pikhouweel 1567 [Claes Tw. 12] {3.1} |
| bikkelen* met bikkels spelen 1599 [wnt kil] {4.1.18} |
| bikkelhard* zeer hard 1961 [gvd] {1.2.5/4.4} |
| bikken* hakken 1401-1450 [mnw] |
| bikken* eten 1617 [wnt] |
| bil* achterdeel 1240 [Bern.] {1.2.5/4.4} |
| bilabiaal met beide lippen 1892 [wnt w] |
| bilateraal van twee kanten 1847 [kku] |
| bildungsroman ontwikkelingsroman 1998 [Van Gorp, Lexicon lit. termen] <Duits {3.2} |
| bilharzia tropische parasiet 1924 [gvd] <modern Latijn |
| bilinguïsme tweetaligheid 1933 [Aanv wnt] |
| biljard telwoord 1933 [John Kooy, Enc. voor iedereen] <Duits {4.2} |
| biljart balspel op tafel 1782-1783 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| biljet briefje, kaartje 1488 [hws] <Frans |
| biljoen telwoord 1591 [Kool] <Frans {4.2} |
| billijk* rechtvaardig 1300 [cg I4, 2773] |
| bimbambeieren* klokgelui 1501-1550 [wnt bimbam] {3.1} |
| binair tweeledig 1847 [kku] <Frans |
| binden* met touw vastmaken 1100 [Willeram] |
| bingo hazardspel 1968 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| bingo tussenwerpsel: uitroep na een rake opmerking 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.3} |
| bink Bargoens: man 1731 [Endt] <Romani {3.2} |
| binnen* bijwoord van plaats 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| binnen* voorzetsel 1253 [cg ii 1 Gezondh.] {4.2} |
[pagina 891]
[p. 891]
| binocle dubbele veld- of toneelkijker 1778 [wnt verrekijker] <Frans |
| bint* balk 1642 [wnt] |
| bintje* aardappel 1905 [Sanders 1993] {4.1.6/4.4} |
| biobak afvalbak voor groente-, fruit- en tuinafval 1992 [De Coster 1999] |
| bioboer boer die biologische landbouw en veeteelt bedrijft 1997 [De Boerderij dl. 82, afl. 35] {4.1.13} |
| biochemie afdeling van de scheikunde 1886 [kku] |
| biogarde yoghurt met rechtsdraaiend melkzuur 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| biografie levensbeschrijving 1820 [Aanv wnt] <Frans |
| bio-industrie gemechaniseerde fokkerij 1975 [R75] |
| biologeren onder zijn invloed brengen, hypnotiseren 1866 [wnt] |
| biologie leer van de levende wezens 1824 [wei] <Duits |
| biometrie meting van eigenschappen van levende wezens 1847 [kku] |
| bionisch beschikkend over bovenmenselijke lichamelijke vermogens 1982 [De Coster 1999] <Engels |
| biopsie weefselverwijdering voor onderzoek 1910-1914 [Bauwens] |
| bioritme ritme in de levensverschijnselen 1980 [De Coster 1999] <Engels |
| bioscoop theater waar filmvoorstellingen gegeven worden 1910 [Vd Sijs 1998] |
| biosfeer het door levende wezens bevolkte deel van de aarde 1910-1914 [Bauwens] |
| biplaan tweedekker 1911 [De Vooys] <Engels {4.1.10} |
| bips* achterwerk 1894 [Aanv wnt bibs] {4.4} |
| birdie aanduiding bij golf dat een hole in een slag minder dan het vastgestelde aantal is gespeeld 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| birr munteenheid van Ethiopië 1897 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Amhaars {4.1.12} |
| bis bijwoord: tweemaal, nog een keer (in de muziek) 1824 [wei] <Latijn |
| bis met een halve toon verhoogde b 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| bis tussenwerpsel: roep van publiek om nagift 1902 [wnt] <Latijn {4.3} |
| bisamrat knaagdier 1872 [gvd] <Duits {4.1.3} |
| biscuit droog gebak 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans {4.1.6} |
| bisdom diocees 1240 [Bern.] |
| biseksueel met aanleg voor seksuele omgang met beide geslachten 1886 [kku] |
| bismillah tussenwerpsel: uitroep aan het begin van enigerlei onderneming 1976 [gvd] <Arabisch {3.2/4.3} |
| bismut scheikundig element 1720 [wnt wit i] <modern Latijn |
| bisque soep van vis of kreeft 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| bisschop priester van de hoogste rang 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.8} |
| bisschopswijn warme wijn 1847 [kku] {4.1.6} |
| bissectrice lijn die een hoek middendoor deelt 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| bistro restaurant met Franse inslag 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| bit* mondstuk 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| bit kleinste informatie-eenheid 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| bits* vinnig 1617 [wnt] |
| bitter* scherp van smaak 901-1000 [wps] |
| bitterzoet* plant 1775 [hou ii, 4, 240] |
| bitumen aardhars 1550 [Aanv wnt] <Latijn |
| bivak legerplaats onder de blote hemel 1824 [wei] <Frans |
| bivakmuts wollen muts die het hele gezicht behalve de ogen bedekt 1915 [wnt wasschen] {4.1.9} |
| bivalent tweewaardig 1906 [wp] |
| bizar grillig, vreemd 1616 [wnt] <Frans |
| bizon herkauwer 1770 [Papillon] <Frans {4.1.3} |
| blaag* kwajongen 1855 [wnt] |
| blaam smet 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| blaar* blaasachtige opzwelling 1240 [Bern.] |
| blaar* bles, witte plek op het voorhoofd van dieren 1343-1346 [mnw] |
| blaas* urineblaas 1240 [Bern.] |
| blaas* bobbel 1401-1425 [mnw] |
| blaasbalg* aanjager van vuur 1286 [cg I2, 1175] {3.1} |
| blaaskaak* snoever 1562 [Naembouck] {1.2.1} |
| blabla gezwam 1964 [Aanv wnt] <Frans {3.1/3.2} |
| black box recorder met vluchtgegevens 1989 [Peptalk] <Engels |
| blackjack een soort eenentwintigen 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.18} |
| blackmail afpersing 1912 [kku] <Engels |
| black-out tijdelijk verlies van bewustzijn 1951 [De Vooys] <Engels |
| blad* orgaan aan takken 1240 [Bern.] {1.2.3/1.3} |
| blad* vel papier 1617 [wnt] {1.2.3/1.3} |
| bladeraar bladerprogramma 1996 [Internet: edu.techn] {1.3} |
| bladzijde* pagina 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
[pagina 892]
[p. 892]
| blaffen* het natuurlijke geluid van honden maken 1350 [mnw] {3.1} |
| blakaman neger of negroïde man 1972 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| blaken* branden, gloeien 1240 [Bern.] |
| blakeren* zengen 1415 [hws] {3.1} |
| blamage afgang 1929 [kwt] <Duits |
| blameren berispen 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| blancheren spijzen enkele minuten opkoken, licht van kleur maken 1761 [Aanv wnt] <Frans |
| blanc-manger soort van nagerecht 1401-1500 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| blanco oningevuld 1676 [De Bruijn 1995] <Italiaans {3.2} |
| blank* blinkend, wit 1287 [cg NatBl] {4.1.5} |
| blasé verveeld 1838 [Aanv wnt] <Frans |
| blasfemeren godslasteren 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| blaten* het natuurlijke geluid van schapen en geiten maken 1240 [Bern.] {3.1} |
| blauw* kleurnaam 1121 [Rey] {2.2/4.1.5} |
| blauw Bargoens: dronken 1906 [wnt] <Duits |
| blauwbaard* wreedaard tegenover vrouwen 1775 [wnt] {3.1} |
| blauwblauw* onopgehelderd, met rust 1784 [wnt] {3.1} |
| blauwhelm* militair in dienst van de Verenigde Naties 1984 [R84] {3.1/4.1.14} |
| blauwkous spotnaam 1872 [gvd] {3.1} |
| blazen* met kracht uitademen 1240 [Bern.] |
| blazer jasje 1940 [Posthumus] <Engels {3.2} |
| blazoen heraldisch wapen 1350 [mnw] <Frans |
| bleek* wit 901-1000 [wps] {4.1.5} |
| bleek* veld om was te bleken 1520 [hws] |
| blei* beenvis 1477 [Teuth.] |
| bleken* bleek maken 1240 [Bern.] |
| blende mineraal 1780 [hou iii, 1, 112] <Duits |
| blender keukenmachine waarin voedsel fijngemaakt wordt 1974 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| blèren* blaten, schreeuwen 1451-1500 [mnw] {3.1} |
| bles* witte plek op voorhoofd van paarden 1300 [mnw] |
| blessure wond 1794 [Aanv wnt] <Frans |
| bleu lichtblauw 1587 [wnt oranje] <Frans {4.1.5} |
| bleu* verlegen 1621 [wnt reu] |
| bliek* beenvis 1291 [cg i Oudenaarde] |
| bliep signaaltoon 1983 [R84] <Engels |
| blij* vrolijk 1152 [Claes] {2.3} |
| blijde werpgeschut 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] <Latijn {4.1.14} |
| blijkbaar* bijwoord van modaliteit: kennelijk 1840 [wnt] |
| blijken* aan den dag komen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| blijkens* voorzetsel 1840 [wnt] {4.2} |
| blijspel* komedie 1653 [wnt] {4.1.15} |
| blijven* voortgaan (te bestaan) 901-1000 [wps] |
| blik* vertind dun plaatstaal 1384-1407 [mnw] |
| blik* oogopslag 1608 [wnt] |
| blikkeren* flikkeren 1605-1616 [wnt] {3.1} |
| bliksem* elektrische vonk bij onweer 901-1000 [wps] {3.1/4.1.1} |
| bliksemoorlog* onverhoedse bewegingsoorlog 1961 [gvd] {3.1} |
| bliksemsnel* zeer snel 1804 [wnt bliksem] {4.4} |
| blikskaters tussenwerpsel: krachtterm 1914 [gvd] {4.3} |
| blind* niet kunnende zien 1240 [Bern.] |
| blind* vensterluik 1623 [wnt] |
| blindelings* bijwoord van hoedanigheid: zonder te kijken 1562 [Naembouck] {3.1} |
| blindemannetje* spel waarbij iem. geblinddoekt wordt 1887 [wnt] {4.1.18} |
| blinderen kogelvrij of onzichtbaar maken 1865 [kvw] <Frans |
| blinde vink* lapje kalfsbiefstuk met gehakt 1910 [wnt vink] {4.1.6} |
| blindganger niet ontploft projectiel 1943 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| blini boekweitpannenkoekjes 1996 [Vd Sijs 1996] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| blinken* stralen 1461 [mnw] |
| blits naar de laatste mode 1966 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| blitzkrieg onverhoedse bewegingsoorlog 1945 [Schuurman, De Tweede Wereldoorlog 22] <Duits {3.2} |
| blo* vreesachtig 1240 [Bern.] |
| blocnote aan de kop gelijmd stapeltje papier 1892 [Aanv wnt] <Frans |
| bloed* vloeistof in aderen 901-1000 [wps] |
| bloedheet* zeer warm 1949 [Aanv wnt] {4.4} |
| bloedhond hondensoort 1567 [Junius] <Engels {3.2/4.1.3} |
| bloedmooi* zeer mooi 1989 [Hofkamp&Westerman] {4.4/5} |
| bloedrood* zeer rood 1504 [wnt] {4.1.5/4.4/5} |
| bloeien* in bloei staan 901-1000 [wps] |
| bloem* uitgebot deel van plant 1100 [Willeram] {3.1/5} |
| bloem* fijn gezift meel 1285 [cg Rijmb.] |
| bloemkool koolsoort, groente 1567 [Claes] {4.1.6} |
[pagina 893]
[p. 893]
| bloemlezing* verzameling letterkundige stukken 1819 [wnt] |
| bloes bovenkledingstuk 1872 [gvd] <Frans |
| bloesem* bloem waaruit zich later een vrucht ontwikkelt 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| bloesjesdag eerste warme lentedag 1984 [gvd] |
| blok* regelmatig gevormd stuk van iets 1242 [Claes Tw. 9] |
| blokfluit blaasinstrument 1944 [wnt trio] {4.1.16} |
| blokhuis* klein verdedigingswerk 1562 [Naembouck] |
| blokken* hard studeren 1599 [Kil.] |
| blokkeren afsluiten, tegenhouden 1624 [Wonderlicke avontuer van twee goelieven] <Frans |
| blond met een lichte kleur 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.5} |
| blondine blond meisje 1866 [wnt] <Frans |
| bloody mary cocktail met wodka en tomatensap 1968 [Moderne wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| blooper misslag 1991 [gnn] <Engels |
| bloot* naakt 1265-1270 [cg Lut.K] |
| blootshoofds* met onbedekt hoofd 1698 [wnt] |
| blos* rood op de wangen 1546 [Claes Tw. 12] |
| blouson wijd jakje 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| blow trek aan marihuanasigaret 1984 [gnn] <Engels |
| blozen* rood worden 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| blubber modder 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| bluefort een in Nederland ontwikkelde kaas 1968 [wp voor de vrouw] {4.1.6} |
| bluegrass country music uit Kentucky 1975 [wp, dl. 19, 238] <Engels {4.1.16} |
| blue jeans spijkerbroek 1956 [R75] <Engels {3.2} |
| blue movie pornografische film 1984 [gnn] <Engels {4.1.15} |
| blues muzieksoort 1936 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| bluffen pochen 1855 [wnt] <Engels |
| blunder domme fout 1847 [kku] <Engels |
| blurb flaptekst 1947 [De Vooys] <Engels |
| blussen* uitdoven 1285 [cg Rijmb.] |
| blut* geen geld meer hebbend 1903 [wnt z.j.] |
| bluts* deuk 1562 [Naembouck] |
| boa slang 1287 [cg NatBl] <Latijn {1.2.5/1.3} |
| boa halsbont 1844 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| board bestuurslichaam 1886 [kku] <Engels {1.2.3} |
| board bouwmateriaal 1951 [wnt triplet] <Engels {1.2.3} |
| bobbel* knobbel, luchtbel 1490 [mnw] |
| bobo ‘belangrijk’ bestuurslid in de sportwereld 1988 [Vd Sijs 1996] <Sranantongo {3.1/3.2/4.4} |
| bobslee soort slee 1912 [kku] <Engels |
| bochel* bult 1599 [Kil.] {3.1} |
| bocht* kromming 1588 [Kil.] |
| bocht* uitschot 1710 [wnt] {4.1.6} |
| bockbier donker bier 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| bod* het bieden 1440 [hws] |
| bode* boodschapper 901-1000 [wps] |
| bodega wijnhuis 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] <Spaans {3.2} |
| bodem* grond 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] {3.1} |
| body lichaam 1897 [Klöters, Bij ons in de Jordaan 23] <Engels |
| bodybuilding spieroefeningen 1983 [Ferrée] <Engels {4.1.18} |
| bodyguard lijfwacht 1984 [gnn] <Engels |
| bodymilk cosmetische vloeistof voor lichaamsreiniging 1984 [gvd] <Engels |
| bodywarmer mouwloos gewatteerd vest 1986 [De Coster 1999] <Engels {3.2} |
| boedel* geheel van roerende goederen 1282 [cg i 1, 644] {1.2.4/3.1} |
| boef* schurk 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] |
| boeg* voorste deel van schip 1599 [Kil.] |
| boegseren met sloepen voorttrekken 1599 [wnt] <Portugees {3.2} |
| boegspriet* uitstekend rondhout voor touwwerk 1521 [hws] |
| boei band 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| boei drijvend baken 1599 [Kil.] <Frans |
| boeier vaartuig 1475 [ara Rentmeesterschappen i, 108] {4.1.11} |
| boek* leesboek 901-1000 [wps] |
| boekanier zeerover 1691 [wnt] <Frans |
| boeket bloemruiker 1698 [wnt] <Frans |
| boekmaag* deel van maag van herkauwer 1855 [Aanv wnt] |
| boekstaven* te boek stellen 1477 [Teuth.] |
| boekvink* zangvogel 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| boekweit* graansoort 1413 [hws] {4.1.2} |
| boel* inboedel 1460-1470 [Latijns-Middelnederlands Vocabularius, hs. 19.590 Brussel] {1.2.4} |
| boel* grote hoeveelheid 1785 [wnt winst] |
| boeman* afschrikwekkend persoon 1854 [wnt] |
| boemelen kroegen aflopen 1894 [Aanv wnt] <Duits |
| boemeltrein stoptrein 1876 [Moortgat] <Duits {4.1.10} |
| boemerang werpknots 1889 [Vd Sijs 1998] <Engels |
[pagina 894]
[p. 894]
| boenen* in de was zetten, schoonmaken 1286 [cg I2, 1176] |
| boer* landbouwer 1516 [hws] {1.2.3/4.1.13} |
| boer* oprisping 1704 [Claes] {3.1} |
| boer* naam van een speelkaart 1828 [wnt uitspelen] {4.1.18} |
| boerde klucht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.15} |
| boerderij boerenbedrijf 1644 [wnt] {1.2.4/1.2.5} |
| boerendans volksdans 1719 [wnt zwieren] {4.1.15} |
| boerenkool koolsoort 1778 [wnt sluitkool] {4.1.6} |
| boerenkoolvoetbal slecht voetbal 1977 [Sanders 2001] {4.4} |
| boerenschroom* spel met prentjes en dobbelstenen 1898 [gvd] {4.1.18} |
| boernoes mantel 1863 [kku] <Arabisch {3.2} |
| boete* (geld)straf 1254 [vmnw] |
| boeten* herstellen, goedmaken 1253 [cg i 1, 46] |
| boetiek winkel 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| boetseren kleien 1562 [Naembouck] |
| boezem* borsten 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.4} |
| boezeroen bepaald kledingstuk 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb.] <Frans |
| bof* kinderziekte 1327 [mnw] |
| bof* buitenkans 1891 [wnt bof iii] |
| boffen* geluk hebben 1866 [wnt] |
| bogen* pochen 1477 [Teuth.] |
| bohémien zwervend kunstenaar 1889 [wnt sleepjapon] <Frans |
| boiler warmwaterreservoir 1938 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| bojaar adellijke grootgrondbezitter 1824 [wei] <Russisch {3.2} |
| bok mannetje van de geit 901-1000 [wps] <? {3.2/3.5/4.1.3} |
| bok hijsstellage, werktuig 1523 [hws] <? {1.2.3/3.5} |
| bok bok van een rijtuig 1872 [gvd] <? {3.5} |
| bokaal grote beker 1451 [hws] <Frans |
| bokkenpoot(je) koekje met chocola aan de uiteinden 1949 [wnt z.j.] <? {3.5/4.1.6} |
| bokking* gerookte haring 1285 [cg I2, 1021] |
| boksen met de vuist vechten 1808 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| bokser vuistvechter 1824 [wei] <Engels |
| boktor insect 1766 [hou i, 9, 518] <? {3.5} |
| bol* rond voorwerp 1280 [cg i Gent] {2.3} |
| bol* rond 1351 [mnw] |
| bolder klamp 1856 [wnt] <Frans |
| bolderen* geraas maken 1599 [Kil.] {3.1} |
| boleet buiszwam 1901 [kui] <Latijn {1.2.4} |
| bolero Spaanse dans 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| bolero damesjasje 1901 [Aanv wnt] <Frans |
| bolhoed* hoofddeksel 1939 [wnt rekker ii] {4.1.9} |
| bolide luchtsteen 1895 [Broeckaert] <Frans |
| bolide raceauto 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2/4.1.10} |
| bolivar munteenheid van Venezuela 1906 [wp] {4.1.12} |
| boliviano munteenheid van Bolivia 1864 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| bolknak* sigaar 1940 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| bolleboos uitblinker 1866 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| bollen* het bolspel of kegelspel spelen 1555 [Claes Tw. 9] {4.1.18} |
| bolsjewiek aanhanger van het Russische communisme 1918 [wnt vertegenwoordiger] <Russisch {3.2} |
| bolster* bast van noten e.d. 1477 [Teuth.] |
| bolus gebak 1854 [wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| bolus drol 1961 [gvd] {4.4} |
| bolwerk* bastion 1477 [Teuth.] |
| bolwerken* klaarspelen 1806 [wnt] |
| bom stop, spon 1284-1285 [cg I2, 1020] <? {3.5} |
| bom projectiel 1667 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| bom* vissersvaartuig 1871 [wnt] {4.1.11} |
| bombarderen met bommen beschieten 1515 [wnt] <Frans |
| bombardon blaasinstrument 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.16} |
| bombarie lawaai, ophef 1720 [wnt] |
| bombast gezwollen stijl 1824 [wnt] <Engels |
| bombazijn weefsel 1574 [Toll.] <Frans {4.1.9} |
| bombe ijsgerecht 1945 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| bomberjack bruinleren jack met bontkraag 1989 [De Coster 1999] <Engels {3.2} |
| bomen* punteren 1681 [wnt boomen v] |
| bomen* discussiëren 1884 [wnt boomen ii] |
| bommen* een hol geluid geven 1452-1494 [hws] {3.1} |
| bommoeder vrouw die haar kind alleen wenst op te voeden 1981 [De Coster 1999] <L {3.4/4.1.4} |
| bomvol helemaal vol 1898 [gvd] <? {3.5/4.4} |
| bon bewijsje 1867-1868 [wnt] <Frans |
| bonafide betrouwbaar 1824 [wei] <Latijn |
| bonbon snoepgoed 1785 [wnt] <Frans {3.1/4.1.6} |
| bonbonnière bonbondoosje 1824 [wei] <Frans |
| bond verbond, vereniging 1552 [wnt] <Duits {1.3} |
[pagina 895]
[p. 895]
| bondage sadomasochistische omgang met vastgebonden partner 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| bondgenoot deelgenoot, helper 1599 [wnt] <Duits |
| bondig* kernachtig 1642 [wnt] |
| bongerd* boomgaard 1240 [vmnw] {3.1} |
| bongo slaginstrument 1956 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.16} |
| bonhomie natuurlijke wellevendheid 1824 [wei] <Frans |
| bonje Bargoens: ruzie 1769 [Endt] <? {3.5} |
| bonjour tussenwerpsel: groet 1617 [Aanv wnt] <Frans {4.3} |
| bonk* klomp, bot 1477 [Teuth.] |
| bonken* hard tegen iets stoten 1844 [wnt] {3.1} |
| bonken* geslachtsgemeenschap hebben 1988 [Joustra, Homo-erotisch wrdb.] {3.1/4.4} |
| bon-mot kwinkslag 1788 [Aanv wnt] <Frans |
| bonnefooi goed geluk 1863 [kku] <Frans |
| bonnet muts 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.9} |
| bonnetterie textielwinkel 1865 [kvw] <Frans |
| bons* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1787-1789 [wnt] {3.1} |
| bons, bonze invloedrijk persoon, partijbons 1830 [Aanv wnt] <Duits |
| bonsai dwergboompje 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| bont veelkleurig 1272 [cg i 1, 237] <Latijn {4.1.5} |
| bont pelswerk 1300 [mnw] <Latijn |
| bon ton welgemanierdheid 1765 [Aanv wnt] <Frans |
| bonus uitkering 1912 [kku] <Engels |
| bon-vivant losbol 1824 [wei] <Frans |
| bonze Japanse boeddhistische priester 1824 [wei] <Frans |
| bonzen* hevig kloppen 1589 [Claes Tw. 11] {3.1} |
| boobytrap valstrikmijn 1950 [De Vooys] <Engels {4.1.14} |
| boodschap* bericht 1240 [Bern.] |
| boodschap* behoefte (grote of kleine boodschap) 1804 [wnt] {4.4} |
| boodschap* gekocht artikel 1866 [wnt] |
| boog* schiettuig voor pijlen 901-1000 [wps] {4.1.14} |
| boog* gebogen constructie 1350-1384 [mnw] |
| boogie-woogie op piano gespeelde blues met basbegeleiding 1956 [Enc. van de muziek] <Engels {3.1/4.1.16} |
| bookmaker bij wie men weddenschappen afsluit 1880 [Aanv wnt] <Engels |
| bookmark vastgelegde verwijzing naar het adres van een website 1997 [Adformatie, dl. 25, 48, 20-22, 2] <Engels |
| boom* houtachtig gewas 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.1} |
| boom plotselinge stijging 1912 [kku] <Engels {1.3} |
| boomgaard* grond met vruchtbomen 1100 [Willeram] {3.1} |
| boon* zaad van peulvrucht 1210-1240 [cg i 1, 2] {4.1.6} |
| boor* werktuig om gaten te maken 1440 [mnw] |
| boor boorzuur 1893 [wnt boor ii] |
| boord* rand 701-750 [Künzel] {2.3} |
| boordevol* helemaal vol 1599 [Kil.] {4.4} |
| boos* slecht 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| boos* toornig 1740 [wnt] {1.2.3} |
| boosaardig* kwaadaardig 1659 [wnt] |
| booster versterker 1984 [gnn] <Engels |
| booswicht* schurk 1401-1450 [hws] |
| boot vaartuig 1390 [mnw] <? {3.5/4.1.11} |
| boots laarzen 1984 [gvd] <Engels {3.2/4.1.9} |
| bop jazzstijl 1956 [Van Zuylen, Radio- en televisie-enc.] <Engels {4.1.16} |
| borax natriumzout 1599 [Kil.] <Frans of Latijn |
| bord* schaal, plank 1138 [Rey] {2.2} |
| bordeel hoerenkast 1293 [cg I3, 1920] <Frans |
| border rand met bloemen in tuin 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| borderliner iem. die zich bevindt op de grens van geestelijk normaal en gestoord 1992 [Peptalk] <Engels |
| bordes verhoogde stoep 1845 [wnt] <Frans |
| bordpapier karton 1698 [wnt] |
| borduren figuren naaien 1573 [Plantijn] |
| boreaal noordelijk 1824 [wei] <Frans |
| boren* een gat maken 1240 [Bern.] |
| borg* waarborg 1237 [cg i 1, 30] |
| borgtocht* overeenkomst waarbij een derde zich garant stelt 1282 [cg i 1, 631] {3.1} |
| borium chemisch element 1831 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| born* bron 901-1000 [wps] |
| borrel* glas sterkedrank 1692 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| borsalino deukhoed 1930 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| borsjtsj rodebietensoep 1886 [kku] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| borst* lichaamsdeel 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| borst jonkman 1623 [wnt] <Duits |
| borstbeeld* beeldhouwwerk, buste 1740 [wnt] |
| borstel* stijve haren van varkens e.d. 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| borstel* gereedschap: schuier 1573 [wnt] |
| borstplaat lekkernij 1872 [gvd] {4.1.6} |
| borstrok* wollen onderkledingstuk 1609 [wnt] |
| borststem* natuurlijke zangstem 1885 [wnt register i] {4.1.16} |
[pagina 896]
[p. 896]
| borstwering* verhoging waarachter men tot borsthoogte gedekt is 1384-1407 [mnw] |
| bos* woud 1089 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| bos* bundel 1252 [mnw] |
| boss baas 1912 [kku] <Engels |
| bossanova Zuid-Amerikaanse dans 1984 [gvd] <Portugees {3.2/4.1.15} |
| bosschage bosje 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| boston kaartspel 1832 [wei] <Engels {4.1.18} |
| boston dans 1924 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| bot laars 1240 [Bern.] <Frans {4.1.9} |
| bot* beenvis 1287 [cg NatBl] |
| bot* knop 1351 [mnw] |
| bot* been 1477 [Teuth.] |
| bot* stomp 1599 [Kil.] |
| botanisch plantkundig 1815 [Aanv wnt] <Frans |
| botel drijvend hotel 1965 [Verschueren, Bijvoegsel, 9] <L {3.4} |
| boten* slaan, kloppen 1080 [Rey] {2.2} |
| boter voedingsstof van melk 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| boterham snee brood 1567 [Claes Tw. 11] {4.1.6} |
| botje* muntje 1406-1448 [mnw] {1.3/4.1.12} |
| botsen* met een schok tegen iets aankomen 1588 [Claes] |
| bottel fles 1698 [wnt] <Engels {3.2} |
| bottel* rozenbottel 1778 [wnt] {3.1} |
| bottelen op flessen tappen 1824 [wei] <Engels |
| botten* uitspruiten 1438 [mnw] |
| botter* vaartuig 1849 [wnt] {4.1.11} |
| bottine halve laars 1479 [hws] <Frans {4.1.9} |
| bottleneck knelpunt 1947 [De Vooys] <Engels |
| botulisme vergiftiging door bacteriën 1886 [kku] <Duits |
| botvieren* vrij spel laten 1784 [wnt bot viii] |
| bouclé losse kaardgaren stof 1912 [kku] <Frans {4.1.9} |
| boud* stoutmoedig 901-1000 [wps] |
| boudoir damesvertrek 1832 [wei] <Frans |
| bouffante das 1839 [wnt] <Frans |
| bougainville plantengeslacht 1899 [wnt raam i] <modern Latijn |
| bougie vonkbrug 1917 [Sanders 1995] <Frans |
| bouillabaisse vissoep 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| bouillon vleesnat 1731-1735 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| boulevard brede straat 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| boulimie vraatzucht 1910-1914 [Bauwens] <Grieks {3.2} |
| bouquet aroma 1847 [kku] <Frans |
| bourbon Amerikaanse whisky 1975 [wp (whiskey)] <Engels {4.1.6} |
| bourdon diepe bas 1795 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| bourgeois burger 1451-1475 [Mak] <Frans {1.2.3} |
| bout* poot van een geslacht dier 1101-1200 [Tavernier] {2.4/4.1.6} |
| bout metalen staaf 1330 [Jacobs 12] <Latijn {3.2} |
| boutade geestige overdrijving 1824 [wei] <Frans |
| bouten* kakken 1731 [moo] {4.4} |
| bouvier hondensoort 1936 [wnt trouw i] <Frans {4.1.3} |
| bouwen* een huis optrekken 901-1000 [wps] |
| bouwen* het land bewerken 1375 [mnw] |
| bouwmeester architect 1620 [wnt] |
| bouwvakker* iem. die in de woningbouw werkt 1963 [Aanv wnt] {3.1/4.1.13} |
| bouwvallig vervallen 1451-1500 [mnw] <Duits |
| bouwwerk* gebouw 1848 [wnt] |
| boven* voorzetsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| boven* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| bovenbaas* iemand die het voor het zeggen heeft 1963 [Heer Bommel en de bovenbazen] {4.4} |
| bovendien* voegwoordelijk bijwoord 1658 [wnt] |
| bowl drank uit wijn, rum en vruchten 1902 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| bowlen bowling spelen 1955 [Fokko Bos, Vreemde wrd.] <Engels {4.1.18} |
| box afgescheiden ruimte 1857 [Aanv wnt] <Engels |
| boxenstelsel bepaald belastingstelsel 1999 [Sanders 2000] |
| boxer hondensoort 1909-1910 [Aanv wnt] <Engels {4.1.3} |
| boxershort modieuze onderbroek voor mannen 1992 [gvd] <Engels {3.2} |
| boy knaap 1782 [Wolff en Deken, Sara Burgerhart 1930, 447] <Engels {3.2} |
| boy Indische bediende 1853 [Van Schaick, De Manja] <Engels |
| boycot uitsluiting van maatschappelijk verkeer 1910 [De Hollandsche Revue 25/7, 441ab] <Engels |
| braaf eerzaam, gehoorzaam 1769 [wnt] <Frans |
| braak* onbebouwd 1562 [Claes] |
| braak* inbraak, huisbraak 1843 [wnt] |
| braam* vrucht 1240 [Bern.] {3.1/4.1.2} |
| braam* oneffenheid aan mes 1799-1811 [Weiland, Nederduitsch taalkundig wrdb.] |
| braambes* bes van de braamstruik 1160 [Rey] {2.2/3.1/4.1.2} |
| brabbelen* krom spreken 1613 [wnt] {3.1} |
| bracteaat dunne, eenzijdig gestempelde middeleeuwse munt 1824 [wei] <Latijn |
| braden* gaar maken op vuur 1240 [Bern.] |
[pagina 897]
[p. 897]
| braderie markt 1948 [kwt] <Frans |
| brahmaan lid van de Indische geestelijke adel 1596 [Linschoten] <Sanskriet |
| braille schrift voor blinden 1898 [gvd] <Frans |
| braindrain emigratie van intellectuelen 1968 [wp jaarboek 1969] <Engels {3.1} |
| brainstorm collectief opperen van spontane suggesties ter oplossing van een probleem 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| braintrust vertrouwensraad 1937 [A. Viruly, Logboek 82] <Engels |
| brainwashing hersenspoeling 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brainwave prachtige inval 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brak* hondensoort 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| brak* zilt 1477 [Teuth.] |
| braken* vlas breken 1350 [mnw] |
| braken* overgeven 1546 [Naembouck] {4.4} |
| brallen* snoeven 1613 [wnt] {3.1} |
| bramzeil* vierkant zeil boven het marszeil 1597 [wnt] |
| brancard draagbed 1847 [kku] <Frans |
| branche afdeling 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| brand* vuur 1240 [Bern.] |
| brandbrief brief met maning 1842 [wnt] |
| branden* in vuur en vlam staan 1445 [mnw] {1.2.4} |
| brandewijn gestookte sterkedrank 1301-1350 [hws] {4.1.6} |
| brandgans* eendachtige 1599 [Kil.] |
| branding* golfslag 1652-1662 [wnt] |
| brandschatten* schatting opleggen op straffe van plundering 1488 [hws] |
| brandvos* hondachtige 1599 [Kil.] {4.1.3} |
| brandweer* dienst voor het blussen 1828 [wnt] |
| brandy brandewijn, cognac 1855 [kku] <Engels {4.1.6} |
| branie bluffer 1884 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bras schoot van een ra 1598 [wnt waarnemen] <Frans |
| brasem* beenvis 1101-1200 [Rey] {2.2/3.1} |
| braspenning vroegere munt 1409 [Van Gelder 1965] <? {3.5/4.1.12} |
| brassband band van blaasinstrumenten en drums 1984 [gvd] <Engels |
| brassen* slempen 1540 [Toll.] {3.1} |
| brassen de ra's verstellen 1685 [wnt] |
| bravissimo tussenwerpsel: uitmuntend 1784 [wnt satan] <Italiaans {3.2/4.3} |
| bravo tussenwerpsel: goed! 1784 [wnt] <Frans {4.3} |
| bravoure zelfverzekerdheid 1780 [Aanv wnt] <Frans |
| braziel houtsoort 1602 [wnt] <Spaans of Portugees {3.2} |
| break bij tennis: winst van een game waarin de tegenstander serveert 1984 [gvd] <Engels |
| breakdance acrobatische dansstijl 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| breakdown geestelijke inzinking 1945 [Aanv wnt] <Engels |
| breed* wijd 851-900 [Claes] {2.3} |
| breedte* kortste afmeting 1201-1225 [vmnw] {3.1/5} |
| breeuwen* naden dichten 1351-1400 [mnw] |
| breidel* toom 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| breien* draden strikken 1201-1300 [mnw] |
| brein* hersens 1477 [Teuth.] |
| breinbaas* zeer knappe man 1949 [Mondria, Bommelbibl.] {4.4} |
| breken* klein of stuk maken 1237 [cg i 1, 31] |
| brem* plant 1240 [Bern.] |
| brem* zout 1648 [wnt brijn] |
| brengen* vervoeren 901-1000 [wps] |
| brengun licht machinegeweer 1950 [Sanders 1995] <Engels {4.1.14} |
| bres opening in vestingmuur 1588 [Claes] <Frans |
| bretel draagband 1827-1830 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië] <Frans |
| breuk* het breken, barst 1240 [Bern.] |
| breuk* gebroken getal 1569 [Kool] |
| brevet diploma 1444 [hws] <Frans |
| brevier gebedenboek 1461 [hws] <Latijn |
| bric-à-brac snuisterijen 1929 [kwt] <Frans |
| bridge kaartspel 1918 [wnt rage] <Engels {4.1.18} |
| brie kaassoort 1370 [Bouc van den ambachten] <Frans {4.1.6} |
| brief geschreven boodschap 1236 [cg i 1, 20] <Latijn |
| briefen instrueren, inlichten 1989 [Peptalk] <Engels |
| briefing bijeenkomst waarop instructies worden gegeven 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| briefpapier postpapier 1843 [wnt uitstallen i] <Duits {1.4} |
| bries koele wind 1596 [Linschoten 179] <Frans {4.1.1} |
| briesen* brullen, hoorbaar ademen van paard 1240 [Bern.] {3.1} |
| brigade eenheid van bataljons en afdelingen 1650 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| brigadier rang bij de gemeentepolitie 1858 [wnt] <Frans |
| brij* pap 1477 [Teuth.] {1.2.2} |
| brik* (gebroken) baksteen 1282 [mnw] |
[pagina 898]
[p. 898]
| brik zeilvaartuig 1781 [Toll.] <Engels {3.2/4.1.11} |
| brik rijtuig 1898 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| briket stuk brandstof 1883 [wnt] <Frans |
| bril glazen om beter te zien 1401-1500 [mnw] |
| briljant schitterend 1745 [mey] <Frans {1.2.6} |
| brillantine haarcrème 1912 [kku] <Frans {1.2.6} |
| brille uitzonderlijke begaafdheid 1840 [wnt kunst] {3.3} |
| brink* erf, plein 1152 [Claes Tw. 9] {2.3} |
| brio levendigheid 1795 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| brioche zoet broodje 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| brits slaapplaats 1774 [wnt] <Duits {4.1.9} |
| broccoli Italiaanse bloemkool 1800 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| brochette pen om vlees aan te roosteren 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| brochure vlugschrift 1796 [Claes] <Frans {3.2} |
| broddelen* knoeien 1546 [wnt] {3.1} |
| broeden* op eieren zitten 1240 [Bern.] |
| broeden* beramen 1618 [wnt] |
| broeder* mannelijk kind m.b.t. kinderen van dezelfde ouders 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| broeder* geestelijke 1410 [mnw] {4.1.8} |
| broeder* verpleger 1899 [wnt] {4.1.13} |
| broeien* heet worden 1080 [Rey] {2.2} |
| broek* laag drassig land 918-948 [Claes] {2.3} |
| broek* kledingstuk 1285 [cg Rijmb.] {3.2} |
| brogue type schoen 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.9} |
| brok* stuk 1484 [mnw] |
| brokaat zware zijden stof, veelal met gouddraad geborduurd 1612 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2/4.1.9} |
| broker beursagent 1912 [kku] <Engels |
| brokkelen* kruimelen 1562 [Claes] {3.1} |
| brokstuk fragment 1872 [gvd] <Duits |
| brom* dronken 1898 [gvd] |
| bromelia plantensoort 1906 [wp] <modern Latijn |
| bromfiets fiets met motor 1950 [Aanv wnt] <? {3.5/4.1.10/4.4} |
| brommen* laag en dof geluid maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| brommer Amsterdams huurrijtuig 1819 [Sanders 1993] {4.1.10} |
| brommer* bromfiets 1961 [gvd] {3.1/4.1.10} |
| brommobiel vierwielig gesloten voertuig met bromfietsmotor 1995 [Picarta: Verkeersconsequenties van de brommobiel] {4.1.10} |
| bron uit de grond opwellend water 1605 [wnt verfrisschen] <Duits |
| bronchiën vertakkingen van de luchtpijp 1669 [mey] <Frans of Latijn {3.2} |
| bronchitis ontsteking van de luchtpijptakken 1832 [wei] <modern Latijn |
| brons legering van koper en tin 1590 [wnt] <Frans |
| bronst paartijd 1599 [wnt] <Duits |
| brontosaurus voorhistorische hagedis 1912 [kku] |
| brood* baksel uit gerezen deeg 1101-1200 [Tavernier oveliebroot] {2.4/4.1.6} |
| brooddronken* overmoedig 1573 [wnt] |
| broodje-aap* fantastisch volksverhaal dat vaak wordt geloofd 1978 [Picarta: titel van E. Portnoy] {4.4} |
| broodmager* zeer mager 1784-1785 [wnt] |
| broodrooster* apparaat om brood te roosteren 1914 [gvd] {4.1.9} |
| broom chemisch element 1886 [kku] <Frans |
| broos* breekbaar 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4} |
| bros* breekbaar 1596 [Linschoten 129] {1.2.4} |
| brougham type rijtuig 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.10} |
| brouilleren onenig maken 1573 [Aanv wnt] <Frans |
| brouwen* bier bereiden 1284 [cg I2, 1003] |
| brouwen* met een huig-r spreken 1691 [wnt] {3.1} |
| brouwer* iem. die beroepsmatig bier brouwt 1284-1285 [vmnw] {4.1.13} |
| brownie koekje met chocolade en nootjes 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| browning soort pistool 1947 [wnt automaat Suppl] <Engels {4.1.14} |
| browser computerprogramma waarmee elektronische bestanden kunnen worden geraadpleegd 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels {1.3} |
| brr* tussenwerpsel: uitroep van kou 1840 [wnt] {4.3} |
| brug* verbinding over water 840-875 [Claes] {2.3} |
| bruid* in ondertrouw opgenomen vrouw 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| bruidegom* in ondertrouw opgenomen man 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| bruidssuiker suikergoed 1830 [wnt] {4.1.6} |
| bruikleen* lening voor tijdelijk gebruik 1675 [wnt] |
| bruiloft* trouwfeest 1240 [Bern.] |
| bruin* kleurnaam 1210-1240 [cg i 1, 10] {4.1.5} |
| bruinvis* walvisachtige 1343-1344 [mnw] {3.1} |
| bruisen* borrelen 1336-1339 [mnw] {3.1} |
| brullen hard geluid maken 1483 [mnw] <Duits |
| brumaire nevelmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
[pagina 899]
[p. 899]
| brunch maaltijd 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brunette meisje met donkerbruine haren en ogen 1720 [mey] <Frans |
| brut droog (van champagne) 1984 [gvd] <Frans |
| brutaal onbeschoft 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| bruto bijwoord: met emballage, zonder aftrek van kortingen 1599 [Kool] <Italiaans {3.2} |
| bruusk kortaf 1650 [Claes] <Frans |
| bruuskeren onheus bejegenen 1872 [gvd] <Frans |
| bruut ruw 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| bubbelgum klapkauwgom 1984 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| buckram boekbinderslinnen 1948 [kwt] <Engels |
| bucolisch m.b.t. land- en herdersleven 1824 [wei] <Latijn |
| buddy vrijwilliger die aidspatiënt helpt 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| buddyseat tweepersoons motorzadel 1959 [wp jaarboek 1959] <Engels |
| budget begroting 1816 [wnt] <Engels {1.4} |
| budo het geheel van Japanse vechtsporten 1959 [Picarta: titel van ts.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| buffel herkauwer 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| buffelen gulzig eten 1858-1870 [wnt] <Duits |
| buffer stootkussen 1875 [wnt] <Engels |
| buffet schenktafel, tapkast 1343-1346 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| buffo basstem voor komische rollen 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| bug afluisterapparaat 1984 [gvd] <Engels |
| bug fout in computerprogramma 1989 [Peptalk] <Engels |
| bugel blaasinstrument 1912 [kku] <Engels {4.1.16} |
| buggy opvouwbare kinderwagen 1984 [gvd] <Engels |
| bühne toneel 1912 [kku] <Duits {4.1.15} |
| bui* neerslag 1573 [Claes Tw. 12] {4.1.1} |
| bui* stemming 1786 [wnt] |
| buidel* zak 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| buideldier* zoogdier dat het jong in een buidel draagt 1869 [wnt] |
| buigen* krommen 901-1000 [wps] |
| buik* middendeel van lichaam 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| buil* bult 901-1000 [wps] |
| buil* zak 1451-1500 [mnw] {1.2.4} |
| buis leiding 1350-1385 [mnw] <Frans {1.2.3} |
| buis haringschuit 1407-1432 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| buis jasje 1573 [wnt buis vi] {1.2.3} |
| buit* wat men veroverd heeft 1573 [Plantijn] |
| buitelen tuimelen 1612 [wnt voortbrengen] <? {3.5} |
| buiten* bijwoord van plaats 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| buiten* voorzetsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| buitenbeentje* iem. die zich van de leden van een groep onderscheidt 1859 [wnt] |
| buitenissig* zonderling 1865 [Multatuli-Enc.] {4.4} |
| buitenkans onverwachte kans 1642 [wnt] |
| buitensporig* onmatig 1662 [wnt vonnis] |
| buitenvrouw elders wonende bijzit 1971 [Van Donselaar 1989] <Surinaams-Nederlands {3.2/4.1.4} |
| buizen* zuipen 1540 [mnw] |
| buizerd roofvogel 1567 [Claes] <Frans |
| bukken* vooroverbuigen 1445 [mnw] |
| buks kort geweer 1772 [Chr. de Beet, Eerste Bonni-oorlog 137] <Duits {4.1.14} |
| buks, buksboom heester 1350 [Claes] <Duits |
| bul* stier 1281 [cg i, 614] {4.1.3} |
| bul oorkonde 1450 [mnw] <Latijn |
| bulderen* dreunend geluid geven 1485 [hws] {3.1} |
| buldog hondensoort 1729 [wnt woewoe] <Engels {3.2/4.1.3} |
| bulk onverpakte lading 1912 [Fokko Bos] <Engels |
| bulkcarrier vrachtschip voor los gestorte lading 1968 [kwt] <Engels {4.1.11} |
| bulken* loeien 1599-1607 [Claes Tw. 9] {3.1} |
| bulldozer grondschuiver 1950 [De Vooys] <Engels {4.1.10} |
| bullebak boeman 1611-1620 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| bullen* spullen 1872 [gvd] |
| bullenbijter hondensoort 1862 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| bullenpees* strafwerktuig 1617 [wnt] |
| bulletin kort bericht 1816 [wnt verbloemen i] <Frans |
| bullshit onzin 1983 [De Coster 1999] <Engels |
| bult* bobbel, bochel 1287 [cg NatBl] |
| bulterriër hondensoort 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| bumper stootrand 1938 [Aanv wnt] <Engels |
| bundel* pak 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] {3.1} |
| bunder vlaktemaat 1101-1200 [Tavernier] <me Latijn {2.4} |
| bungalow vrijstaand huis van één woonlaag 1863 [Sanders 1995] <Engels |
[pagina 900]
[p. 900]
| bungeejumpen van een hoog object springen aan een elastisch koord 1993 [De Coster 1999] <Engels {4.1.18} |
| bungelen* slingeren 1782 [wnt bungelen ii] |
| bunker verdedigingsstelling 1940-1945 [Nieuwe Taalgids 38, 163ff] <Engels of Duits {3.2} |
| bunny serveerster in nachtclub 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| bunsenbrander gasbrander 1906 [wp] |
| bunzing* marterachtige 1150 [Claes] {2.4/4.1.3} |
| burcht* versterkte plaats 709 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| bureau schrijftafel 1793-1796 [wnt] <Frans {1.2.3/4.1.9} |
| bureau kantoor 1824 [wei] <Frans {1.2.3} |
| bureaucratie heerschappij van de ambtenaren 1847 [kku] <Frans |
| burgemeester hoofd van een gemeente 1254 [vmnw] |
| burger inwoner van stad, lid van een staat 1240 [Bern.] <Duits {1.2.3} |
| burggraaf adellijke titel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.3} |
| burlen* bronstig loeien van herten 1605 [wnt] {3.1} |
| burlesk boertig 1782 [wnt] <Frans |
| burn-out oververmoeidheid door stress 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| bursaal beursstudent 1592 [wnt trouwbelofte] |
| bus doos, blik 1240 [vmnw] <Latijn |
| bus vervoermiddel 1887 [wnt] <Engels {1.1/1.2.4/4.1.10} |
| bush rimboe 1912 [kku] <Engels |
| bush-bush rimboe 1992 [gvd] {3.1} |
| business zaken 1912 [kku] <Engels |
| buskruit ontplofbaar mengsel 1441 [Toll.] {4.1.14} |
| buste borstbeeld 1778 [wnt] <Frans |
| buste boezem 1902 [wnt bustehouder s.v. rekbaar] <Frans {1.2.2/4.4} |
| bustehouder steun voor de boezem 1902 [wnt rekbaar] <Duits |
| butaan gasvormige koolwaterstof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 50] |
| buten verstoppertje spelen 1913 [Aanv wnt] {4.1.18} |
| butje* imbeciel, slome jongen 1989 [Hofkamp&Westerman] {1.2.2/3.1} |
| butler huisknecht 1912 [kku] <Engels |
| buts deuk 1470 [mnw] <Frans |
| butskop* walvisachtige 1761 [wnt potskop] {1.3/4.1.3} |
| button speldje met afbeelding of tekst 1969 [R75] <Engels |
| buur* die in de omgeving woont 1265-1270 [cg Lut.K] |
| buurt* stadsdeel of deel van dorp 1401-1500 [mnw] |
| buut mikpunt 1847 [kku] <Frans {4.1.18} |
| buy-out overname van alle aandelen van een vennootschap 1989 [Peptalk] <Engels |
| buzzer zoemer 1976 [gvd] <Engels |
| buzzer soort semafoon waarbij een bericht verschijnt op een schermpje 1996 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| bye tussenwerpsel: afscheidsgroet 1984 [gvd] <Engels {4.3} |
| bypass omleiding 1968 [kwt] <Engels |
| byte groep van acht bits 1969 [Dijkman, Computer-abc 74] <Engels |
| cab huurrijtuig 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| caballero heer, ruiter 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| cabaret amusementsgenre 1914 [gvd] <Frans {4.1.15} |
| cabine hokje 1895 [Broeckaert] <Frans |
| cabriolet rijtuig 1824 [wei] <Frans {4.1.10} |
| cabriolet auto met opvouwbaar dak 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| cacao zaad van de cacaoboom en daaruit bereide drank 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| cachet stempel 1588 [wnt] <Frans |
| cachot gevangenis 1698 [wnt] <Frans |
| cactus plantenfamilie 1775 [wnt toortsplant] <Latijn |
| cadans ritme 1697 [wnt] <Frans |
| caddie drager van golfsticks 1917 [kwt] <Engels |
| cadeau geschenk 1824 [wei] <Frans |
| cadens reeks akkoorden ter afsluiting van muziekstuk 1739 [wnt] <Frans |
| cadet student aan militaire school 1868 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| cadmium chemisch element 1846 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| café kroeg 1897 [wnt] <Frans |
| café-chantant café waar voor de bezoekers wordt gezongen 1912 [kku] <Frans |
| cafeïne alkaloïde uit koffie 1857 [Aanv wnt] <Frans |
| cafetaria snelbuffet 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| cahier schrift 1832 [wnt wijze i] <Frans |
| caissière kassajuffrouw 1914 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| caisson zinkbak 1824 [wei] <Frans |
| cake zachte koek 1761 [Aanv wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| cakewalk negerdans 1912 [kku] <Engels {4.1.15} |
[pagina 901]
[p. 901]
| calamiteit grote ramp 1631 [wnt] <Frans |
| calando afnemend 1820 [Muzijkaal zak-woordenboek] <Italiaans {3.2} |
| calcium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| calculatie berekening 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| calculator rekenmachine 1982 [R84] <Engels |
| calculeren berekenen 1611 [wnt] <Frans |
| calèche licht rijtuig 1641 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| caleidoscoop weerspiegelende kijker 1847 [kku] |
| calgon waterontharder 1950 [gvd] |
| californium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| callanetics vorm van fitness 1990 [De Coster 1999] <Engels {4.1.18} |
| callgirl prostituee die zich telefonisch laat bestellen 1961 [wp jaarboek 1962] <Engels {4.1.13} |
| calorie warmte-eenheid 1869 [wnt warmte-eenheid] <Frans |
| calque op calqueerpapier overgenomen tekening 1824 [wei] <Frans |
| calqueren natrekken van tekening 1604 [Aanv wnt] <Frans |
| calvados brandewijn 1952 [ensie] <Frans {3.2/4.1.6} |
| calvinisme hervormde leer 1859 [wnt wel v] <Frans {4.1.8} |
| calvinist aanhanger van de hervormde leer van Calvijn 1583 [wnt wet i] <Frans {4.1.8} |
| calypso dans 1965 [R75] <Engels {4.1.15} |
| camber eenzijdige slijtage van autoband 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| cambio wissel 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| cambium steeds aangroeiend weefsel tussen bast en hout 1857 [Aanv wnt] <me Latijn |
| Cambrium geologische periode 1911 [Heimans, Ons Krijtland 215] <modern Latijn |
| camcorder apparaat voor beeld- en geluidsopnamen 1982 [Sanders 2000] <Engels {4.1.17} |
| camee in reliëf gesneden steen 1782 [hou iii, 3, 431] <Frans |
| camel kameelkleurig 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.5} |
| camelia kamerplant 1847 [kku] <modern Latijn |
| camembert kaassoort 1900 [Sanders 1995] <Frans {4.1.6} |
| camera foto- of filmtoestel 1897 [wnt] <Engels {4.1.17} |
| camerlengo pauselijk kamerheer 1863 [kku] <Italiaans {3.2} |
| camion vrachtwagen 1899 [wnt automobiel Suppl] <Frans {4.1.10} |
| camjo eenmansreportageploeg met kleine digitale camera 2000 [Volkskrant 15/12] <L {3.4} |
| camorra Napolitaanse misdaadorganisatie 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| camouflagepak onopvallend pak 1961 [gvd] {4.1.14} |
| camoufleren onopvallend maken 1924 [gvd] <Frans |
| camp vulgair, banaal, kitscherig 1966 [R75] <Engels |
| campagne veldtocht 1597 [Suriname: Spiegel der vaderlandse kooplieden 31] <Frans |
| campagne publieke actie 1909 [wnt] <Frans |
| campanile klokkentoren 1876 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| campari alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| camper kampeerwagen 1984 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| camping kampeerterrein 1958 [R75] {1.2.5/3.3/5} |
| campionissimo de kampioen der kampioenen 1986 [koe] <Italiaans {3.2} |
| campus universiteitsterrein 1948 [Aanv wnt] <Engels |
| canaille gepeupel 1572 [wnt adeldom] <Frans |
| canapé bank 1734 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| canard loos bericht 1872 [gvd] <Frans |
| canasta kaartspel 1951 [wp, dl. 11, 661] <Spaans {3.2/4.1.18} |
| cancan revuedans 1847 [kku] <Frans {3.1/4.1.15} |
| cancelen afzeggen 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| candela eenheid van lichtsterkte 1953 [Aanv wnt] <Latijn |
| candid-camera heimelijke filmopnamen 1965 [R75] <Engels {4.1.15} |
| candybar gevulde chocoladereep 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| cannabis hennep 1869 [Aanv wnt] <Latijn |
| cannelloni pasta met groente- en gehaktmengsel 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| canon regel, richtsnoer 1450 [hws] <Latijn |
| cañon ravijn 1880 [F. Bruins, Het Wereldrond iii, 178-179] <Spaans {3.2} |
| canoniek tot het kerkelijk gebruik behorend 1619 [wnt] <Frans |
| canoniseren voor heilig verklaren 1531 [wnt andere] <Frans |
| cantabile bijwoord: zangerig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cantate zangstuk 1777 [mey] <Frans |
| cantharel dooierzwam 1846 [Flora Batava 9, nr. 660] <modern Latijn |
[pagina 902]
[p. 902]
| cantilene kerkgezang, zangerige melodie 1847 [kku] <Frans |
| canto gezang 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cantor voorzanger 1678 [wnt jubileeren] <Latijn |
| canule buisje om wonden open te houden 1748 [Aanv wnt] <Frans |
| canvas sterk linnen weefsel 1911 [wnt rubber] <Engels {4.1.9} |
| canvassen werven van kiezers door politici die willekeurig aanbellen 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| canyoning vorm van sportklimmen langs watervallen in diepe kloven 1995 [Dit, dl. 37, 4, 20-22, 2] <Engels {4.1.18} |
| canzone lyrisch gedicht 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| caoutchouc rubber 1847 [wnt wals ii] <Frans |
| cap ruiterpet 1984 [gvd] <Engels {4.1.9} |
| capabel bekwaam 1642 [wnt] <Frans |
| capaciteit bekwaamheid 1728 [Pomey, Novum Dict. Belgico-Latinum] <Frans |
| capaciteit vermogen, kracht 1886 [wnt] <Frans |
| cape schoudermantel 1903 [Prick 1903] <Engels {3.2} |
| capibara knaagdier 1883 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| capillair haar- 1847 [kku] <Frans |
| capitonneren bekleden, opvullen 1912 [kku] <Frans |
| capitulatie overgave van troepen 1651 [wnt] <Frans |
| capituleren zich overgeven 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| cappuccino koffie met schuimende melk 1991 [Midas Dekker, Eten op je eigen] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| capriccio muziekstuk zonder vast schema 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| caprice gril 1657 [Aanv wnt] <Frans |
| capriool bokkensprong 1624 [wnt] <Frans |
| capsule (geneesmiddelen)omhulsel 1824 [wei] <Frans |
| captain (sport)aanvoerder 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| capuchon hoofdkap 1824 [wei] <Frans {4.1.9} |
| caput hoofdstuk 1658 [mey] <Latijn |
| cara verzamelnaam voor longziekten 1984 [gvd] <L {3.4} |
| carabinieri Italiaanse gendarmes 1805 [mey] <Italiaans {3.2} |
| caracal katachtige 1872 [gvd] <Frans {4.1.3} |
| carambole raken met speelbal van de twee andere biljartballen 1837 [wnt] <Frans |
| caravan kampeerwagen 1940 [Posthumus] <Engels {4.1.10} |
| carbid chemische verbinding 1906 [wp] |
| carbol ontsmettingsmiddel 1898 [gvd] |
| carburator vergasser 1911 [Aanv wnt] <Frans |
| carcinogeen kankerverwekkend 1939 [Aanv wnt] |
| carcinoom kankergezwel 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| carco (eetbare) zeeslak 1976 [gvd] <Papiaments {3.2} |
| cardanas as in auto 1919 [Aanv wnt] |
| care verzorging 1912 [kku] <Engels |
| cargadoor scheepsbevrachter 1472 [Toll.] <Spaans {3.2} |
| cargo vracht 1633 [wnt] <Spaans {3.2} |
| cariës tandbederf 1867 [Aanv wnt] <Latijn |
| carillon klokkenspel 1824 [wei] <Frans |
| carnaval drie dagen voor vasten 1673 [wnt] <Frans {4.1.7} |
| carneool vleesrode edelsteen 1734 [HubWes] |
| carnivoor vleeseter 1865 [kvw] <Frans |
| carolus(gulden) munt 1521 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| caroteen oranjerode kleurstof in planten 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten ii:116] |
| carpaccio voorgerecht bestaande uit dunne plakjes rauwe ossenhaas 1992 [Vogelaar in Raster 60, 70-74, 5] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| carpooling het gezamenlijk gebruik maken van één auto 1980 [De Coster 1999] <Engels |
| carport afdak voor auto's 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| carré vierkant 1773 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| carrier draagwagen 1946 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| carrière loopbaan 1600 [wnt drank] <Frans |
| carrosserie koetswerk van auto 1914 [gvd] <Frans |
| carrousel draaimolen 1824 [wei] <Frans {4.1.18} |
| carter omhulsel van krukas in motor 1911 [Aanv wnt] {3.3} |
| cartografie het maken van kaarten 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| cartoon getekende mop 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| cartotheek kaartsysteem 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| cartouche omlijsting met rolwerk 1653 [Aanv wnt] <Frans |
| cartridge (inkt)houder 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 30] <Engels |
[pagina 903]
[p. 903]
| carveschaats schaats met ijzers die in het midden smaller zijn 1999 [Sanders 2000] |
| casanova vrouwenversierder 1968 [kwt] |
| cascade waterval 1649 [Aanv wnt] <Frans |
| casco romp van schip of auto 1614 [wnt Bijv.+verb.] <Spaans {3.2} |
| case praktijkgeval 1984 [gvd] <Engels |
| caseïne kaasstof 1861 [Aanv wnt] |
| cash bijwoord: contant 1912 [kku] <Engels |
| cashen te gelde maken, geld innen 1998 [Internet: afz-10.html] <Engels |
| cashewnoot notensoort 1968 [kwt] <Engels {4.1.2} |
| cashflow netto winst plus afschrijvingen 1975 [R75] <Engels |
| casino gebouw voor gokken 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| casinobrood broodsoort 1914 [gvd] {4.1.6} |
| cassatie vernietiging van vonnis 1651 [wnt] <Frans |
| cassave meel uit de wortels van maniok 1625 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Frans |
| casselerrib varkensrib als broodbeleg 1910 [wnt rib i] <Duits {4.1.6} |
| casseren een vonnis vernietigen 1290 [cg I3, 1491] <Frans |
| cassette houder, doos 1688 [Aanv wnt] <Frans |
| cassette geluids- of videoband in houder 1902 [Aanv wnt] <Engels |
| cassetterecorder kleine bandrecorder 1973 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| cassis drank van zwarte bessen 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| cast bezetting van film of toneelstuk 1958 [R75] <Engels |
| castagnetten duimkleppers 1717 [Aanv wnt] <Frans |
| castraat mannenstem die geen stemwisseling heeft ondergaan 1824 [wei] <Duits {3.2/4.1.16} |
| castreren ontmannen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| casus geval 1621 [Aanv wnt] <Latijn |
| cataclysme geweldige ramp 1919 [kwt] <Frans |
| catacombe onderaardse gang 1653 [Aanv wnt] <Frans |
| catalepsie verstijving van spieren 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| catalogus register, lijst 1610 [Picarta: Catalogus Vant gheene tot Amsterdam by groote menichten vercocht zal worden] <Latijn |
| catamaran dubbelboot 1832 [wei] <Engels {4.1.11} |
| cataract staar 1351 [mnw] <Latijn |
| catarre slijmvliesontsteking 1514 [mnw] <Frans |
| catastrofe grote ramp 1824 [wei] <Frans |
| catatonie spierspanning 1923 [Aanv wnt] |
| catch-22 (dankzij bureaucratie) onoplosbaar dilemma 1961 [De Coster 1999] <Engels |
| catcher vangman bij baseball 1912 [kku] <Engels |
| catecheet godsdienstonderwijzer 1847 [kku] <Frans {4.1.8} |
| catechese godsdienstonderwijs 1886 [kku] <Latijn |
| catechisatie godsdienstonderwijs 1624 [Toll.] <Frans {4.1.8} |
| catechismus leer van godsdienst in de vorm van vraag en antwoord 1538 [Bibliotheca 1954, nr. 1571] <Latijn |
| categorie onderdeel van classificatie 1665 [wnt] <Latijn |
| categorisch onvoorwaardelijk 1698 [mey] <Latijn |
| catenaccio extreem verdedigend voetbal 1990 [De Coster 1992] <Italiaans {3.2} |
| catering verzorging van maaltijden of feesten 1972 [Picarta: titel van tijdschrift, uitgegeven bij Merites in Nijmegen] <Engels |
| catharsis reiniging 1832 [wei] <modern Latijn |
| catheter buis om lichaamsvocht af te tappen 1642 [wnt waterloop] <Latijn |
| catwalk nauwe loopbrug voor modeshows 1984 [gvd] <Engels |
| caudillo militair-politiek leider 1886 [kku] <Spaans {3.2} |
| causaal oorzakelijk 1824 [wei] <Latijn |
| causaliteit oorzakelijkheid 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| causerie praatje 1843 [Aanv wnt] <Frans |
| cautie borgtocht 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
| cavalerie wapen van de landmacht te paard 1588 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| cavalerie wapen van de landmacht, uitgerust met tanks 1946 [Leen Verhoeff, uit off. stukken] <Frans {4.1.14} |
| cavalier begeleider 1669 [mey] <Frans |
| cavia knaagdier 1853 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.3} |
| cayennepeper gemalen Spaanse peper 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cd dun schijfje waarop geluid is vastgelegd 1983 [Van der Horst 392] <Engels {4.1.17} |
| cd-rom cd die uitsluitend gelezen kan worden 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| ceder naaldboom 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| cederen afstaan 1506 [hws] <Frans |
| cedi munteenheid van Ghana 1967 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Fanti {4.1.12} |
[pagina 904]
[p. 904]
| cedille teken onder de c 1824 [wei] <Frans |
| ceel, cedel (bewijs)stuk, lijst 1240 [Bern.] <Frans |
| ceintuur gordel 1462 [hws] <Frans |
| cel klein vertrek 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| cel kleinste element in weefsel 1644 [wnt] <Latijn |
| celebreren vieren, plechtig bedienen 1295 [cg I3, 2161] <Latijn |
| celesta toetsinstrument 1944 [wnt trommel] <Frans {4.1.16} |
| celibaat ongehuwde staat 1800 [wnt jaar i] <Frans {3.2} |
| celibatair vrijgezel 1824 [wei] <Frans |
| cello snaarinstrument 1847 [kku] {3.3/4.1.16} |
| cellofaan doorzichtig verpakkingsmateriaal 1934 [kwt] <Frans |
| cellulair in cellen verdeeld 1856 [Suringar, Het cellulair systeem] <Frans |
| cellulitis zwelling van onderhuids bindweefsel 1910 [Bauwens] <modern Latijn |
| celluloid hoornachtige, elastische stof, o.a. gebruikt voor foto's en films 1899 [wnt vignet] <Engels |
| cellulose celstof 1872 [gvd] <Frans |
| Celsius eenheid van temperatuur 1865 [wnt verkoken] |
| cembalo toetsinstrument 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| cement mortel 1350 [mnw] <Frans |
| cenotaaf leeg grafmonument 1824 [wei] <Latijn {1.2.4/3.2} |
| censureren vrijheid van meningsuiting beperken 1726 [wnt] <Frans |
| cent munt ter waarde van het honderdste deel van een gulden 1816 [wnt] <Engels {1.3/4.1.12} |
| centaur paardmens 1526 [wnt stuur ii] <Latijn |
| centenaar gewichtseenheid van 100 kg 1287 [hws] <Latijn |
| centime een honderdste frank 1806 [Claes] <Frans {3.2} |
| centimeter 0,01 meter 1810 [wnt kilometer] <Frans {3.2} |
| centraal in het midden gelegen 1796 [Picarta: Concept-plan ter inrichting (...) alsmede voor eene algemeene Centraale vergadering] <Frans {3.2} |
| centraliseren in één punt samenbrengen 1904 [wnt] <Frans |
| centreren het midden zoeken 1824 [wei] <Frans |
| centrifugaal middelpuntvliedend 1824 [wei] <Engels {1.2.6} |
| centrifuge centrifugaalmachine 1865 [wnt uitlekken i] <Frans {1.2.6/4.1.9} |
| centripetaal middelpuntzoekend 1824 [wei] |
| centrum middelpunt 1654 [Claes] <Latijn |
| centrum instelling 1961 [gvd] <Engels |
| cerebraal wat de hersenen betreft 1847 [kku] <Frans |
| ceremonie plechtigheid 1494-1512 [hws] <Frans |
| ceremonieel betrekking hebbend op ceremoniën 1555 [wnt] <Frans |
| cerise kerskleurig 1912 [kku] <Frans {4.1.5} |
| cerium chemisch element 1898 [wnt verbranding] <modern Latijn |
| certificaat schriftelijke verklaring 1847 [wnt] <Frans |
| certificeren voor echt verklaren 1370-1378 [hws] <me Latijn |
| cervelaatworst gekruide vleesworst 1824 [wei] {4.1.6} |
| cerviduct wildviaduct 1986 [koe] |
| cervix hals van een orgaan 1919 [wnt verplaatsing] <Latijn {3.2} |
| cesartherapie bewegingstherapie 1991 [wp] |
| cesium chemisch element 1886 [kku] <modern Latijn |
| cessie overdracht 1516 [wnt] <Latijn |
| cessionaris verkrijger 1650 [mey] <Frans |
| cesuur rustpunt 1824 [wei] <Frans |
| chaabi Marokkaanse volksmuziek 2000 [nrc-h 30/12/2000] <Arabisch {3.2/4.1.16} |
| chablis witte bourgogne 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] |
| cha-cha-cha Latijns-Amerikaanse dans 1958 [Aanv wnt] <Spaans {3.1/3.2/4.1.15} <Frans {4.1.6} |
| chador sluier van islamitische vrouwen 1992 [gvd] <Hindi |
| chaebol groot conglomeraat van bedrijven 1998 [nrc-h 12/8/98] <Koreaans |
| chagrijn verdrietige ontevredenheid 1720 [mey] <Frans |
| chakra in oosterse culturen een energiecentrum, verbindingspunt tussen het fysieke en het fijnstoffelijke lichaam 1992 [gvd] <Sanskriet |
| chalcedon melksteen 1782 [hou iii, 3, 221] |
| chalet Zwitsers houten huis 1886 [kku] <Frans |
| challe gevlochten brood voor de sabbat 1912 [kku] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| chambertin rode wijnsoort 1840 [wnt rauw i] <Frans {4.1.6} |
| chambreren wijn op kamertemperatuur brengen 1912 [kku] <Frans |
[pagina 905]
[p. 905]
| champagne schuimende wijnsoort 1745 [Miller, Groot alg. kruidkundig wrdb. 944] <Frans {4.1.6} |
| champignon paddestoel 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| Chanoeka herdenking van de inwijding van de Tempel 1921 [wnt voorjaar] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| chanson liedje 1751 [Aanv wnt] <Frans |
| chantage geldafpersing 1865 [kvw] <Frans |
| chanteren geld afpersen door dreigementen 1949 [Aanv wnt] <Frans |
| chaos wanorde 1401-1425 [mnw] <Latijn |
| chaperonneren een dame begeleiden 1847 [kku] <Frans |
| chapiter onderwerp van gesprek, punt 1841 [Aanv wnt] <Frans |
| charade lettergreepraadsel 1809 [Aanv wnt] <Frans {3.2/4.1.18} |
| charge cavalerieaanval 1593 [wnt wijken] <Frans |
| chargeren in gesloten formatie aanvallen 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| chargeren overdrijven 1916 [wnt z.j.] <Frans |
| charisma bovennatuurlijke gave 1923 [Aanv wnt] <Latijn of Grieks |
| charitatief liefdadig 1950 [gvd] <me Latijn |
| charlatan kwakzalver 1658 [mey] <Frans |
| charleston dans 1926 [Sanders 1995] <Engels {4.1.15} |
| charmant leuk 1698 [wnt tranendal] <Frans |
| charme bekoring 1908 [wnt] <Frans |
| charter oorkonde 1260 [cg i 1, 72] <Frans |
| chartervlucht vlucht waarvoor het vliegtuig afgehuurd is 1950 [wnt vlucht] <Frans |
| chartreuse fijne likeur 1876 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| chassidisme stroming in jodendom 1886 [kku] |
| chassis raamwerk 1898 [gvd] <Frans |
| chateaubriand biefstuk van ossenhaas 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| chatten on line corresponderen via het internet 1993 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| chauffeur autobestuurder 1912 [kku] <Frans |
| chauvinisme overdreven vaderlandsliefde 1890 [wnt toegeven] <Frans |
| checken controleren 1950 [De Vooys] <Engels {1.3} |
| cheddar kaas 1909 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| cheerio tussenwerpsel: gezondheid! 1968 [kwt] <Engels {4.3} |
| cheeseburger hamburger met een plak kaas 1968 [wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| cheeta katachtige 1947 [Aanv wnt] <Engels {4.1.3} |
| chef die aan het hoofd staat 1516 [Mak] <Frans |
| chef-d'oeuvre meesterwerk 1824 [wei] <Frans |
| chelatietherapie een behandeling van aderverkalking 1991 [wp] |
| chemicaliën scheikundige stoffen 1818 [wnt medicinaal] <modern Latijn |
| chemie scheikunde 1614 [Beguin, Tyrocinium chymicum] <Latijn |
| chemie wisselwerking tussen mensen 1997 [R99] <Engels |
| chemobak afvalbak voor klein chemisch afval 1993 [De Coster 1999] |
| chenille fluweelachtig weefsel 1821 [wnt uitwerksel] <Frans {4.1.9} |
| cheque schriftelijke betalingsopdracht 1847 [kku] <Engels |
| cherry brandy kersenlikeur 1926 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| cherubijn engel van de tweede rang 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| chesterkaas soort kaas 1847 [kku] {4.1.6} |
| cheviot wollen stof 1896 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| chewing gum kauwgom 1936 [Kath. Enc.] <Engels {4.1.6} |
| chianti droge wijnsoort 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| chiasma kruisstelling van woorden 1876-1900 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| chic verfijnd 1844 [Toll.] <Frans |
| chicane haarkloverij 1698 [wnt] <Frans |
| chiffon weefsel 1900 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| chihuahua hondensoort 1918 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| chijl bloedvormend vocht 1702 [wnt windig] <Latijn |
| chili cayennepeper 1886 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| chiliasme geloof aan duizendjarig rijk 1668 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| chimaera monsterdier 1556 [wnt minst] <Latijn |
| chimpansee mensaap 1847 [kku] <Frans {4.1.3} |
| chinchilla knaagdier 1840 [wnt vossehuid] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| chinezen via koker opsnuiven van verhitte heroïne 1975 [Aanv wnt] |
| chinoiserie in chinese stijl vervaardigde voorwerpen 1886 [kku] <Frans |
| chip dun plakje silicium 1979 [wp jaarboek 1980] <Engels |
| chipknip oplaadbare chipkaart van de banken 1995 [De Coster 1999] |
[pagina 906]
[p. 906]
| chipolatapudding gevulde pudding 1910 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| chippendale Engelse meubelstijl 1931 [kwt] <Engels |
| chippendale mannelijke stripper 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.13} |
| chipper oplaadbare chipkaart van de Postbank 1996 [De Coster 1999] |
| chips gebakken aardappelschijfjes 1950 [gvd] <Engels |
| chiromantie handlijnkunde 1734 [HubWes] <me Latijn |
| chirurg heelkundige 1877 [wnt wegwisschen] <Duits |
| chirurgie heelkunde 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| chirurgijn heelmeester 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.13} |
| chitine schaalhuid 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| chlamydia soort van micro-organismen 1991 [wp] <modern Latijn |
| chloor chemisch element 1846 [wnt wonderzout] <modern Latijn |
| chloroform narcosevloeistof 1872 [gvd] <Frans |
| chlorofyl bladgroen 1847 [kku] |
| chocolade drank uit cacao, versnapering 1679 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| choke smoorklep 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| choker sjaaltje gedragen in open boord 1912 [kku] <Engels {3.2} |
| cholera besmettelijke buikloop 1588 [Claes Tw. 11] <Latijn |
| cholerisch heftig 1805 [mey] |
| cholesterol vetachtige stof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 607] |
| choqueren aanstoot geven 1669 [mey] <Frans |
| choreografie het ontwerpen van dansfiguren 1824 [wei] |
| chorizo harde worstsoort 1992 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| chow-chow hondensoort 1931 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| chrestomathie bloemlezing 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| chrisma zalfolie, zalving 1601 [wnt knorren ii] <Latijn |
| christen belijder van de christelijke godsdienst 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {4.1.8} |
| christeneziele tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1860 [wnt christenziel] {4.3} |
| christoffel mascotte met St.-Christoffel 1992 [gvd] |
| chromatisch met halve tonen 1809 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| chromosoom drager van erfelijke eigenschappen in celkern 1907 [Vd Sijs 1998] <Duits |
| chronisch langdurig 1824 [wei] <Latijn |
| chronologie tijdrekenkunde 1697 [wnt almanak Suppl] <Frans |
| chronometer tijdmeter 1786 [wnt] <Frans |
| chroom chemisch element 1824 [wei] <modern Latijn |
| chrysant plantensoort 1773 [hou ii, 1, 146] |
| chut tussenwerpsel: stil! 1895 [Broeckaert] <Frans {4.3} |
| chutney zoetzuur met vruchten 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.6} |
| ciabatta langwerpig brood gebakken van nat deeg 1998 [De Coster 1999] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ciao tussenwerpsel: afscheidsgroet 1991 [Hoppenbrouwers] <Italiaans {3.2/4.3} |
| ciborie kelk ter bewaring van hostie 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| cicade insect 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| cichorei plant waarvan de wortel voor smaakverbetering van koffie gebruikt wordt 1484 [hws] <Frans |
| cider drank uit gegist vruchtensap 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| cijfer getalmerk 1508 [Kool] <Frans |
| cijns schatting, belasting 1253 [cg i 1, 46] <Latijn |
| cilinder rolrond voorwerp 1562 [Dict. Tetraglotton] <Frans of Latijn |
| cimbaal slaginstrument 1451-1500 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| cineast filmkunstenaar 1929 [wnt totaliteit] <Frans |
| cinema bioscooptheater 1914 [gvd] <Frans |
| cinematograaf filmtoestel 1908 [wnt leevend] <Frans {4.1.17} |
| cinnaber vermiljoen 1719 [wnt vermiljoen] <Frans {4.1.5} |
| cipier gevangenbewaarder 1552 [wnt] <Frans |
| cipres naaldboom 1240 [Bern.] <Frans |
| circa voorzetsel 1749 [Saramakaanse vrede van 1762 53] <Latijn {4.2} |
| circuit gesloten baan, gesloten groep 1663 [mey] <Frans |
| circulaire rondschrijven 1812 [wnt] <Frans {3.2} |
| circulatie omloop 1680 [wnt vereenigd] <Frans |
| circuleren rondgaan 1663 [mey] <Frans |
| circumcisie besnijdenis 1658 [mey] <Latijn |
| circumflex samentrekkingsteken 1567 [Aanv wnt] <Latijn |
[pagina 907]
[p. 907]
| circus voorstelling van dressuur en acrobatiek 1897 [wnt] <Latijn {4.1.15} |
| cirkel kring 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans of Latijn |
| cirrose verschrompeling 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| cirrus vederwolk 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| cis met een halve toon verhoogde c 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| ciseleren versiering in metaal beitelen 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| cisterciënzer lid van geestelijke orde 1778 [wnt zwaarddrager] <Frans {4.1.8} |
| citaat aanhaling 1840 [wnt rhetoriek] <Latijn |
| citadel deel van vestingwerk 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| citer snaarinstrument 1588 [Kil.] <Duits {3.2/4.1.16} |
| citeren (woorden) aanhalen 1897 [wnt] <Frans |
| cito bijwoord: met spoed 1602 [wnt] <Latijn |
| citroen zure vrucht 1554 [Dod.] <Frans {4.1.2} |
| citroenvlinder vlinder 1910-1914 [Bauwens] |
| citrusvrucht naam voor vruchten van het geslacht Citrus 1947 [Aanv wnt] {4.1.2} |
| city stadscentrum (oorspronkelijk van Londen) 1693 [wnt vergrooting] <Engels {3.2} |
| citybike fiets voor in de stad 1993 [De Coster 1999] <Engels {4.1.10} |
| civet door civetkat afgescheiden stof 1567 [Junius 122b] <Frans |
| civetkat roofdier 1596 [wnt civet] {4.1.3} |
| civiel burgerlijk 1467-1490 [hws] <Frans |
| civilisatie beschaving 1824 [wei] <Frans |
| claim vordering 1886 [kku] <Engels |
| clair-obscur met licht- en schaduweffecten 1824 [wei] <Frans |
| clairvoyant helderziend 1824 [wei] <Frans |
| clan (oorspronkelijk Schotse) stam 1824 [wei] <Engels |
| clandestien heimelijk 1503 [Boutillier] <Latijn |
| claque samendrukbare hoge hoed 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| claque gehuurde toejuichers 1886 [kku] <Frans |
| clarence type rijtuigje 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| clash botsing 1973 [R75] <Engels |
| classicisme navolging van de klassieken 1868 [wnt tooneel] <Frans |
| classificatie klasseverdeling 1824 [wei] <Frans |
| classificeerder losse scheepsarbeider 1951 [Aanv wnt] |
| classis onderafdeling van provinciaal kerkbestuur 1571 [wnt approbeeren Suppl] <Latijn {4.1.8} |
| claus passage in toneelstuk 1916 [wnt] <Frans |
| claustrofobie engtevrees 1911 [Aanv wnt] {1.2.5} |
| clausule afzonderlijke zinsnede of bepaling 1240 [Bern.] <Frans |
| clausuur afsluiting 1790 [Aanv wnt] <Latijn |
| claxon signaalinstrument op auto's 1918 [wnt klaxon] <Engels |
| clean geen drugs gebruikend 1962 [R75] <Engels |
| clearing verrekening 1912 [kku] <Engels |
| cleistogaam als knop gesloten blijvend (van bloem) 1898 [gvd] |
| clematis klimplantengeslacht 1608 [wnt vitalba] <Latijn |
| clementie goedertierenheid 1581 [wnt reventie] <Latijn |
| clementine variëteit van mandarijn 1950 [Kath. Enc.] <Frans {4.1.2} |
| clerus geestelijkheid 1569 [wnt gewormte] <Latijn |
| clever handig, slim 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| cliché drukplaat 1892 [wnt] <Frans |
| cliché afgezaagde uitspraak 1950 [gvd] <Frans |
| click bij inademen gevormde klank 1968 [kwt] <Engels |
| clickfonds beleggingsfonds dat de winst bij een bepaald koersniveau veiligstelt 1996 [De Coster 1999] |
| cliënt klant 1699 [wnt] <Frans |
| cliffhanger spanning door op een beslissend moment af te breken 1981 [Foto en film enc.] <Engels |
| clignoteur knipperlicht 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| climacterium overgangsjaren van een vrouw 1913 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| climax hoogtepunt 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| climax orgasme 1968 [Aanv wnt] <Engels |
| clinch het elkaar vasthouden van boksers 1946 [De Vooys] <Engels |
| cliniclown clown die in kinderziekenhuizen optreedt 1998 [nrc-h 14/7/98] <Engels |
| clinicus arts 1556 [wnt visiteeren] <Latijn |
| clip (papier)klem 1940 [Posthumus] <Engels |
| clitoridectomie het wegnemen van de clitoris 1970 [Recht voor raap] |
| clitoris kittelaar 1663 [mey] <modern Latijn {3.2} |
| clivia plantengeslacht 1884 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cloaca lichaamsholte van sommige dieren 1908 [Elffers/Viljoen, Beknopt Nederlands wrdb. voor Zuid-Afrika] <Latijn |
[pagina 908]
[p. 908]
| clochard dakloze, zwerver 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| close reading tekstanalyse met alle aandacht voor de tekst zelf 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| closet toilet 1847 [kku] <Engels {4.4} |
| close-up opname van dichtbij 1931 [kwt] <Engels |
| clou het wezenlijke, pointe 1899 [dbl] <Frans |
| clown grappenmaker 1847 [kku] <Engels |
| club vereniging 1800 [Toll.] <Engels |
| cluster tros, groep 1963 [Aanv wnt] <Engels |
| coach trainer 1929 [kwt] <Engels |
| coadjutor hulpbisschop 1467-1490 [hws] <Latijn {4.1.8} |
| coaguleren klonters vormen 1650 [mey] <Frans |
| coalitie verbond 1795 [wnt revolutionist] <Frans {3.2} |
| coaster kustvaarder 1947 [Groninger Dagblad 21/7] <Engels {4.1.11} |
| coaten van een deklaag voorzien 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| coati kleine beer 1761 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| coaxiaal met gemeenschappelijke as 1953 [Aanv wnt] |
| cobbler verkoelende wijndrank 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cobra slang 1847 [kku] <Portugees {3.2} |
| Cobra naam van een groep Deense, Belgische en Nederlandse kunstenaars uit de jaren vijftig van de 20e eeuw 1948 [wp] <L {3.4} |
| coca bladeren van Peruaanse struik 1564 [wnt] <Spaans {3.2} |
| coca-cola koolzuurhoudende frisdrank 1914 [Van der Horst 56] <Engels {4.1.6} |
| cocaïne alkaloïde uit de coca 1898 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| cockerspaniël hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Engels {4.1.3} |
| cockpit stuurhut in vliegtuig 1926 [kwt] <Engels |
| cocktail gemengde alcoholische drank 1886 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cocon omhulsel van rupsen 1872 [gvd] <Frans |
| cocooning zich terugtrekken in huiselijke kring 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| cocotte vrouw van lichte zeden 1912 [kku] <Frans {4.1.13} |
| coda resumerend slot van muziekstuk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| code wetboek 1824 [wei] <Frans |
| code stelsel van signalen of symbolen 1919 [wnt woord i] <Frans |
| codeïne bestanddeel van opium 1869 [Aanv wnt] |
| codex handschrift 1838 [wnt stempel i] <Latijn |
| codicil bijvoegsel bij testament 1536 [wnt aalmis Suppl] <Latijn |
| codificeren tot een wetboek maken 1875 [Aanv wnt] <Duits |
| coelacant beenvis 1953 [Achterberg, gedicht Ichtyologie] <modern Latijn |
| coffeeshop gelegenheid waar softdrugs verkrijgbaar zijn 1972 [De Coster 1999] <Engels |
| cognac soort brandewijn 1790 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| cognitie kenvermogen 1650 [mey] <Latijn |
| cognossement zeevrachtbrief 1514 [hws] |
| cohabitatie paring 1650 [mey] <Latijn |
| cohabitatie samenwerking van twee politieke tegenstanders 1986 [De Coster 1999] <Frans {3.2} |
| coherent samenhangend 1669 [mey] <Frans |
| cohesie samenhang 1824 [wei] <Frans |
| cohort onderafdeling van Romeins legioen 1767 [wnt diep ii] <Latijn |
| cohort groep individuen met gemeenschappelijk kenmerk 1996 [Vd Sijs 1996] <Engels |
| coifferen vleien, opkammen 1780-1781 [wnt] <Frans |
| coiffeur kapper 1802 [wnt nagel] <Frans {3.2/4.1.13} |
| coïncidentie samenloop van omstandigheden 1824 [wei] <Frans |
| coïre geslachtsgemeenschap hebben 1859 [Gabler] <Latijn {4.4} |
| coïtus paring 1562 [Aanv wnt] <Latijn |
| coke cocaïne 1982 [R84] <Engels {4.1.6} |
| cokes residu van steenkool 1829 [Toll.] <Engels |
| col bergpas 1865 [kvw] <Frans |
| col kraag 1872 [Aanv wnt] <Frans |
| cola koolzuurhoudende frisdrank 1952 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| colbert jas zonder panden 1881 [Sanders Tw. 7] {1.4/3.3/5} |
| cold case squad speciale politiegroep die oude delicten opnieuw onderzoekt 1999 [Sanders 2001] <Engels |
| coldcream verkoelende zalf 1855 [kku] <Engels |
| colibacil darmbacil 1950 [Kleine wp 382] |
| collaar pastoorsboord 1901 [kui] <Latijn |
| collaboreren met de vijand samenwerken 1950 [gvd] <Frans {1.2.2} |
| collage het samenplaksel 1958 [wp van de kunst, dl. 1, 451] <Frans {3.2} |
| collageen lijmvormend eiwit 1912 [kku] |
[pagina 909]
[p. 909]
| collaps plotselinge stoornis in bloedcirculatie 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| collateraal zijdelings 1486 [mnw] <me Latijn |
| collatie vergelijking van teksten 1475 [Hoorn, Stad, Inv. 629.R.871] <Latijn |
| collationeren teksten vergelijken 1370-1378 [hws] <Frans |
| collecte (geld)inzameling 1600 [wnt] <Frans |
| collectie verzameling 1553 [wnt vergadering] <Frans |
| collectief gezamenlijk 1669 [mey] <Frans {1.2.4} |
| collega ambtgenoot 1643 [wnt] <Latijn |
| college bestuurslichaam 1450 [hws] <Frans |
| collegiaal passend onder collega's 1863 [kku] <Frans |
| collie hondensoort 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| collier halssnoer 1401-1450 [mnw] <Frans |
| collisie botsing 1669 [mey] <Frans |
| collo te verzenden stukgoed 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| collocatie vaste verbinding van twee of meer woorden 1984 [gvd] <Engels |
| colloïde stof die fijn verdeeld in vloeistof zit 1886 [kku] <Frans |
| colloquium samenspraak, geleerd gesprek 1824 [wei] <Latijn |
| colofon gegevens aan het eind van drukwerk 1847 [kku] <Latijn |
| colofonium distillaatresidu van hars 1734 [HubWes] |
| colon deel van dikke darm 1807 [wnt vervolgen] <Latijn {3.2} |
| colon munteenheid van Costa Rica en El Salvador 1896 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| colonnade zuilenrij 1788 [Aanv wnt] <Frans |
| colonne rij van militairen in rotten 1824 [wei] <Frans {4.1.14} |
| coloradokever insect 1894 [Bruggencate, Engelsch Wrdb.] |
| coloratuur versiering met cadansen en loopjes 1739 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| coloriet kleurgeving 1710 [wnt koloriet] <Italiaans {3.2} |
| colorist schilder die zich toelegt op kleureffecten 1717 [wnt] <Frans |
| colostrum biest 1832 [wei] <Latijn |
| colporteren te koop aanbieden 1847 [kku] <Frans |
| colporteur verkoper langs huis 1847 [kku] <Frans {4.1.13} |
| colt soort revolver 1899 [dbl] <Engels {4.1.14} |
| coltrui trui met rolkraag 1968 [Aanv wnt] |
| column regelmatige bijdrage aan krant 1969 [R75] <Engels |
| coma bewusteloosheid 1663 [mey] <modern Latijn |
| coma nevelmassa rond komeetkern 1912 [kku] <Latijn |
| combattant strijder 1602 [Aanv wnt] <Frans |
| combinatie verbinding 1748-1778 [wnt] <Frans |
| combine maaidorser 1940 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| combine combinatie van renners in wielersport om kansen van concurrenten te breken 1944 [Aanv wnt] <Frans |
| combineren samenvoegen 1663 [mey] <Frans |
| combiroes roes die ontstaat door gecombineerd gebruik van alcohol en drugs 2000 [Sanders 2001] <L {3.4/4.4} |
| combo klein ensemble van muzikanten 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| Comecon vroegere organisatie voor wederzijdse hulp van de Oostbloklanden 1984 [gnn] <Engels |
| comedy humoristische film 1997 [nrc-h 97/11/25] <Engels {4.1.15} |
| comestibles fijne eetwaren 1824 [wei] <Frans |
| comfort gemak 1847 [kku] <Engels |
| comfortabel gerieflijk 1847 [kku] <Engels |
| comic komisch stripverhaal 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| coming-out het uitkomen voor zijn seksuele geaardheid 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| comité groep personen met uitvoerende taak 1729 [Claes Tw. 11] <Frans |
| commanderen bevelen 1590 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| commandeur laagste rang van vlagofficier bij de marine 1739 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| commanditair stil (van vennoot) 1847 [kku] <Frans |
| commando bevel 1652 [wnt] <Spaans {3.2} |
| commando militair van de commandotroepen 1961 [gvd] <Engels {4.1.14} |
| commensaal parasitisch gedierte 1914 [gvd] <me Latijn |
| commentaar verklaring 1697 [wnt] <Frans |
| commercial reclamefilmpje 1969 [Aanv wnt] <Engels {4.1.15} |
| commercie handel 1577 [Aanv wnt] <Frans |
| commies middelbare ambtenaar 1534 [hws] <Frans |
| commiesbrood soldatenbrood 1816-1817 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| commissaris gevolmachtigde 1353 [hws] <me Latijn |
[pagina 910]
[p. 910]
| commissie vertrouwelijke opdracht 1370-1378 [hws] <Frans |
| commissie provisie 1748 [wnt] <Frans |
| commissie groep personen belast met bepaalde taak 1771 [wnt] <Frans |
| commissionair iemand die op eigen naam voor rekening van anderen handelt 1778 [wnt] <Frans |
| commitment sterke betrokkenheid, toewijding 1984 [gvd] <Engels |
| committeren opdragen, belasten 1370-1378 [hws] <Latijn |
| commode latafel 1784-1785 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| commode aankleedmeubel voor baby's 1952 [wp voor de vrouw] {4.1.9} |
| commodo op zijn gemak, rustig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| commodore gezagvoerder op schip 1781 [wnt uitkomen i] <Engels {3.2} |
| commodore laagste rang van opperofficier bij de luchtmacht 1976 [gvd] <Engels {4.1.14} |
| commotie opschudding 1492 [mnw] <Frans |
| communaal aan een groep gemeenschappelijk toebehorend 1865 [kvw] <Frans |
| commune leefgemeenschap 1824 [wei] <Frans |
| communicant die ter communie gaat 1494-1512 [hws] <Latijn {4.1.8} |
| communicatie mededeling 1467-1490 [hws] <Frans |
| communie het ontvangen van de hostie 1540 [wnt vagen i] <Latijn |
| communiqué officiële mededeling 1912 [kku] <Frans |
| communisme maatschappelijk stelsel van gemeenschappelijk bezit 1850 [wnt gelijkheid] <Frans |
| compact dicht opeengedrongen 1872 [gvd] <Frans |
| compagnie onderafdeling van bataljon 1592 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| compagnon handelsgenoot 1574 [Claes Tw. 11] <Frans |
| comparatief vergrotende trap 1638 [Ruijs] <Latijn |
| compareren voor rechter of notaris verschijnen 1370-1378 [hws] <Frans |
| comparitie verschijning voor notaris 1584 [wnt] <Frans |
| compartiment treincoupé 1901 [wnt] <Frans |
| compassie medelijden 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| compatibel verenigbaar 1650 [mey] <Frans |
| compatibel onderling aansluitbaar van computerapparatuur of programma's 1981 [mcc okt. 81, 3, 9, 84] <Engels |
| compendium samenvatting 1658 [wnt verversching] <Latijn |
| compensatie vereffening 1503 [Boutillier] <Frans |
| compenseren vereffenen 1423-1473 [mnw geliken] <Frans |
| competent bekwaam, gerechtigd 1459 [hws] <Frans |
| competentie deskundigheid, bevoegdheid 1551-1600 [wnt verblind] <Latijn |
| competitie mededinging 1912 [kku] <Frans |
| compilatie samenvoeging van gegevens 1824 [wei] <Frans |
| compilator samensteller van compilaties 1854 [wnt vereffening] <me Latijn |
| compileren samenvoegen 1824 [wei] <Frans |
| compleet volledig 1613 [Stallaert] <Frans |
| complement aanvulling 1614 [wnt vervulsel] <Latijn |
| completen avondgebed 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| completeren voltallig maken 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| complex samengesteld geheel 1847 [kku] <Frans |
| complicatie verwikkeling 1824 [wei] <Frans |
| compliceren verwikkelen 1847 [kku] <Frans {1.2.6} |
| compliment lof, begroeting 1635 [wnt wederroepen] <Frans |
| complot samenzwering 1588 [Claes] <Frans |
| component samenstellend deel 1901 [kui] <Latijn |
| componeren samenstellen 1548 [wnt] <Latijn |
| componist schepper van muziekstukken 1588 [Kil.] <Duits {3.2} |
| composiet samengestelde bloem 1896 [kui] <Frans |
| compositie samenstelling 1554 [wnt] <Frans |
| compositum wat samengesteld is 1847 [kku] <Latijn |
| compost meststof 1847 [kku] <Engels |
| compote vruchtenmoes 1786-1793 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| compound mengsel van kunststof met weekmaker 1968 [kwt] <Engels |
| compressie samendrukking 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| comprimeren samenpersen 1650 [mey] <Frans |
| compromis schikking 1351-1400 [mnw] <Frans |
| compromitteren verdacht maken 1865 [wnt] <Latijn |
| comptabel rekenplichtig, verantwoordelijk 1593 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 911]
[p. 911]
| computer rekentuig 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels {4.1.17} |
| computeren met de computer spelen 1992 [gvd] |
| concaaf hol 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt 1] <Latijn |
| concelebreren gezamenlijk de mis opdragen 1912 [kku] <Latijn |
| concentratiekamp barakkenkamp voor gevangenen 1943 [wnt veem ii] <Duits {3.2} |
| concentreren verenigen 1777 [mey] <Frans |
| concentrisch met een gemeenschappelijk middelpunt 1803 [Aanv wnt] <me Latijn |
| concept ontwerp 1511 [hws] <Frans |
| conceptie bevruchting 1511-1520 [Aanv wnt] <Frans |
| concern geleed groot bedrijf 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| concert muziekuitvoering 1710 [wnt] <Frans |
| concertina toetsinstrument 1881 [Viotta, Lexicon der toonkunst] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| concertino klein concert 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| concessie tegemoetkoming, vergunning 1530 [wnt] <Frans |
| conciërge huisbewaarder 1569 [wnt] <Frans |
| concies bondig 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| conciliant verzoeningsgezind 1865 [wnt voorwaardelijk] <Latijn |
| concilie kerkvergadering 1240 [Bern.] <Latijn |
| concipiëren ontwerpen 1442 [hws] <Latijn |
| conclaaf vergadering van kardinalen 1449 [mnw] <Frans |
| concluderen besluiten 1370-1378 [hws] <Latijn |
| conclusie gevolgtrekking 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| concomitant samengaand 1855 [kku] <Frans |
| concordaat verdrag (m.n. tussen staat en paus) 1545 [hws] <Frans |
| concordantie overeenstemming 1276-1300 [cg Kerst.] <me Latijn |
| concours wedstrijd 1791 [Des Roches, Nieuw Nederduytsch en Fransch Wrdb.] <Frans |
| concreet als vorm voorstelbaar, duidelijk 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| concubine bijzit 1451-1500 [mnw] <Frans {4.1.4} |
| conculega persoon of onderneming die in dezelfde markt opereert 1994 [Vrij Nederland 27/8/1994] <L {3.4} |
| concurreren wedijveren 1819 [wnt voorzanger] <Frans |
| condenseren indampen 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| conditie voorwaarde, toestand 1281 [vmnw] <Frans |
| conditie lichamelijke gesteldheid 1898 [gvd] <Engels |
| conditioner crèmespoeling 1999 [gvd] <Engels |
| condoleren rouwbeklag betuigen 1650 [mey] <Latijn |
| condominium gemeenschappelijke soevereiniteit, gemeenschappelijk eigendom 1832 [wei] <modern Latijn |
| condoom voorbehoedmiddel 1847 [kku] <Engels |
| condor roofvogel 1762 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2} |
| conducteur kaartjesknipper 1866 [wnt] <Frans |
| confectie in massa gemaakte kleding 1895 [Broeckaert] <Frans |
| confederatie verbond 1576 [Aanv wnt] <Frans |
| conference optreden van een conferencier 1920 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| conferentie vergadering 1592 [wnt verbaasdheid] <me Latijn |
| confessie belijdenis 1300 [mnw] <Frans |
| confetti papiersnippers 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| confidentie vertrouwelijke mededeling, vertrouwen 1619 [wnt agresseur Suppl] <Latijn |
| configuratie samenstel van figuren 1669 [mey] <Frans |
| configuratie samenstel van computer en randapparatuur 1975 [R84] <Engels |
| confirmeren bevestigen 1276-1300 [cg Kerst.] <Frans |
| confiscatie verbeurdverklaring 1460 [hws] <Frans |
| confisqueren verbeurdverklaren 1467-1490 [hws] <Frans |
| confituren gekonfijte vruchten 1561 [Secreten van den eerweerdighen heere Alexis Piemontois] <Frans {4.1.6} |
| conflict onenigheid 1658 [mey] <Latijn |
| conform voorzetsel 1559 [Aanv wnt] <Frans {4.2} |
| confrater vakgenoot 1650 [mey] <me Latijn |
| confrère vakgenoot 1583 [wnt strooien] <Frans |
| confronteren tegenover elkaar plaatsen 1609 [Aanv wnt] <Frans |
| confucianisme leer van Confucius 1882 [Picarta: titel van J. Legge] |
| confuus verward 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| conga Midden-Amerikaanse dans 1976 [wp] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| congé ontslag 1599 [Claes Tw. 11] <Frans |
| congenitaal aangeboren 1886 [kku] |
[pagina 912]
[p. 912]
| congestie ophoping van bloed 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| conglomeraat samenklontering 1847 [kku] <Frans |
| congregatie kerkelijke vereniging 1893 [wnt] <Frans |
| congres samenkomst 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| congruent overeenstemmend 1658 [mey] <Latijn |
| conifeer naaldboom 1863 [Aanv wnt] <Frans |
| conisch kegelvormig 1824 [wei] <Frans |
| conjugatie vervoeging 1540 [Aanv wnt] <Latijn |
| conjunctie voegwoord 1552 [Aanv wnt] <Latijn |
| conjunctief aanvoegende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| conjunctiva oogbindvlies 1901 [kui] <modern Latijn |
| conjunctivitis ontsteking van de conjunctiva 1847 [kku] <modern Latijn |
| conjunctuur samentrekkende invloedrijke omstandigheden 1591 [wnt kloek i] <me Latijn |
| connaisseur kenner 1847 [kku] <Frans |
| connectie verbinding 1720 [mey] <Frans |
| connectie invloedrijke relatie 1916 [wnt] <Engels |
| connotatie gevoelswaarde 1698 [mey] <me Latijn |
| conrector onderdirecteur 1602 [wnt toeschrijven] |
| consacreren wijden 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| consecutief opeenvolgend 1669 [mey] <Frans |
| consensus eenstemmigheid 1847 [kku] <Latijn |
| consequent logisch 1648 [wnt watersnood] <Frans |
| conservatief behoudend 1847 [kku] <Engels |
| conservator bewaarder, toezichthouder 1847 [kku] <Latijn |
| conservatorium muziekacademie 1824 [wei] |
| conserven ingelegde vruchten, verduurzaamde levensmiddelen 1407-1432 [mnw sucade] <Frans {4.1.6} |
| conserveren bewaren 1526 [hws] <Frans |
| consideratie overweging 1524 [hws] <Frans |
| consignatie het ten verkoop geven 1892 [wnt] <Frans |
| consigne wachtwoord, opdracht 1847 [kku] <Frans |
| consistent duurzaam 1824 [wei] <Latijn |
| consistorie r.-k.: vergadering van kardinalen 1350 [mnw] <Latijn |
| consistorie prot.: kerkenraad 1595 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| console draagsteen 1824 [wei] <Frans |
| console bedieningspaneel van computer 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| consolideren duurzaam maken 1351 [hws] <Frans |
| consommé heldere bouillon 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| consonant medeklinker 1530 [wnt verminkt] <Latijn |
| consorten medestanders 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| consortium tijdelijke vereniging van ondernemingen 1901 [kui] <Latijn |
| conspiratie samenzwering 1460 [hws] <Frans |
| constant onveranderlijk 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| constateren vaststellen 1824 [wei] <Frans |
| constellatie sterrenbeeld 1451-1475 [Mak] <Frans |
| consternatie ontsteltenis 1667 [Aanv wnt] <Frans |
| constipatie verstopping 1832 [wei] <Frans |
| constitueren vaststellen 1507 [Aanv wnt] <Frans |
| constitutie grondwet 1728 [Claes Tw. 11] <Frans |
| constructie bouw 1332 [hws] <Frans |
| constructivisme kunstrichting die werkt met geometrische figuren 1934 [Aanv wnt] |
| construeren samenstellen 1663 [mey] <Frans |
| consul gevolmachtigd vertegenwoordiger van land 1470 [hws] <Latijn |
| consul Romeinse magistraat 1824 [wnt] <Latijn |
| consulent raadgever 1824 [wei] |
| consult raad 1799 [Picarta: titel Het gewaand consult, blijspel] <Frans {3.2} |
| consulteren raadplegen 1513 [hws] <Frans |
| consument verbruiker 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| consumeren gebruiken, verbruiken 1493 [Mak] <Latijn |
| consuminderen minder consumeren 1899 [Koenen, Woordverklaring 209] {1.3} |
| consumptie verbruik 1580 [wnt voorbij] <Latijn |
| contact aanraking 1872 [gvd] <Frans |
| contactlens lens ter vervanging van een bril 1950 [Aanv wnt] |
| container laadbak 1948 [kwt] <Engels |
| contaminatie het dooreenhalen van verschillende uitdrukkingen 1912 [kku] <Latijn |
| contant in gereed geld 1569 [Kool] <Frans |
| contemplatie beschouwing, meditatie 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
[pagina 913]
[p. 913]
| contemporain hedendaags 1832 [wei] <Frans |
| content tevreden 1396 [Moors 307, 68] <Frans |
| content inhoud, vulling 1994 [Sanders 2001] <Engels |
| contentieus betwistbaar 1523 [Aanv wnt] <Frans |
| contesteren betwisten 1650 [mey] <Frans |
| context samenhang 1824 [wei] <Frans |
| continent vasteland 1824 [wei] <Frans |
| continent de uitscheiding kunnende beheersen 1846 [Aanv wnt] <Frans |
| contingent vast aandeel of hoeveelheid 1625 [wnt] <Frans |
| contingentie toevalligheid 1650 [mey] <Latijn |
| continu onafgebroken 1663 [mey] <Frans |
| continueren voortzetten 1400 [mnw] <Frans |
| continuo aanhoudend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| conto rekening 1620 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| contour omtrek 1824 [wei] <Frans |
| contra voorzetsel 1555 [wnt wijnschrading] <Latijn {4.2} |
| contrabande smokkelwaar 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Frans |
| contrabas snaarinstrument 1754 [wnt trompet] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| contraceptie verhindering van conceptie 1975 [R75] <Frans {3.2} |
| contract schriftelijke overeenkomst 1391 [Claes] <Frans of Latijn |
| contractie samentrekking 1669 [mey] <Frans |
| contradans dans van tegenover elkaar geplaatste dansers 1697 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| contradictie tegenspraak 1512 [hws] <Frans |
| contraheren samentrekken 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| contrair tegengesteld 1824 [wei] <Frans |
| contrapunt verbinding van aantal stemmen op bepaald motief 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| contraseign medeondertekening door minister 1912 [kku] <Frans |
| contrast tegenstelling 1785 [wnt voorschijn] <Frans |
| contratenor hoge mannenstem 1591 [wnt vlijen] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| contrefilet lendenbiefstuk 1984 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| contreien streken 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| contribuabel schatplichtig 1488 [hws] <Frans |
| contribueren bijdragen 1454 [hws] <Frans |
| contributie vaste bijdrage 1432-1468 [mnw betrecken] <Frans |
| controle inspectie 1392 [Debrabandere, Wat woorden weten, 142] <Frans |
| controle beheersing 1975 [R75] <Engels |
| controleren inspecteren 1548 [wnt] <Frans {1.2.3/1.2.5} |
| controleren beheersen 1945 [Onze Taal dec.] <Engels {1.2.3/1.2.5} |
| controverse twistpunt 1824 [wei] <Frans |
| controversieel tegenspraak oproepend 1959 [Aanv wnt] |
| conus kegel 1645 [wnt wiskunst] <Latijn |
| convalescent herstellend 1791 [Aanv wnt] <Frans |
| convectie overbrenging van warmte door bv. lucht 1911 [wnt warmte] <Latijn |
| convector aanjager voor warme lucht 1955 [Aanv wnt] <Latijn |
| convenant overeenkomst 1801 [wnt vigilantie] <Frans {3.2} |
| conveniëren gelegen komen 1650 [mey] <Frans |
| convent klooster 1236 [cg i 1, 27] <Frans |
| conventie overeenkomst, vergadering 1398 [Moors 75, 5] <Frans |
| conventikel buitenkerkelijke godsdienstige bijeenkomst 1544 [wnt anabaptist Suppl] <Latijn |
| conventioneel traditioneel 1668 [wnt verzekering] <Frans |
| conventioneel niet-atomair 1961 [gvd] <Engels |
| convergeren in één punt samenkomend 1824 [wei] <Frans |
| convers lekenbroeder 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans {4.1.8} |
| conversatie gesprek 1734 [wnt] <Frans |
| converseren een gesprek voeren 1840 [wnt uitstaan] <Latijn |
| conversie omzetting 1619 [wnt] <Frans |
| converteren verwisselen 1505 [hws] <Frans |
| converteren omzetten naar ander computerprogramma 1991 [Mini/micro computer jun. 6, 8] <Engels |
| convertibiliteit inwisselbaarheid 1953 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| convertor signaalomzetter, toestel voor chemische omzetting 1912 [kku] |
| convex bolrond 1659 [Aanv wnt] <Frans |
| convocatie samenroeping 1586 [wnt] <Frans |
| cookie tekstbestand met gegevens over de bezoeker van een website 1998 [De Coster 1999] <Engels |
| cool tof 1989 [Hofkamp&Westerman] <Engels |
| coöperatie samenwerking 1663 [mey] <Frans |
| coopertest test voor lichamelijke conditie bij het vliegen 1989 [EWB1] |
[pagina 914]
[p. 914]
| coöptatie kiezen van nieuwe leden door de zittende 1824 [wei] <Frans |
| coördineren afstemmen 1658 [mey] <me Latijn |
| copieus overvloedig 1546 [Jaarboek Stichting inl jaar 1993, 69-87] <Frans |
| copla Spaanse dichtvorm 1929 [Werumeus Buning, Et in terra] <Spaans {3.2} |
| copula koppelwerkwoord 1901 [kui] <Latijn |
| copuleren paren 1872 [gvd] <Latijn {4.4} |
| copyleft recht om software aan te passen en te distribueren onder vermelding van de oorspronkelijke makers 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| copyright auteursrecht 1912 [kku] <Engels |
| cordoba munteenheid van Nicaragua 1912 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| cordon bleu gevulde schnitzel 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Frans {3.2/4.1.6} |
| corduroy koordmanchester 1899 [dbl] <Engels {4.1.9} |
| corebusiness kernactiviteit 1995 [Financieel-Economische Tijd 12/1/1995] <Engels |
| cornedbeef vlees in blik 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| corner hoekschop 1950 [gvd] <Engels |
| cornflakes maïsvlokken 1954 [De Vooys] <Engels {4.1.6} |
| corona kransvormige buitenste atmosfeer van de zon 1900 [wnt uitbreiding] <Latijn |
| coronair m.b.t. de kransslagader 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| corporatie vakgenootschap 1793 [wnt] <Engels {3.2} |
| corps vereniging 1810 [wnt ambitie Suppl] <Frans {3.2} |
| corpulent gezet 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| corpus lichaam 1553 [wnt architect Suppl] <Latijn |
| corpus begrensde verzameling teksten 1976 [gvd] <Engels |
| correct juist 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| correctie verbetering 1445 [mnw] <Frans |
| correctioneel verbeterend 1820 [Aanv wnt] <Frans |
| correlatie wederzijdse betrekking 1824 [wei] <Frans |
| correspondentie briefwisseling 1579 [wnt verstand] <me Latijn |
| corrida stierengevecht 1898 [gvd] <Spaans {3.2} |
| corridor gang 1669 [mey] <Italiaans {3.2} |
| corrigeren verbeteren 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| corroderen aantasten 1597 [wnt voortsgaan] <Frans |
| corrumperen bederven 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| corrupt bedorven 1503 [wnt twijfelen] <Latijn |
| corsage versiersel op bovenstuk van japon 1849 [wnt] <Frans |
| corselet combinatie van korset en bustehouder 1950 [gvd] <Frans |
| corso optocht 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| cortex schors 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| cortison hormoon uit bijnierschors 1955 [Aanv wnt] |
| corvee beurtelings te verrichten werkzaamheden 1815 [wnt] <Frans |
| coryfee uitblinker 1824 [wei] <Frans |
| cosinus sinus van het complement van een hoek 1777 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cosmetica cosmetische middelen 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| cotangens tangens van het complement van een hoek 1772 [Stammetz-La Bordus, Wisk. Wrdb.] <modern Latijn |
| coterie besloten gezelschap 1807 [wnt solide] <Frans {3.2} |
| cotoneaster dwergmispel 1901 [kui] <modern Latijn |
| cottage huisje 1912 [kku] <Engels |
| couchette bed in trein 1917 [kwt] <Frans |
| coulant toegevend 1855 [kku] <Frans |
| coulisse beweegbaar stuk van toneeldecor 1839 [wnt trombone] <Frans |
| coulomb elektrische eenheid 1894 [wnt watt] |
| counter toonbank, buffet 1940 [Posthumus] <Engels |
| countertenor hoge mannenstem 1952 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| country popmuziek uit de zuidelijke vs 1975 [wp, dl. 19, 238] <Engels {4.1.16} |
| coup staatsgreep 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| coupé treincompartiment 1847 [kku] <Frans {1.2.3} |
| coupe snit 1895 [wnt] <Frans |
| couperen afsnijden (van delen van dieren), afnemen (van kaarten) 1824 [wei] <Frans |
| couperose aandoening met rode vlekken 1863 [kku] <Frans |
| couplet strofe 1623 [wnt vers i] <Frans |
| coupon bewijsbon 1775 [wnt] <Frans |
| coupon restant stof 1916 [wnt z.j.] <Frans |
| coupure insnede 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| coupure grootte waarin bankpapier wordt uitgegeven 1929 [kwt] <Frans |
| courage moed 1548 [wnt wolf] <Frans |
| courant gangbaar 1554 [wnt] <Frans |
| coureur wielrenner, autorenner 1934 [kwt] <Frans |
[pagina 915]
[p. 915]
| coureuse licht rijtuig 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| courgette pompoen 1968 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| courtage makelaarsloon 1520 [wnt profijt] <Frans |
| courtisane vrouw van lichte zeden 1614 [De Jonge iv, 19] <Frans {4.1.13} |
| couturier modeontwerper 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2/4.1.13} |
| couvert briefomslag 1656 [wnt] <Frans |
| couvert bestek voor één persoon 1729 [Claes Tw. 11] <Frans |
| couveuse broedmachine 1865 [kvw] <Frans |
| cover hoes 1969 [R75] <Engels |
| cowboy veedrijver 1899 [dbl] <Engels |
| coyote hondachtige 1912 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| crack uitblinker in sport 1897 [koe] <Engels |
| crack zeer verslavende drug 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| cracker droge biscuit 1950 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| cranberry veenbes 1942 [Heinsius, Geïllustreerde flora 77] <Engels {4.1.2} |
| crank verbindingsstuk van fiets 1897 [koe] <Engels |
| crapaud leunstoel 1867 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| crapuul gespuis 1847 [kku] <Frans |
| craquelé met barstjes 1912 [kku] <Frans |
| crash krach, ongeval 1936 [Aanv wnt] <Engels |
| crawlen met bovenarmse zwemslagen zwemmen 1950 [Kleine wp 416] <Engels {4.1.18} |
| crayon tekenstift 1618 [wnt] <Frans |
| crazy gek 1968 [kwt] <Engels |
| creatie schepping 1571 [wnt] <Frans |
| creatuur schepsel 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| crèche kinderbewaarplaats 1881 [Aanv wnt] <Frans |
| credit tegoed, schuldig 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| creditcard betaalkaart 1974 [Posthumus] <Engels |
| credo geloofsbelijdenis 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| creëren scheppen 1618 [Courante uyt Italien, 30 nov. 1b] <Frans |
| crematie lijkverbranding 1875 [Picarta: titel van L. Plantenga] <Frans |
| crematorium gebouw voor lijkverbranding 1898 [gvd] <modern Latijn {3.2} |
| crème room 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| creoline ontsmettingsmiddel 1898 [gvd] |
| creool iem. van gemengd bloed 1740 [Ontwerp tot beschrijving Surinaamen 88] <Frans |
| creosoot bederfwerend middel 1863 [Rijnhart i, 509b] |
| crêpe weefsel 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| crêpe dunne pannenkoek 1968 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| creperen sterven 1824 [wei] <Duits {4.4} |
| crescendo bijwoord: toenemend in sterkte 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cretonne katoenen stof 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| crew bemanning 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| cricket balspel 1866 [Alg. Ned. Enc. v, 1] <Engels {4.1.18} |
| crime misdaad 1485 [mnw] <Frans |
| criminaliteit misdadigheid 1865 [kvw] <Frans |
| crimineel misdadig 1467-1490 [hws] <Frans |
| crinoline hoepelrok 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 184] <Frans {1.4} |
| crisis keerpunt 1763 [wnt vertoef] <Latijn |
| criterium onderscheidend kenmerk 1663 [mey] <modern Latijn |
| criticaster muggenzifter 1842 [Aanv wnt] <Spaans {3.2} |
| criticus beoordelaar 1698 [wnt] <Latijn |
| croissant halvemaanvormig broodje 1906 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| crooner neuriënde liedjeszanger 1948 [kwt] <Engels |
| croque-monsieur tosti met ham en kaas 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| croquet balspel 1886 [wnt water] <Engels {4.1.18} |
| crossen ruig rijden 1984 [gvd] <Engels |
| croton plant 1847 [kku] <modern Latijn |
| croupier spelleider 1824 [wei] <Frans |
| crouton stukje geroosterd brood 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| crown munt van 5 shilling 1847 [kku] <Engels |
| cru wijnoogst 1865 [Aanv wnt] <Frans |
| cru onverbloemd 1886 [kku] <Frans |
| cruciaal doorslaggevend 1976 [gvd] <Frans |
| crucifix kruisbeeld 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| cruise vakantietocht met schip 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| crusaat oude Portugese munt 1562-1592 [mnw] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| crustaceeën schaaldieren 1847 [kku] <modern Latijn |
| crux kernprobleem 1953 [wnt trefwoord] <Latijn |
| cruzeiro munteenheid van Brazilië tot 1994 1942 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| cryogeen koudmakend 1931 [kwt] |
[pagina 916]
[p. 916]
| crypte onderaardse gang, grafkelder 1569 [wnt] <Frans |
| cryptogram kruiswoordraadsel 1955 [Fokko Bos, Vreemde wrd.] <Engels {4.1.18} |
| csardas Hongaarse volksdans 1886 [kku] <Hongaars {4.1.15} |
| cue aanwijzing voor het opkomen van een acteur 1984 [gnn] <Engels |
| cuisinier kok 1929 [kwt] <Frans {4.1.13} |
| culinair m.b.t. de keuken 1824 [wei] <Frans |
| culmineren zijn toppunt bereiken 1847 [kku] <Frans |
| cultivar kunstmatig gekweekt ras 1952 [wnt tuinbouwkundig ii] <Engels |
| cultiveren bebouwen, aankweken 1592 [Aanv wnt] <Frans |
| cultureel m.b.t. de cultuur 1927 [Aanv wnt] <Frans |
| cultus godsverering, eredienst 1824 [wei] <Latijn |
| cultuur bebouwing 1544 [wnt] <Frans |
| cultuur beschaving 1824 [wei] <Frans |
| cumuleren opeenhopen 1650 [mey] <Frans |
| cumulus stapelwolk 1861 [Witsen Geysbeek (wolken)] <Latijn |
| cunnilingus het beffen 1984 [gvd] <Latijn |
| cup wedstrijdbeker 1898 [gvd] <Engels |
| cup kom van bustehouder 1961 [gvd] <Engels {3.2} |
| curaçao likeursoort 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| curare pijlgif 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| curatele voogdij 1546 [wnt sober] <me Latijn |
| curator beheerder 1483 [wnt tutele] <Latijn |
| cureren genezen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| curettage het schoonschrapen van de baarmoeder 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| curie pauselijke regering 1851 [wnt] <Latijn |
| curie eenheid van radioactiviteit 1942 [Aanv wnt] |
| curieus merkwaardig 1682 [wnt] <Frans |
| curiositeit merkwaardigheid 1824 [wei] <Frans |
| curium chemisch element 1949 [ensie iv, 247] <modern Latijn |
| curling spel op het ijs 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| curriculum levensloop 1899 [dbl] <Latijn |
| curry kerrieschotel 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cursief schuin (van letters) 1566 [wnt] <Frans |
| cursist leerling 1946 [wnt tuig ii] |
| cursiveren met cursieve letter drukken 1886 [Aanv wnt] |
| cursor indicator op een computerbeeldscherm 1980 [hcc nieuwsbrief nov. 13] <Engels |
| cursus leergang 1804 [wnt vermakelijk] <Latijn |
| curve kromme lijn 1777 [wnt regulier] <Latijn |
| custard poeder voor pudding 1847 [kku] <Engels |
| cutter snijwerktuig 1929 [kwt] <Engels |
| cv centrale verwarming 1961 [gvd] <L {3.4/4.1.9} |
| cyaan giftig gas 1831 [Aanv wnt] |
| cyanose blauwzucht 1913 [Aanv wnt] <Frans |
| cybernetica stuurkunde 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| cyberspace virtuele ruimte in netwerken 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| cyclamen plantengeslacht 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cyclisch een cyclus vormend 1847 [kku] |
| cycloïde vlakke kromme lijn beschreven door een punt op een voortbrengende cirkel 1824 [wei] <Frans |
| cycloon wervelstorm 1863 [Aanv wnt] <Engels {4.1.1} |
| cycloop eenogige reus 1824 [wei] <Frans |
| cyclotron cirkelvormige deeltjesversneller 1948 [kwt] |
| cyclus kring, reeks 1824 [wei] <Latijn |
| cynisch bitter 1848 [Toll.] <Duits |
| cyperse kat grijs gestreepte kat 1661 [wnt] {4.1.3} |
| cyrillisch naam van een Slavisch schrift 1832 [wei] |
| cyste blaasgezwel 1847 [kku] |
| daad* handeling 901-1000 [wps] |
| daadwerkelijk feitelijk 1906 [wnt uitsluitsel] {3.3} |
| daags* dagelijks 1597 [wnt] |
| daalder zilveren munt 1566 [Van Gelder 1965] <Nederduits {1.2.4/1.3/3.2/4.1.12} |
| daar* bijwoord van plaats 901-1000 [wps] |
| daar* onderschikkend voegwoord 1280 [vmnw] {4.2} |
| daarenboven* onderschikkend voegwoord 1569 [wnt] {4.2} |
| daarentegen* onderschikkend voegwoord 1484 [mnw] {4.2} |
| daas* onwijs 1350 [mnw] |
| daas* insect 1485 [mnw] |
| da capo bijwoord: van het begin af 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| dactyloscopie onderzoeken van vingerafdrukken 1912 [kku] |
| dactylus versvoet met één beklemtoonde en twee onbeklemtoonde lettergrepen 1784 [wnt tuigage] <Latijn |
[pagina 917]
[p. 917]
| dadaïsme kunstrichting 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| dadel vrucht van dadelpalm 1401-1500 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| dadelijk* bijwoord van tijd: aanstonds 1626 [wnt] {4.1.7} |
| dader* bedrijver 1644 [wnt] |
| dading* vergelijk, transactie 1288 [mnw] |
| dag* etmaal, tijd dat het licht is 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| dag ponjaard, korte degen 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| dag* tussenwerpsel: groet 1859 [wnt] {4.3} |
| dagboek* aantekeningen van dagelijkse gebeurtenissen 1621 [wnt dag i] |
| dagelijks* iedere dag 901-1000 [wps] |
| dagen* oproepen 1240 [Bern.] |
| dageraad* aanbreken van de dag 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| dagjesmensen* mensen die één dag uitgaan 1939 [wnt touringcar] |
| Dagobert Duck zeer rijk persoon 1952 [Picarta: strip Donald Duck] <Engels {4.4} |
| dagtekenen* dateren 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| daguerreotype primitieve foto 1847 [kku] <Frans {4.1.17} |
| dagvaarden* oproepen voor het gerecht 1522 [wnt relievement] |
| dahlia sierplant 1846 [wnt vallen] <modern Latijn |
| daimio edelman 1877 [wp, dl. 9, 47] <Japans {3.2} |
| daiquiri cocktail 1974 [Culinaire Enc.] <Engels {4.1.6} |
| dak* bedekking van huis 1240 [Bern.] |
| dal* vallei 856 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| dalai lama hoofd der boeddhisten in Tibet 1824 [wei] <Tibetaans |
| dalasi munteenheid van Gambia 1971 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Bantoe {4.1.12} |
| dalen* omlaag gaan 1285 [cg Rijmb.] |
| dalkonschildje anticonceptiemiddel 1988 [Picarta: titel van J.H.M. van den Boogaard en C.M.F. Snijders] |
| dalles armoede 1886 [kku] <Jiddisch {3.2} |
| dalmatiner hondensoort 1918 [Sanders 1995] <Duits {3.2/4.1.3} |
| dalton eenheid van moleculegewicht 1955-1956 [Aanv wnt] |
| daltononderwijs individuele onderwijsmethode 1950 [gvd] |
| dalven bedelen 1844 [Endt] <Jiddisch {3.2} |
| dam* waterkering 1165 [Slicher] {2.4} |
| damar hars 1836 [Muller, Reizen en Onderzoekingen in den Indischen Archipel i, 124] <Indonesisch {3.2} |
| damast weefsel 1480 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| dame vrouw 1401-1425 [mnw] <Frans |
| dame koningin in het schaakspel 1934 [Vd Sijs 1996] <Duits |
| dameswensen heimelijke seksuele verlangens van vrouwen 1980 [Sanders 1999] {4.4} |
| damhert herkauwer 1562 [Dict. Tetraglotton] {1.2.4/1.2.5/4.1.3} |
| dammen* spel 1567 [Junius] {4.1.18} |
| damp* nevel 1573 [Plantijn] {1.2.6/4.1.1} |
| dan* bijwoord van tijd: op die tijd, in dat geval 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| dan een meestergraad bij Japanse sporten 1961 [gvd] <Japans {3.2} |
| dancing dansgelegenheid 1926 [koe] {3.3} |
| dandy fat 1832 [wei] <Engels |
| danig* zeer, zeer groot 1781 [wnt] |
| dank* erkentelijkheid 901-1000 [wps] |
| danken* dank betuigen 1100 [Willeram] |
| dankzij* voorzetsel 1764 [wnt dank] {4.2} |
| dans beweging op muziek 1240 [Bern.] <Frans {4.1.15} |
| danse macabre dodendans 1865 [kvw] <Frans |
| dansen op muziek bewegen 1240 [Bern.] <Frans |
| dansmarieke majorette 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| dapper* flink, sterk 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.3} |
| dapper* moedig 1637 [wnt] {1.2.3} |
| dar* mannetjesbij 1488 [mnw] {3.1} |
| darcy eenheid van permeabiliteit 1961 [gvd] |
| darink* slib 1237 [Slicher] {2.4} |
| darkroom donkere ruimte voor anonieme homoseks 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| darm* spijsverteringskanaal 1240 [Bern.] {3.1} |
| dartel* speels 1537 [Claes Tw. 12] |
| darts werpspel met pijltjes 1984 [gvd] <Engels {4.1.18} |
| das* marterachtige 1287 [Cg NatBl] {4.1.3} |
| das halsdoek 1666 [Wortel Tw. 11] <? {3.5} |
| das stropdas 1832 [Wortel Tw. 11] <? {3.5} |
| dashboard instrumentenpaneel in auto e.d. 1937 [koe] <Engels |
| dashond hondensoort 1810 [wnt afrennen Suppl] <Duits {4.1.3} |
| dat* aanwijzend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| dat* onderschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| data gegevens, feiten 1734 [HubWes] <Latijn |
| database elektronische gegevensbank 1977 [accu-wegwijzer 22] <Engels |
| dateren dagtekenen 1599 [Kil. App.] <Frans |
[pagina 918]
[p. 918]
| datief derde naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| dat-recorder digitale cassetterecorder 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| datsja buitenverblijf van Russische welgestelden 1996 [Vd Sijs 1996] <Russisch {3.2} |
| datum dagtekening 1297 [cg i West-Holland] <Latijn |
| dauw* gecondenseerde waterdamp 1100 [Willeram] {4.1.1} |
| dauwworm* eczeem 1697 [wnt] |
| daveren* dreunen, schudden 1301-1400 [mnw] {3.1/5} |
| davit ophanging van sloep 1858 [wnt] <Engels |
| dazen* onzin uitslaan 1599 [Kil.] |
| de* lidwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| deadline uiterste datum 1974 [koe] <Engels |
| dealer handelaar 1931 [kwt] <Engels {4.1.13} |
| dealer handelaar in drugs 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.13} |
| debacle ondergang 1912 [kku] <Frans |
| deballoteren afstemmen van kandidaat 1847 [kku] {3.3} |
| debarkeren ontschepen 1596 [wnt volontair ii] <Frans |
| debater iem. die in een debat optreedt 1885 [Aanv wnt] <Engels |
| debatteren discussiëren 1599 [Kil.] <Frans |
| debet tegoed 1645 [wnt uitgifte] |
| debiel zwakzinnig 1650 [mey] <Frans |
| debiet afzet 1735 [wnt] <Frans |
| debiteren als debet boeken 1718 [wnt woekerhandel] <Frans |
| debiteren opdissen, vertellen 1780 [wnt] <Frans |
| debrayeren ontkoppelen 1929 [kwt] <Frans |
| debunking het doorprikken van gevestigde reputaties 1968 [kwt] <Engels |
| debuteren voor het eerst optreden 1824 [wei] <Frans |
| decaan voorzitter van faculteit 1832 [wei] <Latijn |
| decade tijdperk van 10 dagen 1824 [wei] <Frans {3.2/4.1.7} |
| decadent ontaard 1929 [kwt] <Frans |
| decaëder tienvlak 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| decagram 10 gram 1819 [wnt lood] <Frans {3.2} |
| decaliter 10 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decameter 10 meter 1802 [wnt kilometer] <Frans {3.2} |
| decanteren afgieten 1669 [mey] <Frans |
| decatlon tienkamp 1940 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| december twaalfde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| decennium tijdruimte van 10 jaren 1824 [wei] <Latijn {4.1.7} |
| decent eerbaar 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| decentie eerbaarheid 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| decentralisatie spreiding 1912 [kku] <Frans |
| deceptie teleurstelling 1498 [hws] <Frans |
| decharge ontheffing 1618 [wnt vermaan] <Frans |
| decibel verhoudingsmaat voor m.n. geluid 1938 [Aanv wnt] |
| decideren beslissen 1520 [hws] <Frans |
| decigram 0,1 gram 1819 [wnt korrel] <Frans {3.2} |
| deciliter 0,1 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decimaal tiendelig 1824 [wei] <Frans |
| decimeren ter dood brengen, uitdunnen 1824 [wei] <Frans |
| decimeter 0,1 meter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decisie beslissing 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| deck band- of cassetteapparaat zonder versterker 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.17} |
| declamando op declamerende toon 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| declamatie het voordragen 1734 [wnt] <Frans |
| declameren voordragen 1735 [wnt] <Frans |
| declarant hij die declareert 1884 [wnt transportkosten] <Latijn |
| declaratie verklaring 1292 [cg I3, 1720] <Frans |
| declareren een declaratie indienen 1753 [wnt vast] <Frans |
| declasseren uit een lijst schrappen 1912 [kku] <Frans |
| declinatie grammaticale verbuiging 1633 [Ruijs] <Latijn |
| declineren verbuigen 1552 [Aanv wnt] <Latijn |
| decoderen ontcijferen 1942 [Aanv wnt] <Frans |
| decolleté uitgesneden hals 1908 [Aanv wnt] <Frans |
| decompressie snelle daling van luchtdruk 1886 [kku] |
| deconfiture mislukking 1824 [wei] <Frans |
| decor toneeltoerusting 1886 [kku] <Frans |
| decoratie versiering 1533 [hws] <Frans |
| decoreren versieren 1791 [wnt releveeren] <Frans |
| decorum fatsoen 1650 [wnt welvoegend] <Latijn |
| decreet verordening 1240 [Bern.] <Frans |
| decrescendo afnemend in sterkte 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| decreteren afkondigen van een besluit 1548 [hws] <Frans |
[pagina 919]
[p. 919]
| decubitus het doorliggen 1847 [kku] <modern Latijn |
| dédain minachting 1824 [wei] <Frans |
| deduceren afleiden 1546 [hws] <Latijn |
| deductie het deduceren 1548 [Aanv wnt] <Frans |
| deeg* mengsel 1240 [Bern.] |
| deel* gedeelte 901-1000 [wps] |
| deel* plank, vloer 1343-1344 [mnw] |
| deelwoord* participium 1633 [Van Heule, Nederduytsche spraec-konst] |
| deemoed onderworpenheid 1599 [Kil.] <Duits |
| deerlijk* jammerlijk 1485 [mnw] |
| deerne* jong meisje 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| deernis* medelijden 1327 [mnw] {3.1} |
| de facto feitelijk 1510 [wnt usurpatie] <Latijn |
| defaitisme moedeloosheid 1924 [gvd] <Frans |
| defecatie ontlasting 1847 [kku] <Frans {4.4} |
| defect beschadigd 1650 [mey] <Latijn |
| defensie verdediging 1292 [cg I3, 1717] <Latijn |
| defensief verdedigend 1549 [hws] <Frans |
| defibrillator apparaat dat korte hartstilstand bewerkt 1979 [Wijnands&Ost] <modern Latijn |
| deficit tekort 1824 [wei] <Frans |
| defileren in smalle formatie voorbijtrekken 1681 [Aanv wnt] <Frans |
| definiëren duidelijk omschrijven 1650 [mey] <Frans |
| definitie begripsbepaling 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| definitief blijvend 1748 [wnt vredestractaat] <Frans |
| deflatie waardevermeerdering van geld 1929 [kwt] <Frans |
| deflexie verloren gaan van buigingsuitgangen 1898 [gvd] |
| defloratie ontmaagding 1370-1378 [hws] <Frans |
| deformatie misvorming 1847 [kku] <Frans |
| deformeren misvormen 1593 [Aanv wnt] <Frans |
| deftig* voornaam 1584 [Toll.] |
| degelijk* deugdelijk 1327 [mnw] |
| degen stootwapen 1500-1536 [mnw] <Duits {4.1.14} |
| degene* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 31] {4.2} |
| degeneratie ontaarding 1669 [mey] <Frans |
| degenereren ontaarden 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| degradatie verlaging in rang 1669 [mey] <Frans |
| degraderen in rang verlagen 1350 [hws] <Frans |
| dehydratie wateronttrekking 1961 [gvd] |
| deiktisch aanwijzend 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| deinen* golven, wiegen 1618 [wnt] |
| deinzen* achteruitwijken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| deïsme geloof aan één god 1820 [Aanv wnt] |
| déja vu gewaarwording dat men iets eerder heeft gezien 1934 [Kath. Enc.] <Frans |
| dejeuner lunch 1784 [wnt] <Frans |
| dek* bedekking 1287 [cg NatBl] |
| deken overste, hoofd 1210 [cg i 1, 2] <Latijn {4.1.8} |
| deken* beddek 1326-1350 [hws] |
| dekken* bedekken 901-1000 [wps] |
| dekken* beschermen (met schild en fig.) 1350 [mnw] |
| dekken* paren 1600 [wnt] |
| dekken* vergoeden 1860 [wnt] |
| deksel* klep 1240 [Bern.] |
| deksels* tussenwerpsel: bastaardvloek 1866 [wnt verhemelte] {4.3} |
| del* duinvallei 1290 [cg I2, 1421] |
| del* slet 1350 [mnw] {1.2.3} |
| del* vod 1950 [gvd] {1.2.3} |
| delcredere het borgstaan van commissionair 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| delegeren overdragen, afvaardigen 1597 [Aanv wnt] <Frans |
| deleman rijtuigje 1937 [A. Viruly, Logboek 205] {4.1.10} |
| delen* verdelen 901-1000 [wps] |
| delf* sloot 1001-1050 [Künzel] {2.3} |
| delgen tenietdoen 1477 [Teuth.] <Engels {3.2} |
| deliberatie beraadslaging 1345 [hws] <Frans |
| delibereren beraadslagen 1467-1490 [hws] <Frans |
| delicaat fijn, teer 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| delicatesse lekkernij 1642 [wnt delicaat] <Frans {4.1.6} |
| delicieus kostelijk 1300 [mnw] <Frans |
| delict strafbaar feit 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| delinquent schuldige 1494-1512 [hws] <Frans of Latijn |
| delirium waanzinnigheid 1660 [wnt ijlheid] <Latijn |
| delisting als bedrijf vertrekken van de beurs 1999 [Sanders 2001] <Engels |
| delta land omsloten door rivierarmen 1832 [wei] <Latijn |
| delven* graven 1260 [cg i 1, 71,72] |
| demagogie volksmennerij 1838 [Aanv wnt] <Frans |
| demagoog volksmenner 1796 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| demarcatie grensscheiding 1824 [wei] <Frans |
[pagina 920]
[p. 920]
| demarreren zich losmaken uit peloton 1938 [Aanv wnt] <Frans |
| dement zwakzinnig 1895 [wnt verwelken] <Frans |
| dementeren dement worden of zijn 1934 [Aanv wnt] <Latijn |
| dementia waanzin 1886 [kku] <Latijn |
| demi overjas 1898 [gvd] |
| demi-monde schijnbaar fatsoenlijken 1875 [wnt veridiek] <Frans |
| demissionair aftredend 1929 [kwt] <Frans |
| demo proefopname van muzieknummer 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| democratie volksregering 1600 [wnt] <Frans |
| demograaf beschrijver van volkeren 1953 [Aanv wnt] |
| demon boze geest 1809 [wnt uitgaan i] <Latijn |
| demonstratie het aantonen 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| demonstratie betoging 1867 [Aanv wnt] <Engels |
| demonstratief aanwijzend voornaamwoord 1638 [P.C. Hooft, Waernemingen op de Holl. tael] <Latijn |
| demonstratief duidelijk, opvallend 1669 [mey] <Frans |
| demonstreren aantonen 1595 [Aanv wnt] <Latijn |
| demonteren uit elkaar nemen 1824 [wei] <Frans |
| demoraliseren moedeloos maken 1847 [kku] <Frans |
| demotie verlaging in rang 1984 [gvd] <Engels |
| demotie terugzetting in rang of salaris 1996 [De Coster 1999] |
| dempen* dichtgooien, temperen 1620 [wnt] |
| den* boomsoort 1225 [Claes] |
| denar munteenheid van Macedonië 1993 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Macedoons {3.2/4.1.12} |
| denarius oude Romeinse munt 1637 [Statenvertaling (Kantt. op Mattheus 18:29)] <Latijn |
| denatureren onbruikbaar maken voor consumptie 1824 [wei] <Frans |
| denderen* dreunend schokken 1876 [wnt] {3.1} |
| dendriet minerale afzetting in de vorm van boom in gelaagd gesteente 1734 [HubWes] |
| denier garennummer 1949 [wnt vezel] <Frans |
| denigreren minachtend spreken van 1607 [Aanv wnt] <Frans |
| denim katoenen stof 1917 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| denken* het verstand gebruiken 901-1000 [wps] |
| denkraam* denkvermogen 1950 [R75] {4.4} |
| denominatie naamgeving 1524 [hws] <Latijn |
| denominatief van een naamwoord afgeleid 1625 [Ruijs] <Latijn |
| densimeter instrument voor bepaling van dichtheid 1872 [Aanv wnt] |
| densiteit dichtheid 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| dentaal met de tanden gevormd 1847 [kku] <Frans |
| denudatie erosie 1824 [wei] <Frans |
| deodorant ontgeuringsmiddel 1968 [Aanv wnt] <Engels |
| deontologie plichtenleer 1847 [kku] <Engels |
| depanneren repareren 1961 [gvd] <Frans |
| departement bestuurlijke afdeling 1712 [wnt vreemde i] <Frans |
| dependance bijgebouw 1929 [kwt] <Frans |
| deplorabel betreurenswaardig 1600 [Aanv wnt] <Frans |
| deponent die een verklaring aflegt 1543 [wnt wetendheid] <Frans |
| deponeren neerleggen, in bewaring geven 1495 [wnt alzoo Suppl] <Latijn |
| deporteren naar een strafkolonie brengen 1650 [mey] <Frans |
| deposito het in-bewaring-geven, in bewaring gegeven waarden 1585 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| depot bewaargeving 1789 [wnt tamboer] <Frans |
| deppen* betten 1909 [wnt] {3.1} |
| depreciëren in waarde of waardering (doen) dalen 1824 [wei] <Frans |
| depressie gedruktheid 1720 [mey] <Frans |
| depressie lage luchtdruk 1886 [kku] <Frans |
| deprimeren neerdrukken 1669 [mey] <Frans |
| deprivatie tekort aan zintuiglijke ervaringen of slaap 1976 [gvd] <Engels |
| deputeren afvaardigen 1358 [hws] <Frans |
| derailleren ontsporen 1896 [wnt trein] <Frans |
| derailleur versnellingsmechanisme van een fiets 1951 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| derangeren storen 1789 [Aanv wnt] <Frans |
| dereguleren overheidsbemoeienis terugbrengen 1984 [gvd] <Engels |
| deren* schade doen 1100 [Willeram] |
| dergelijk* aanwijzend voornaamwoord 1236 [cg i 1, 29] {4.2} |
| derhalve* bijwoord van hoedanigheid: op die grond 1524 [wnt voltrekken] |
| derivaat afgeleide 1868 [wnt uramil] <Latijn |
| derivatie afleiding 1650 [mey] <Frans |
[pagina 921]
[p. 921]
| dermatitis huidontsteking 1847 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| dermatologie leer der huidziekten 1847 [kku] |
| derny motorfiets voor het gangmaken 1962 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| derrie* grondsoort, vuil 1343-1346 [mnw] |
| derrière achterste 1847 [kku] <Frans {4.4} |
| dertien* telwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| dertig* telwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| derven* missen 1236 [cg i 1, 26, 27] |
| derwaarts* bijwoord van richting: naar de genoemde plaats 1407-1432 [mnw] {3.1} |
| derwisj bedelmonnik 1721 [wnt reverteeren] <Turks {3.2} |
| desa gemeente 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 48] <Indonesisch {3.2} |
| desastreus rampspoedig 1847 [kku] <Frans |
| desavoueren niet erkennen 1626 [wnt renvooi] <Frans |
| descendent nakomeling 1580 [wnt universaliter] <Frans |
| desem* zuurdeeg 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| deserteur wegloper 1688 [wnt] <Frans |
| desespereren wanhopen 1669 [mey] <Frans |
| desgelijks* bijwoord van hoedanigheid: evenzo 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| desideratum het gewenste 1890 [wnt bovenaan] <Latijn |
| design ontwerp 1974 [Posthumus] <Engels |
| designatie aanwijzing 1650 [mey] <Frans |
| designerdrug synthetische drug 1988 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| desillusie ontgoocheling 1914 [gvd] <Frans |
| desinfectans ontsmettingsmiddel 1942 [wnt amandel Suppl] <modern Latijn |
| desinfecteren ontsmetten 1878 [wnt] <Frans |
| desinformatie schijninformatie 1986 [koe] <Russisch {3.2} |
| desintegreren uiteenvallen 1939 [Aanv wnt] <Frans |
| desk bureau, balie 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| desktop bureaucomputer 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 6] <Engels {4.1.17} |
| deskundig* vakbekwaam 1717 [wnt rekenboek] |
| desnoods* bijwoord van causaliteit: zo nodig, in het uiterste geval 1671 [wnt] {3.1} |
| desolaat troosteloos 1509 [hws] <Frans |
| desperaat wanhopig, hopeloos 1485 [hws] <Latijn |
| desperado roekeloos persoon 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| despoot alleenheerser 1824 [Claes Tw. 12] <Frans |
| despotisch als een despoot 1799 [wnt vertegenwoordiger] <Frans {3.2} |
| dessert nagerecht 1663 [Claes Tw. 11] <Frans {4.1.6} |
| dessin patroon 1682 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| destalinisatie de afbraak van het stalinisme 1970 [Recht voor raap] |
| des te* bijwoord: zoveel te 1100 [Willeram] {2.5} |
| destinatie bestemming 1582 [wnt afvaren Suppl] <Frans |
| destroyer torpedojager 1968 [kwt] <Engels {4.1.11} |
| destructie vernietiging 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| detachement deel van eenheid dat elders wordt tewerkgesteld 1691 [wnt voetvolk] <Frans {4.1.14} |
| detacheren elders plaatsen 1678 [wnt wijder i] |
| detail bijzonderheid 1706 [wnt uitgeven i] <Frans |
| detectie verkenning, onthulling 1663 [Aanv wnt] <Frans |
| detective geheim politieagent 1902 [wnt wanbedrijf] <Engels {1.2.3} |
| detective misdaadroman 1948 [Aanv wnt] {1.2.3/3.3} |
| detector opsporingstoestel 1867 [wnt verklikker] <me Latijn |
| detente politieke ontspanning 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| detentie hechtenis 1488 [hws] <Frans |
| detergens reinigingsmiddel 1824 [wei] <Frans |
| determinatie bepaling 1650 [mey] <Frans |
| determineren bepalen 1498 [hws] <Frans |
| detineren in hechtenis houden 1574 [wnt verstrikking] <Latijn |
| detonatie ontploffing 1824 [wei] <Frans |
| detonator apparaat om springstof te doen ontploffen 1929 [kwt] <modern Latijn |
| detoneren ontploffen 1793 [Aanv wnt] <Frans |
| detoneren opvallen 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| detox afkickafdeling van een verslavingszorgcentrum 1992 [Peptalk] <Engels |
| deuce bij tennis: gelijke stand 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| deugd* het goed-zijn 1100 [Willeram] |
| deugen* goed zijn 1240 [Bern.] |
| deugniet* iemand die niet deugt, ondeugend kind 1564 [wnt] |
| deuken* een buts maken 1772 [wnt kwetsen] {3.1} |
| deun wijsje 1477 [Teuth.] <Duits {3.2} |
| deur* toegang tot woning e.d. 901-1000 [wps] |
[pagina 922]
[p. 922]
| deurwaarder* gerechtelijk ambtenaar 1523 [wnt] |
| deuterium zware waterstof 1942 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| deuvekater tussenwerpsel: bastaardvloek 1802-1809 [wnt] {4.3} |
| deuvel* pin 1549 [hws] {3.1} |
| deuvik* pin, stop in spongat 1599-1607 [Kil.] |
| deux-chevaux type personenauto 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2/4.1.10} |
| deux-pièces dameskostuum bestaande uit jasje en rok 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| devaluatie vermindering van waarde 1768 [wnt vermindering] |
| deviant afwijkend 1984 [gvd] <Frans |
| deviatie afwijking 1669 [mey] <Frans |
| devies zinspreuk 1525 [wnt] <Frans |
| deviezen geldswaarden ter betaling van buitenlandse schulden 1847 [kku] <Duits |
| Devoon geologisch tijdvak 1911 [Heimans, Ons Krijtland 215] |
| devoot vroom 1393 [Claes] <Frans |
| devotie vroomheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| dextrose druivensuiker 1886 [kku] |
| deze* aanwijzend voornaamwoord 1130 [cg ii 1, 131] {2.5/4.2} |
| dezelfde, hetzelfde* aanwijzend voornaamwoord 1240 [vmnw] {4.2} |
| dia projectieplaatje 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, 12b, 14b] |
| diabetes suikerziekte 1778 [wnt pis] <Latijn |
| diabolisch duivels 1824 [wei] <Frans |
| diabolo speelgoed 1914 [gvd] <Frans {4.1.18} |
| diachronisch in tijdsorde 1961 [gvd] |
| diaconaal vanwege de diaconie 1919 [wnt wijk ii] <Frans |
| diaconaat orde die volgt op het priesterschap 1847 [kku] <Frans |
| diacones pleegzuster 1872 [gvd] <Frans {4.1.8} |
| diadeem versierde hoofdband 1434 [mnw] <Frans |
| diafragma middenrif 1660 [wnt vleesch] <Latijn {3.2} |
| diafragma verstelbare lensopening 1885-1889 [wnt] <Frans |
| diagnose beschrijving van aandoening 1857 [wnt lepra] <Frans |
| diagonaal hoeklijn 1773 [wnt rhombus] <Frans |
| diagram grafische voorstelling 1872 [gvd] <Frans |
| diaken r.-k.: iem. die de hiërarchische wijding ontvangen heeft 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| diaken prot.: kerkelijke armenverzorger 1572 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| diakritisch onderscheidend 1950 [gvd] <Frans |
| dialect streektaal 1723 [Claes Tw. 9] <Frans |
| dialoog tweespraak 1380-1425 [hws] <Frans |
| dialyse scheiding van stoffen 1912 [kku] <Frans |
| diamant edelgesteente 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| diameter middellijn 1625 [wnt voortdragen] <Frans |
| diapositief projectieplaatje 1898 [gvd] |
| diarree buikloop 1624 [wnt rheumatisme] <Frans {4.4} |
| diaspora verstrooiing buiten de landsgrenzen 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| diastase eiwitachtig ferment 1847 [kku] <Frans |
| diatonisch voortschrijdend met hele of halve tonen 1809 [wnt toonladder] <Frans {3.2} |
| dibbes gemoedelijke persoonsaanduiding 1961 [gvd] |
| dichotomie indeling in tweeën 1720 [mey] <Frans |
| dicht* nauw aaneensluitend 1286 [cg I2, 1176] |
| dicht gedicht 1350 [mnw] |
| dichten verzen maken 1350 [mnw] <Latijn |
| dickeyseat zitplaats achterop wagen of motorfiets 1931 [kwt] <Engels |
| dictaat wat gedicteerd wordt 1841 [wnt titel] <Latijn |
| dictafoon dicteermachine 1920 [Aanv wnt] |
| dictator onbeperkt gezaghebber 1614 [wnt werf ii] <Latijn |
| dictatuur regering door dictator 1850 [wnt] <Frans of Latijn |
| dictee speloefening 1929 [kwt] <Frans |
| dicteren voorzeggen wat iem. moet opschrijven, voorschrijven 1451-1500 [mnw] <Frans |
| dictie zegging 1894-1908 [wnt] <Frans |
| dictionaire woordenboek 1758 [Kramer, Het Koninglyk Neder-Hoog-Duitsch Dictionnaire] <Frans |
| didactisch lerend 1838 [wnt vooraleer] <Frans |
| die* aanwijzend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| dieet leefregel m.b.t. de voeding 1617 [wnt] <Frans |
| dief* iem. die steelt 1240 [Bern.] |
| diefstal daad van stelen 1562 [Deux-aes bijbel] <Duits |
| diegene* aanwijzend voornaamwoord 1284 [cg i] {4.2} |
| diehard fanatieke aanhanger 1929 [kwt] <Engels |
[pagina 923]
[p. 923]
| dienaar ondergeschikte 1348 [mnw] {1.2.4} |
| diender* politieagent 1866 [wnt] {1.2.4} |
| dienen* geschikt of dienstig zijn, functie vervullen 901-1000 [wps] |
| dienen* moeten, verplicht zijn 1642 [wnt] |
| dienst* het dienen 1240 [Bern.] |
| diep* ver naar beneden 701-800 [Claes] {2.3} |
| diepte* de afmeting diep, het diep-zijn 1301-1400 [mnw] |
| diepvriezen het invriezen beneden min 18 graden 1952 [Aanv wnt] <Engels |
| diepvriezer apparaat om levensmiddelen in te vriezen 1953 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| dier* beest 901-1000 [wps] |
| dies jaarlijkse feestdag 1950 [Aanv wnt] <Latijn |
| diesel soort motor en de brandstof daarvoor 1907 [wp] <Duits |
| dieselmotor door gasolie aangedreven motor 1910 [wnt uitvoeren] <Duits {4.1.10} |
| dievegge vrouw die steelt 1440 [mnw] |
| differentieel de verschillen aanwijzend 1620 [wnt verdienen] <Frans |
| differentieel tandwielconstructie in achteras van auto's 1937 [Aanv wnt] <Frans |
| differentiëren uiteenlopen 1823 [wnt integreren] <me Latijn |
| diffractie buiging van stralen 1824 [wei] <Frans |
| diffusie vermenging (van vloeistoffen), verstrooiing (van stralen) 1669 [mey] <Frans |
| diffuus verspreid 1669 [mey] <Frans |
| difterie slijmvliesontsteking 1895 [wnt ziekte] <Frans |
| diftong tweeklank 1568 [Ruijs] <Latijn |
| digestie spijsvertering 1569 [wnt] <Frans |
| digibeet iem. die volstrekt onkundig is op het gebied van computers 1995 [De Coster 1999] |
| digitaal cijferverwerkend 1959 [Aanv wnt] <Frans |
| digitalis vingerhoedskruid 1663 [mey] <modern Latijn |
| dignitaris waardigheidsbekleder 1864 [wnt nat] <me Latijn {4.1.8} |
| dij* bovenbeen 901-1000 [wps] |
| dijenkletser* grap die uitbundige reactie oproept 1959 [Aanv wnt] {3.1} |
| dijk* aarden wal 1035 [Claes] {2.3} |
| dijkgraaf voorzitter van waterschapsbestuur 1330-1332 [mnw] |
| dijn* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| dik* (op)gezet 1089 [Claes] {2.3} |
| dikkop iem. met een dik hoofd 1620 [wnt] {3.1/5} |
| dikkop larve van een kikvors 1899-1906 [wnt] {3.1} |
| dikte* de afmeting dik, het dik-zijn 1351 [mnw] {3.1} |
| dikwerf* bijwoord van tijd: dikwijls 1744 [wnt water] {4.1.7} |
| dikwijls* bijwoord van tijd: vaak 1514 [mnw] {1.2.4/3.1} |
| dildo kunstpenis 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| dilemma moeilijke keuze 1765 [wnt dubbel i] <Latijn |
| dilettant amateur 1824 [wei] <Duits of Frans |
| diligence wagen voor personen- en postvervoer 1775 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| diligent ijverig 1524 [hws] <Frans |
| dille* plantengeslacht 1225 [Claes] {4.1.6} |
| Diluvium Pleistoceen 1856-1860 [wnt] <Latijn |
| dime munt van tien dollarcent 1832 [wei] <Engels |
| dimensie afmeting 1650 [mey] <Frans |
| dimensie aspect 1947 [Aanv wnt] <Engels |
| diminuendo afnemend in sterkte 1805 [mey] <Italiaans {3.2} |
| diminutief verkleinwoord 1584 [Spieghel, Twee-spraack] <Latijn |
| dimmen licht temperen 1934 [kwt] <Engels {1.2.5} |
| dimmen zich rustig houden 1980 [Onze Taal dec. 1980, 115] {1.2.5} |
| dimorf in twee kristalvormen voorkomend 1847 [kku] <Frans |
| dim sum Chinese maaltijd van gevarieerde hapjes 2000 [nrc-h 28/10/00] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| dinar munteenheid van o.a. Algerije, Bahrein, Irak, Jordanië, Koeweit, Libië en Tunesië 1824 [wei] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| diner avondmaaltijd 1782 [wnt] <Frans |
| ding* zaak, voorwerp 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| dingdong deurbel met twee toonhoogten 1986 [koe] <Engels {3.1} |
| dingen* trachten te krijgen 1240 [Bern.] |
| dinges aanduiding van personen of zaken waarvan men de eigennaam niet wil noemen 1784-1785 [wnt] <Duits |
| dinghy bootje 1912 [kku] <Engels {4.1.11} |
| dingo hondachtige 1869 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Engels {4.1.3} |
| dink dropshot vlak achter het net 1992 [gvd] <Engels |
| dinky toy kleine metalen auto op schaal 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.18} |
[pagina 924]
[p. 924]
| dinosaurus voorhistorische hagedis 1892 [wnt tuf i] |
| dinosaurus iemand van de oude stempel 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| dinsdag* derde dag van de week 1269 [cg i 1, 133] {3.1/4.1.7} |
| diocees bisdom 1788 [wnt veinzen i] <Frans |
| diode buis met twee elektroden 1937 [wnt triode] |
| dioptrica leer van de lichtbreking 1734 [HubWes] |
| dioptrie eenheid van sterkte van lenzen 1912 [kku] |
| diorama schildering die bij op- en doorvallend licht bekeken kan worden 1847 [kku] |
| dioxine gevaarlijke chemische stof 1977 [Picarta: titel van J. Voetberg] |
| dip inzinking 1989 [Peptalk] <Engels |
| diploma bewijs van slagen voor examen 1656 [wnt] <Latijn |
| diplomaat behartiger van belangen in buitenland 1841 [wnt voorval i] <Frans |
| diplopie het dubbelzien 1824 [wei] <Frans |
| dipool dubbele pool 1942 [Aanv wnt] |
| dippen* eventjes indopen 1829 [wnt] |
| diptera tweevleugeligen 1824 [wei] <modern Latijn |
| diptiek tweeluik 1886 [Aanv wnt] <Frans |
| direct rechtstreeks, ogenblikkelijk 1647-1648 [wnt] <Frans |
| directeur hoogste bestuurder 1618 [Courante uyt Italien, 15 okt. 1a] <Frans |
| directoire damesonderbroek 1929 [kwt] |
| directory lijst met alle programma's en bestanden die op een schijfgeheugen aanwezig zijn 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 70] <Engels |
| dirham munteenheid van Marokko en de Verenigde Arabische Emiraten 1832 [wei] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| dirigent orkestleider 1910 [wnt] <Duits {3.2} |
| dirigeren richten, besturen 1497 [hws] <Frans |
| dirigisme geleide economie 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| dirken* kakken 1911 [wnt dirken] {4.4} |
| dis gedekte tafel 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.9} |
| dis met een halve toon verhoogde d 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| disagio de mindere waarde van een valuta t.o.v. de pariteit 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| discant sopraan, hoge tonen 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2/4.1.16} |
| discipel leerling 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.8} |
| discipline tucht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| discipline vak 1961 [gvd] <Engels |
| disco discotheek 1979 [R84] <Engels |
| disco popmuziek met veel herhalingen 1982 [R84] <Engels {4.1.16} |
| disconteren vóór de vervaldag verzilveren van wissel 1765 [wnt] <Frans |
| disconto korting op wissel wegens vervroegde betaling 1620 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| discotheek verzameling grammofoonplaten 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| discotheek dansgelegenheid 1968 [kwt] <Engels |
| discount kortingwinkel 1974 [R75] <Engels |
| discours gesprek 1578 [wnt wijdloopig] <Frans |
| discreet bescheiden 1624-1629 [wnt] <Frans |
| discrepantie tegenstrijdigheid 1650 [mey] <Latijn {1.2.6} |
| discretie bescheidenheid 1627 [wnt] <Frans |
| discrimineren niet gelijk behandelen 1955 [Aanv wnt] <Frans |
| disculperen ontlasten, verontschuldigen 1847 [kku] <Frans |
| discursief redenerend 1824 [wei] <Frans |
| discus werpschijf 1832 [wei] <Latijn |
| discussie gedachtewisseling 1790 [wnt vindicatie] <Frans |
| discuteren van gedachten wisselen 1847 [kku] <Frans |
| disharmonie gebrek aan overeenstemming 1869 [wnt wederkomst] |
| disk schijfgeheugen 1974 [accu-map, bul. 6, 5/11, 20] <Engels |
| diskette floppy 1980 [hcc nieuwsbrief nov. 34] <Engels |
| diskjockey aankondiger van grammofoonplaten 1955 [Stoop] <Engels |
| diskrediet slechte naam 1886 [kku] |
| diskwalificeren ongeschikt verklaren 1898 [gvd] |
| disparaat niet bij elkaar passend 1824 [wei] <Frans |
| dispensatie vrijstelling 1292 [cg I3, 1720] <Frans |
| dispenser doosje voor tabletten 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| dispenseren vrijstellen 1672 [wnt dispensatie] <Frans |
| dispersie kleurschifting 1900 [wnt anomaal] <Latijn |
| display uitstalling 1974 [Posthumus] <Engels |
| disponeren beschikken, regelen 1456 [hws] <Latijn |
[pagina 925]
[p. 925]
| disponibel beschikbaar 1823 [wnt korvet] <Frans |
| dispositie beschikking 1456 [hws] <Frans |
| disputeren (wetenschappelijk) redetwisten 1240 [Bern.] <Frans |
| dispuut redetwist 1566 [wnt ventileeren] <Frans |
| dispuut studentenclub 1841 [wnt] <Frans |
| dissel* disselboom 1460-1514 [mnw] |
| dissenter andersdenkende 1769 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| dissertatie proefschrift 1793-1796 [wnt] <Frans |
| dissident andersdenkende 1824 [wei] <Frans |
| dissimilatie het ongelijk maken (in taalkunde) 1886 [kku] <Frans |
| dissonant wanklank 1650 [wnt wanluidend] <Frans |
| distel* stekelige plant 1240 [Bern.] |
| distichon tweeregelig vers 1841 [wnt reputatie] <Latijn |
| distillaat product van distillatie 1863 [Rijnhart i, 509b] <Latijn |
| distilleren zuiveren d.m.v. verdamping 1481 [hws] <Frans |
| distinctie onderscheiding 1504 [hws] <Frans |
| distinctief onderscheidend 1824 [wei] <Frans |
| distorsie verzwikking 1669 [mey] <Frans |
| distribueren verdelen 1404 [hws] <Frans |
| distributie verdeling 1531 [wnt arm ii] <Frans |
| district ambtsgebied 1588 [Claes] <Frans |
| dit* aanwijzend voornaamwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| dithyrambe loflied, oorspronkelijk op Bacchus 1824 [wei] <Latijn |
| dito evenzo 1562 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| diva gevierde actrice 1914 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| divan rustbank 1871 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| divergeren uiteenwijken 1824 [wei] <Frans |
| divers verschillend 1272 [cg i 1, 228] <Frans |
| diversificatie spreiding 1970 [Picarta: titel van P. Croon] <me Latijn |
| diversiteit verscheidenheid 1540 [wnt verifieeren] <Frans |
| divertimento klein muziekwerk 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| dividend periodieke winstuitkering 1745 [wnt wisselgeld] <Frans |
| dividivi peulen 1847 [kku] <Spaans {3.1/3.2} |
| divisie grote afdeling 1365 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| dixi ik heb gezegd 1872 [gvd] <Latijn |
| dixieland soort jazzmuziek 1956 [Van Zuylen, Radio- en televisie-enc.] <Engels {4.1.16} |
| djati houtsoort 1724-1726 [wnt rustplaats] <Indonesisch {3.2} |
| djellaba gewaad van mannen in de Maghrib 1996 [Vd Sijs 1996] <Arabisch {3.2} |
| djinn geest 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| DNA hoofdbestanddeel van de chromosomen 1968 [kwt] <Engels |
| do muzieknoot 1601-1700 [wp] <Italiaans {3.2} |
| dobbelen met dobbelstenen werpen 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] {4.1.18} |
| dobbelsteen kleine kubus met ogen van één tot zes 1240 [Bern.] |
| dobber* drijver 1412 [hws] |
| dobberen* drijven 1627 [wnt] {3.1} |
| dobermannpincher hondensoort 1919 [kwt] <Duits {3.2/4.1.3} |
| dobli-spiegel spiegel aan vrachtwagen die zicht geeft in de dode hoek 1999 [Sanders 2001] <L {3.4} |
| dobra munteenheid van Sao Tomé en Principe 1977 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| docent leraar 1805 [mey] <Latijn |
| docentschap plaats of functie als docent 1976 [gvd] |
| doceren onderwijzen 1539 [wnt termijn i] <Latijn |
| doch* nevenschikkend voegwoord 1100 [Willeram] {4.2} |
| dochter* kind van het vrouwelijk geslacht 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| dociel leerzaam, gedwee 1650 [mey] <Frans |
| doctor academische graad 1557 [wnt] <Latijn |
| doctoraal van een doctor 1698 [mey] <me Latijn |
| doctoraat graad van doctor 1485 [hws] <me Latijn |
| doctorandus iem. die geslaagd is voor doctoraalexamen 1790 [wnt voordragen] <me Latijn |
| doctrine leerstelling 1529 [wnt] <Latijn |
| docudrama combinatie van documentaire en drama 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| document bescheid 1614 [wnt waarschuw] <Frans |
| documentaire film waarin feiten worden vastgelegd 1963 [wnt retrospectief] <Frans {3.2/4.1.15} |
| documercial reclamefilmpje in de vorm van een documentaire 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
[pagina 926]
[p. 926]
| docusoap combinatie van documentaire en soap 1993 [Sanders 2001] <Engels {4.1.15} |
| dodecaëder twaalfvlak 1886 [kku] <Frans |
| dodecafonie twaalftonig stelsel 1956 [Enc. van de muziek] |
| doden* van het leven beroven 1240 [Bern.] |
| dodo uitgestorven vogelsoort 1853 [wnt] <Portugees {3.1/3.2} |
| doedelzak blaasinstrument 1783 [Toll.] <Duits {3.2/4.1.16} |
| doe-het-zelfwinkel* winkel met materialen voor de amateur 1957 [wp jaarboek 1962] {3.1} |
| doeg* tussenwerpsel: groet 1974 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 556] {4.3} |
| doei* tussenwerpsel: groet 1975 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 556] {1.2.2/4.3} |
| doejoeng zeekoe 1863 [kku] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| doek* geweven stof 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| doel* mikpunt 1579 [wnt] |
| doelen* mikken 1623 [wnt] |
| doelmatig geschikt voor het doel 1801 [wnt voortbrenging] |
| doem* oordeel, vloek 901-1000 [wps] {3.1} |
| doemdenken* sombere gedachten over de toekomst hebben 1980 [Sanders 1999] {4.4} |
| doen* handelen, plaatsen 901-1000 [wps] |
| doerak gemeen mens 1879 [Stoett] <Russisch {3.2} |
| doerian vrucht 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| does hondensoort 1914 [gvd] {4.1.3} |
| doetje* sukkel 1632 [wnt] |
| doezelen* suf zijn 1911 [wnt doezelen ii] {3.1} |
| dof* mat, gedempt 1608 [wnt voos i] {1.2.4} |
| doffer* mannetjesduif 1287 [cg NatBl] |
| dog hondensoort 1546 [hws] <Engels {3.2/4.1.3} |
| dog-cart licht rijtuig 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| doge titel van hoogste overheidspersoon in Venetië en Genua 1653 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| dogma vastomlijnd geloofsartikel 1804 [wnt leerstelling] <Latijn |
| dojo judoschool 1961 [gvd] <Japans {3.2} |
| dok inrichting voor scheepsreparaties 1525 [hws] <me Latijn |
| doka donkere kamer 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, plaat xv] <L {1.1/1.2.5/3.4} |
| dokken betalen 1509 [wnt] <Romani {3.2} |
| dokken schepen in het dok brengen 1671 [wnt] |
| doksaal wand tussen koor en schip van een kerk 1276 [cg i 1, 332] <me Latijn {1.2.4/3.2} |
| dokter arts 1576 [wnt] <Latijn {1.2.3/4.1.13/5} |
| dol* krankzinnig, dwaas 1240 [vmnw] |
| dol* roeipen 1286 [cg i Dordrecht] |
| dolblij* buitengewoon blij 1916 [wnt dol z.j.] {4.4} |
| dolby systeem voor ruisonderdrukking 1991 [Spectrum Muziek lexicon] <Engels |
| dolce zacht, lieflijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| dolen* dwalen 1240 [Bern.] |
| dolendo klagend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| dolfijn walvisachtige 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| dolgraag* buitengewoon graag 1838 [Beets, Camera Obscura 297] {4.4} |
| dolk steekwapen 1513 [Claes Tw. 11] <Duits {4.1.14} |
| dollar munteenheid van o.a. Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, de vs en enige staten in Azië, Afrika en het Caribisch gebied 1821 [Sanders 1995] <Engels {4.1.12} |
| dolle Mina strijdster voor vrouwenemancipatie 1970 [Sanders 1993] {1.2.1/4.4} |
| dollen* uitgelaten handelen 1401-1450 [mnw] |
| dolmen megalithisch grafmonument 1847 [kku] <Frans |
| dom* niet wijs 901-1000 [wps] |
| dom kerk 1574 [wnt vrede] <Frans |
| dom Portugese titel 1574 [wnt] <Portugees {3.2} |
| dombo sufferd 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| domein gebied 1602 [wnt] <Frans |
| domicilie woonplaats 1535 [wnt wet i] <Latijn |
| dominant overheersend 1824 [wei] <Latijn |
| dominee predikant 1619 [De Jonge iv, 149] <Latijn {4.1.8} |
| domineren overheersen 1467-1490 [hws] <Frans |
| dominicaan monnik van de orde van Sint-Dominicus 1637 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| dominion autonoom deel van het Britse Rijk 1931 [kwt] <Engels |
| domino spel met dominostenen 1854 [Kappler, Nederlandsch-Guyana 10] {4.1.18} |
| dommekracht* werktuig 1660 [wnt] |
| dommelen* dutten 1685 [wnt] {3.1} |
| domoor* dom mens 1757 [wnt] |
| dompelen* onder laten gaan in vloeistof 1598 [wnt] {3.1} |
| domper* kapje om vlam te doven 1691 [Sewel 66b] |
| dompig* mistig 1562 [Claes Tw. 11] |
| dompteur dierentemmer 1907 [kwt] <Frans |
| don heer, eretitel 1577 [wnt verwissen] <Spaans of Italiaans {3.2} |
| donateur schenker 1612 [wnt vertijgen] <Frans |
[pagina 927]
[p. 927]
| donatie schenking 1650 [mey] <Frans |
| donder* geluid bij bliksemslag 1240 [Bern.] {3.1} |
| donderdag* vijfde dag van de week 1257 [cg i 1, 68] {3.1/4.1.7} |
| donderen* hard lawaai maken, o.a. van donder 1240 [Bern.] {3.1} |
| donders* tussenwerpsel: krachtterm 1713 [wnt] {4.3} |
| doneren geven 1562 [Aanv wnt] <Latijn |
| dong munteenheid van Vietnam 1946 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Vietnamees {4.1.12} |
| donk* moeras, hoogte daarbij 694 [Claes] {2.3} |
| donker* niet licht 1240 [Bern.] {4.1.5} |
| donna vrouwelijke eretitel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| donor gever van bloed, organen e.d. 1947 [kwt] <Engels |
| donquichotterie handeling uit onberedeneerd idealisme 1799 [wnt vol i] |
| dons* pluizig haar 1240 [Bern.] |
| donut rond, luchtig soort gebak met een gat in het midden 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| dood* toestand waarin men niet meer leeft 901-1000 [wps] |
| dood* niet meer levend 1100 [Willeram] |
| doodarm* zeer arm 1830 [wnt wel v] {4.4} |
| dooddoener* algemeen gezegde dat niets bewijst 1858 [wnt] |
| doodeerlijk* zeer eerlijk 1901 [wnt refugié] {4.4} |
| doodleuk* kalmweg 1897 [wnt reporter] {4.4} |
| doodsbang* zeer bang 1866 [wnt dood i] {4.4} |
| doodstil* zeer stil 1676 [wnt dood ii] {4.4/5} |
| doodverven* kenschetsen 1642 [wnt] |
| doodziek* zeer ziek 1633 [wnt dood] {4.4} |
| doof* niet kunnende horen 1240 [Bern.] |
| dooien* ophouden te vriezen 1287 [cg NatBl] |
| dooier* centrale deel van vogelei 1287 [cg NatBl] |
| dook* ijzerstaaf om hout en stenen te verbinden 1827 [wnt schoen] |
| doopsgezinde* aanhanger van een protestantse beweging die volwassenendoop voorstaat 1603 [wnt] {4.1.8} |
| doopvont bekken met doopwater 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| door* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| doordat* onderschikkend voegwoord 1859-1860 [Nieuwe Taalgids 1982, 340] {4.2} |
| doorgaans* bijwoord van tijd: gewoonlijk 1575 [wnt wegvloeien] {3.1} |
| doorgronden* volledig doorzien 1265-1270 [cg Lut.K] |
| doorheen* voorzetsel 1619 [wnt] {4.2} |
| doorheen* bijwoord van richting 1731-1735 [wnt] |
| doorluchtig* verheven 1401-1425 [mnw] |
| doorn* puntig uitsteeksel aan plant 721 [Künzel] {2.3} |
| doortrapt* sluw 1555 [wnt weder iii] |
| doorwrocht* grondig 1653 [wnt] |
| doos kartonnen omhulsel 1361 [mnw] |
| doos* (onnozele) vrouw 1642 [wnt] |
| doos vagina 1650 [wnt] {4.4} |
| dop* schaal 1287 [cg NatBl] |
| dope stimulerend middel 1968 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| dopen* dompelen, door doop in geloofsgemeenschap opnemen 1240 [Bern.] |
| doping gebruiken van stimulerende middelen in sport 1930 [Aanv wnt] <Engels |
| doppen* pellen 1401-1450 [mnw] |
| dor* onvruchtbaar door droogte 918-948 [Künzel] {2.3} |
| dorade goudmakreel 1764 [hou i, 7, 767] <Spaans {3.2} |
| dorknoper* saaie, strenge ambtenaar 1951 [Mondria, Bommelbibl.] {4.4} |
| dorp* plattelandsgemeente 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| dorpel* drempel 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.2} |
| dors jonge kabeljauw 1351-1400 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| dorsen* zaad uit de aren slaan 1285 [cg Rijmb.] |
| dorst* verlangen (naar drinken) 901-1000 [wps] |
| dorsten* verlangen naar 1240 [Bern.] |
| dos-à-dos rijtuigje 1883 [Java-Bode 1/9, 1b] <Frans {4.1.10} |
| doseren een dosis bepalen 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| dosis hoeveelheid 1663 [Claes] <me Latijn |
| dossier papieren over één onderwerp 1856 [wnt] <Frans |
| dot* pluk 1554 [wnt] |
| dot* lief persoon 1836 [wnt] |
| dotatie schenking 1558 [Aanv wnt] <Frans |
| dotcom commercieel internetbedrijf 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| dotteren het verwijden van bloedvaten 1989 [De Coster 1999] |
| douairière adellijke weduwe 1669 [mey] <Frans |
| douane dienst voor in- en uitvoerrechten 1813 [wnt regulier i] <Frans {3.2} |
| doublé met edelmetaal bedekt 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| double-breasted met elkaar bedekkende voorpanden en twee rijen knopen 1984 [gvd] <Engels {3.2} |
[pagina 928]
[p. 928]
| doubleren verdubbelen 1581 [Aanv wnt] <Frans |
| doublet dubbel exemplaar 1771 [hou i, 15, 203] <Frans |
| douceur fooi 1681 [Aanv wnt] <Frans |
| douche stortbad 1847 [kku] <Frans |
| doven* uitdoen 1611 [wnt] |
| dovenetel* plantengeslacht 1514 [Groten Herbarius] |
| Dow-Jonesindex index van koersen van Amerikaanse effecten 1989 [Peptalk] <Engels |
| down neerslachtig 1878 [Aanv wnt] <Engels |
| downloaden binnenhalen van gegevens uit een andere computer 1985 [hcc nieuwsbrief nov. 10, 15] <Engels |
| dozijn telwoord: twaalftal 1286 [cg I2, 1161] <Frans {4.2} |
| dra* bijwoord van tijd: spoedig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.7} |
| draad* garen, vezel 1236 [cg i 1, 23] |
| draaiboek script 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| draaien* keren, wenden 1240 [Bern.] |
| draak fabelachtig monster 1240 [Bern.] <Latijn |
| drab* droesem 1599 [Kil.] |
| drachme oude Griekse munt, munteenheid van Griekenland 1637 [Statenvertaling (1 Kronieken 29:7)] <Latijn of Grieks {4.1.12} |
| drachtig* zwanger 1285 [cg Rijmb.] |
| draconisch zeer streng 1869 [wnt vermaard] |
| draf* afval na bierbrouwen 1101-1200 [Tavernier] {2.4} |
| draf* gang van een paard 1351-1400 [mnw] |
| dragee versuikerde tablet 1948 [kwt] <Frans |
| dragen* ondersteunen, bij zich hebben, aan hebben 1100 [Willeram] |
| dragline graafmachine 1934 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| dragon slangenkruid 1554 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| dragonder cavalerist 1666 [Claes] <Duits {4.1.14} |
| dragonder heerszuchtig persoon 1899-1906 [wnt] <Duits |
| draineren ontwateren 1872 [gvd] <Frans |
| draisine loopfiets 1824 [wei] <Duits {4.1.10} |
| dralen* talmen 1546 [Claes] |
| dralon kunststof 1957 [wp jaarboek 1958] <Duits {3.2/4.1.9} |
| dram munteenheid van Armenië 1994 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Armeens {4.1.12} |
| drama toneelstuk 1778 [Picarta: titel van Hartsen] <Latijn {4.1.15} |
| dramady mengvorm van een drama en een comedy 1991 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| dramaturg toneelschrijver, toneeladviseur 1847 [kku] <Frans |
| drammen* aandringen 1477 [Teuth.] |
| drank* drinkbaar vocht 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| drank* sterkedrank 1580 [wnt] {4.1.6} |
| draperen omhangen met een ruim hangend gewaad 1861 [wnt] <Frans |
| draperie hangende stof als versiering 1854-1855 [wnt] <Frans |
| drassig* doorweekt (van grond) 1771 [wnt] |
| drastisch krachtig 1824 [wei] <Frans |
| draven* rennen 1350 [mnw] |
| draw gelijk spel 1914 [gvd] <Engels |
| drawback nadelige omstandigheid 1912 [kku] <Engels |
| dreadlocks haardracht van ongekamde krullen 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| dreadnought slagschip 1912 [kku] <Engels {4.1.11} |
| drecht* overvaart, doorwaadbare plaats 1105 [Claes] {2.3} |
| dreef* brede landweg 1285 [cg I2, 978] |
| dreg haak, baggerbeugel 1384-1407 [mnw] <Engels {3.2} |
| dreigen* bedreigend bejegenen 1240 [Bern.] |
| dreinen* zeuren 1886 [wnt] {3.1} |
| drek* uitwerpselen, vuil 1285 [cg Rijmb.] |
| drempel* verhoging bij deur 1567 [Claes] {3.2} |
| drenkeling* die dreigt te verdrinken of verdronken is 1635 [wnt] |
| drenken* te drinken geven 901-1000 [wps] {3.1/5} |
| drentelen* zonder doel rondlopen 1678 [wnt] {3.1} |
| drenzen* zeuren 1477 [Teuth.] {3.1} |
| dresseren africhten 1650 [Claes] <Frans |
| dressing slasaus 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.6} |
| dressoir buffet 1350 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| dressuur africhting 1833 [wnt veld i] |
| dreumes* klein kind 1843 [wnt] {4.1.4} |
| dreunen* met een zwaar geluid trillen 1620 [wnt] {3.1} |
| dreutelen* talmen 1599 [Kil.] {3.1} |
| drevel* drijfijzer 1384-1407 [mnw] {3.1} |
| dribbelen* met kleine passen lopen 1412 [mnw] {3.1} |
| dribbelen met de bal lopen 1914 [gvd] <Engels |
| drie* telwoord 820 [Künzel] {2.3/4.2} |
| driehoek* deel van plat vlak door drie lijnen ingesloten 1351 [mnw] {3.1/5} |
| drieling* drie tegelijk geboren kinderen van één ouderpaar 1773 [wnt] |
[pagina 929]
[p. 929]
| drieluik* schilderstuk met drie panelen 1891 [wnt kruis] |
| driest* vermetel 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] |
| driewieler* voertuig met drie wielen 1869 [wnt twee] {3.1/4.1.10} |
| drift* hartstocht 1657 [wnt] |
| drift* plotselinge woede 1689 [wnt] |
| drijfveer beweegreden 1793 [wnt] <Duits |
| drijten* kakken 1599 [Kil.] {4.4} |
| drijven* voor zich uit doen gaan 1100 [Willeram] |
| drijven* op een vloeistof liggen 1339 [mnw] |
| dril gekeperd weefsel 1860-1861 [wnt] <Duits {4.1.9} |
| dril* gelei 1867 [wnt] |
| drilboor* bepaalde boor 1840 [wnt drillen] |
| drillen* boren 1460 [mnw] |
| drillen* africhten 1724-1726 [wnt] |
| dringen* druk doen gelden 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| drinkebroer* dronkaard 1539 [wnt] |
| drinken* vloeistof tot zich nemen 901-1000 [wps] {3.1} |
| drive bridgewedstrijd 1936 [bvc-krant 2 okt., 4a] <Engels |
| droef* neerslachtig 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| droefenis* bedroefdheid 1450 [mnw] {3.1} |
| droes duivel 1561 [wnt droes i] <? {3.5} |
| droes* paardenziekte 1573 [Claes] |
| droesem* bezinksel 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| drogbeeld chimère 1872 [gvd] <Duits |
| drogen* droogmaken 1240 [Bern.] |
| drogeren drogerende middelen toedienen 1984 [gvd] <Frans |
| drogist verkoper van drogerijen 1574 [Claes] <Frans {4.1.13} |
| drol* keutel 1903 [wnt] {4.4} |
| drom* menigte 1637 [wnt] |
| dromedaris hoefdier 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| dromen* een droom hebben 1240 [Bern.] |
| drommel beklagenswaardig persoon 1782 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| drommels* tussenwerpsel: bastaardvloek 1682 [wnt] {4.3} |
| dronken* beschonken 1100 [Willeram] |
| droog* niet nat 1100 [Willeram] |
| droogstoppel saai mens 1860 [wnt] {4.4} |
| droom* voorstelling in de slaap 1240 [Bern.] {3.1} |
| drop* druppel 901-1000 [wps] {4.1.1} |
| drop-out mislukkeling 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| droppen afzetten 1946 [De Vooys] <Engels |
| droschke huurrijtuig 1832 [wei] <Duits {4.1.10} |
| drossen deserteren 1707 [wnt opdrossen] <? {3.5} |
| drost* bestuursambtenaar 1557 [wnt] |
| droste-effect repeterend effect 1984 [gvd] {4.4} |
| drug verdovend middel 1968 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| drugsbaron die op grote schaal drugs verhandelt 1996 [Vd Sijs 1996] |
| druïde Keltische priester 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Latijn |
| druif* vrucht van de wijnstok 1100 [Willeram] {4.1.2} |
| druiloor* lijzig persoon 1719 [wnt] |
| druipen* in druppels neervallen 901-1000 [wps] |
| druisen* aanhoudend geluid voortbrengen 1562 [Toll.] {3.1} |
| druk* het drukken 1351-1400 [mnw] |
| drukken* duwen, zwaar liggen op 1240 [Bern.] |
| drukken* d.m.v. een pers letters of afbeeldingen op papier drukken 1567 [wnt zetten] |
| drukken* zijn behoefte doen 1950 [gvd] {4.4} |
| drukker* iem. die boeken drukt 1626 [wnt] {4.1.13} |
| drukknoop knoop waarvan de delen op elkaar sluiten 1908 [wnt drukken] <Duits |
| drukte* het druk-zijn 1700 [wnt] {3.1} |
| drum slaginstrument 1934 [De Echo 10/3, 227] <Engels {4.1.16} |
| drumstick boutje van gevogelte 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| druppel* vochtdeeltje 1240 [Bern.] {1.1/3.1/4.1.1/5} |
| dry niet zoet (van wijn) 1912 [kku] <Engels |
| D-trein trein die naar het buitenland gaat 1908 [wnt luxueus] |
| dubbel telwoord: tweevoudig 1278 [cg i 1, 363] <Frans {4.2} |
| dubbeldekker autobus met twee verdiepingen 1976 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| dubbelganger iem. die buitengewoon sterk op een ander lijkt 1879 [wnt] <Duits |
| dubbeltje muntstuk 1612 [Toll.] {4.1.12} |
| dubben twijfelen 1550 [wnt dubben i] |
| dubben nasynchroniseren 1984 [gvd] <Engels |
| dubieus twijfelachtig 1562 [wnt uitlander] |
| dubloen dubbele dukaat 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| duce fascistische regeringsleider 1926 [kwt] <Italiaans {3.2} |
| duchten* vrezen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| duel tweegevecht 1636 [wnt zwaarte] <Frans |
| duet tweestemmig gezang 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans of Duits {3.2} |
| duf* suf, muf 1599-1607 [Kil.] {1.2.4} |
| duffel* dikke wollen stof 1637 [Sanders 1995] {4.1.9} |
| dug-out ruimte voor reservespelers 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| duidelijk* gemakkelijk te begrijpen of te zien 1557 [wnt] |
| duiden* wijzen, uitleggen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| duif* duifachtige 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| duig stuk hout van de wand van een vat 1286 [cg I2, 1115] <me Latijn {3.2} |
| duiken* onder water gaan 1287 [cg NatBl] |
| duiken* bukken 1301-1400 [mnw] |
| duim* voorste vinger 1240 [Bern.] {3.1} |
| duin zandheuvel 1067 [Claes] <Keltisch {2.3/3.2} |
| duister* zonder licht 1370 [mnw] {4.1.5} |
| duisternis* afwezigheid van licht 901-1000 [cg wps Gloss.] {3.1/5} |
| duit koperen munt 1268 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2/4.1.12} |
| duivel het kwaad als persoon 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] <Latijn {2.5} |
| duizelen* draaierig worden 1301-1400 [hws] {3.1} |
| duizend* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| dukaat gouden munt 1525 [De Bruijn Tw. 10] <Frans {4.1.12} |
| dukaton zilveren munt 1618 [Van Gelder 1965] <Frans {4.1.12} |
| dukdalf zware meerpaal 1671 [Toll.] |
| dulden* verdragen, toelaten 1477 [Teuth.] |
| dumdumkogel kogel die bij inslag uitzet 1899 [Sanders 1995] {1.2.5/3.1/4.1.14} |
| dummy model van uitvoering, pop 1931 [kwt] <Engels |
| dumpen onder de markt verkopen, storten 1972 [Aanv wnt] <Engels |
| dun* niet dik, smal 1240 [Bern.] |
| dunk basketbal: sprong waarbij de bal van bovenaf in het net wordt geworpen 1984 [gnn] <Engels |
| dunken* als mening hebben 1240 [Bern.] |
| duo koppel 1618 [wnt trio] <Italiaans {3.2} |
| dupe bedrogene 1697 [wnt] <Frans |
| duplicaat kopie 1657 [wnt] <Latijn |
| dur majeur 1618 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| duratief voortdurend 1898 [gvd] <Frans |
| duren tijd in beslag nemen, voortduren 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans {1.3} |
| durfal* iemand die alles durft 1916 [wnt durven] |
| duro munt 1950 [gvd] <Spaans {3.2} |
| durven* wagen 1568 [wnt] {1.1} |
| dus* bijwoord van kwantiteit: op deze wijze, aldus 1100 [Willeram] {2.5} |
| dus* nevenschikkend voegwoord 1350 [mnw] {4.2} |
| dusdanig* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 32] {4.2} |
| duster ochtendjas voor dames 1958 [wp jaarboek 1959] <Engels {3.2} |
| dutten* suffen, soezen 1642 [wnt] |
| duur* kostbaar 1100 [Willeram] |
| duur het (voort)duren 1599-1607 [Kil.] |
| duurte* het duur-zijn 1641-1642 [wnt] {3.1} |
| duwen* door drukking voortbewegen 1285 [cg Rijmb.] |
| dvd digitale videodisk 1994 [nrc-h 17/12/94, 15] <Engels {4.1.17} |
| dwaas* zonder verstand 1287 [cg NatBl] |
| dwalen* zich vergissen (in de weg) 901-1000 [wps] |
| dwang* machtsuitoefening 1455 [mnw] |
| dwarrelen* zich zwevend verplaatsen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| dwars* scheef, weerbarstig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| dwarsbomen* moeilijkheden in de weg leggen 1872 [gvd] |
| dweil* schoonmaakdoek 1546 [Naembouck] {1.2.3} |
| dwepen* overdreven verering koesteren 1785 [wnt] |
| dwerg* onnatuurlijk klein mens 1301-1400 [mnw] |
| dwingeland* tiran 1540 [wnt verabelen] |
| dwingen* noodzaken 1265-1270 [vmnw] |
| dynamiek stuwkracht 1847 [kku] <Frans |
| dynamiet springstof 1871 [wnt] {4.1.14} |
| dynamo toestel voor opwekking van elektrische energie 1894 [wnt vereffening] <Engels |
| dynastie vorstenhuis 1816 [wnt] <Frans |
| dyne eenheid van kracht 1895 [Aanv wnt] <Frans |
| dysenterie besmettelijke darmontsteking 1624 [wnt verduffen] <Frans |
| dyslexie woordblindheid 1923 [Aanv wnt] |
| dyspepsie slechte spijsvertering 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| dyspneu ademnood 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| dysprosium chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| dystrofie slechte ontwikkeling door storing in voedseltoevoer 1847 [Aanv wnt] |
[pagina 931]
[p. 931]
| easy listening gemakkelijk in het gehoor liggende popmuziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| eau de cologne reukwater 1824 [wei] <Frans |
| eb* het aflopen van de zee 1351-1375 [mnw] |
| ebbenhout harde houtsoort 1240 [Bern.] |
| ebolavirus virus dat gevaarlijke bloedingen veroorzaakt 1978 [Sanders 1995] <Engels |
| eboniet gevulkaniseerd caoutchouc 1874 [Album der Natuur bijblad 26] |
| eBook elektronisch boek 1998 [http:/huizen.dds.nl/∼zuperman/ebook.html] <Engels |
| ecarté kaartspel 1840 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ecarteren terzijde schuiven 1824 [wei] <Frans |
| echec mislukking 1824 [wei] <Frans |
| echelon bevelsniveau 1824 [wei] <Frans {4.1.14} |
| echo geluidsweerkaatsing 1477 [hws] <Latijn |
| echofoon toestel dat bv. scholen vis op het scherm brengt 1984 [gvd] |
| echografie registratie van de gegevens van echopeiling 1984 [gvd] |
| echt* huwelijk 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| echt* wettig, werkelijk 901-1000 [wps] |
| echtbreker die de huwelijkstrouw schendt 1592 [wnt echtbreken] <Duits {4.1.4} |
| echter* nevenschikkend voegwoord 1641-1642 [wnt] {4.2} |
| echtgenoot* man met wie iemand getrouwd is 1631 [wnt] {4.1.4} |
| echtgenote* vrouw met wie iemand getrouwd is 1631 [wnt] {4.1.4} |
| eclatant opzienbarend 1824 [wei] <Frans |
| eclectisch uitkiezend 1847 [kku] <Duits |
| eclips verduistering 1573 [Plantijn] <Frans |
| ecoboer ecologisch producerende boer 1996 [Missets horeca dl. 44, afl. 39] {4.1.13} |
| ecologie leer van de betrekkingen tussen dieren en planten en hun leefomgeving 1938 [Van Essen] <Duits |
| e-commerce handel via het internet 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| economie zuinigheid 1793 [wnt] <Frans |
| economie staathuishoudkunde 1864 [wnt] <Frans |
| écossaise Schotse dans 1824 [wei] <Frans {4.1.15} |
| ecosysteem het functionele geheel van een levensgemeenschap 1970 [Recht voor raap] {1.2.6} |
| ecru ongebleekt 1912 [kku] <Frans {4.1.5} |
| ecstasy een hallucinerend middel 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| ecu Franse daalder 1734 [HubWes] <Frans |
| ecu fictieve munteenheid van de eu tot 1999 1984 [Picarta: titel van rapport Commissie van de Europese Gemeenschappen] <Engels {4.1.12} |
| eczeem huiduitslag 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| edammer* ronde kaas uit Edam 1725 [wnt klootkaas] {4.1.6} |
| edel* adellijk 1100 [Willeram] |
| edelweiss plantje uit het hooggebergte 1888 [Aanv wnt] <Duits |
| edge telecommunicatiesysteem dat dertig keer sneller is dan gsm 2000 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| edict verordening 1482 [hws] <Latijn |
| edison voor grammofoonplaten en cd's toegekende prijs 1984 [gvd] |
| editen bezorgen (van een boek) 1984 [gvd] <Engels |
| editie uitgave 1546 [wnt] <Frans |
| edoch* nevenschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| educatie opvoeding 1650 [mey] <Frans |
| edutainment educatief entertainment 1994 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| eed plechtige verklaring 1236 [cg i 1, 23] <? {3.2/3.5} |
| eega* echtgenoot, echtgenote 1588 [Claes] {4.1.4} |
| eekhoorn* knaagdier 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| eelt* verdikking van opperhuid 1567 [Claes] |
| een* telwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| een* lidwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| eenakter toneelstuk in één bedrijf 1910 [wnt repertoire] <Duits {4.1.15} |
| eend* eendachtige 793 [Prisma NPl.] {2.3/4.1.6} |
| eendagsvlieg* haft 1769-1811 [wnt] |
| eender* gelijk 1569 [Kool] |
| eendracht* eensgezindheid 1367 [mnw] |
| eenduidig ondubbelzinnig 1939 [Theissen 1978] <Duits |
| eenentwintigen* kaartspel 1924 [gvd] {4.1.18} |
| eenheid* hecht samenhangend geheel 1461 [mnw] |
| eenheid* team 1989 [Sterkenburg, Taal van het Journaal] |
| eenhoorn* fabeldier 1287 [cg NatBl] |
| eenkennig* verlegen 1611 [wnt] |
| eenparig* overeenstemmend, eendrachtig 1277 [cg i 1, 354] |
| eens* bijwoord van tijd: eenmaal 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| eenvoudig* niet ingewikkeld 1350 [hws] {5} |
| eenzaam alleen 1477 [Teuth.] <Duits |
| eer* bijwoord van tijd: vroeger 901-1000 [wps] {2.5/4.1.7} |
[pagina 932]
[p. 932]
| eer* achting, deugd 901-1000 [wps] {1.3} |
| eerbied* achting 1643-1644 [wnt] |
| eerdaags* bijwoord van tijd: binnenkort 1648 [wnt steekind] {3.1} |
| eerder* vroeger 1637 [Statenvertaling (Hebreeën 13:19)] |
| eergisteren* bijwoord van tijd: op de dag voor gisteren 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| eerlijk* oprecht 901-1000 [wps] |
| eerst* rangtelwoord: vóór ieder ander 1100 [Willeram] {2.5} |
| eerstens rangschikkend bijwoordelijk telwoord: ten eerste 1846 [wnt telwoord] <Duits {4.2} |
| eerzucht* dorst naar roem 1620 [wnt weiden i] |
| eetlezen* lezen tijdens het eten 1986 [De Coster 1999] {1.2.5/4.4} |
| eeuw* honderd jaar 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| efedrine stimulerend alkaloïde 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 449] {4.1.6} |
| efemeer kortstondig 1847 [kku] <Frans |
| efemeriden eendagsvliegen 1872 [gvd] <modern Latijn |
| effect uitwerking 1456 [hws] <Latijn |
| effect verhandelbaar waardepapier 1807 [wnt] <Frans {3.2} |
| effectief wezenlijk 1669 [mey] <Frans |
| effectueren verwezenlijken 1601 [Aanv wnt] <Frans |
| effen* vlak, gelijkmatig 1236 [cg i 1, 28] |
| efficiency doelmatigheid 1926 [kwt] <Engels |
| efficiënt doelmatig, werkzaam 1949 [koe] <Frans |
| eg* landbouwwerktuig 1240 [Bern.] |
| egaal gelijkmatig, glad 1503 [hws] <Frans |
| egaliseren gelijkmaken, vereffenen 1669 [mey] <Frans |
| egard achting 1652 [Aanv wnt] <Frans |
| egel* insectenetend zoogdier 1240 [Bern.] {3.1/4.1.3} |
| egelantier roosachtige heester 1225 [Claes] <Frans |
| egelstelling stelling die geheel door de vijand is ingesloten 1945 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| ego ik-gevoel 1843 [Aanv wnt] <Engels |
| egocentrisch bij wie het eigen ik steeds het middelpunt is 1912 [kku] <Engels |
| egoïsme zelfzucht 1872 [gvd] <Frans |
| egotrip activiteit ter verhoging van het zelfgevoel 1975 [R84] <Engels |
| e-government besturen via het internet 2000 [nrc-h 22/5/2000] <Engels {1.4} |
| eh* tussenwerpsel: ter uitdrukking van aarzeling 1840 [wnt wonder] {4.3} |
| ei* vrouwelijke geslachtscel, kiem 1230-1231 [cg i 1, 18] |
| ei* tussenwerpsel: uitroep van verrassing 1566-1568 [wnt] {4.3} |
| eiderdons borstveren van de eidereend 1770 [Papillon] <IJslands {3.2} |
| eidetisch m.b.t. de aanschouwing 1931 [Enc. handb. mod. denken (eidetiek)] <Duits |
| eigen* van het subject 1100 [Willeram] |
| eigen* wederkerend voornaamwoord 1624-1625 [wnt eigen i] {4.2} |
| eigenaar bezitter 1508 [hws] |
| eigenaardig een eigen karakter dragend 1764-1775 [wnt] <Duits {3.1} |
| eigendom* wat men zijn eigen mag noemen 1268 [cg i 1, 123] |
| eigengerechtig* naar eigen oordeel te werk gaand 1848-1875 [wnt] |
| eigenlijk* waar, echt 1240 [Bern.] |
| eigennaam* individuele naam 1477 [Teuth.] |
| eigenschap bijbehorend kenmerk 1461 [mnw] <Duits |
| eigenwijs ontoegankelijk voor raad 1466 [hws] <Nederduits {3.2} |
| eigenzinnig zijn eigen zin volgend 1567 [wnt] <Duits |
| eik* boomsoort 1137 [Künzel] {2.3} |
| eikel* vrucht van de eikenboom 1240 [Bern.] {3.1} |
| eikel* voorste deel van de penis 1686 [wnt] {4.4} |
| eikel* scheldwoord: sukkel 1989 [Heestermans, Luilebol] {3.1} |
| eiker* vrachtschip 1684 [wnt] {4.1.11} |
| eiland land omgeven door water 1240 [Bern.] <Fries {3.2} |
| eilieve* tussenwerpsel: als aansporing 1634 [wnt] {4.3} |
| einde* laatste gedeelte 901-1000 [wps] |
| eindigen* een eind nemen 1395 [hws] {3.1} |
| einsteinium (kunstmatig) chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| eïs met een halve toon verhoogde e 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| eisen* verlangen 1240 [Bern.] |
| eivol* stampvol 1816-1817 [wnt ei] {4.4} |
| ejaculatie zaadlozing 1799 [wnt uitspuiten] <Frans {3.2} |
| ejector uitwerper 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| ekster* zangvogel 1287 [cg NatBl] |
| eksteroog* likdoorn 1350 [mnw] |
| el* lengtemaat 1277 [cg i 1, 352] |
| elan bezieldheid 1891 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 933]
[p. 933]
| eland herkauwer 1456-1489 [mnw] <Duits {4.1.3} |
| elandtest uitwijktest voor auto's 1997 [De Coster 1999] |
| elastiek rekbare band 1838 [wnt weg ii] <Frans |
| elders* bijwoord van plaats: niet hier 1514 [mnw] {1.2.4/3.1} |
| eldorado paradijs 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| electoraat de kiezers 1961 [gvd] <Engels |
| elefantiasis huidverdikking, knobbelmelaatsheid 1608 [wnt lazerij] <Latijn |
| elegant bevallig 1784 [wnt wit i] <Frans |
| elegantie bevalligheid 1548 [wnt redite] <Latijn |
| elegie lyrisch dichtstuk 1616 [wnt] <Frans |
| elektricien vakman op elektrisch gebied 1894 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| elektriciteit natuurkracht die door wrijving wordt opgewekt 1736 [wnt] <Engels {3.2} |
| elektrificeren voorzien van elektrische installaties 1914 [gvd] |
| elektrisch m.b.t. elektriciteit 1786 [wnt] <modern Latijn |
| elektrode geleider van elektrische stroom in elektrolyten en gassen 1859 [Aanv wnt] <Engels |
| elektrolyse ontleding van chemische verbindingen d.m.v. elektriciteit 1862 [wnt rheo] <Frans |
| elektromotor machine die beweegkracht geeft door elektrische stroom 1872 [wnt vonk i] {4.1.10} |
| elektron elementair deeltje 1902 [wnt arbeid Suppl] <Grieks {3.2} |
| elektronica elektronentechniek 1954 [wnt transistor] <modern Latijn |
| elektronicus specialist in elektronica 1984 [gvd] <modern Latijn |
| elektronisch werkend door vrije elektronen 1950 [wnt rekenmachine] |
| element hoofdstof, eenheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| element persoon in genoemde (negatieve) hoedanigheid 1989 [Sterkenburg, Taal van het Journaal] |
| elementair fundamenteel 1810 [wnt meetkunde] <Frans {3.2} |
| elf* telwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| elf geest 1855-1857 [wnt] <Duits |
| elfstedentocht* schaatswedstrijd langs de elf Friese steden 1909 [wp] {4.1.18} |
| elft* beenvis 1351-1400 [mnw] |
| eliminatie verwijdering 1847 [kku] <Frans |
| elimineren verwijderen 1832 [wei] <Frans |
| elisie wegvallen van letter 1669 [mey] <Frans |
| elite het geselecteerde gedeelte 1824 [wei] <Frans |
| elixer geneeskrachtige drank 1774 [wnt] <me Latijn {4.1.6} |
| elk* onbepaald voornaamwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| elkaar, elkander* wederkerig voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| elkeen* onbepaald voornaamwoord 1615 [wnt] {4.2} |
| elleboog* gewricht tussen beneden- en bovenarm 1240 [Bern.] {3.1} |
| ellende* beroerdigheid 1285 [cg Rijmb.] |
| ellepijp dikste bot in benedenarm 1867 [wnt] |
| ellips ovaal 1749 [wnt weg i] <Latijn |
| elmsvuur lichtjes door elektriciteit 1778 [wnt elmusvuur] |
| el Niño periodieke warme golfstroom in de Stille Oceaan 1989 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| eloquent welsprekend 1583 [Aanv wnt] <Frans |
| elpee langspeelplaat 1966 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| els* boomsoort 772-776 [Künzel] {2.3} |
| els* priem 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| e-mail elektronische post 1991 [Van der Neut, Stappenplan bij het Project Ned.-Frankrijk] <Engels {4.1.17} |
| email glazuur 1562 [Claes] <Frans |
| emancipatie gelijkstelling voor de wet 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| emanciperen mondig verklaren 1570 [wnt] <Frans |
| emballage verpakking 1745 [mey] <Frans |
| embargo beslaglegging 1808 [wnt] <Spaans {3.2} |
| embargo publicatieverbod 1961 [gvd] <Engels |
| embleem zinnebeeld, herkenningsteken, zinnebeeldige plaat 1625 [wnt] <Frans of Latijn |
| embolie verstopping van bloedvat 1896 [Aanv wnt] |
| embonpoint gezetheid 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| embouchure mondstuk van blaasinstrument 1824 [wei] <Frans |
| embryo kiem 1824 [wei] <modern Latijn |
| emenderen verbeteren 1552 [Apherdianus 38r] <Frans |
| emergency dringende noodzaak 1992 [gvd] <Engels |
| emeritus zijn ambt neergelegd hebbend 1658 [wnt] <Latijn {4.1.4} |
| emfyseem zwelling 1824 [wei] <modern Latijn |
| emigrant landverhuizer 1741 [wnt] <Frans |
| emigreren uitwijken naar ander land 1650 [Claes] <Frans |
[pagina 934]
[p. 934]
| eminent voortreffelijk 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| eminentie titel van kardinalen 1654 [wnt] <Latijn |
| emir Arabisch opperhoofd 1619 [Courante uyt Italien, 19 jun. 1a] <Arabisch {3.2} |
| emissie uitgifte van obligaties e.d. 1886 [kku] <Frans |
| emmentaler kaassoort 1866 [Sanders 1995] <Duits {4.1.6} |
| emmer vat 1240 [Bern.] <Latijn |
| emmeren zaniken 1914 [gvd] |
| emmy onderscheiding voor televisie 1984 [gnn] <Engels |
| emoe loopvogel 1596 [De Jonge ii, 339] <Engels {3.2} |
| emolumenten bijkomende verdiensten 1660 [wnt] <Frans |
| emotie gemoedsbeweging 1824 [wei] <Frans |
| emotioneel vatbaar voor ontroering 1894-1908 [wnt] <Frans |
| empathie inlevingsvermogen 1968 [kwt] <Engels |
| empire (stijl van) het eerste Franse keizerrijk 1912 [kku] <Frans |
| empiricus iem. met alleen door ondervinding opgedane kennis 1824 [wei] <Latijn |
| emplacement terrein bij station 1905 [wnt] <Frans |
| emplooi bezigheid 1627 [wnt] <Frans |
| employability brede inzetbaarheid van werknemers 1996 [De Coster 1999] <Engels |
| emulgeren tot een emulsie maken 1793 [Aanv wnt] <Latijn |
| emulsie melkachtige oplossing 1761 [hou i, 1, 259] <Frans |
| en* nevenschikkend voegwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| encadreren inlijsten 1824 [wei] <Frans |
| encanailleren, zich omgaan met mensen beneden zijn stand 1697 [wnt kittebroer] <Frans |
| enchilada gevulde gebakken tortilla 1999 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| enclave door vreemd gebied omsloten terrein 1824 [wei] <Frans |
| enclise aansluiting van woord bij ander woord 1847 [kku] <Frans |
| encycliek pauselijke zendbrief 1865 [Aanv wnt] <Latijn |
| encyclopedie beschrijvend woordenboek 1654 [Claes] <Frans |
| endeldarm* laatste deel van darm 1434-1436 [hws] |
| endemisch niet elders voorkomend 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| endocrien met inwendige afscheiding 1927 [Oosthoek's geïll. enc. ii] |
| endogeen uit het binnenste voortkomend 1886 [kku] |
| endorfine morfineachtige substantie 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| endoscoop instrument om in lichaamsholten te kijken 1886 [kku] |
| endosseren overdragen van wissel door aantekening op achterkant 1651 [wnt] <Frans |
| energie veerkracht, arbeidsvermogen 1668 [Koerbagh] <Frans |
| enerveren op de zenuwen werken 1903 [wnt welstand] <Frans |
| enfant terrible flapuit 1874 [Aanv wnt] <Frans |
| enfin tussenwerpsel: kortom 1646 [wnt] <Frans {4.3} |
| eng* bouwland 801 [Künzel] {2.3} |
| eng* nauw 1240 [Bern.] |
| eng* griezelig 1896 [wnt zeilen i] |
| engageren (als artiest) verbinden aan 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| engel bode van God 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn |
| engerling larve van meikever 1766 [hou i, 9, 215] <Duits |
| en gros bijwoord: in het groot 1824 [wei] <Frans |
| enig* onbepaald voornaamwoord 1230-1231 [cg i 1, 19] {4.2} |
| enigma raadsel 1824 [wei] <Latijn |
| enjambement overloop van versregels 1824 [Aanv wnt] <Frans |
| enkel* voetgewricht 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| enkel* alleen, enig in zijn soort 1351-1400 [hws] {4.2} |
| enkelvoud* vorm van woord die aangeeft dat er slechts van één exemplaar sprake is 1805 [Weiland, Spraakkunst] |
| enorm bijzonder groot 1477 [hws] <Frans of Latijn |
| enormiteit grote blunder 1898 [wnt] <Frans |
| enquête onderzoek 1494 [wnt] <Frans |
| ensceneren in scène zetten 1921 [wnt apotheose Suppl] |
| ensemble het geheel 1824 [wei] <Frans |
| ensemble muziekgezelschap 1929 [Aanv wnt] <Frans |
| entameren in behandeling nemen 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| enten een loot op een andere boom bevestigen 1240 [Bern.] <Frans |
[pagina 935]
[p. 935]
| entente overeenkomst 1865 [kvw] <Frans |
| enter* eenjarige koe 1599 [Kil.] {3.1/4.1.3} |
| enteren een vijandig schip beklimmen 1571 [wnt] <Spaans {3.2} |
| enteren de enterknop indrukken 1999 [R99] <Engels |
| entertainment amusement 1953 [De Vooys] <Engels |
| enthousiasme geestdrift 1784 [wnt] <Frans |
| enthousiast geestdriftig 1788 [wnt] <Frans |
| entiteit het wezenlijke 1824 [wei] <Frans |
| entourage omgeving 1824 [wei] <Frans |
| entozoön endoparasiet 1847 [kku] |
| entr'acte pauze tussen twee bedrijven 1832 [wei] <Frans |
| entrecote stuk vlees van tussen de ribben 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| entree intrede, ingang 1467-1490 [hws] <Frans |
| entree toegangsprijs 1824 [wei] |
| entremets tussengerecht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.6} |
| entrepot opslagplaats 1819 [wnt] <Frans |
| entropie maatstaf voor de wanorde in een systeem 1902 [Vivat's Enc.] |
| envelop(pe) briefomslag 1817 [wnt theeboei] <Frans |
| enzovoort(s)* woord dat aangeeft dat verdere opsomming overbodig is 1624 [wnt zenuwig] |
| enzym ferment 1895 [Aanv wnt] <Duits |
| Eoceen geologisch tijdperk 1844 [Aanv wnt] <Engels |
| Eolithicum geologisch tijdperk 1922 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| eon onafzienbare tijdruimte 1832 [wei] <modern Latijn |
| Eozoïcum geologische periode 1935 [Kath. Enc.] <modern Latijn |
| epateren overdonderen 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| epaulet schouderbelegsel 1806 [Verz. v.W. v.d. Kon. v. Holl. 1,139] <Frans {3.2} |
| epibreren niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten waarvan men de indruk wil wekken dat ze belangrijk zijn 1954 [Vd Sijs 1996] {1.2.5/4.4} |
| epicentrum middelpunt van aardbeving 1886 [kku] <modern Latijn {1.2.6} |
| epidemie besmettelijke ziekte, plaag 1400 [mnw] <me Latijn |
| epidermis opperhuid 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| epiek verhalende poëzie 1884 [Aanv wnt] <Latijn |
| Epifanie feest van de verschijning van Christus 1668 [Koerbagh] <Latijn {4.1.7} |
| epifyse pijnappelklier 1929 [kwt] <Frans |
| epigoon navolger 1867 [Aanv wnt] <Frans |
| epigram puntdicht 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| epilepsie vallende ziekte 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| epileren ontharen 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| epiloog slotrede 1824 [wei] <Frans |
| episch m.b.t. de verhalende poëzie 1824 [wei] |
| episcopaal bisschoppelijk 1720 [mey] <Frans |
| episcopaat bisschoppelijke waardigheid 1824 [wei] <Latijn |
| episode op zichzelf staand deel van verhaal of gebeurtenis 1824 [wei] <Frans |
| epistel brief 1240 [Bern.] <Latijn |
| epistemologie kennisleer 1931 [Enc. handb. mod. denken] |
| epitheel bekleedsel van organen 1847 [kku] <modern Latijn |
| epitheton bijnaam 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| epizoën in of op de huid van dieren levende insecten 1886 [kku] |
| epo eiwithormoon gebruikt als doping 1997 [De Coster 1999] {4.1.6} |
| epoche tijdperk 1720 [mey] <Latijn |
| eponiem woord dat is afgeleid van een eigennaam 1981 [Sanders 1993] <Frans {3.2} |
| epos heldendicht 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| epoxy kunsthars 1955 [wp] <Engels |
| epsilon vijfde letter van het Griekse alfabet 1873 [wp] <Grieks {3.2} |
| equator evenaar 1598 [wnt] <Latijn |
| equinox dag- en nachtevening 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| equipage paard met rijtuig 1734 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| equipage scheepsbemanning 1803 [wnt] <Frans {3.2} |
| equipe sportploeg 1929 [kwt] <Frans |
| equiperen toerusten 1632 [wnt] <Frans |
| equivalent gelijkwaardig 1650 [mey] <Frans |
| er* bijwoord van plaats 1237 [cg i 1, 32] |
| era tijdrekening, periode 1824 [wei] <Latijn |
| erbarmen, zich medelijden betonen 1477 [Teuth.] <Duits |
| erbium chemisch element 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <modern Latijn |
| erectie oprichting van de penis 1850 [wnt zaad] <Latijn {1.2.3} |
| eren* eerbied bewijzen 1100 [Willeram] |
| ereprijs plantengeslacht 1554 [Dod.] <Duits |
| erewoord belofte met eer als onderpand 1934 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| erf erfdeel, grond behorend bij huis 901-1000 [wps] <? {3.2/3.5} |
[pagina 936]
[p. 936]
| erfenis* wat men erft 1399 [mnw] {3.1} |
| erfgenaam op wie een nalatenschap overgaat 1284 [vmnw] <? {3.5} |
| erfvijand gezworen vijand 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| erg* slecht 901-1000 [wps] |
| erg* bijwoord van graad: zeer 1866 [wnt] |
| erg eenheid van arbeid 1907 [wp] |
| ergens* bijwoord van plaats 1285 [mnw] {3.1} |
| ergeren* aanstoot geven of nemen 1240 [Bern.] |
| ergernis* irritatie 1566-1568 [wnt] {3.1} |
| ergo bijwoord van causaliteit: derhalve 1540 [wnt verkleining] <Latijn |
| ergonomie studie van werkomstandigheden 1961 [gvd] |
| ergotherapie oefening om uitgevallen functies weer op te wekken 1955-1956 [Aanv wnt] |
| erica dopheide 1889 [wnt rose] <me Latijn |
| erkennen inzien 1376-1400 [mnw] <Duits |
| erkentelijk dankbaar 1626 [wnt] <Duits |
| erkentenis* besef van bestaan of waarheid van iets 1604 [wnt] {3.1} |
| erker uitbouw 1901 [wnt] <Duits |
| erlang eenheid van dichtheid van telefoonverkeer 1961 [gvd] |
| erlenmeyer laboratoriumkolf 1949 [ensie iv, 333] |
| ernst* serieuze gestemdheid, oprechtheid 1100 [Willeram] |
| eroderen afslijpen 1650 [mey] <Frans |
| erogeen gevoelig voor erotische prikkels 1923 [Aanv wnt] |
| erosie afslijting van land 1669 [mey] <Frans |
| erotiek het geheel van gevoelens van zinnelijke liefde 1895 [Broeckaert] <Frans |
| erotisch m.b.t. de zinnelijke liefde 1782 [wnt] <Duits |
| erotogeen erogeen 1955-1956 [Aanv wnt] |
| erratum drukfout 1676 [wnt vinden] <Latijn |
| ersatz vervangingsmiddel 1919 [kwt] <Duits {3.2} |
| erts metaal bevattende delfstof 1556 [wnt] <Duits |
| erudiet uitgebreide kennis en smaak bezittend 1824 [wei] <Frans |
| eruditie geleerdheid 1824 [wei] <Frans |
| eruptie uitbarsting 1650 [mey] <Frans |
| ervaren ondervinden 1420 [mnw] <Duits |
| erven* door erfenis verkrijgen 1263-1264 [cg i 1, 83] |
| erwt* een plantenzaad, ook als voedsel 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| erwtensoep soep van groene erwten 1778 [wnt erwt] {4.1.6} |
| erytrocyt rood bloedlichaampje 1923 [Aanv wnt] |
| es* loofboom 860 [Künzel] {2.3} |
| esbattement rederijkerstoneelstuk 1500 [Den spieghel der salicheit van Elckerlijc, a2] <Frans {4.1.15} |
| escadrille groep vliegtuigen 1919 [kwt] <Frans {4.1.14} |
| escalatie het van stap tot stap groeien van een conflict 1965 [wp jaarboek 1966] <Engels |
| escaleren steeds ernstiger worden 1969 [Aanv wnt] |
| escapade dwaze streek 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| escapisme vluchtgedrag 1955 [Aanv wnt] <Engels |
| escargot wijngaardslak 1952 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| eschatologie leer van de laatste dingen 1847 [kku] <Frans |
| escort callgirl 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| escorte gewapend geleide 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| escudo munteenheid van Portugal en Kaapverdië, vroeger ook van Spanje, Mexico en diverse Zuid-Amerikaanse landen 1832 [wei] <Portugees of Spaans {3.2/4.1.12} |
| esculaap embleem van geneeskundigen 1615 [wnt artsenij Suppl] <Frans |
| eskader vlootafdeling 1631-1634 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| eskadron afdeling ruiterij 1580 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| esoterisch geheim 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| esp* ratelpopulier 870 [Künzel] {2.3} |
| espadrille schoen met touwzool 1984 [gvd] <Frans {3.2/4.1.9} |
| espagnole Spaanse dans 1847 [kku] <Frans {4.1.15} |
| esplanade wandelplein 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| espressivo met veel gevoel 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| espresso zwarte koffie 1955 [Stoop] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| esprit geest 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| essay verhandeling 1769 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| essence aromatisch aftreksel 1715 [wnt] <Frans |
| essentie het wezen 1501-1550 [Mak] <Latijn |
| establishment heersend bestel, heersende klasse 1969 [R75] <Engels |
| estafetteloop snelheidswedstrijd tussen verschillende teams 1920 [wnt z.j.] {4.1.18} |
[pagina 937]
[p. 937]
| ester scheikundige verbinding 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <Duits |
| estheet kunstgevoelige 1950 [gvd] <Frans |
| estuarium trechtervormige riviermonding 1901 [kui] <Latijn |
| etablissement onderneming, inrichting 1703 [wnt stokhouder] <Frans |
| etage verdieping 1786 [wnt trap i] <Frans |
| etalage uitstalkast 1824 [wei] <Frans |
| etappe afstand tussen twee rustpunten 1832 [wei] <Frans |
| et cetera, etc. enzovoorts 1570 [wnt achten Suppl] <Latijn |
| eten* nuttigen 901-1000 [wps] |
| eterniet asbestcementlei 1917 [wnt plafond] |
| ethaan gasvormige koolwaterstof 1925 [Oosthoek's geïll. enc. ii] |
| ether verdovende vloeistof 1778 [wnt] <Duits |
| ether (boven)lucht 1778 [wnt] <Duits |
| etherisch vergeestelijkt 1855 [kku] <Duits |
| ethiek zedenleer 1667 [wnt volk] <Latijn |
| ethologie gedragsbeschrijving 1824 [wei] <Latijn |
| ethos zedelijke houding 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| ethyl koolwaterstofgroep 1863 [kku aethyl] |
| etiket label 1824 [wei] <Frans |
| etiquette omgangsvormen 1764 [wnt drukletter] <Frans |
| etmaal* 24 uur 1289 [cg I2, 1343] {3.1/4.1.7} |
| etnisch volkenkundig 1880 [Aanv wnt] <Frans |
| etnografie beschrijvende volkenkunde 1824 [wei] |
| ets door etsen verkregen voorstelling 1866 [wnt] |
| etsen in metaal laten uitbijten 1573 [Claes] <Duits |
| ettelijke onbepaald voornaamwoord 1443-1451 [mnw] <Duits {4.2} |
| etter* pus 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| etter scheldwoord 1914 [gvd] <Frans {1.2.3} |
| etude muzikale studie 1847 [kku] <Frans |
| etui koker 1670 [wnt] <Frans |
| etymologicon etymologisch woordenboek 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| etymologie woordafleidkunde 1521 [Mak] <Frans |
| eucalyptus plantengeslacht 1868 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| eucharistie Heilige Sacrament 1669 [mey] <Frans |
| eufemisme verhullend woord 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| euforie gevoel van welbehagen 1832 [wei] <Frans of modern Latijn |
| eugenese rasverbetering 1919 [Aanv wnt] |
| eunuch ontmande (als vrouwenoppasser in harem) 1615 [wnt vervatten] <Latijn |
| eureka, heureka tussenwerpsel: uitroep bij ontdekking 1847 [kku] <Grieks {3.2/4.3} |
| euro vanaf 1999 munteenheid van de eu, vanaf 2002 als betaalmiddel 1995 [De Coster 1999] {1.2.2/4.1.12} |
| europium chemisch element 1927 [Oosthoek's geïll. enc. ii] <modern Latijn |
| eustachiusbuis buis in het oor 1847 [kku] |
| euthanasie het bespoedigen van de dood bij ongeneeslijk zieken 1824 [wei] <Frans |
| euvel* kwaad 901-1000 [wps] |
| evacuatie ontruiming 1560 [Aanv wnt] <Frans |
| evacueren ontruimen 1650 [mey] <Frans |
| evalueren schatten 1650 [mey] <Frans |
| evangelie elk van de vier boeken van het Nieuwe Testament 1240 [Bern.] <Latijn |
| evangelisch volgens het evangelie 1550 [hws] <Frans |
| evangeliseren het evangelie verkondigen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| evangelist schrijver van een evangelie, verkondiger van het evangelie 1240 [Bern.] <Frans {4.1.8} |
| evaporatie verdamping 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois 39, 241] <Frans |
| evaporeren uitwasemen 1514 [Aanv wnt] <Frans |
| evasie ontwijking 1669 [mey] <Frans |
| even* bijwoord van graad: in gelijke mate 1240 [Bern.] |
| even* door twee deelbaar 1467 [mnw] |
| even* bijwoord van tijd: ogenblik 1659-1673 [wnt] {4.1.7} |
| evenaar equator 1585 [Claes Tw. 9] |
| evenaren gelijkwaardig zijn 1710 [wnt wierook] |
| evenbeeld die sprekend lijkt op een ander 1557 [wnt] <Duits |
| eveneens* bijwoord van modaliteit: ook 1857 [wnt] {3.1} |
| evenement gebeurtenis 1668 [Koerbagh] <Frans |
| evenknie* gelijke (in stand) 1303 [mnw] |
| eventing bepaalde paardenwedstrijd: military 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.18} |
| eventualiteit mogelijkheid dat iets gebeurt 1847 [kku eventus] <Frans |
| eventueel mogelijkerwijs 1816 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 938]
[p. 938]
| evenwicht* toestand van rust door gelijk gewicht aan weerszijden van de balans 1642 [wnt waag i] |
| ever* hoefdier 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| evergreen populair blijvend lied 1965 [R75] <Engels |
| evident zonneklaar 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| evidentie klaarblijkelijkheid 1650 [mey] <Frans |
| evocatie het voor de geest roepen 1650 [mey] <Frans |
| evocatief beeldend 1939 [wnt treffen] <Latijn |
| evolueren ontwikkelen 1824 [wei] <Frans |
| evolutie ontwikkeling 1896 [wnt] <Frans |
| evviva tussenwerpsel: leve! 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.3} |
| ex voormalig echtgenoot of echtgenote 1982 [R84] <Engels {4.1.4} |
| exact nauwkeurig 1652 [wnt] <Frans |
| exaltatie geestvervoering 1294 [cg I3, 2074] <Frans |
| examen onderzoek naar iemands kennis 1477 [hws] <Latijn |
| examinandus degene die geëxamineerd moet worden 1847 [kku] <Latijn |
| excellent voortreffelijk 1450 [mnw] <Frans |
| excellentie titel van hoge staatsdienaar 1583 [wnt] <Latijn |
| excelleren uitmunten 1650 [mey] <Frans |
| excentriek buitenissig 1830 [wnt] <Frans |
| exceptie uitzondering 1467-1490 [hws] <Frans |
| exceptioneel uitzonderlijk 1839 [Aanv wnt] <Frans |
| excerperen een uittreksel maken 1650 [mey] <Latijn |
| excerpt uittreksel 1787 [wnt woord i] <Latijn |
| exces buitensporigheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| exclamatie uitroep 1650 [mey] <Frans |
| exclusief iets anders uitsluitend 1824 [wei] <Frans |
| excommunicatie kerkban 1529 [wnt verwaten i] <Frans |
| excommuniceren in de kerkban doen 1540 [hws] <Latijn |
| excrement ontlasting 1650 [mey] <Latijn {4.4} |
| excretie lichaamsafscheiding 1668 [Koerbagh] <Frans of Latijn |
| excursie uitstapje 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| excusabel te verontschuldigen 1669 [mey] <Frans |
| excuseren verontschuldigen 1353 [hws] <Frans |
| excuus verontschuldiging 1546 [hws] <Frans |
| executeren (vonnis) voltrekken 1454 [hws] <Frans |
| executeur uitvoerder 1476-1500 [hws] <Frans |
| executie uitvoering 1299 [cg i Brugge] <Frans |
| executie terechtstelling, uitvoering van doodvonnis 1992 [gvd] <Engels |
| exegeet bijbelverklaarder 1824 [wei] <Frans {4.1.8} |
| exegese bijbelverklaring 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| exemplaar stuk 1641 [wnt] <Frans |
| exemplair voorbeeldig 1692 [wnt regretteeren] <Frans |
| exerceren militair oefenen 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| exercitie militaire oefening 1691 [wnt] <Latijn |
| exhibitie tentoonstelling 1650 [mey] <Frans |
| exhumatie opgraving van een lijk 1847 [kku] <Frans |
| exil ballingschap 1824 [wei] <Frans |
| existentie het bestaan 1650 [mey] <me Latijn |
| existeren bestaan 1650 [mey] <Frans |
| exit hij gaat af (van toneel) 1847 [kku] <Latijn |
| exit uitgang 1950 [gvd] <Engels |
| ex-libris eigendomsmerk voor boeken 1886 [kku] <Latijn |
| exocet raket die met radar zijn doel zoekt 1992 [gvd] <Engels of Frans {3.2/4.1.14} |
| exodus uittocht 1528 [wnt uitgang] <Latijn |
| exogeen van buitenaf komend 1847 [kku] |
| exoniem eigen vorm in een taal voor een buitenlandse aardrijkskundige naam 1986 [koe] |
| exoot uitheemse plant of dier 1935 [Kath. Enc.] |
| exorbitant buitensporig 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| exorciseren geesten uitdrijven 1569 [Aanv wnt] <Frans |
| exorcist duivelbanner 1565 [Aanv wnt] <Frans |
| exosfeer luchtzone boven 1000 km 1976 [wp] |
| exoterisch ook voor oningewijden bestemd 1824 [wei] <Frans |
| exotisch uitheems 1824 [wei] <Frans |
| expanderen uitbreiden 1658 [mey] <Latijn |
| expansief betrekking hebbend op expansie 1824 [wei] <Frans |
| expeditie verzending van goederen 1450 [hws] <Frans |
| expeditie onderzoekstocht 1607 [wnt] <Frans |
| experiment proefneming 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| experimenteel proefondervindelijk 1824 [wei] <Frans |
| experimenteren een proef nemen 1546 [hws] <Frans |
| expert deskundige 1829 [wnt] <Frans |
| expiratie afloop, beëindiging 1512 [hws] <Frans |
[pagina 939]
[p. 939]
| expireren eindigen, aflopen 1450 [hws] <Frans |
| explicatie uitleg 1649 [Aanv wnt] <Frans |
| expliceren uitleggen 1635 [Aanv wnt] <Latijn |
| expliciet uitdrukkelijk 1669 [mey] <Frans of Latijn |
| expliciteren met zoveel woorden zeggen 1976 [gvd] <Frans |
| exploderen ontploffen 1824 [wei] <Frans |
| exploiteren winstgevend maken 1886 [wnt] <Frans |
| exploot betekening 1482 [hws] <Frans |
| exploratie verkenning 1669 [mey] <Frans |
| exploreren doorzoeken (van gebied) 1623 [Aanv wnt] <Frans |
| explosie ontploffing 1793 [Aanv wnt] <Frans |
| exponent getal dat aanwijst uit hoeveel gelijke factoren een product bestaat 1740 [wnt proportie] <Latijn |
| exponent kenmerkend vertegenwoordiger 1950 [gvd] <Engels |
| exporteren uitvoeren 1808 [wnt partij] <Frans {1.2.3/3.2} |
| exporteren uitvoeren van computergegevens 1999 [R99] <Engels {1.2.3} |
| exposant die tentoonstelt 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| exposé overzicht 1824 [wei] <Frans |
| exposeren tentoonstellen 1824 [wei] <Frans |
| expositie tentoonstelling 1824 [wei] <Frans |
| exposure aandacht van de media voor een product 1989 [Peptalk] <Engels |
| expres met opzet 1824 [wei] <Frans |
| expressie uitdrukking 1680 [Aanv wnt] <Frans |
| expressief sterk sprekend 1824 [wei] <Frans |
| expressionisme kunstrichting 1912 [Aanv wnt] <Frans |
| expres(trein) zeer snelle trein 1864 [wnt express] <Engels {4.1.10} |
| expulsie uitdrijving 1650 [mey] <Frans |
| exquis voortreffelijk 1650 [mey] <Frans |
| extase geestvervoering 1782 [Wolff en Deken, Sara Burgerhart 1915, 1, 196] <Frans |
| extatisch in vervoering 1847 [kku] <Frans |
| extensie uitbreiding 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| exterieur uiterlijk, buitenkant 1669 [mey] <Frans |
| extern uitwonend, buiten iets liggend 1669 [mey] <Frans |
| exterritoriaal buiten het staatsgebied vallend 1832 [wei] |
| extra boven het gewone, bijzonder 1738 [wnt] <Latijn |
| extract uittreksel 1660 [wnt] <Latijn |
| extract aftreksel 1778 [wnt] <Latijn |
| extractie het extraheren 1568 [Kool] <Frans |
| extraheren uittrekken 1477 [hws] <Latijn |
| extramuraal buiten het gebouw plaatshebbend 1976 [gvd] |
| extraneus examenstudent 1819 [Aanv wnt] <Latijn |
| extraordinair buitengewoon 1503 [hws] <Frans |
| extrapoleren uit bekende termen daarbuiten liggende termen berekenen 1925 [Aanv wnt] |
| extra-uterien buitenbaarmoederlijk 1886 [kku] <Frans |
| extravagant buitensporig 1650 [mey] <Frans |
| extravert naar buiten gekeerd 1935 [Kath. Enc.] |
| extreem uiterst 1544 [hws] <Frans |
| extremiteit uiterste, uiteinde 1650 [mey] <Frans |
| extrinsiek niet wezenlijk, nominaal 1910 [Aanv wnt] <Frans |
| extrovert naar buiten gekeerd 1938 [Van Essen] |
| exuberant overdadig 1824 [wei] <Frans |
| ex-voto geloftegeschenk 1824 [wei] <Latijn |
| eyeliner stift voor accentueren van oogranden 1965 [wp jaarboek 1966] <Engels |
| eye-opener openbaring 1989 [Peptalk] <Engels |
| ezel paardachtige 1240 [Bern.] <Latijn {1.1/4.1.3} |
| ezel schildersezel 1654 [wnt] {1.2.3} |
| ezelin wijfjesezel 1240 [Bern.] |
| ezelsbruggetje hulpmiddel om iets te onthouden 1682 [wnt ezel] {1.2.5} |
| ezelsoor omgevouwen hoek 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| e-zine elektronisch tijdschrift 1996 [Alg. Dagblad 3/12/96] <Engels {1.2.1} |
| fa muzieknoot 1350 [mnw] |
| faam reputatie, roem 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans |
| fabel vertelling, verzinsel 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| fabricage het vervaardigen 1807 [In Notificatie van de Leidse politie] {3.3} |
| fabricatie het vervaardigen 1705 [wnt uitroeien i] <Frans |
| fabriceren vervaardigen 1593 [wnt verblijven] <Frans |
| fabriek industrieel bedrijf 1764-1775 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| fabrikant eigenaar van een fabriek 1782 [Picarta: titel van D. Schuurman] <Frans |
| fabuleus fabelachtig 1650 [mey] <Frans |
| façade voorgevel 1695 [Aanv wnt] <Frans |
| facelift het optrekken van gezichtshuid 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| facet aspect, kant 1901 [wnt] <Frans |
[pagina 940]
[p. 940]
| faciaal m.b.t. het gelaat 1847 [kku facies] <Frans |
| facie gezicht (tegenwoordig minachtend) 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {1.2.3} |
| faciliteit hulpmiddel 1881 [Aanv wnt] <Frans |
| facsimile nauwkeurige nabootsing 1824 [wei] |
| factie politieke groep 1596 [Linschoten 162] <Frans |
| factie fictie gebaseerd op ware gebeurtenissen 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| factor in de wiskunde: vermenigvuldiger 1821 [wnt] <Latijn |
| factor element 1856 [wnt] <Latijn |
| factorij filiaal van handelsonderneming in buitenland 1663 [wnt] |
| factoring het verzorgen van de inning door een financiële instelling 1974 [Posthumus] <Engels |
| factotum manusje-van-alles 1605 [wnt schransen] <Frans |
| factuur rekening voor geleverde goederen 1600 [De Jonge i, 238] <Frans |
| facultatief aan eigen verkiezing overlatend 1847 [kku] <Frans |
| faculteit hoofdafdeling van universiteit 1710 [wnt] <Frans |
| fading sluiereffect 1929 [kwt] <Engels |
| fado melancholiek Portugees lied 1933 [Aanv wnt] <Portugees {3.2} |
| faëton rijtuigje 1731-1735 [wnt] <Engels {3.2/4.1.10} |
| fagocyt wit bloedlichaampje, eetcel 1912 [kku] |
| fagot blaasinstrument 1599 [Kil.] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| Fahrenheit bepaalde thermometerschaal 1736 [wnt thermometer] <Duits |
| faience soort aardewerk 1824 [wei] <Frans |
| failliet bankroet 1844 [wnt] <Frans |
| faillissement het failliet gaan of zijn 1582 [wnt] {3.3} |
| fair eerlijk 1887 [wnt unfair] <Engels |
| fake namaak 1965 [R75] <Engels |
| fakir boetende bedelmonnik 1788 [Toll.] <Arabisch of Frans {3.2} |
| fakkel toorts 1240 [Bern.] <Latijn |
| falafel gerecht van gefrituurde erwtjes, uien en kruiden 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| falanx slagorde 1824 [wei] <Latijn |
| falderappes gespuis 1701-1725 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| falen in gebreke blijven, mislukken 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| faliekant verkeerd, mis 1727 [Tuinman] |
| fall-out radioactieve neerslag 1964 [Ferrée, In en uit 59] <Engels |
| fallus mannelijk lid in erectie 1832 [wei] <Latijn {3.2/4.4} |
| falset stemregister 1564 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| falsificatie vervalsing 1650 [mey] <Frans |
| fameus vermaard 1488 [hws] <Frans |
| familiair, familiaar gemeenzaam 1560 [wnt] <Latijn |
| familiariteit te grote vertrouwelijkheid 1567 [wnt] <Frans |
| familie gezin, bloedverwanten 1566-1568 [wnt] <Frans {5} |
| familie Doorsnee doorsneegezin 1954 [De Coster 1999] {4.4} |
| fan ventilator 1931 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| fan bewonderaar 1947 [kwt jazz-fan] <Engels |
| fanatiek bezeten 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| fancy-fair liefdadigheidsbazaar 1855 [kku] <Engels |
| fandango Spaanse volksdans 1806 [wnt quadrille] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| fanfare muziekstuk voor koper 1655 [wnt] <Frans |
| fanmail van fans ontvangen correspondentie 1942 [kwt] <Engels |
| fantasie verbeeldingskracht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fantasmagorie geestverschijning 1824 [wei] <Frans |
| fantast iem. met sterke fantasie 1599 [Kil.] <Duits |
| fantastisch niet werkelijk, onwerkelijk goed e.d. 1824 [wei] <Frans |
| fantoom spook 1287 [cg NatBl] <Frans |
| farad eenheid van elektrische capaciteit 1894 [wnt watt] |
| farao naam van Egyptische koningen 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| farce dwaze grap 1617 [wnt] <Frans |
| farizeeër schijnheilige 1808-1816 [wnt geldzuchtig] <Duits {4.1.8} |
| farm particulier landbouwbedrijf 1847 [kku] <Engels |
| farmaceut apotheker 1847 [kku] <Latijn {4.1.13} |
| farmacie artsenijbereidkunde, apotheek 1689 [Picarta: titel van C. Bontekoe] <Frans |
| faro Zuid-Nederlandse biersoort 1528 [wnt] {4.1.6} |
| faro kaartspel 1699 [wnt] {4.1.18} |
| fascineren sterk boeien 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
[pagina 941]
[p. 941]
| fascisme politiek systeem 1923 [Picarta: titel van N.J.C.M. Kappeijne van de Coppello] <Italiaans {3.2} |
| fase schijngestalte van planeet, stadium 1824 [wei] <Frans |
| fashion mode 1847 [kku] <Engels |
| fashionable naar de mode 1840 [Kolfin, Van de slavenzweep 157] <Engels |
| fastfood gemaksvoedsel 1984 [R84] <Engels {4.1.6} |
| fat modegek, dandy 1698 [wnt kwibus] <Frans |
| fataal noodlottig 1603 [wnt] <Frans |
| fatalisme geloof in noodlot 1800 [wnt uitvloeisel] <Frans {3.2} |
| fata morgana luchtspiegeling 1808 [wnt gewaand] <Italiaans {3.2} |
| fatsoen welgemanierdheid 1714 [wnt] <Frans |
| fatsoensrakker zedenmeester 1935 [Aanv wnt] {4.4} |
| fatwa door een islamitisch rechtsgeleerde geformuleerd decreet 1989 [Vd Sijs 1996] <Arabisch {3.2} |
| faun bos- en veldgod 1579 [wnt aanrecht] <Latijn |
| fauna dierenwereld 1822 [Aanv wnt] |
| fauteuil leunstoel 1776 [wnt vis-à-vis] <Frans {4.1.9} |
| fauvisme richting in schilderkunst 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| favorabel gunstig 1370-1378 [hws] <Frans |
| favoriet gunsteling 1650 [mey] <Frans |
| favoriseren begunstigen 1467-1490 [hws] <Frans |
| favus hoofdzeer 1901 [kui] <Latijn |
| fax systeem van telecommunicatie 1982 [R84] <Engels {4.1.17} |
| fazant hoendervogel 1287 [cg NatBl] <Frans {1.2.4} |
| feature iets speciaals 1925 [De Telegraaf 13/12/25, 13] <Engels |
| februari tweede maand 1376 [Claes] <Latijn {4.1.7} |
| fecaliën uitwerpselen 1876 [wnt utiliseeren] <Latijn {4.4} |
| feces uitwerpselen 1778 [wnt gist] <me Latijn {4.4} |
| federatie bond 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| fee vrouwelijke sprookjesfiguur 1871 [wnt] <Frans |
| feedback terugkoppeling 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| feeëriek toverachtig 1922 [Aanv wnt] <Frans |
| feeks lastige vrouw 1607 [wnt] <Fries {3.2} |
| feeling intuïtie 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| feest viering 1265-1270 [vmnw] <Frans of Latijn |
| feil fout 1573 [Claes] <Frans |
| feit daad, wat werkelijk is 1294 [cg i Brugge] <Frans |
| fel hevig, vurig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| felgeel knalgeel 1901 [wnt koepel] {4.1.5} |
| feliciteren gelukwensen 1688-1696 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| fellatie het pijpen 1970 [gvd Suppl.] <modern Latijn |
| felsen metalen platen omvouwen en vastslaan 1860 [wnt] <Duits |
| femel mannelijke hennep 1401-1500 [mnw] <Frans |
| femelen zoetsappig zeuren 1866 [wnt] |
| femininum vrouwelijk geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| feminisme vrouwenbeweging 1899 [dbl] <Frans |
| feng shui bepalen van gunstige omstandigheden voor de vestiging van een gebouw 1975 [wp (tauïsme)] <Chinees {3.2} |
| feniks mythische vogel 1301-1325 [hws] <Latijn |
| fennek hondachtige 1902 [Vivat's Enc. 4:2736] <Arabisch {3.2/4.1.3} |
| fenol carbolzuur, hydroxybenzeen 1881 [wnt phenol] |
| fenologie leer van de invloed van het klimaat 1917 [kwt] |
| fenomeen verschijnsel 1778 [wnt] <Frans |
| fenotype verschijningsvorm 1926 [kwt] |
| feodaal tot het leenstelsel behorend 1650 [Claes] <Frans |
| ferm flink 1815 [wnt] <Frans |
| fermate rustpunt 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| ferment giststof 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fermentatie gisting 1777 [wnt verrotting] <Frans |
| fermenteren gisten 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fermium chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| ferry veerboot 1857 [wnt pol i] <Engels {4.1.11} |
| fervent vurig 1832 [wei] <Frans |
| festijn feest(maal) 1672 [wnt] <Frans |
| festival groot (muziek)feest 1872 [gvd] <Engels |
| festiviteit feestelijkheid 1764 [wnt] <Frans |
| festoen guirlande 1617 [wnt af Suppl] <Frans |
| feston ornament (in bouwkunde), guirlande 1549 [wnt usance] <Frans |
| feta zachte witte kaas 1996 [Vd Sijs 1996] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| fêteren vieren, onthalen 1824 [wei] <Frans |
[pagina 942]
[p. 942]
| fetisj vereerd voorwerp 1602 [wnt fetisch] <Frans |
| feuilletee bladerdeeg 1761 [Aanv wnt] |
| feuilleton vervolgverhaal 1847 [wnt] <Frans |
| feut noviet 1913 [Aanv wnt] |
| fez muts 1836 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| fiacre huurrijtuig 1824 [wei] <Frans {4.1.10} |
| fiasco mislukking 1847 [kku] <Italiaans of Frans {3.2} |
| fiat goedkeuring 1630 [wnt request] <Latijn |
| fiber isolatiemateriaal uit vezels e.d. 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| fibrilleren onregelmatig samentrekken van spieren 1955 [Aanv wnt] |
| fibrine bloed- of plantenvezelstof 1847 [kku] <Frans |
| fiche speelmerkje, kaart uit kaartsysteem 1735 [wnt] <Frans |
| fictie niet op werkelijkheid berustende voorstelling 1566-1568 [wnt] <Frans |
| fictief verdicht 1822 [wnt publiek i] <Frans |
| ficus plantengeslacht 1911 [wnt] <Latijn |
| fideel trouwhartig 1637 [wnt] <Frans |
| fideï-commis erfstelling over de hand 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| fideliteit trouw 1569 [wnt] <Frans |
| fiduciair op goede trouw berustend 1898 [gvd] <Frans |
| fiducie vertrouwen 1787 [wnt vigilantie] <Latijn |
| fielt schurk 1550 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| fier trots 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| fierljeppen polsstokverspringen 1996 [Vd Sijs 1996] <Fries {3.2/4.1.18} |
| fiets rijwiel 1886 [Sanders 1997b] <? {3.5/4.1.10} |
| fiets Bargoens: vijf gulden 1910 [kwt] <? {3.5/4.1.12} |
| figaro barbier, sluwe dienaar 1898 [gvd] <Frans |
| figurant acteur met zwijgende rol 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| figuur gestalte, afbeelding 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fijn niet grof, verfijnd, heerlijk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fijnmechanicus instrumentmaker 1961 [gvd] <Duits {3.2/4.1.13} |
| fijns tussenwerpsel: fijn, vaak ironisch 1974 [Sanders 1999] {4.3} |
| fijnzinnig met fijn onderscheidingsvermogen 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| fijt ontsteking aan vinger 1554 [Dod. 798] |
| fikfakken beuzelen, prutsen 1636-1638 [wnt] <Duits {3.1} |
| fikken* vingers 1894-1908 [wnt fik ii] |
| fikken* branden 1897 [wnt fikken ii] |
| fikkie hond 1916 [wnt fik i] <? {3.5} |
| fiks flink, stevig 1800 [wnt] <Frans {3.2} |
| fiksen in orde brengen 1954 [De Vooys] <Engels |
| filantroop liefdadig persoon 1757 [wnt] <Frans |
| filantropie menslievendheid 1778 [wnt] <Frans |
| filatelist postzegelverzamelaar 1884 [gvd] <Frans |
| file rij 1889 [wnt] <Frans |
| file administratief bestand 1969 [Dijkman, Computer-abc 164] <Engels |
| fileren van bot of graat ontdoen 1900 [wnt haring] |
| filet bot- of graatloos stuk vlees of vis 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| filharmonisch de toonkunst beminnend 1847 [kku] <Duits of Frans {3.2} |
| filiaal bijkantoor 1888 [wnt] <Frans |
| filibuster obstructie door eindeloze redevoeringen 1961 [gvd] <Engels |
| filigraan, filigrein zilver- of gouddraadwerk 1832 [wei] <Frans |
| filigram watermerk 1847 [kku] |
| filippica agressieve redevoering 1838 [wnt] <Latijn |
| filippie Bargoens: tien gulden 1906 [moo] {4.1.12} |
| filippine dubbele amandel 1840 [wnt] <Frans |
| filister bekrompen burger 1847 [kku] <Duits |
| filler Hongaarse munt, een honderdste forint 1928 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 7: 136 (Hongarije)] <Hongaars |
| film strook met film- of fotobeelden 1912 [wnt] <Engels {4.1.15/4.1.17} |
| filofax losbladige agenda 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| filologie taal- en letterkunde van een volk 1824 [wei] <Frans |
| filosofie wijsbegeerte 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| filosofie grondgedachte, beleid 1975 [R75] <Engels |
| filter zeef 1851 [wnt uittappen] <Frans |
| filter mondstuk van sigaret 1976 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| filtratiekamp gevangenkamp 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| finaal uiteindelijk, tot het einde toe 1516 [wnt verstand] <Frans |
| finale slotstuk van meerdelig instrumentaal muziekstuk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| finale eindstrijd in sport 1914 [gvd] <Frans |
| financiën geldwezen 1459 [hws] <Frans of Latijn |
[pagina 943]
[p. 943]
| fineren met fineer beleggen 1879 [wnt] <Engels |
| finesse kleine bijzonderheid 1805 [wnt vergauwen] <Frans {3.2} |
| fingerboard klein vingerbestuurd skateboard 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| fingeren verzinnen 1351-1400 [mnw] <Latijn |
| fini bijwoord van tijd: afgelopen 1847 [kku] <Frans {4.1.7} |
| finish laatste deel van een wedstrijdbaan, eindstreep 1897 [koe] <Engels |
| finnjol type van jol 1976 [gvd] {4.1.11} |
| finoegristiek kennis van de Fins-Oegrische talen 1976 [gvd] |
| fiorituren versieringen van de zang 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| firma handelsnaam, handelszaak 1806 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| firmament uitspansel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| firn korrelig sneeuwijs 1734 [HubWes] <Duits {4.1.1} |
| fis met een halve toon verhoogde f 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| fiscaal m.b.t. de belastingen 1767 [wnt] <Frans |
| fiscus staatskas 1660 [wnt restitueeren] <Latijn |
| fistel afvoerkanaal van etter 1301-1400 [mnw] <Frans |
| fit gezond 1896 [kwt] <Engels |
| fitness training d.m.v. lichaamsbeweging 1983 [R84] <Engels {4.1.18} |
| fitnesscentrum inrichting voor het op peil houden van de lichamelijke conditie 1984 [gvd] <Engels |
| fitten pasklaar maken (van buizen) 1898 [gvd] <Engels |
| fitting deel van lamp dat gloeidraden met stroomdraden verbindt 1897 [Aanv wnt] <Engels |
| fixatie volledige aandacht 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| fixeren vastmaken, vastleggen 1485 [hws] <Frans |
| fjeld bergvlakte 1863 [kku] <Noors {3.2} |
| fjord inham 1659 [Aanv wnt] <Noors {3.2} |
| flacon sierlijke fles 1824 [wei] <Frans |
| fladderen* vlinderen, wapperen 1755 [wnt] {3.1} |
| flagellant geselbroeder 1824 [wei] <Frans {4.1.8} |
| flageolet boon 1916 [wnt z.j.] <Frans {4.1.6} |
| flagrant zonneklaar 1847 [kku] <Frans |
| flagstone tuintegel 1945 [Van der Vlerk, Geheimschrift der aarde 219] <Engels |
| flair bijzondere handigheid 1890 [Aanv wnt] <Engels |
| flakkeren* onrustig branden 1484 [mnw] {3.1} |
| flambard slappe vilten hoed met brede rand 1889 [wnt] {4.1.9} |
| flamberen opdienen met brandende alcohol 1957 [Aanv wnt] <Frans |
| flambouw fakkel 1380-1420 [mnw] <Frans |
| flamboyant stralend 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| flamelamp gloeilamp met getint glas 1984 [gvd] <Engels |
| flamenco Spaanse zigeunerdans 1956 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| flamingant aanhanger van de Vlaamse beweging 1881 [wnt terugtrekken] <Frans |
| flamingo reigerachtige 1646 [wnt] <Portugees {3.2} |
| flamoes kut 1914 [gvd] <? {3.5} |
| flan eiervla 1961 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| flanel geweven stof 1601-1700 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| flaneren rondslenteren om gezien te worden 1847 [kku] <Frans |
| flank zijkant 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| flankeren zich in de flank bevinden 1599 [Kil.] <Frans |
| flansen* haastig in elkaar zetten 1625 [wnt] {3.1} |
| flap bankbiljet 1954 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.12} |
| flapdrol* stommerd 1899 [Aanv wnt] |
| flapuit* iemand met het hart op de tong 1793-1796 [wnt] |
| flard* afgescheurde lap 1600 [wnt] {3.1} |
| flash flits 1958 [P. Heyse, Enc. Fotografie] <Engels |
| flashback vertelwijze waarin wordt teruggegrepen op het verleden 1953 [De Vooys] <Engels |
| flat gebouw met woningen 1931 [kwt] <Engels |
| flater* blunder 1866 [wnt] {3.1} |
| flatneurose neurose ontstaan door het wonen in een flat 1965 [wp jaarboek 1966] |
| flatteren te fraai voorstellen 1477 [Teuth.] <Frans |
| flatteus vleiend, flatterend 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| flauw niet hartig, niet krachtig 1401-1500 [mnw] <Frans |
| flauwekul kletspraat 1989 [Hofkamp&Westerman] |
| flecteren verbuigen 1650 [mey] <Latijn |
| flegma onverstoorbaarheid 1600 [wnt] <Latijn |
| flemen* vleien 1624 [wnt] |
| flens opstaande rand 1872 [gvd] <Engels |
| flensje* dun pannenkoekje 1633 [wnt] {4.1.6} |
[pagina 944]
[p. 944]
| flenter, flinter* lap, reep 1635 [wnt] {3.1} |
| fleppen* lurken 1872 [gvd] {3.1} |
| fles* glazen vat met nauwe hals 1351-1400 [mnw] |
| flessentrekker* zwendelaar 1894-1908 [wnt] |
| flets bleek 1785 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| fleur bloeiende toestand 1521 [wnt wijd i] <Frans |
| flexibel buigzaam 1669 [mey] <Frans |
| flexibiliteit buigzaamheid 1824 [wei] <Frans |
| flexie buiging, verbuiging 1847 [kku] <Frans |
| flexwerk flexibel werk 1996 [De Coster 1999] |
| flierefluiter* losbol 1861 [wnt] {3.1} |
| flikflak achterwaartse rol in de gymnastiek 1941 [Aanv wnt] <Duits {3.1/3.2} |
| flikflooien* met baatzuchtige bedoelingen vleien 1625 [wnt] {3.1} |
| flikje chocolaatje 1864 [Toll.] {4.1.6} |
| flikken handig klaarspelen, leveren 1850 [wnt] <Duits |
| flikker* homoseksueel 1916 [wnt flikker i] |
| flikkeren* onrustig licht afgeven 1545 [tntl 90, 1974, 187] {3.1} |
| flink* fors, stevig 1655 [wnt verstand] |
| flip-over flap-overbord 1989 [Peptalk] <Engels |
| flippen ongunstig reageren op drugs, uitgekeken zijn op 1967 [Aanv wnt] <Engels |
| flipperkast speelautomaat 1973 [Aanv wnt] {4.1.18} |
| flippo plastic schijfje met stripfiguurtje als speelgoed 1995 [De Coster 1999] {4.1.18} |
| flirten niet serieus het hof maken 1889 [wnt lach] <Engels |
| flit insecticide 1939-1940 [De Gedehpost 66] <Engels |
| flits kort schijnsel 1555 [Claes Tw. 11] <Frans |
| flitsen bloot over straat rennen 1976 [gvd] |
| flitsstep opklapbare twee- of driewieler 2000 [nrc-h 10/8/2000] {4.1.10} |
| flitstrein hogesnelheidstrein 1990 [Sanders 2001] {4.1.10} |
| flobert achterlaadgeweer 1885 [wnt kamer] {4.1.14} |
| flodder* oefenpatroon 1950 [gvd] |
| floepen* zich schielijk uitschietend bewegen 1904 [wnt] {3.1} |
| floers geweven stof 1336-1339 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| flonkeren* warm schitteren 1552 [Toll.] {3.1} |
| flop mislukking 1961 [Aanv wnt] <Engels |
| floppy diskette 1983 [R84] <Engels |
| flora gezamenlijke planten van een streek 1760 [Meese, Flora Frisica] |
| floréal bloeimaand, 8e maand, van 20 april tot 19 mei, volgens de revolutionaire kalender 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| florentium minder gebruikelijke naam voor het chemische element promethium 1976 [gvd illinium] <modern Latijn |
| floreren bloeien 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| floret schermdegen 1658 [wnt] <Frans |
| florijn gulden 1369 [Claes Tw. 9] <Frans {4.1.12} |
| florin munteenheid van Aruba 1986 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Papiaments {3.2/4.1.12} |
| florissant bloeiend 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| flossen gebit met een draadje reinigen 1984 [gvd] <Engels |
| flotatie scheiding van poedervormige mengsels 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| flottielje groep lichte oorlogsvaartuigen 1804 [wnt verzameling] <Frans {3.2/4.1.11} |
| flower power jongerenbeweging die liefde predikte 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| flox sierplantengeslacht 1847 [kku] |
| fluctuatie het schommelen 1669 [mey] <Frans |
| fluïdum uitvloeiende stof 1824 [wei] <Latijn |
| fluim hoeveelheid slijm 1287 [cg NatBl] <Frans |
| fluistercampagne ondergrondse mondelinge propaganda 1950 [gvd] |
| fluisteren* zacht spreken 1640 [wnt] {3.1} |
| fluit blaasinstrument 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| fluitglas hoog, smal wijnglas 1847 [kku] |
| fluitschip vrachtschip 1642 [wnt quel] {4.1.11} |
| fluks spoedig, dadelijk 1485 [mnw] <Duits |
| fluor gas 1847 [kku] <Latijn |
| fluoresceren licht uitstralen 1886 [kku] |
| flut* prul 1961 [gvd] {3.1} |
| flutter snelle zweving bij geluidsweergave 1974 [Posthumus] <Engels |
| fluviatiel rivier- 1950 [gvd] <Frans |
| fluviometer meter voor stroomsnelheden 1886 [kku] |
| fluweel geweven stof 1336-1339 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| flux de bouche radheid van tong 1835 [Lulofs, Lessen over de Redekunst, ii, 212] <Frans |
| flyer kleine folder 1989 [Peptalk] <Engels |
| fly-over viaduct 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| fnuiken* beknotten 1613 [wnt] |
| fobie angstbeklemming 1930 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 10] <Frans |
| focus brandpunt 1778 [wnt vector] <Latijn |
| focussen in het brandpunt plaatsen 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| foedraal koker 1847 [kku] <Duits |
[pagina 945]
[p. 945]
| foefje* truc 1789 [wnt] |
| foei* tussenwerpsel: uitroep van afkeuring 1618 [wnt] {4.3} |
| foelie zaadmantel van de muskaatnoot 1286 [cg I2, 1173] <Latijn {4.1.6} |
| foelie bladmetaal 1400-1434 [mnw] <Latijn |
| foerage veevoeder 1599 [Kil.] <Frans |
| foerier bevoorradingsonderofficier 1594 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| foeteren mopperen 1848 [wnt] <Frans |
| foetsie weg 1902 [Aanv wnt] <Duits |
| foetus embryo 1770 [wnt vruchtbeginsel] <Latijn |
| foeyonghai soort garnalenomelet 1968 [wp voor de vrouw] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| foezel slechte jenever 1716 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.6} |
| föhn warme valwind 1847 [kku] <Duits {4.1.1} |
| föhn elektrische haardroger 1956 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.9} |
| fok* voorzeil 1438 [hws] |
| fok* bril 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| fokken* aankweken, doen voorttelen 1704 [Claes] |
| folder vouwblad 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| foliant boek in folioformaat 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| folie bladmetaal 1400-1434 [mnw] <Latijn |
| foliëren de bladen van een boek nummeren 1684 [wnt] |
| folio boekformaat 1599 [wnt alphabet] <me Latijn |
| folklore volksoverleveringen 1887 [Toll.] <Engels |
| follikel zakje 1847 [kku follikel] <Latijn {3.2} |
| folteren martelen 1599 [Kil.] <Duits |
| fondant suikergoed 1896 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| fonds vastgelegd kapitaal 1651-1652 [wnt] <Frans |
| fondue gesmoltenkaasgerecht 1863 [Rijnhart i, 375b] <Frans {4.1.6} |
| foneem klankeenheid 1937 [Kath. Enc. 19] <Frans |
| fonetiek tak van taalwetenschap betreffende spraakklanken 1847 [kku] <Duits |
| foniatrie spraakverbetering 1929 [kwt] |
| foniek tak van taalwetenschap 1847 [kku] |
| fonkelen levendig glanzen 1812 [wnt] <Duits |
| fonkelnieuw splinternieuw 1874 [wnt] <Duits {4.4} |
| fonograaf voorloper van de grammofoon 1886 [kku] <Frans {4.1.17} |
| fonologie tak van taalwetenschap betreffende fonemen 1855 [kku] |
| font letterset 1992 [gvd] <Engels |
| fontanel zacht deel van schedeldak 1824 [wei] <Frans {1.2.2} |
| fontein kunstmatige springbron 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans |
| fooi drinkgeld 1651 [wnt] <Frans |
| foolproof beschermd tegen onoordeelkundige behandeling 1946 [De Vooys] <Engels |
| foon eenheid van geluid 1939 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| foppen voor de gek houden 1639 [wnt stoppen] <Duits |
| force kracht 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| forceps tang 1847 [kku] <Latijn |
| forceren met geweld openen 1556 [Claes] <Frans |
| foreest woud 1085 [Slicher] <Latijn {2.4} |
| forehand slag met handpalm richting bal (bij tennis) 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| forel beenvis 1700 [Toll.] <Duits |
| forens wie woont buiten de plaats waar hij werkt 1898 [gvd] <Duits |
| forensisch betrekking hebbend op het gerecht 1832 [wei] <Latijn |
| forfait vast bedrag 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| forint munteenheid van Hongarije 1951 [wp, dl. 10, 524] <Hongaars {4.1.12} |
| formaat grootte 1573 [Plantijn] <Frans |
| formaat structuur van een computerdocument 1986 [mcc dec. 86, 8, 12, 33] <Engels |
| formaldehyde een alifatisch aldehyde 1895 [Aanv wnt] |
| formaline desinfectiemiddel 1895 [Aanv wnt] |
| formaliseren formeel maken 1650 [mey] <Frans |
| formaliteit uiterlijke vorm, plichtpleging 1663 [mey] <Frans |
| formateur samensteller 1924 [gvd] <Frans |
| formatie vorming 1812 [wnt azijn Suppl] <Frans {3.2} |
| formatteren een informatiedrager gereed maken voor gegevensopslag 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 27] |
| formeel naar de vorm 1614 [wnt] <Frans |
| formeren vormen 1287 [cg NatBl] <Frans |
| formica harde kunststof 1962 [Aanv wnt] |
| formidabel geducht 1647-1648 [wnt] <Frans |
| formule vast geheel van woorden 1698 [wnt bezweren] <Frans |
| formulier in te vullen papier 1624 [wnt wederroeping] |
| fornuis kookkachel 1270 [cg i 1, 159] <Frans {4.1.9} |
[pagina 946]
[p. 946]
| fors stevig 1599 [Kil.] <Frans |
| forsythia sierheester 1907 [wp] <modern Latijn |
| fort vestingwerk 1577 [wnt] <Frans |
| forte bijwoord: sterk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| fortepiano toetsinstrument 1786 [wnt trekker] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| fortificatie versterking 1477 [hws] <Frans |
| fortissimo bijwoord: zeer krachtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| forto bijwoord: sterk, luid 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| fortuin groot kapitaal 1494 [hws] <Frans |
| fortuin lot, geluk 1557 [wnt] <Frans |
| forum markt te Rome 1832 [wnt reus i] <Latijn |
| forum groep deskundigen 1954 [R75] <Engels |
| fosburyflop techniek bij het hoogspringen, met de rug over de lat 1984 [gvd] <Engels |
| fosco chocoladedrank 1912 [kku] {3.3/4.1.6} |
| fosfaat zout van fosforzuur 1883 [Java-Bode 1/9, 2e] <Frans |
| fosfor chemisch element 1720 [wnt worm i] <Latijn |
| fosforesceren licht geven na bestraling 1824 [wei] <Frans |
| fossiel versteend overblijfsel 1847 [kku] <Frans |
| fot eenheid van lichtsterkte 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| foto fotografische opname 1898 [wnt photo] <Engels {1.1/1.2.4/4.1.17} |
| fotografie het maken van afbeeldingen door chemische inwerking van licht 1847 [kku] <Frans {4.1.17} |
| fotokopie fotografisch vervaardigde kopie 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| foton lichtquant 1942 [kwt] |
| fouilleren kleren doorzoeken 1898 [gvd] <Frans |
| foundation damesondergoed 1958 [R75] <Engels {3.2} |
| foundation onderlaag van poeder 1975 [R75] <Engels |
| fourneren verschaffen 1472 [hws] <Frans |
| fournituren kleine handwerkbenodigdheden 1808 [wnt viseeren] <Frans {3.2} |
| fout gebrek, misslag 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| foxterriër hondensoort 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 9a] <Engels {4.1.3} |
| foxtrot dans 1919 [kwt] <Engels {4.1.15} |
| foyer koffiekamer 1832 [wei] <Frans |
| fraai mooi 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| fractal bepaalde meetkundige figuur 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| fractie onderdeel 1787 [wnt land] <Frans |
| fractie deel van een politieke partij 1847 [kku] <Frans |
| fractioneren trapsgewijs distilleren 1895 [Aanv wnt] <Frans |
| fractuur breuk 1560 [Aanv wnt] <Frans |
| fragiel breekbaar 1824 [wei] <Frans |
| fragment gedeelte 1787 [Picarta: Rhijnvis Feith, Fanny: een fragment] <Frans |
| fragmentarisch uit brokstukken bestaand 1824 [wei] <Engels |
| fraise aardbeikleurig 1895 [Broeckaert] <Frans {4.1.5} |
| frak jas 1782 [wnt lus] <Frans |
| framboesia tropische huidziekte 1919 [kwt] <modern Latijn |
| framboos vrucht 1554 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| frame raamwerk 1886 [kku] <Engels |
| franchise vrijstelling van invoerrechten 1886 [kku] <Frans |
| franchising het huren van rechten van een ander bedrijf 1973 [R84] <Engels |
| franciscaan monnik van de orde gesticht door Franciscus van Assisi 1654 [wnt voet] {4.1.8} |
| francium chemisch element 1967 [wp in kleuren] <modern Latijn |
| franco bijwoord: portvrij 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| francofoon Frans sprekend 1976 [gvd] |
| franc-tireur vrijschutter 1886 [kku] <Frans {4.1.14} |
| franje overbodige opsiering 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| frank vrij 1267 [cg i 1, 96] <Frans |
| frank oude muntnaam, munteenheid van o.a. Frankrijk en België 1382 [mnw] <Frans {4.1.12} |
| frankeren porto betalen 1729 [wnt] <Duits |
| franskiljon Vlaming die voor overheersing van het Frans is 1838 [wnt anti i Suppl] |
| fransoos Fransman (minachtend) 1240 [Bern.] <Frans |
| frappant treffend 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| frapperen treffen 1781 [wnt] <Frans |
| frase volzin 1784-1785 [wnt] <Frans |
| fraseologie woordkeus van een schrijver 1885-1886 [wnt] <Engels |
| fraseren (muzikaal) interpungeren 1912 [kku] <Duits {3.2} |
| frater broeder 1544 [wnt typograaf] <Latijn {4.1.8} |
| fraterniseren zich verbroederen 1824 [wei] <Frans |
| frats gril 1684 [wnt] <Duits |
| fraude bedrog 1294 [cg I3, 2151] <Frans |
[pagina 947]
[p. 947]
| frauderen bedriegen 1451 [hws] <Frans |
| freak fanaat 1971 [R75] <Engels |
| freatisch m.b.t. de grondwaterspiegel 1947 [Koningsberger, Leerboek der alg. plantkunde] |
| freelancer losse medewerker 1950 [De Vooys] <Engels |
| frees geplooide halskraag 1847 [kku] <Frans |
| frees werktuig 1860 [wnt] |
| freeware software die gratis wordt verspreid, maar waarop wel copyright rust 1994 [pc+ 3/11, 19, 17] <Engels |
| freewheelen doorgaan zonder activering 1950 [gvd] <Engels |
| fregat (oorlogs)schip 1598 [wnt wederhouden] <Frans {4.1.11} |
| frêle broos 1904 [Aanv wnt] <Frans |
| frenesie bezetenheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| frenetiek bezeten 1566 [wnt kleven] <Frans |
| frenologie beoordeling van karakter en geestelijke vermogens naar de vorm van de schedel 1847 [kku] |
| freon chloorfluorkoolstofproducten 1939 [Aanv wnt] |
| frequent veelvuldig 1619 [Aanv wnt] <Frans |
| fresco muurschildering 1604 [wnt versch i] <Italiaans {3.2} |
| fresia knolgewas 1927 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 5] <modern Latijn |
| fret marterachtige 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| fret boortje 1351-1400 [mnw] <Frans |
| freudiaans iets prijsgevend uit het onderbewustzijn 1939 [wnt angst Suppl] |
| freule adellijke jonkvrouw 1646 [wnt] <Duits |
| frezen met de frees bewerken 1924 [gvd] <Frans |
| fricandeau stuk vlees 1765 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| fricassee gerecht van gehakt vlees 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| fricatief wrijvingsmedeklinker 1912 [kku] <modern Latijn |
| frictie wrijving 1847 [kku] <Frans |
| friemelen* peuteren 1889 [wnt knijpen] {3.1} |
| fries gebeeldhouwde strook boven aan muur of vaas 1568 [wnt] <Frans |
| frigidaire koelkast 1929 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| frigide seksueel ongevoelig 1933 [Aanv wnt] <Frans |
| frigiditeit seksuele ongevoeligheid van vrouwen 1847 [kku] <Frans |
| frigorie koude-eenheid 1961 [gvd] |
| frik* schoolmeester 1914 [gvd] {1.2.5} |
| frikadel gehakt vlees 1599-1607 [Kil.] <Frans {4.1.6} |
| frikandel bepaald soort worst 1961 [gvd] {4.1.6} |
| frimaire rijpmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| fris vers, koel 1477 [Teuth.] <Duits |
| frisbee werpschijf 1971 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| frisdrank verfrissende, niet-alcoholische drank 1956 [Van Gelder 1993] {1.2.1/4.1.6/4.4} |
| friseren doen krullen 1562 [Naembouck] <Frans |
| frites, friet in vet gebakken reepjes aardappel 1924 [gvd] {3.3/4.1.6} |
| friteuse frituurpan 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| frituur in kokend vet gebakken spijs 1599 [wnt] <Frans |
| frivool lichtzinnig 1500 [hws] <Frans |
| fröbelen spelen, vrijblijvend bezig zijn 1898 [gvd] {3.3} |
| frommelen* friemelen 1710 [wnt] {3.1} |
| fronsen tot rimpels samentrekken (van voorhoofd) 1619 [wnt] <Frans |
| front voorzijde 1683 [wnt] <Frans |
| frontispice voorgevel 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fronton driehoekige gevelbekroning 1770 [wnt] <Frans |
| frotté ruw weefsel 1917 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| frou-frou biscuitje 1929 [kwt] <Frans {3.1/4.1.6} |
| fructidor naam van maand tijdens de Franse revolutie 1800 [De Rampen van De la Galetierre, 36, noot a.] <Frans {3.2} |
| fructivoor vruchteneter 1984 [gvd] |
| fructose vruchtensuiker 1895 [Aanv wnt] |
| fruit vruchten 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.2} |
| fruitautomaat gokautomaat 1984 [gvd] {4.1.18} |
| fruiten bruin braden 1477 [mnw] <Frans |
| frunniken* peuteren, morrelen 1920 [wnt z.j.] {3.1} |
| frustreren dwarsbomen 1518 [hws] <Frans |
| frutselen* knoeien 1878 [wnt tuieren ii] {3.1} |
| fuchsia siergewas 1847 [kku] <modern Latijn |
| fuck tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.3} |
| fuckmuziek zeer slechte muziek 1992 [gvd] |
| fuga meerstemmig stuk 1739 [wnt verhandelen] <Italiaans {3.2} |
| fuif feest 1884 [wnt tractaat] <? {3.5} |
| fuik* langwerpig vistuig 1383 [mnw] |
| fulmineren heftig uitvaren 1574 [Aanv wnt] <Frans |
| fumarole damp- en gasbron 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| functie ambt 1652 [wnt aanzienlijk] <Latijn |
[pagina 948]
[p. 948]
| functionaris die een functie vervult 1891 [wnt trouwlustig] <Frans |
| fundament grondslag 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| fundamenteel tot grondslag dienend 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fundatie stichting 1370-1378 [hws] <Frans |
| funderen grondvesten 1331 [Claes] <Frans |
| fundgrube goudmijn, schatkamer 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| funest verderfelijk 1801 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| fungeren de dienst verrichten van 1658 [mey] <Latijn |
| fungibel vervangbaar 1903 [wnt verbruiken] <me Latijn |
| fungicide stof die schimmels doodt 1934 [Van den Berge, Beoordeeling van de waarde van fungicide stoffen] |
| fungus zwam, paddestoel 1675 [wnt verguld i] <Latijn |
| funiculaire kabelbaan 1929 [kwt] <Frans |
| funk soort van popmuziek 1982 [R84] <Engels {4.1.16} |
| funshoppen recreatief winkelen 1988 [Sanders 2001] {3.3} |
| furby interactief knuffeldier 1998 [Internet: homepage] <Engels {4.1.18} |
| furie razernij 1538 [wnt] <Frans |
| furieus razend 1531 [Aanv wnt] <Frans |
| furore opgang 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| fusee scharnier van autovoorwiel 1953 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| fuseren samensmelten 1963 [Aanv wnt] <Frans |
| fusie het samengaan 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 226] <Frans |
| fusilleren neerschieten (als straf) 1824 [wei] <Frans |
| fust houten vat 1599 [Kil.] <Frans |
| fut* energie 1813 [wnt] |
| futiel nietig 1824 [wei] <Frans |
| futiliteit nietigheid, kleinigheid 1824 [wei] <Frans |
| futon dunne oprolbare matras 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| futselen* friemelen 1616 [wnt] {3.1} |
| futurisme kunstrichting 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| futurum toekomende tijd 1633 [Ruijs] <Latijn |
| fuut* duikvogel 1763 [wnt] |
| fylogenese ontwikkelingsleer van lagere levensvormen 1914 [gvd] |
| fysica natuurkunde 1575 [wnt] <Latijn |
| fysiek van de natuur, lichamelijk 1723 [wnt opgraven] <Frans |
| fysiologie verrichtingsleer 1824 [wei] <Frans |
| fysiotherapeut iem. die masseert of oefeningen laat verrichten om de lichamelijke conditie te verbeteren 1956 [Aanv wnt] |
| fysisch overeenkomend met de natuur 1784-1785 [wnt] <Duits |
| gaaf* ongeschonden 1281-1282 [cg i Dordrecht] |
| gaaf* geweldig 1973 [De Coster 1999] {3.1} |
| gaai zangvogel 1287 [cg NatBl] <Frans |
| gaaischieten met pijl en boog een vogel van een hoge paal schieten 1805 [wnt gaai] {4.1.18} |
| gaan* zich voortbewegen 901-1000 [wps] {5} |
| gaande* voorzetsel 1994 [Van der Horst] {4.2} |
| gaanderij zuilengang 1804 [Roos, Surinaamsche Mengelpoezij 146] |
| gaandeweg* bijwoord van tijd: van lieverlede 1799 [wnt] {4.1.7} |
| gaandeweg* voorzetsel 1974 [Van der Horst] {4.2} |
| gaar* voldoende toebereid 901-1000 [wps] |
| gaard* omheinde tuin 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| gaarkeuken spijshuis 1599-1607 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gaarne* bijwoord van hoedanigheid: met genoegen 1100 [Willeram] {1.3/2.5} |
| gaas luchtig weefsel 1692 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| gabardine waterdichte stof 1919 [kwt] <Engels {4.1.9} |
| gabber kameraad 1769 [moo] <Jiddisch {1.2.5/3.2} |
| gabber jongere die van bepaalde muziek houdt 1993 [De Coster 1999] {1.2.5} |
| gabberhouse Nederlandse variant van housemuziek 1991 [De Coster 1999] {4.1.16} |
| gade* echtgenoot, echtgenote 1357 [mnw] {4.1.4} |
| gadeslaan* observeren 1514 [mnw] |
| gadget klein, speels voorwerp 1968 [kwt] <Engels |
| gading* lust 1312 [mnw] |
| gado-gado Indonesisch gerecht van koude groenten met pindasaus 1968 [wp voor de vrouw] <Indonesisch {3.1/3.2/4.1.6} |
| gadolinium chemisch element 1907 [wp] <modern Latijn |
| gaffel* tweetandige stok, vork 1477 [Teuth.] |
| gag kwinkslag 1948 [Aanv wnt] <Engels |
| gaga kinds 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 48] <Frans {3.1} |
| gage loon 1530 [mnw] <Frans |
| gagel* heester 1212 [Prisma NPl.] {2.3} |
| gaillarde dans 1569 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
[pagina 949]
[p. 949]
| gajes volk (vooral pejoratief) 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| gakken* het natuurlijke geluid van ganzen maken 1961 [gvd] {3.1} |
| gal* bittere vloeistof 901-1000 [wps] |
| gal eenheid van versnelling 1950 [gvd] |
| gala staatsiekleding 1761 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| gala hoffeest 1846 [wnt] <Frans |
| galactisch m.b.t. de melkweg 1950 [gvd] <Engels |
| galant hoffelijk 1574 [Toll.] <Frans |
| galantine vleesgerecht 1331 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| galappel* uitwas aan eikenbomen 1704 [Claes] |
| galei vaartuig, geroeid door gevangenen 1350 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| galerie verkooplokaal voor moderne kunst 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2} |
| galerij zuilengang 1538 [Claes] <Frans |
| galg* strafwerktuig voor ophanging 1240 [Bern.] |
| galgenaas* schurk 1562 [Naembouck] |
| galjas schip 1592 [wnt verstranden] <Frans {4.1.11} |
| galjoen zeilschip 1538 [hws] <Frans {4.1.11} |
| galjoot schip 1240 [Bern.] <Frans {4.1.11} |
| gallicisme uit het Frans overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1806 [Aanv wnt] <Frans of Latijn {3.2} |
| gallium chemisch element 1898 [gvd] <modern Latijn |
| gallon inhoudsmaat 1692 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| galm* zwaar geluid 1477 [Teuth.] {3.1} |
| galon koordvormig weefsel op uniformen e.d. 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| galop snelle gang van paard 1588 [Claes] <Frans |
| galvanisch m.b.t. opgewekte elektriciteit 1831 [wnt ammonia Suppl] |
| gamba snaarinstrument 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| gamba soort van grote garnaal 1984 [gvd] <Portugees {3.2} |
| gambiet schaakopening waarin een pion wordt geofferd 1847 [kku] <Duits |
| game deel van een set in tennispartij 1903 [Prick 1903] <Engels |
| gameet voortplantingscel 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten iii:53] <modern Latijn |
| gamel eetketel 1928 [Aanv wnt] <Frans |
| gamelan stel muziekinstrumenten 1851 [Van Doren, Reis naar Nederlands Oost-Indië, 76b] <Indonesisch {3.2} |
| gamma Griekse letter 1581 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| gammel* wrak, vervallen 1445 [mnw] |
| gang* loop, wijze van gaan 1100 [Willeram] |
| gang* doorloop, overdekte weg 1450 [mnw] |
| gang bende 1931 [kwt] <Engels |
| ganglion zenuwknoop, peesknoop 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| gangreen koudvuur 1595 [wnt bloemig] <Latijn |
| gangstarap rapmuziek uit de Amerikaanse zwarte getto's waarvan de teksten handelen over het (gewelddadige) leven in straatbendes 1994 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| gangster bendelid 1931 [kwt] <Engels |
| gannef dief 1769 [Endt] <Jiddisch {3.2} |
| gans geheel 1236 [cg i 1, 24,25] <Duits |
| gans* eendachtige 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| ganzenbord* bordspel 1621 [wnt] {4.1.18} |
| ganzerik mannetjesgans 1543 [Heukels] <Duits |
| ganzerik* roosachtig plantengeslacht, zilverschoon 1554 [wnt] |
| gapen* de mond wijd openen 1240 [Bern.] |
| gappen stelen 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2} |
| garage autostalling 1912 [kku] <Frans |
| garanderen waarborgen 1574 [Aanv wnt] <Frans |
| garantie waarborg 1700 [Aanv wnt] <Frans |
| gard* strafwerktuig, roe 901-1000 [wps] |
| garde keurbende 1855 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| gardenia plantengeslacht 1889 [wnt frak] <Engels |
| garderobe klerenbewaarplaats 1588 [Claes] <Frans |
| gareel halsjuk 1294-1300 [cg I4, 2832] <Frans |
| garen* draad 1278 [cg i 1, 367] |
| garen* verzamelen 1514 [mnw] {1.2.5} |
| garf, garve* schoof 1170 [Rey] {2.2} |
| garm, germ ooi die nog niet gelammerd heeft 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.3} |
| garnaal* schaaldier 1657 [wnt vijlen i] {1.2.4} |
| garneren versieren 1773 [wnt voorschoot] <Frans |
| garnituur garneersel 1793 [wnt] <Frans |
| garnizoen legerafdeling 1695 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| gas stof in luchtvormige toestand 1648 [Toll.] {1.2.5/4.4} |
| gasmotor door brandbaar gas aangedreven machine 1892 [wnt petroleum] {4.1.10} |
| gast* bezoeker 1236 [cg i 1, 27] {1.2.5} |
| gastarbeider buitenlandse werknemer 1964 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
[pagina 950]
[p. 950]
| gastritis ontsteking van maagslijmvlies 1847 [kku] <modern Latijn |
| gastronomie hogere kookkunst 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| gastvrij mild gasten onthalend 1542 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gat* opening 1236 [cg i 1, 23] |
| gat* anus, achterwerk 1481-1483 [mnw] {4.4} |
| gaucho gekleurde koeherder 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| gauw* snel, spoedig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.3} |
| gauwdief* geslepen dief 1351 [mnw] |
| gave* iets dat gegeven wordt 1100 [Willeram] |
| gaviaal krokodilachtige 1847 [kku] <Frans |
| gavotte dans 1738 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| gay homoseksueel 1984 [gnn] <Engels |
| gazelle herkauwer 1720 [wnt vogelstruis] <Frans {4.1.3} |
| gazet krant 1615 [Aanv wnt] <Frans |
| gazon onderhouden grasveld 1780 [wnt trap i] <Frans |
| gazpacho koude soep van tomaten, olie en knoflook 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| geaccidenteerd ongelijk (van bodem) 1875 [wnt verkeer ii] |
| geaffecteerd gekunsteld 1582 [wnt affecteren] |
| geallieerden bondgenoten 1600 [wnt representeeren] |
| gebaar* beweging van het lichaam 1100 [Willeram] |
| gebak* taart 1778 [wnt] {4.1.6} |
| gebarenspel* mime 1866 [wnt] {4.1.15} |
| gebbetje* grapje 1897 [Aanv wnt] |
| gebed* het bidden 901-1000 [wps] |
| gebeente* het beendergestel 1285 [cg Rijmb.] {1.2.5/3.1/5} |
| gebergte* groep van bergen 1626 [wnt] {3.1} |
| gebeten* nijdig 1550 [wnt vervleten] |
| gebeuren* voorvallen 1272 [cg i 1, 244] |
| gebeurtenis* voorval 1793-1796 [wnt] {3.1} |
| gebied streek waarover een macht heerst 1599 [Toll.] <Duits |
| gebieden* (als heerser) bevelen 901-1000 [wps] |
| gebint* samenstel van balken 1252 [mnw] |
| gebit* geheel van tanden en kiezen 1340 [mnw] |
| gebladerte* alle boombladeren 1805 [wnt] {3.1} |
| gebod* het bevolene 901-1000 [wps] |
| geboefte* gespuis 1400 [mnw] {3.1} |
| geboomte* groep bomen 1285 [vmnw] {3.1} |
| geboorte* het ter wereld komen 1240 [Bern.] |
| gebouw* bouwwerk 1599 [wnt] |
| gebrek* gemis, kwaal 1265-1270 [vmnw] |
| gebroeders* broers 1240 [Bern.] |
| gebrouilleerd in onmin zijnde 1781 [wnt wel v] |
| gebruiken* zich bedienen van 1240 [Bern.] |
| gedaante* uiterlijk 1276-1300 [cg Lut.A] |
| gedachte* het nadenken, idee 901-1000 [wps] |
| gedeelte* deel 1237 [cg i 1, 38, 39] |
| gedegen goed doordacht 1928 [wnt trouw i] <Duits {1.4} |
| gedeisd kalm, koest 1955 [Aanv wnt] |
| gedijen* voorspoedig groeien, welvaren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| geding* rechtszaak 1237 [cg i 1, 32] |
| gedistingeerd voornaam 1770 [Aanv wnt] |
| gedogen* dulden 1236 [cg i 1, 21] |
| gedrag* wijze van doen 1701 [wnt schot iii] |
| gedragen, zich* handelen, doen 1712 [wnt] |
| gedrocht* monster 1351 [mnw] |
| geducht* gevreesd 1643 [wnt uitwerken] |
| geduld* lijdzaamheid, volharding 901-1000 [wps] |
| gedurende* voorzetsel 1642 [wnt] {4.2} |
| gedwee* onderworpen 1401-1450 [mnw] |
| geëigend geschikt 1855 [wnt zusterschap] <Duits |
| geel* kleurnaam 1240 [Bern.] {4.1.5} |
| geelgors* zangvogel 1477 [Teuth.] |
| geeltje* Bargoens: biljet van f 25,- 1906 [Köster Henke] {4.1.12} |
| geelzucht* ziekte 1350 [mnw] |
| geen* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| geenszins* bijwoord van modaliteit: in genen dele 1350 [mnw] {3.1} |
| geep* beenvis 1567 [Claes] |
| geer* spits toelopende lap kleding of grond 1135 [Künzel] {2.3} |
| geest* ziel, onstoffelijk wezen 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| geest* grond 911-948 [Claes] {2.3} |
| geestdodend* afstompend 1866 [wnt] {3.1/5} |
| geestig* gevat 1831 [wnt] |
| geestverwant gelijkgezinde, medestander 1864 [wnt] <Duits |
| geeuwen* gapen 1240 [Bern.] |
| geeuwhonger* plotselinge honger 1769 [wnt] {1.2.4} |
| geëxalteerd overspannen 1887 [wnt richten] {1.2.5} |
| gegadigde* belanghebbende 1672 [wnt toezegging] |
| gegeven* grootheid, bekend geval 1872 [gvd] |
| gegeven* voorzetsel 1884 [wnt zwaar i] {4.2} |
| gegoed* welgesteld 1292-1293 [cg i] |
| gehaaid* gewiekst 1912 [wnt verkommeren] |
| gehalte inhoud 1729 [wnt] <Duits |
[pagina 951]
[p. 951]
| geheel* heel 1236 [cg i 1, 29] |
| geheid* onwrikbaar 1899 [dbl] |
| geheim verborgen 1588 [Claes] <Duits |
| gehemelte* bovenwand van mondholte 1514 [mnw] {3.1} |
| geheugen* herinnering 1648 [wnt wijds] |
| gehoorzaam* gewillig 1240 [Bern.] |
| gehucht* klein dorpje 1272 [cg i 1, 233] |
| geigerteller meetinstrument voor radioactieve stralen 1953 [Huizinga] |
| geil* wulps 1350 [mnw] |
| gein lol 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| geïntimeerde gedaagde in beroep 1948 [kwt] |
| geiser warme springbron 1832 [wei] <IJslands {3.2} |
| geiser waterverwarmingstoestel 1897 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| geisha Japanse dienster 1912 [kku] <Japans {3.2} |
| geit* herkauwer 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| gek* krankzinnig, dwaas 1401-1450 [mnw] |
| gekkekoeienziekte* besmettelijke ziekte bij runderen 1990 [De Coster 1999] {3.1} |
| gekko hagedis 1718 [Van Donselaar Tw. 13] |
| gekscheren* spotten 1701 [wnt wierookvat] |
| gekte* gekkigheid, dwaasheid 1973 [Van Gelder 1993] {3.1/4.4} |
| gel geleiachtige stof 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| gelaat* aangezicht 1240 [Bern.] |
| gelag* vertering 1285 [cg Rijmb.] |
| gelagerd voorzien van kogellagers 1944 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| gelasten* bevelen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| gelaten in het lot berustend 1461 [mnw] <Duits |
| gelatine geleiachtig eiwitpreparaat 1599 [Kil.] <Frans {4.1.6} |
| geld* betaalmiddel 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| geld* onvruchtbaar (van dieren) 1135 [Künzel] {2.3} |
| gelden* meetellen, van kracht zijn 1237 [cg i 1, 32] |
| geleding* het verbonden-zijn van delen 1690 [wnt wade ii] |
| geleed* uit geledingen bestaand 1240 [Bern.] |
| geleerd* knap 1240 [Bern.] |
| gelegenheid* plaats m.b.t. haar ligging 1399 [Stadb. Zwolle ii] |
| gelei ingekookt sap 1377-1378 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| geleidelijk* niet plotseling geschiedend 1793-1796 [wnt] |
| geletterd gestudeerd 1410 [mnw] |
| gelid* gewricht 1301-1400 [mnw] |
| gelid* rij militairen van voren gezien 1639 [wnt] |
| gelieven* lief zijn 901-1000 [wps] |
| gelijk* overeenkomend 901-1000 [wps] |
| gelijken* gelijk zijn aan 1240 [Bern.] |
| gelijkenis* uiterlijke overeenkomst 901-1000 [wps] {3.1} |
| gelofte* plechtige belofte 1285 [cg I2, 1055] |
| geloven* vertrouwen in of op 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| gelte* jong vrouwtjesvarken, m.n. een dat onvruchtbaar gemaakt is 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| geluid* dat wat hoorbaar is 1265-1270 [vmnw] |
| geluk* voorspoed 1240 [Bern.] |
| gelukskind* bofkont 1871 [wnt] |
| gelukzalig uiterst gelukkig 1599 [Kil.] <Duits |
| gelul* kletspraat 1657 [wnt] |
| gemaal echtgenoot 1580 [Claes] <Duits {4.1.4} |
| gemak* kalmte 1236 [cg i 1, 25] |
| gemak* wc 1637 [wnt] {4.4} |
| gemakkelijk* op zijn gemak gesteld 1240 [Bern.] |
| gemakkelijk* niet moeilijk 1866 [wnt] |
| gemalin echtgenote 1629 [wnt prononceeren] <Duits {4.1.4} |
| gematigd* niet overdreven 1401-1450 [mnw] |
| gember eetbare gekonfijte wortelstok 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.6} |
| gemeen* gemeenschappelijk 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| gemeen* vals 1776 [wnt] {1.2.3} |
| gemeengoed algemeen verspreid idee 1872 [wnt gemeen] <Duits |
| gemeenplaats alledaags gezegde 1585 [wnt toevallig i] |
| gemeente* zelfbestuur uitoefenend onderdeel van de staat 1798 [wnt] {1.2.2/3.1} |
| gemeenzaam familiair 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| gemelijk* misnoegd 1447 [mnw] |
| gemenebest* republiek 1624 [wnt eenmoedig] |
| gemet* vlaktemaat 1181-1210 [Künzel] {2.3} |
| geminatie verdubbeling 1669 [mey] <Frans |
| gemoed* innerlijk 1285 [cg Rijmb.] |
| gemoedelijk genoeglijk, gezellig 1889 [wnt z.j.] <Duits |
| gems herkauwer 1515 [Murmellius, Pappa Puerorum] <Duits {4.1.3} |
| gen drager van erfelijke eigenschappen 1928 [Geerts, Leerboek der plantkunde] |
| genade* gratie, gunst 901-1000 [wps] |
| genaken* naderen, ophanden zijn 901-1000 [wps] |
[pagina 952]
[p. 952]
| gênant verlegenheid wekkend 1847 [kku] <Frans |
| gendarme rijkswachter in België 1847 [kku] <Frans |
| gender het geheel van sociale en culturele kenmerken van een sekse 1991 [Kunst en Schutte, Lesbiaans] <Engels |
| genderbender iem. die bewust gedrag van de andere sekse vertoont 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| gene* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 30] {4.2} |
| gêne verlegenheid 1847 [kku] <Frans |
| genealogie geslachtkunde 1567 [Junius 557a] <Frans |
| genebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1937 [Van Bolhuis] {4.3} |
| geneesheer-directeur arts die directeur van een ziekenhuis is 1885 [wnt rijk i] {3.1} |
| genegen* lust tot iets hebbend 1480 [mnw] |
| generaal hoogste opperofficiersrang 1567 [Junius 500a] <Frans {4.1.14} |
| generaliseren veralgemenen 1803 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| generalissimus hoogste militaire commandant 1675 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.14} |
| generalist niet-specialist 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| generatie geslacht 1250 [mnw ongeraectheit] <Frans |
| generatief geslachtelijk, voortbrengend 1847 [kku] <Frans |
| generator toestel dat gas of stroom opwekt 1843 [Aanv wnt] <Latijn |
| generen hinderen, schamen 1824 [wei] <Frans |
| genereren verwekken 1351-1400 [mnw] <Latijn |
| genereus edelmoedig 1824 [wei] <Frans |
| generlei onbepaald voornaamwoord 1400 [mnw] {4.2} |
| generositeit edelmoedigheid 1824 [wei] <Frans |
| genese ontstaan, wording 1824 [wei] <Frans |
| genetica erfelijkheidsleer 1929 [kwt] |
| genetkat civetkat 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| geneugte* genieting 1350 [mnw] |
| genezen* beter (doen) worden 1200 [cg ii 1 Servas] |
| geniaal buitengewoon begaafd 1841 [wnt uitvoerbaarheid] <Frans |
| genie die buitengewoon begaafd is 1784 [wnt verlagen iii] <Frans |
| genie wapen van de landmacht dat zorgt voor bouwwerkzaamheden 1861-1862 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| geniep* geheim 1736 [wnt] |
| genieten* vreugde beleven aan, ontvangen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| genitaal m.b.t. de genitaliën 1919 [wnt auto- i] <Latijn |
| genitaliën geslachtsdelen 1847 [Aanv wnt] <Latijn {3.2/4.4} |
| genitief tweede naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| genius beschermgeest 1597 [wnt belachen] <Latijn |
| genocide uitroeiing van een volk 1950 [gvd] <Engels |
| genoeg* onbepaald telwoord: voldoende 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| genoegen* voldoening 1393-1402 [mnw] |
| genoom geheel van de genen en chromosomen 1946 [Bijlmer, De evolutie van de mens, 66] |
| genoot* deelgenoot, makker 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| genot* vreugde 1285 [cg Rijmb.] |
| genotype type zoals bepaald door erfelijke aanleg 1936 [Aanv wnt] |
| genre soort 1824 [wei] <Frans |
| gent* mannetjesgans 1477 [Teuth.] |
| gentherapie behandeling door het inbrengen van genetisch materiaal 1985 [De Coster 1999] |
| gentiaan plantengeslacht 1554 [wnt] <Latijn |
| gentleman heer 1824 [wei] <Engels |
| genus geslacht 1638 [Ruijs] <Latijn |
| geobotanie plantengeografie in relatie tot de bodem 1948 [kwt] |
| geocentrisch met de aarde als middelpunt 1763 [Aanv wnt] |
| geode holte in gesteente 1970 [gvd] <Frans {1.2.6/3.2} |
| geodesie theoretische landmeetkunde 1824 [wei] <Frans |
| geograaf aardrijkskundige 1813 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| geografie aardrijkskunde 1592 [De Jonge i, 167-168] <Frans of Latijn |
| geologie aardkunde 1813 [Picarta: Bilderdijk, Geologie of verhandeling] <Frans {3.2} |
| geometrie meetkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| geoniem woord dat is afgeleid van een aardrijkskundige naam 1995 [Sanders 1995] <Duits {3.2} |
| geoorloofd* toegelaten 1240 [Bern.] |
| geostatica leer van het evenwicht der vaste lichamen 1824 [wei] |
| gepensioneerde iem. die pensioen trekt 1814 [wnt pensionneeren] {4.1.4} |
| gepeupel gewone volk 1562 [wnt verschrapen ii] |
| gepikeerd ontstemd 1641 [wnt pikeeren i] |
[pagina 953]
[p. 953]
| geporteerd op hebbend met 1762 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] |
| geraamte* raamwerk 1340 [mnw] {3.1} |
| geraamte* skelet 1526 [wnt verdoemenis] |
| geranium plantengeslacht 1861 [wnt stokroos] <Latijn |
| gerant zaakleider 1847 [kku] <Frans |
| gerbera snijbloem 1923 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| gerbil knaagdier 1984 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| gerecht* eten in één gang 1040 [Slicher] {2.4/4.1.6} |
| gerecht* rechtbank 1237 [cg i 1, 32] |
| gereed* bereid, klaar voor of met een handeling 1230-1231 [cg i 1, 24] |
| gereedschap* werktuigen 1240 [Bern.] |
| gereformeerd protestant 1578 [wnt] {4.1.8} |
| gerei* benodigdheden 1240 [Bern.] |
| geren* schuin lopen 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| gerenommeerd vermaard 1608 [Aanv wnt] |
| geriatrie ouderdomszorg 1956 [Aanv wnt] |
| gerief* genot 1376-1400 [mnw] |
| gering klein, onbeduidend 1561-1562 [Toll.] <Duits |
| germanisme uit het Duits overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1817 [Aanv wnt] <Frans of Latijn |
| germanium chemisch element 1898 [gvd] <modern Latijn |
| germinal kiemmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| geronnen* gestremd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| gerontologie leer van de ouderdomsverschijnselen 1954 [Aanv wnt] |
| gerst* graangewas 1240 [Bern.] {4.1.2} |
| gerstekorrel* gezwelletje aan ooglid 1871 [wnt anthrax] |
| gerucht* geluid 1200 [cg ii 1 Servas] |
| gerucht* praatje 1390 [mnw] |
| gerust* kalm 1240 [Bern.] |
| geschieden* gebeuren 1236 [cg i 1, 21] {1.2.4} |
| geschiedenis* het gebeurde 1401-1500 [mnw] {3.1} |
| geschikt* aangenaam in omgang, passend 1460 [mnw] |
| geschil* onenigheid 1200 [mnw] |
| geschrift het geschrevene 1100 [Willeram] |
| geschut* oorlogstuig waarmee men projectielen afvuurt 1285 [cg Rijmb.] {4.1.14} |
| gesel* strafwerktuig 1240 [Bern.] |
| geserreerd beknopt 1929 [kwt] |
| gesjochten arm 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| geslacht* familie 1285 [cg Rijmb.] |
| geslacht* sekse 1393-1402 [mnw] |
| geslacht* als grammaticale term: genus 1584 [Ruijs] |
| geslacht* genitaliën 1968 [Heestermans, Erotisch Wrdb.] {3.1} |
| geslepen* sluw 1599 [Kil.] |
| gesp* sluitmechanisme aan riemen e.d. 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] |
| gesprek* mondeling onderhoud 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| gespuis* geboefte 1573 [wnt] |
| gestaag* voortdurend, bestendig 1240 [Bern.] |
| gestalte gedaante 1542 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gestalttherapie therapie gericht op het herstellen van een eenheid in de beleving en waarneming 1991 [wp] <Duits {3.2} |
| Gestapo Duitse geheime politie 1940-1945 [Van Lennep, Oorlogswrdb.] <Duits {3.2} |
| geste gebaar 1596 [Linschoten 10] <Frans |
| gesteente* stenen 1325 [mnw] {3.1} |
| gesteggel* ruzie 1927 [Aanv wnt] |
| gestel* samenstel 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.6} |
| gestel* lichamelijke constitutie 1776 [wnt] {1.2.6} |
| gesteld* gehecht 1451-1500 [mnw] |
| gesternte* alle sterren 1376-1400 [mnw] {3.1} |
| gesticht* inrichting voor krankzinnigen 1808 [wnt] |
| gesticuleren gebaren maken 1669 [mey] <Frans |
| gestoord* gek 1976 [gvd] {1.2.2/3.1} |
| gestreng streng, onverbiddelijk 1620-1650 [wnt] <Duits |
| getal* cijfer, aantal 1240 [Bern.] |
| getal* als grammaticale term: enkel- of meervoud 1576 [Ruijs] |
| geteisem uitvaagsel 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| getijde, getij* eb en vloed 1236 [cg i 1, 25] |
| getouw* toestel waarop men weeft 1240 [Bern.] |
| getroebleerd niet goed bij het hoofd 1829 [Aanv wnt] |
| getsie tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1986 [koe] {4.3} |
| getto jodenwijk 1847 [kku] <Duits of Italiaans |
| gettoblaster grote draagbare radio 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| getuige* voorzetsel 1644 [wnt] {4.2} |
| getuigen* als getuige verklaren 1240 [Bern.] |
| getuigenis* wat men getuigt 1293 [vmnw] {3.1} |
| getverderrie tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1986 [koe] {4.3} |
| geul* smal water 908 [Künzel] {2.3} |
| geur* wat men ruikt 1265-1270 [cg Lut.K] |
| geuren* met iets pronken 1898 [gvd] |
| geus lid van een bepaalde partij 1566 [wnt af] <Frans {1.2.3} |
[pagina 954]
[p. 954]
| geus kleine boegvlag 1685 [wnt] |
| geuze biersoort 1924 [gvd] <Duits {3.2/4.1.6} |
| gevaar hachelijke toestand 1574 [Toll.] <Duits |
| gevaarte* kolos 1626 [wnt wonderwerk] {3.1} |
| geval* voorval, omstandigheid 1240 [Bern.] |
| gevangenis* bajes 1281-1282 [cg i 1, 649] {3.1} |
| gevat geestig 1704 [Claes] <Duits |
| gevecht* gewapend treffen 1285 [cg Rijmb.] |
| gevel* voormuur van gebouw 1450 [mnw] |
| geven* aanreiken, verschaffen, schenken 901-1000 [wps] |
| gevest handvat van blank wapen 1588 [Claes] <Duits |
| gevoeg* behoefte 1552 [Apherdianus 11v] {4.4} |
| gevoeglijk* betamelijk, gepast 1240 [Bern.] |
| gevoel* tastzin 1450 [mnw] |
| gevogelte* alle vogels 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| gevolg* personen die iem. begeleiden 1285 [cg I2, 1049] |
| gevolg* wat uit iets voortvloeit 1644 [wnt] |
| gewaad* kleding 1285 [cg Rijmb.] |
| gewaarworden* bespeuren 1236 [cg i 1, 28] |
| gewagen* vermelden 1236 [cg i 1, 27] |
| geweer* handvuurwapen 1771 [wnt] {4.1.14} |
| gewei hoorns van herten e.d. 1592 [Toll.] <Duits |
| geweld* uiting van macht of kracht 901-1000 [wps] |
| gewelf* halfgebogen zoldering 1435-1500 [mnw] |
| gewest* landstreek 1564 [wnt vinder i] |
| geweten besef van goed en kwaad 1588 [Kil.] <Duits |
| gewetensvraag vraag waarbij men zijn geweten raadpleegt 1886 [wnt] <Duits |
| gewicht* zwaarte 1240 [Bern.] |
| gewicht* zwaar voorwerp voor aandrijving van mechanismen 1694 [wnt] {4.1.10} |
| gewiekst bijdehand 1898 [gvd] |
| gewijsde* definitief vonnis 1295 [cg I4, 2249] |
| gewis* waar 1287 [cg NatBl] |
| gewoon* gewend, gebruikelijk 1236 [cg i 1, 25] |
| gewricht* beweegbare beenderverbinding 1477 [Teuth.] |
| gewrocht* voortbrengsel 1350 [mnw] |
| gewürztraminer kruidige witte wijnsoort 1950 [wp (Frankrijk)] <Duits {3.2/4.1.6} |
| gezag* macht 1401-1500 [mnw] |
| gezaghebbend* overwicht hebbend 1847 [wnt] {3.1} |
| gezaghebber* regeerder 1646 [wnt] {3.1} |
| gezagvoerder* iem. die het bevel heeft 1856 [wnt] {3.1} |
| gezamenlijk* samen 1286-1343 [mnw] |
| gezant afgevaardigde 1588 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gezapig* gemoedelijk 1873 [Aanv wnt] {1.2.2} |
| gezegde* spreekwijze 1785 [wnt] |
| gezeik* kletspraat 1937 [Aanv wnt] |
| gezel* makker 1100 [Willeram] |
| gezellig* knus 1240 [Bern.] |
| gezet* corpulent 1647 [wnt] |
| gezicht* het zien 1100 [Willeram] |
| gezicht* gelaat 1619 [wnt] |
| gezichtspunt oogpunt 1784 [wnt] |
| gezien* voorzetsel 1921 [wnt zien] {4.2} |
| gezin* echtpaar met hun kinderen 1586 [wnt] {5} |
| gezind* genegen 1300 [mnw] |
| gezindte* gemeenschap van gelovigen 1676 [wnt] |
| gezond* niet ziek 901-1000 [wps] |
| gezusters* zusters 1276-1300 [cg Lut.A] |
| gezwind* rap 1599 [Kil.] |
| ghazel Arabische dichtvorm 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| ghostwriter die voor een ander teksten schrijft 1968 [kwt] <Engels |
| gibbon mensaap 1784 [wnt wouwou] <Frans {4.1.3} |
| gids leidsman 1643 [Toll.] <Romani {3.2} |
| giebelen* giechelen 1898 [gvd] {3.1} |
| giechelen* halfgesmoord lachen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| giek onderste parallelle rondhout van een langsgetuigd schip 1671 [wnt] |
| giek lange, smalle sloep 1846 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| gienje Engelse munt 1766 [Sewel/Buys] <Engels {3.2} |
| gier* roofvogel 1287 [cg NatBl] |
| gier vloeibare mest 1343-1346 [mnw] <Fries {3.2} |
| gieren* (scherp) geluid maken 1567 [Junius 376b] {3.1} |
| gieren* heen en weer gaan 1627 [wnt] |
| gierig* inhalig 1100 [Willeram] |
| gierst graangewas 1577 [wnt] <? {1.2.4/3.5/4.1.2} |
| giervalk roofvogel 1287 [cg NatBl] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| gierzwaluw* gierzwaluwachtige 1567 [Junius 64a] {1.2.6} |
| gieten* schenken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| gietstaal sterk soort staal 1860 [wnt] <Duits |
| gif vergif 1606 [wnt waren ii] <Duits {1.2.4} |
| gift* geschenk 1240 [Bern.] |
| gigantisch reusachtig 1944 [wnt ton i] |
| gigategenvaller zeer grote tegenvaller 1992 [De Coster 1999] |
[pagina 955]
[p. 955]
| gigolo betaalde minnaar 1935 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| gigue oude, oorspronkelijk Engelse dans, de muziek daarvan 1751 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| gij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| gijpen* voor de wind overstag gaan 1618 [wnt] |
| gijzelaar persoon die als onderpand dient 1401-1500 [mnw] |
| gijzelen als gijzelaar gevangenzetten 1254 [mnw] <Keltisch {3.2} |
| gilamonster hagedis 1976 [gvd] |
| gilbert eenheid van magnetomotorische kracht 1912 [kku] |
| gilde* middeleeuwse broederschap 1115 [Slicher] {2.4} |
| gillen* schel schreeuwen 1588 [Claes] {3.1} |
| gimmick vernuftig apparaat, laatste snufje 1962 [Aanv wnt] <Engels |
| gin jenever 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| ginder* bijwoord van plaats: daar 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| ginds* aanwijzend voornaamwoord 1250 [cg ii 1 Trist.] {4.2} |
| gin fizz coctail met gin 1974 [Culinaire Enc. 115] <Engels {4.1.6} |
| gingerbeer gemberbier 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| ginkgo een Japanse sierboom 1866 [Alg. Ned. Enc.] <Japans {3.2} |
| ginnegappen* giechelen 1717 [wnt] {3.1} |
| ginseng Chinese plant 1770 [Papillon] <Chinees {3.2} |
| gips pleister 1477 [Teuth.] <Frans |
| gipsy zigeuner(in) 1847 [kku] <Engels |
| giraal m.b.t. de giro 1929 [kwt] <Duits |
| giraffe herkauwer 1588 [Claes] <Frans {4.1.3} |
| gireren overmaken (van geld) 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| giro overschrijving 1734 [Aanv wnt] <Duits of Italiaans |
| gis met een halve toon verhoogde g 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| gis Bargoens: slim 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| gispen* laken 1626 [wnt] {1.2.3} |
| gissen* raden 1451-1500 [mnw] |
| gist* rijsmiddel 1461 [mnw] |
| gisteren* bijwoord van tijd: de dag voor heden 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| git zwarte delfstof 1451-1500 [mnw] <Frans |
| gitaar snaarinstrument 1683 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| glacé geglansd leer 1864 [wnt glacéhandschoen] <Frans |
| glaceren met een gladde laag overdekken 1847 [kku] <Frans |
| glaciaal m.b.t. de ijstijd 1882 [Aanv wnt] <Frans |
| glaciologie gletsjerkunde 1961 [gvd] |
| glad* egaal 1287 [cg NatBl] |
| gladakker leperd 1860 [moo] <Indonesisch {3.2} |
| gladiator zwaardvechter 1781 [wnt werkzaam] <Latijn |
| gladiool, gladiolus knolgewassengeslacht 1779 [wnt water] <Latijn |
| gladjanus gewiekste vent 1907 [Aanv wnt] |
| glamour schone schijn 1947 [De Vooys] <Engels |
| glans schijnsel 1477 [Teuth.] <Duits |
| glans eikel 1686 [wnt eikel] <Latijn {3.2/4.4} |
| glas* harde stof uit silicaten 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| glasnost openheidspolitiek 1987 [Picarta: titel van J. Blokker] <Russisch {3.2} |
| glaucoom groene staar 1720 [mey] <Latijn |
| glazuur glasachtige laag 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| gletsjer ijsstroom 1780 [hou iii, 1, 57] <Duits |
| gleuf* spleet 1858 [wnt] |
| glibberen* glijden 1632 [wnt slibber] {3.1} |
| glijden* zich met weinig wrijving voortbewegen 901-1000 [wps] |
| glimlach* onhoorbare lach 1765 [wnt vergoeding] |
| glimmen* gloeien, blinken 1480 [mnw] |
| glimmer delfstof mica 1770 [Toll.] <Duits |
| glimp* flikkering 1620 [wnt] |
| glinsteren* schitteren 1350 [hws] {3.1} |
| glippen* uitglijden, ontglijden 1588 [Claes] |
| glissando bijwoord: met een vlotte voordracht 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| glitter fonkeling 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| globaal niet nauwkeurig 1860-1865 [wnt] <Frans |
| globe wereldbol 1588 [De Jonge i, 166, 178] <Frans of Latijn |
| globetrotter wereldreiziger 1903 [Prick 1903] <Engels |
| gloed* uitstralende hitte 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| gloednieuw* volstrekt nieuw 1836 [wnt] {4.4} |
| gloeien* door verhitting stralen 1287 [cg NatBl] |
| gloeiendheet* zeer heet 1896 [wnt zuur i] {4.4} |
| glooien* met een flauwe helling aflopen 1640 [wnt] |
| gloren* lichten 1611-1620 [wnt vermiljoen] |
| glorie roem, pracht 1240 [Bern.] <Latijn |
| gloriëren roemen 1534 [Vorstermanbijbel (1 Corinthen 9)] <Latijn |
| glorieus roemrijk 1450-1520 [mnw] <Frans |
[pagina 956]
[p. 956]
| glos kanttekening 1240 [Bern.] <Latijn |
| glossarium verklarende woordenlijst 1824 [wei] <Latijn |
| glossolalie extatische verkondiging 1899 [dbl] <modern Latijn |
| glossy periodiek op glanzend papier gedrukt 1989 [Peptalk] <Engels |
| glottis stemspleet 1734 [HubWes] <modern Latijn {3.2} |
| gloxinia plant 1889 [wnt violet ii] <modern Latijn |
| glucose druivensuiker 1865 [Aanv wnt] |
| gluipen* loeren 1573 [Plantijn] |
| gluren* tersluiks kijken 1588 [Claes] |
| gluten kleefstof uit graankorrels 1770 [Papillon] <Latijn |
| gluton plakmiddel 1929 [kwt] |
| glycerine driewaardige alcohol 1831 [Aanv wnt] <Frans |
| glycogeen spiersuiker 1912 [kku] |
| glycol antivries 1907 [wp] |
| gniffelen* onderdrukt lachen 1860 [wnt] {3.1} |
| gnoe herkauwer 1803 [wnt wildebeest] <Duits {4.1.3} |
| gnoom aardgeest 1776 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| gnosis diepere kennis m.b.t. godsdienstige waarheden 1824 [wei] <modern Latijn |
| gnostisch m.b.t. de gnosis 1922 [wnt vitaal] <Frans |
| gnuiven* gniffelen 1920 [wnt windzak i] |
| go Japans bordspel 1950 [wp, dl. 9, 608] <Japans {3.2/4.1.18} |
| goal doel(punt) 1903 [Aanv wnt] <Engels |
| gobang muntstuk 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2} |
| gobelin wandtapijt 1857 [wnt verschieten i] <Frans |
| god* bovenmenselijk wezen 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| goddank* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1350 [mnw] {4.3} |
| godlof* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1635 [wnt God] {4.3} |
| godsamme* tussenwerpsel: uitroep om schrik uit te drukken 1968 [Aanv wnt] {4.3} |
| godsdienst* religie 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| godsvrucht devotie 1605 [wnt waar iv] <Duits |
| godverdomme* tussenwerpsel: vloek 1874 [wnt God] {4.3} |
| godvruchtig* godvrezend 1285 [cg Rijmb.] |
| goed* niet slecht 901-1000 [wps] |
| goedendag* tussenwerpsel: groet 1265-1270 [vmnw] {4.3} |
| goedendag* middeleeuwse knots 1306 [Grand Robert] {3.1/4.1.14} |
| goedertieren* welgezind 1276-1300 [cg ii 1 Rein. E] |
| goedkoop niet duur 1390 [mnw] |
| goedkoopte het goedkoop-zijn 1858 [wnt turf i] {3.1} |
| goedlachs* graag lachend 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| goegemeente* gewone, niet-kritische publiek 1628 [wnt reupen i] |
| goelag interneringskamp 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| goena-goena tovermiddelen 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| goeroe leermeester 1910 [Prick 1910] <Hindi |
| goesting trek 1653 [wnt] |
| goh tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1966 [Aanv wnt] {4.3} |
| goj niet-jood 1824 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| gokken spelen om geld 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.18} |
| golem joodse sagefiguur, tot leven gebrachte kleifiguur 1886 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| golf* opgestuwd water 1475 [mnw] |
| golf zeeboezem 1488 [mnw] <Frans |
| golf balspel 1890 [Haagse Golfclub] <Engels {4.1.18} |
| gom kleverige boomvloeistof 1287 [cg NatBl] <Frans |
| gonade geslachtsklier 1950 [gvd] <Frans |
| gondel Venetiaans bootje 1602 [wnt verheffen] <Italiaans {3.2/4.1.11} |
| gong slaginstrument 1603 [De Jonge iii, 154] <Indonesisch {3.2/4.1.16} |
| goniometrie hoekmeetkunde 1824 [wei] <Frans |
| gonje jute 1886 [kku] <Indonesisch {3.2/4.1.9} |
| gonorroe druiper 1769 [Aanv wnt] <Latijn |
| gonzen* dof klinken 1588 [Claes] {3.1} |
| goochelen door handigheid misleiden 1340-1350 [mnw] <? {3.5} |
| goochem slim 1800 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| goodwill waarde van een zaak voor zover die berust op haar verworven positie, boven de intrinsieke waarde 1912 [kku] <Engels |
| goog iemand die zich met opvoeding of vorming bezighoudt 1982 [R84] {1.2.4} |
| googol telwoord: 10 tot de 100ste macht of een 1 met 100 nullen 1976 [wp] <Engels {4.2} |
| gooien* werpen 1350 [mnw] {1.3} |
| goor* vies 1599 [Kil.] |
| goot* afvoerkanaal 1277 [cg i 1, 348] |
| gordel* riem 1240 [Bern.] {3.1} |
[pagina 957]
[p. 957]
| gordeldier* tandarm zoogdier 1864 [wnt] {1.2.1/4.1.3} |
| gordijn voorhangsel 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| gorgelen de keel spoelen 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] {3.1} |
| gorgonzola kaassoort 1903 [Sanders 1995] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| gorilla mensaap 1857 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.3} |
| gorilla lijfwacht 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| gors* buitendijks land 1339-1345 [mnw] {1.2.4} |
| gors* zangvogel 1860 [wnt] |
| gort* gepelde gerst 1170 [Rey] {1.2.4/2.2/4.1.2} |
| gortig* erg, grof 1784-1785 [wnt] {1.2.5} |
| gospel godsdienstig negerlied 1959 [Enc. van de muziek] <Engels {4.1.16} |
| gossiemijne* tussenwerpsel: bastaardvloek 1870 [wnt God] {4.3} |
| gossip roddelpraat 1984 [gvd] <Engels |
| gotisch naam van een stijl 1717 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| gotspe brutaliteit 1937 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| gouache soort waterverf 1832 [wei] <Frans |
| goud* chemisch element 901-1000 [wps] |
| goudeerlijk* zeer eerlijk 1912 [Aanv wnt] |
| goudse* kaas uit Gouda 1811 [wnt kaas] {4.1.6} |
| goulash vleesgerecht 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| gourde munteenheid van Haïti 1881 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Frans {4.1.12} |
| gourmand lekkerbek 1824 [wei] <Frans |
| gourmet fijnproever 1865 [kvw] <Frans |
| gouvernante particuliere onderwijzeres 1683 [wnt paedagoog] <Frans {5} |
| gouvernement regering 1646 [wnt] <Frans |
| gouverneur bestuurder 1336-1339 [mnw] <Frans |
| gouw* gewest, landstreek 790-793 [Claes] {2.3} |
| gouw* weg langs water, sloot 976 [Künzel] {2.3} |
| gozer Bargoens: kerel 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| gprs bepaald telecommunicatiesysteem 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| graad eenheid van schaalverdeling, rang 1240 [Bern.] <Latijn |
| graaf adellijke titel 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <me Latijn {1.2.3} |
| graag* bijwoord van hoedanigheid: met plezier 1600 [wnt] {1.3} |
| graaien* met de handen rondtasten 1617 [wnt] |
| graal schaal waarin Christus' bloed opgevangen werd 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] <Frans |
| graan zaadkorrel, koren 1240 [mnw] <Latijn {4.1.2} |
| graat* been van vis 1116 [Prisma NPl.] {2.3} |
| grabbelen* grijpen 1486 [mnw] {3.1} |
| gracht* kanaal 1101-1200 [Claes] {2.3} |
| gracieus bevallig 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| gradatie verloop 1650 [mey] <Frans |
| gradiënt ruimtelijk verloop van een grootheid 1912 [kku] <Frans |
| graduaat Belgische academische graad 1976 [gvd] <me Latijn |
| gradueel opklimmend 1847 [kku] <Frans |
| gradueren een graad verlenen 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| graecisme ontlening aan het Grieks 1552 [Aanv wnt] |
| graecus beoefenaar van het Oudgrieks 1871 [wnt Piet i] <Latijn |
| graf* waar lijk begraven wordt 901-1000 [wps] |
| grafeem schriftteken 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| graffiti leuzen aangebracht op muren e.d. 1983 [R84] <Engels |
| grafiek schrijf- en tekenkunst, prentkunst 1832 [wei] <Frans |
| grafiet koolstof 1832 [wei] <Duits |
| grafologie handschriftkunde 1898 [gvd] |
| gram* boos 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| gram 0,001 kilogram 1808 [wnt kilogram] <Frans {1.2.2/3.2} |
| grammatica spraakkunst 1500 [Aanv wnt] <Latijn |
| grammofoon platenspeler 1912 [kku] <Duits {4.1.17} |
| gramstorig* boos 1709 [wnt links] |
| granaat ontploffend projectiel 1594 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| granaatappel vrucht van de granaatboom 1534 [Claes] {4.1.2} |
| grandeur groot(s)heid 1669 [mey] <Frans |
| grandioos groots 1847 [kku] <Frans |
| graniet hard gesteente 1770 [Papillon] <Frans |
| granman stamhoofd bij bosnegers 1769 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| grap* kwinkslag 1761 [wnt] |
| grapefruit citrusvrucht 1929 [kwt] <Engels {4.1.2} |
| grapjas lolbroek 1912 [wnt toren] |
| grappa Italiaanse alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| gras* gewas op weiden e.d. 1125-1130 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| grasduinen zijn hart ophalen 1574 [wnt] |
| gratie goedgunstigheid, genade 1240 [Bern.] <Latijn |
| gratie bevalligheid 1630 [wnt] <Latijn |
| gratificatie bonus 1669 [mey] <Frans |
[pagina 958]
[p. 958]
| gratineren met een korstje toebereiden 1912 [kku] <Frans |
| gratis zonder betaling 1689 [wnt revisie] <Latijn |
| gratuit onverplicht, ongegrond 1661 [wnt verstoring i] <Frans |
| grauw* vaalwit 1132 [Claes] {2.3/4.1.5} |
| grauw* gepeupel 1588 [Claes] |
| grauwen* snauwen 1573 [Claes] |
| grauwsluier grijs waas 1970 [Recht voor raap] <Duits {3.2} |
| grave plechtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| gravel dakpannengruis als bestrating 1914 [Aanv wnt] <Engels |
| graven* in de grond spitten 901-1000 [wps] |
| graveren figuren inkrassen 1240 [Bern.] <Frans |
| graves wijnsoort 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| graveur kunstenaar die graveert 1796 [wnt wenden] <Frans {3.2} |
| gravitatie zwaartekracht 1832 [wei] <modern Latijn |
| gravure gegraveerd werk 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| gray eenheid van geabsorbeerde stralingsenergie 1976 [wp techn. enc.] |
| grazen* gras eten 1401-1450 [mnw] |
| grazioso bevallig 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| greep* het grijpen, handvat 1477 [Teuth.] |
| gregoriaans van Gregorius 1739 [wnt tusschen] |
| grein korrel 1287 [cg NatBl] <Frans |
| grein gewichtje 1371-1423 [mnw] <Frans |
| gremium college van vertegenwoordigers 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| grenadier keursoldaat van de infanterie 1688 [wnt vooraan] <Frans {4.1.14} |
| grenadine limonade 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| grendel* schuifbout voor deuren 1100 [Willeram] {3.1} |
| grenen van grenenhout 1643 [wnt sas iv] <Zweeds {3.2} |
| grens scheidingslijn 1573 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| grenshospitium asielzoekerscentrum 1992 [De Coster 1999] |
| greppel* ondiepe sloot 1245 [Slicher] {2.4/3.1} |
| gres aardewerk 1912 [kku] <Frans |
| gretig* begerig 1573 [Plantijn] |
| greyhound hondensoort 1900-1908 [wnt windhond] <Engels {4.1.3} |
| gribus bouwvallige woning of buurt 1709 [wnt] <? {3.5} |
| grief klacht 1301-1325 [cg i 1, 66 (latere vertaling)] <Frans |
| griend* waard 1376-1400 [mnw] |
| grienen* huilen 1170 [Rey] {2.2/3.1} |
| griep influenza 1873 [wnt] <Frans |
| griesmeel gebroken, niet tot meel gemalen graan 1872 [Toll.] <Duits |
| griet* beenvis 1567 [Claes Tw. 11] |
| griet* steltloper 1717 [wnt vogel] |
| grietjebie zangvogel 1917 [Van Donselaar Tw. maart 2000] |
| grieven krenken 1350 [mnw] |
| griezelen* ijzen 1434-1436 [hws] {3.1} |
| grif* vlug 1649 [wnt] |
| griffel schrijfstift 1370 [mnw] <me Latijn |
| griffie secretarie 1488 [hws] <Frans |
| griffier secretaris 1481 [hws] <Frans |
| griffioen mythische vogel 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| grijnzen* vals lachen 1240 [Bern.] {3.1} |
| grijpen* pakken 1240 [Bern.] |
| grijs* lichtgrauw 1140 [Rey] {2.2/4.1.5} |
| grijsaard oude man 1450 [mnw] {4.1.4} |
| gril inval 1573 [wnt] <Duits |
| grill vleesrooster 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| grille rooster voor radiateur van auto 1912 [kku] <Frans |
| grillen roosteren 1961 [gvd] <Engels |
| grilleren roosteren 1824 [wei] <Frans |
| grimas vertrekking van het gezicht 1555 [Claes] <Frans |
| grimeren schminken 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| grimeur die grimeert 1898 [gvd] {3.3/4.1.13} |
| grimlach* bittere lach 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| grimmig* boos 1400 [mnw] |
| grind* kiezels 1820-1829 [wnt] |
| grind, griend walvisachtige 1864 [wnt grindewal] <Deens {3.2/4.1.3} |
| grinniken* grijnzend lachen 1410 [mnw] {3.1} |
| grissen* snel naar zich toe halen 1810 [wnt] |
| grit* schelpengruis 1903 [Aanv wnt] |
| grivnja munteenheid van Oekraïne 1918 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Oekraïens {3.2/4.1.12} |
| grizzlybeer soort beer 1919 [Picarta: titel van E.S. Thompson] <Engels {4.1.3} |
| groed* aangeslibd land 1133 [Künzel] {2.3} |
| groef* greppel, inkerving 901-1000 [wps] |
| groeien* (in grootte) toenemen 1100 [Willeram] {1.2.5} |
| groen* kleurnaam 1040 [Claes] {1.2.5/2.3/3.1/4.1.5/5} |
| groente* groenvoer 1721 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| groenteboer* verkoper van groenten 1858 [wnt groente] {4.1.13} |
[pagina 959]
[p. 959]
| groentesoep soep van groenten 1900 [wnt z.j.] {4.1.6} |
| groenvoer groene planten als voedsel 1844 [wnt winterrogge] <Duits {4.1.6} |
| groep verzameling 1618 [wnt] <Frans |
| groeten* gedagzeggen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| groezelig* niet schoon 1796 [wnt] |
| grof* groot, ruw 1240 [Bern.] |
| grofstoffelijk ruw, onbehouwen 1975 [Heer Bommel en de opvoedering] {4.4} |
| grog sterkedrank met heet water 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| groggy waggelend, dronken 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| grol* grap, frats 1625 [wnt] |
| grom* ingewand van vis 1501-1600 [mnw] |
| grommen* dof brommend geluid maken 1440 [mnw] {3.1} |
| grond* bodem 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| grondel* beenvis 1440 [mnw] {3.1} |
| grondslag* fundament 1599 [Kil.] |
| grondsop* bezinksel van een drank 1477 [Teuth.] |
| groot* niet klein 1177-1187 [Künzel] {2.3} |
| groot* munt 1288 [cg I2, 1330] {4.1.12} |
| groothandel koop en verkoop in het groot 1857 [wnt] <Duits |
| grootmoeder* moeder van iemands vader of moeder 1482 [hws] {4.1.4} |
| grootte* afmeting 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| grootvader* vader van iemands vader of moeder 1545 [mnw] {4.1.4} |
| gros telwoord: twaalf dozijn 1745 [mey] <Frans {4.2} |
| gros het grootste aantal, de meeste(n) 1832 [wei] <Frans |
| groschen munt 1734 [HubWes] <Duits |
| grosse afschrift 1668 [wnt] <Frans |
| grossier groothandelaar 1485 [hws] {3.3/4.1.13/5} |
| grosso modo bijwoord: ruw geschat 1805 [mey] <Latijn |
| grot onderaardse ruimte 1600 [wnt] <Frans |
| grotesk zonderling, buitensporig 1785 [wnt] <Frans |
| grrl zelfbewuste jonge vrouw 1996 [Internet: webgrrls.nl] <Engels |
| gruis* verbrokkelde stof 1330 [Jacobs 14] |
| gruit* ingrediënt van bier 999 [Slicher] {2.4} |
| grunge bepaald soort rockmuziek 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| grutten* graan dat op de molen verbrijzeld is 1599 [Kil.] {1.2.4} |
| grutto* steltloper 1770 [Van Groen, Steltlopers 72] {3.1} |
| gruwel* afschuw 1350 [mnw] |
| gruwen* afschuw hebben van 1420 [mnw] |
| gruyère kaassoort 1822 [Sanders 1995] <Frans {4.1.6} |
| gruzelementen scherven 1873 [wnt] |
| gsm mobiele telefoon 1991 [Sanders 2000] <Engels {1.3/4.1.17} |
| g-string minuscuul broekje dat van achter slechts uit een koordje bestaat 1989 [Sanders 2000] <Engels {3.2} |
| guanaco hoefdier 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| guano mest van zeevogels 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| guarani munteenheid van Paraguay 1943 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| guave boom en vrucht daarvan 1625 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Engels {3.2/4.1.2} |
| guerrilla strijd van ongeregelde troepen 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| guillotine valbijl 1795 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| Guinees biggetje knaagdier 1761 [hou i, 2, 439] {4.1.3} |
| guirlande bloemenslinger 1588 [Claes] <Frans |
| guit* deugniet 1501-1550 [mnw] |
| gul* royaal 1615 [wnt gul ii] |
| gulden* oude munt, munteenheid van Nederland, de Nederlandse Antillen en Suriname 1248-1271 [cg Antwerps Obituarium] {4.1.12} |
| gulp* dikke straal 1588 [Claes] |
| gulp* split in broek 1829 [wnt gulp ii] |
| gulzig gretig 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| gummi kleverige boomvloeistof 1542 [Claes Tw. 11] <Latijn |
| gunnen* verlenen 1260-1280 [cg ii 1 Rein. G] |
| gunst* welwillendheid 1240 [Bern.] {3.1} |
| gup, guppy beenvis 1967 [Aanv wnt] <Engels |
| gut* tussenwerpsel: uitroep van verwondering 1612 [wnt wederbrengen] {4.3} |
| guts beitel met holle bek 1600 [Toll.] <Frans |
| guts lef 1986 [De Coster 1999] <Engels |
| gutsen* in stromen neervloeien 1659 [wnt] |
| guttapercha verdroogd melksap van bomen 1859 [wnt vulcanisatie] <Indonesisch {3.2} |
| gutturaal keelklank 1832 [wei] <Frans |
| guur* snijdend 1599 [wnt] |
| g.v.d. tussenwerpsel: vloek, verkorting van godverdomme 1875 [wnt zeeziekte] <L {3.4/4.3} |
| gymnasium instelling voor middelbaar onderwijs 1876 [wnt] <Duits {1.2.2} |
[pagina 960]
[p. 960]
| gymnastiek lichaamsoefeningen 1840 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| gymnastiekschoenen schoenen met zachte zolen 1898 [gvd] {4.1.9} |
| gynaecologie leer der vrouwenziekten 1847 [kku] |
| gyros gerecht bestaande uit aan het spit geroosterd vlees of vis 1999 [gvd] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| gyroscoop stabilisator 1855 [Aanv wnt] |
| ha* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1330 [mnw] {4.3} |
| haag* heg 889 [Künzel] {2.3} |
| haagdoorn* heestergeslacht 901-1000 [wps] {3.1} |
| haai kraakbeenvis 1445-1455 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| haaibaai* kijfzieke vrouw 1642 [wnt heibei] {3.1} |
| haak* gebogen voorwerp om iets vast te houden, op te hangen e.d. 1240 [Bern.] |
| haam* houten halsband voor paard 1317 [mnw] |
| haan* mannetje bij hoenderachtigen 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.6} |
| haar* hoogte in het veld 797 [Claes] {2.3} |
| haar* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| haar* buigbare vezels die op huid van zoogdieren groeien 1100 [Willeram] |
| haar* bijwoord van richting: links (bij voerlieden) 1616 [wnt] |
| haard* stookplaats 1350 [mnw] {4.1.9} |
| haarfijn bijwoord: uiterst nauwkeurig 1806-1807 [wnt] |
| haarscherp zeer scherp 1922 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.4} |
| haarstilist haarkunstenaar 1984 [gnn] <Engels {4.1.13} |
| haas* haasachtige 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| haas* spier bij slachtdieren 1562 [Claes] {4.1.6} |
| haasje-over* spel waarbij men over elkaars rug springt 1717 [wnt] {4.1.18} |
| haast spoed 1237 [cg i 1, 35] <Frans |
| haast bijwoord van hoedanigheid: bijna, weldra 1401-1450 [mnw] <Frans |
| haat* diepe afkeer 1287 [cg NatBl] |
| habbekrats kleinigheid, klein bedrag 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| habijt geestelijk gewaad 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| habitat natuurlijk woongebied 1939 [wnt associatie] <Latijn |
| habitué regelmatige bezoeker 1840 [wnt] <Frans |
| habitus uiterlijke gedaante 1803 [wnt analyse Suppl] <Latijn |
| haček typografisch teken 1999 [gvd] <Tsjechisch {3.2} |
| hachee gerecht met vlees en kruiden 1778 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| hachelijk* gevaarlijk 1600 [wnt] |
| hachje* leven 1670 [wnt] |
| haciënda landgoed in Midden- en Zuid-Amerika 1863 [kku] <Spaans {3.2} |
| hacker computerkraker 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| hadji Mekkaganger 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| haf strandmeer 1670 [wnt instorten] <Duits |
| hafnium chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| haft* insect 1635 [wnt haft ii] |
| hagedis* hagedisachtige 1301-1400 [Claes] |
| hagel* ijskorrels als neerslag 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.1} |
| hagiografie levensbeschrijving van heilige 1847 [kku] |
| haha* tussenwerpsel: nabootsing van lachen 1330 [mnw] {3.1} |
| haiku Japanse dichtvorm 1969 [wp] <Japans {3.2} |
| hak* landbouwwerktuig 1301-1350 [mnw] |
| hak* hiel 1444-1450 [hws] |
| haken* verlangen 1301-1350 [mnw] |
| hakenkruis swastika, insigne van nazi's 1924 [gvd] <Duits {1.4/3.2} |
| hakkebord* slaginstrument 1477 [Teuth.] {4.1.16} |
| hakkelen* stamelen 1562 [Claes] {3.1} |
| hakken* houwen 1350 [mnw] |
| hakketakken* vitten 1914 [gvd] {3.1} |
| hal* ruimte 1213 [Rey] {2.2} |
| halal rein volgens de islamitische spijswetten (van vlees) 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| halen* (bij zich) brengen, bemachtigen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| half* telwoord: de helft 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| halflandelijkheid gebied tussen land en stad 1931 [Burger en De Jong] {4.4} |
| hallali tussenwerpsel: jagerskreet 1914 [gvd] <Frans {4.3} |
| halleluja tussenwerpsel: lofkreet 1561 [wnt] <Hebreeuws {3.2/4.3} |
| hallo tussenwerpsel: uitroep en groet 1909 [wnt smeerpoets] <? {3.5/4.3} |
[pagina 961]
[p. 961]
| hallucinatie zinsbegoocheling 1847 [kku] <Frans |
| hallucineren begoochelen 1865 [kvw] <Frans |
| halm* stengel van gewas 1268 [cg i 1, 117] {3.1} |
| halma bordspel 1931 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| halo lichtende kring om zon of maan 1894 [wnt wiel i] <Frans |
| halogeen chemisch element van de 7e groep 1847 [Aanv wnt] |
| hals* keel 1080 [Rey] {2.2} |
| halsstarrig hardnekkig 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| halster* leidsel 1450 [mnw] |
| halt tussenwerpsel: stop 1673 [wnt] <Duits {4.3} |
| halte stopplaats voor openbaar vervoer 1896 [wnt] <Frans |
| halter staaf met kogels of schijven aan uiteinden 1872 [gvd] <Duits |
| halva(product) product met minder vet 1982 [R84] |
| halvarine halfvette margarine 1968 [Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën] {4.1.6} |
| ham* aangeslibd land 694 [Claes] {2.3} |
| ham* achterbout van varken 1301-1400 [mnw] {4.1.6} |
| hamam oosters badhuis 1988 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| hamburger broodje met gehakt 1938 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| hamel* gecastreerde ram 1376-1400 [mnw] {3.1/4.1.3} |
| hamer* werktuig 801-850 [Künzel] {2.3} |
| hammondorgel elektronisch muziekinstrument 1952 [wnt vibrato] {4.1.16} |
| hamster knaagdier 1515 [Claes Tw. 12] <Duits {4.1.3} |
| hamsteren voorraden inslaan voor tijden van schaarste 1917 [Slijper] <Duits {3.2} |
| hamvraag* voornaamste kwestie 1953-1957 [Van Gelder 1993] {3.1} |
| hand* lichaamsdeel aan uiteinde van arm 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| handboek* leidraad 1513 [Bibliotheca 1954, nr. 430] |
| handel* kopen en verkopen 1573 [Plantijn] |
| handelen* doen, behandelen 1236 [cg i 1, 29] |
| handelen* handel drijven 1573 [wnt] |
| handhaven in stand houden 1599 [Kil.] <Duits |
| handicap belemmering, gebrek 1929 [kwt] <Engels |
| handlanger die een ander bijstaat bij verboden handelingen 1787-1789 [wnt] <Duits |
| handling handelingen m.b.t. de afwerking na de productie 1999 [gvd] <Engels |
| handschoen* kledingstuk voor de hand 1286 [cg I2, 1173] {1.2.4/3.1} |
| handvest* stuk met rechtsbeginselen 1528 [Hs kbh 129.E.2, Hoorn] |
| hangar overdekte bergplaats 1895 [Broeckaert] <Frans |
| hangbrug* vaste brug waarvan het dek aan kabels hangt 1844 [wnt ketting] |
| hangen* aan bovenkant bevestigd door eigen zwaarte neerwaarts gehouden worden 1100 [Willeram] |
| hangende* voorzetsel 1626 [wnt] {4.2} |
| hangijzer ijzer waaraan iets hangt 1278 [cg i Gent] |
| hangmat hangend net om in te liggen 1627 [Van DonselaarTw. 8] <Spaans {1.2.1/1.2.4/3.2} |
| hannes sukkel 1620 [wnt] |
| hannesen knoeien 1858 [wnt] |
| hansom tweewielig rijtuigje 1886 [kku] <Engels {4.1.10} |
| hansop wijd kledingstuk, m.n. als nachtkleding 1725 [wnt] |
| hansworst potsenmaker 1732 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| hanteren omgaan met, (werktuig) gebruiken 1286 [cg I2, 1130] <Frans {1.2.5} |
| Hanze koopmansgilde 1233 [Slicher] <Duits {2.4} |
| haperen* blijven steken 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| haplologie weglating van een lettergreep 1950 [gvd] |
| happen* bijten 1588 [Claes] {3.1} |
| happening manifestatie 1965 [R75] <Engels |
| happig* gretig 1625 [wnt waarnemen] |
| happy gelukkig 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| hapsnap* onregelmatig 1976 [gvd] {1.2.2/3.1} |
| haptonomie de wetenschap der affectiviteit 1991 [wp] |
| harakiri zelfmoord 1877 [wp, dl. 9, 44] <Japans {3.2} |
| hard* moeilijk samen te drukken, te verbrijzelen, te buigen; luid, meedogenloos 901-1000 [wps] |
| hardboard houtvezelplaat 1954 [De Vooys] <Engels |
| harddrug verslavende drug 1973 [R75] <Engels {4.1.6} |
| harder* beenvis 1286 [cg I2, 1173] |
| hardhandig* ruw 1841 [wnt] {3.1} |
| hardnekkig* halsstarrig 1357 [mnw] |
| hardrock harde rockmuziek 1984 [gvd] <Engels {4.1.16} |
[pagina 962]
[p. 962]
| hardvochtig* ongevoelig 1785 [wnt] {1.2.3} |
| hardware computerapparaten 1969 [Dijkman, Computer-abc 24] <Engels |
| harem vrouwenverblijf, vrouwen en bijzitten van een moslim 1792 [wnt vrouw] <Turks {3.2} |
| haren* een zeis scherpen 1343-1346 [mnw] |
| haring* beenvis 1101-1200 [Rey] {2.2} |
| haringbuis schip voor haringvangst 1521 [wnt konvooieeren] {4.1.11} |
| hark* tuingereedschap 1420 [Claes] |
| harlekijn hansworst 1653 [wnt] <Frans |
| harmattan verschroeiende West-Afrikaanse wind 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| harmonica toetsinstrument 1824 [wei] <Engels {4.1.16} |
| harmonie eendracht 1330 [mnw] <Frans |
| harmonisatie het harmoniseren 1931 [Aanv wnt] <Frans of Engels |
| harmonium toetsinstrument 1869 [Aanv wnt] <Frans {4.1.16} |
| harnas wapenrusting 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans {4.1.14} |
| harp* snaarinstrument 1240 [Bern.] {4.1.16} |
| harpoen geweerhaakt werptuig 1287 [cg NatBl] <Frans |
| harrewarren* krakelen 1676 [wnt] {3.1} |
| hars kleverige stof uit naaldbomen 1285 [cg Rijmb.] <Duits |
| hart* spier die bloedsomloop regelt 901-1000 [wps] {1.2.5} |
| harten* kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| hartenbeest herkauwer 1652-1662 [wnt] <Afrikaans {3.2} |
| hartstikke* bijwoord van hoedanigheid 1839 [wnt] |
| hartstocht* passie 1599 [wnt hartstrek] |
| hartsvanger jachtmes 1731 [wnt] <Duits |
| hasjiesj bedwelmend genotmiddel 1838 [Heldring, De jenever erger dan de cholera] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| haspel* toestel om garen op te winden 1486 [mnw] {3.1} |
| hassebassen* kibbelen 1605 [wnt] {3.1} |
| hatchback vijfde deur van een auto 1978 [Picarta: titel van P.H. Olving] <Engels |
| haten* sterke afkeer voelen 901-1000 [wps] |
| hatsiekidee* tussenwerpsel: reactie op iets onverwachts 1984 [gvd] {4.3} |
| hatsjie* tussenwerpsel: geluid van het niezen 1950 [gvd] {3.1} |
| hattrick het maken van drie doelpunten achter elkaar 1940 [De Telegraaf 3/6, 6b] <Engels |
| hausmacher soort van leverworst 1986 [koe] {4.1.6} |
| hausse het rijzen van prijzen, opleving 1847 [kku] <Frans {1.3} |
| hautain hooghartig 1540 [Aanv wnt] <Frans |
| hauw* type vrucht 1287 [cg NatBl] |
| havanna sigaar 1839 [wnt somber] <Frans {4.1.6} |
| have* bezit 1237 [cg i 1, 32] |
| haveloos* armoedig 1677 [wnt] {1.1/1.2.3} |
| haven* ligplaats voor schepen 1240 [Bern.] |
| havenen* beschadigen 1676 [wnt] |
| haver* korensoort 1280 [cg i 1, 509] {4.1.2} |
| havik* roofvogel 1287 [cg NatBl] |
| hazard kans, geluk 1484 [mnw] <Frans |
| hazelaar struik 1546 [Naembouck] |
| hazelworm* hagedis 1862 [wnt] |
| hazenpeper gerecht van hazenvlees 1778 [wnt] {4.1.6} |
| hazewind* hondensoort 1376-1400 [mnw] {4.1.3} |
| H-bom waterstofbom 1955 [Stoop] <Engels {4.1.14} |
| hè, hé* tussenwerpsel: uitroep om aandacht of bevestiging te krijgen 1612 [wnt] {4.3} |
| headbangen heftig het hoofd heen en weer bewegen op harde rockmuziek 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| headhunter iem. die kaderpersoneel selecteert 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| hearing hoorzitting 1946 [De Vooys] <Engels |
| heat manche 1968 [kwt] <Engels |
| heavy zwaarwichtig 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| heavy metal vorm van hardrock 1984 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| hebben* bezitten, hulpwerkwoord 901-1000 [wps] |
| hebbes* tussenwerpsel: daar heb ik 't 1937 [Aanv wnt] {4.3} |
| hebraïcus kenner van het Hebreeuws 1847 [kku] <Latijn |
| hecatombe offer, slachting 1605 [Aanv wnt] <Latijn |
| hecht* stevig 1750 [wnt hecht vi] |
| hechten* bevestigen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| hechtenis* gevangenschap 1471 [hws] {3.1} |
| hectare vlaktemaat 1814 [wnt voerling] <Frans {3.2} |
| hectisch gejaagd 1962 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| hectogram 100 gram 1802 [wnt hectometer] <Frans {3.2} |
| hectoliter 100 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| hectometer 100 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
[pagina 963]
[p. 963]
| heden* bijwoord van tijd: vandaag 901-1000 [wps] {1.3/4.1.7} |
| heden* tussenwerpsel: uitroep van verwondering of schrik 1662 [wnt] {4.3} |
| hedonisme leer dat genot het hoogste goed is 1847 [kku] <Duits |
| hedsjra de migratie van Mohammed uit Mekka naar Medina 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| heel* ongeschonden, volledig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| heel* bijwoord van hoedanigheid: zeer 1617 [wnt] |
| heemkunde streekgeschiedenis 1945 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| heemraad* college van raadslieden 1155 [Slicher 119] {2.4/3.1} |
| heen* bijwoord van plaats: weg 1287 [cg NatBl] |
| heengaan* weggaan 1599 [wnt kil] {1.2.1} |
| heengaan* sterven 1635 [wnt] {4.4} |
| heer* leger 850 [Künzel] {2.3/4.1.14} |
| heer* naam en titel van mannelijk persoon 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| heer* naam van een speelkaart 1717 [wnt] {4.1.18} |
| heerlijk* prachtig, aangenaam 1200 [cg ii 1 Servas] |
| heeroom* gemoedelijke benaming voor een pastoor 1528 [wnt] {3.1} |
| heersen regeren 1348 [mnw] <Duits |
| hees* schor 901-1000 [wps] |
| heester* struik 1210 [Rey] {2.2} |
| heet* zeer warm 901-1000 [wps] |
| heffen* omhoog brengen 1200 [cg ii 1 Servas] {1.3} |
| hefnerkaars eenheid van lichtsterkte 1907 [wnt watt] |
| heft* handvat 1480 [mnw] |
| heftig onstuimig 1542 [Dasypodius] <Duits |
| heg* haag 1100 [Willeram] |
| hegemonie overwicht van een staat 1847 [kku] <Frans |
| heibel drukte, ruzie 1903 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| heide* plant, grond met heideplant begroeid 1240 [Bern.] |
| heiden* ongelovige 1200 [cg ii 1 Servas] {4.1.8} |
| heien* in de grond stampen 1350 [mnw] |
| heiig* wazig (van de lucht) 1840 [wnt] |
| heikel netelig 1972 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| heil* welzijn, redding 901-1000 [wps] |
| Heiland Zaligmaker 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Duits |
| heilbot* beenvis 1476-1500 [hws] |
| heilgymnastiek fysische therapie 1912 [kku] <Duits |
| heilig* verheven 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| heiligbeen* een bekkenbeen 1718 [wnt] |
| heim, heem* woonplaats 709 [Claes] {2.3/3.1} |
| heimelijk* geheim, verborgen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| heimwee verlangen naar geboortegrond 1689 [Vd Sijs 1998, 124] <Duits |
| heinde* bijwoord van plaats: dichtbij 1440 [mnw] |
| heining* schutting 1401-1500 [mnw] |
| heisa* drukte 1912 [wnt z.j.] |
| heitje Bargoens: kwartje 1860 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| hek* rastering 1227 [Tavernier] {2.4} |
| hekel* vlaskam 1485 [mnw] {3.1} |
| hekel* afkeer 1785 [wnt] |
| hekelen* over de hekel halen 1485 [mnw] |
| heks tovenares 1562 [Claes] <Duits |
| hel* onderwereld 901-1000 [wps] |
| hel* schel, fel 1477 [Teuth.] {4.1.5} |
| hela* tussenwerpsel: uitroep om aandacht te trekken 1800 [wnt voorman ii] {4.3} |
| helaas tussenwerpsel: uitroep van smart 1548 [wnt] <Frans {4.3} |
| held* dapper iemand 1250 [cg ii 1 Trist.] |
| helder* klaar, duidelijk 1573 [wnt] {4.1.5} |
| heleboel* onbepaald telwoord 1785 [wnt] {4.2} |
| helegaar* bijwoord van hoedanigheid: geheel en al 1785 [wnt heelemaal] {1.2.4} |
| helemaal* bijwoord van hoedanigheid: geheel en al 1784 [wnt witten] {1.2.4} |
| helen* genezen 1100 [Willeram] |
| helen* verbergen (ook van gestolen goed) 1562 [Dict. Tetraglotton 104B] |
| helft* elk der beide gelijke delen waarin iets verdeeld is 1236 [cg i 1, 23] {4.2} |
| helikopter hefschroefvliegtuig 1900 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| heliocentrisch met de zon als middelpunt 1763 [Aanv wnt] |
| heliotroop plantengeslacht 1854 [wnt] <Frans |
| helium chemisch element 1882 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| hellebaard* blank wapen 1429 [mnw] {4.1.14} |
| hellen* schuin aflopen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| hellenisme de Griekse beschaving na het instorten van Alexanders rijk 1847 [kku] <Duits |
| heller munt 1400 [mnw] <Duits |
| helleveeg* feeks 1567 [Claes] |
| helm* hoofddeksel 1080 [Rey] {2.2/3.1/4.1.14/5} |
| helm* duinplant 1500 [mnw] |
[pagina 964]
[p. 964]
| helmstok* stok die het roer beweegt 1465 [mnw] |
| heloot Spartaanse horige 1824 [wei] <Latijn |
| helpdesk bureau vanwaaruit ondersteuning aan cliënten wordt geboden 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels |
| helpen* bijstaan 901-1000 [wps] |
| hem* buitendijks land 1182-1206 [Slicher] {2.4} |
| hem* persoonlijk voornaamwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| hemd* onderkledingstuk 1240 [Bern.] |
| hemel* firmament 901-1000 [wps] |
| hemelsbreed* zeer breed, zeer veel 1677 [wnt] {4.4} |
| hemisfeer halve bol 1650 [mey] <Frans |
| hemofilie bloederziekte 1924 [gvd] <modern Latijn |
| hemorroïden aambeien 1847 [kku] <Frans |
| hemostase bloedstolling 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| hen* hoendervogel 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| hen* persoonlijk voornaamwoord 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| hendel hefboom 1852 [wnt] <Engels |
| hendiadys stijlfiguur 1832 [wei] <me Latijn |
| hengel* vistuig 1440 [mnw] {3.1} |
| hengsel* beugel, scharnier 1285 [cg i Dordrecht] |
| hengst* mannelijk paard 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| henna oranjerood kleurmiddel 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| hennep plant 1343-1346 [mnw] <Scythisch of Thracisch {3.2} |
| henry eenheid van zelfinductie 1950 [gvd] |
| hepatitis geelzucht 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| her* bijwoord van plaats: hierheen 1180 [Rey] {2.2} |
| heraldiek wapenkunde 1824 [wei] <Frans |
| heraut aanroeper 1340-1350 [mnw] <Frans |
| herbarium verzameling gedroogde planten 1770 [Aanv wnt] <Latijn |
| herberg* logement 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| herbergier waard 1451-1500 [mnw] {4.1.13} |
| herbicide onkruidverdelger 1961 [gvd] |
| herbivoor planteneter 1872 [Aanv wnt] |
| herder* hoeder van een kudde 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| herdershond* hondensoort 1811 [wnt] {4.1.3} |
| herderstasje* plantje 1668 [wnt] |
| hereditair erfelijk 1572 [Aanv wnt] <Frans |
| heremiet kluizenaar 1240 [Bern.] <Latijn |
| heremijntijd* tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1855 [wnt] {4.3} |
| herenboer* heer die uit liefhebberij het boerenbedrijf uitoefent 1877 [wnt] {3.1/4.1.13/5} |
| herfst* najaar 1050 [cg ii 1, 122] {1.1/4.1.7} |
| herfstmaand* september 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| herfsttij* laatste (levens)fase 1919 [Huizinga, Hersttij der me] {4.4} |
| herinneren doen terugdenken aan 1599 [Kil.] <Duits |
| hermafrodiet tweeslachtig wezen 1596 [Linschoten 61] <Frans |
| hermandad politie 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| hermelijn marterachtige 1287 [cg NatBl] <me Latijn {4.1.3} |
| hermeneutiek theorie van de exegese 1734 [HubWes] <Latijn |
| hermetisch volkomen dicht 1778 [wnt] <Frans |
| hernhutter lid van een christelijke sekte 1781 [wnt] <Duits {4.1.8} |
| hernia uitstulping van tussenwervelschijf, ingewandsbreuk 1552 [Toll.] <Latijn |
| heroïek heldhaftig 1599 [Van Meteren, Historien 268] <Frans |
| heroïne bedwelmende stof 1928 [Oosthoek's geïll. enc.] <Duits {4.1.6} |
| heroïsch heldhaftig 1847 [kku] <Latijn |
| herpes huidziekte 1825 [wnt hoofdzeer] <Latijn |
| herrie lawaai 1806 [wnt] <Engels |
| herrijzenis* wederopstanding 1852 [wnt] {3.1} |
| hersenen* deel van centrale zenuwstelsel 1240 [Bern.] |
| hersengymnastiek oefening in logisch denken 1912 [wnt z.j.] |
| hert* herkauwer 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| hertog* adellijke titel 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {1.2.3} |
| hertz eenheid van trillingen 1948 [Aanv wnt] |
| hervormd protestant 1773 [wnt gereformeerd] {4.1.8} |
| hes kiel 1851 [wnt] |
| hesp* (hieltje van een) ham 1252 [mnw] {4.1.6} |
| het* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| het* lidwoord 1370 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 219] {4.2} |
| heten* de naam dragen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| heterofiel seksueel op het andere geslacht gericht 1970 [Recht voor raap] |
| heterogeen ongelijksoortig 1788 [wnt uitvullen] <Frans |
[pagina 965]
[p. 965]
| hetman aanvoerder van de kozakken 1833 [wnt] <Pools {3.2} |
| hetze lastercampagne 1919 [kwt] <Duits {3.2} |
| hetzij* nevenschikkend voegwoord 1407 [mnw] {4.2} |
| heugen* herinnerd worden 1330 [mnw] |
| heulen* samenspannen 1590 [wnt] |
| heup* gewricht tussen bovenbeen en romp 1240 [Bern.] |
| heuristiek leer van het vinden 1847 [kku] |
| heus* hoffelijk 1406 [mnw] |
| heus* werkelijk 1866 [wnt] |
| heuvel* verheffing van aardbodem 901-1000 [wps] {3.1} |
| hevel* gebogen buis om vloeistoffen over te tappen 1736 [wnt] {3.1} |
| hevig* sterk, erg 1100 [Willeram] |
| hexaëder zesvlak 1669 [mey] <modern Latijn |
| hexameter versmaat 1655 [wnt maat ii] <Latijn of Grieks |
| hezbollah (lid van) een radicale islamitische groepering 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| hiaat leemte 1860 [wnt] <Latijn |
| hibiscus plantengeslacht 1911 [wnt uur i] <Latijn |
| hidrotica zweetmiddelen 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| hiel* achterste deel van voet 1285 [cg Rijmb.] |
| hiep, hiep, hoera tussenwerpsel: uitroep bij verjaardag 1845 [wnt] <Duits {4.3} |
| hier* bijwoord van plaats 1236 [cg i 1, 21] |
| hiërarchie rangorde 1350 [mnw] <me Latijn |
| hiëroglief teken van beeldschrift 1804-1808 [wnt sleutel] <Frans {3.2} |
| highbrow intellectueel 1947 [De Vooys] <Engels |
| hij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| hijgen* kort ademhalen 1351 [mnw] {3.1} |
| hijsen* naar boven trekken 1645 [wnt] {3.1} |
| hikikomori het zichzelf opsluiten van jongeren 2000 [Internet: tkmst.nl] <Japans {3.2} |
| hikken* de hik hebben 1573 [wnt] {3.1} |
| hil* hoogte 1188 [Claes] {2.3} |
| hilariteit vrolijkheid 1650 [mey] <Frans |
| hillebil* draaigat (meisje) 1654 [wnt] {3.1} |
| hinde* wijfje van hert 822-825 [Künzel] {2.3/4.1.3} |
| hinder* overlast 1297 [cg I4, 2412] |
| hindernis* belemmering 1256-1370 [mnw] {3.1} |
| hindoe aanhanger van het hindoeïsme 1822 [Van Wijk, Alg. Aardrijkskundig Wrdb. dl. 2, 569] <Perzisch |
| hinkelen* op één been voortspringen 1599 [wnt] {1.2.6/4.1.18} |
| hinken* mank gaan 1301-1400 [mnw] |
| hinniken* het natuurlijke geluid van paarden maken 1630 [wnt] {3.1} |
| hint wenk 1903 [Prick 1903] <Engels |
| hip vlot 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| hiphop stroming in de popmuziek 1984 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| hippen* springen 1724 [wnt] |
| hippie jong, non-conformistisch persoon 1968 [R75] <Engels {4.1.4} |
| hippisch m.b.t. paarden 1897 [koe] |
| hippopotamus hoefdier 1773 [wnt waterzwijn] <Latijn {4.1.3} |
| hiragana Japans cursief lettergreepschrift 1877 [wp, dl. 9, 52] <Japans {3.2} |
| histamine bloedvaten verwijdende stof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 364] |
| historicus geschiedkundige 1770 [wnt trouwheid] <Latijn |
| historie verhaal, geschiedverhaal 1240 [Bern.] <Latijn |
| historiografie geschiedschrijving 1845 [Aanv wnt] |
| historisch geschiedkundig 1607 [wnt applicatie Suppl] |
| hit paardje 1778 [wnt] {4.1.3} |
| hit succesnummer 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| hitparade overzicht van de best verkochte muzieknummers 1956 [Enc. van de muziek] <Engels |
| hitsig vurig 1442 [hws] <Duits |
| hitte* sterke warmte 1240 [Bern.] |
| hittepetit* bedrijvig persoontje 1855 [De Navorscher] {3.1} |
| hiv virus dat aids veroorzaakt 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| hm, hum* tussenwerpsel: uitroep van twijfel of om aandacht te trekken 1561 [wnt] {4.3} |
| ho* tussenwerpsel: uitroep om iets te stoppen 1540 [mnw] {4.3} |
| hobbel* oneffenheid 1546 [Naembouck] |
| hobbelen* schommelend bewegen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| hobbelpaard* houten paard als speelgoed 1784-1785 [wnt] {4.1.18} |
| hobbezak lomp persoon 1735 [wnt] |
| hobby liefhebberij 1896 [kwt] <Engels |
| hobo blaasinstrument 1714 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| hobo zwerver 1984 [gvd] <Engels |
[pagina 966]
[p. 966]
| hockey veldsport 1892 [Amsterdamsche Hockey- en Bandyclub] <Engels {4.1.18} |
| hocus-pocus toverformule: tussenwerpsel 1644 [wnt] {3.1/4.3} |
| hoe* bijwoord van hoedanigheid: op welke wijze 901-1000 [wps] |
| hoed* hoofddeksel 1253 [cg ii 1 Gezondh.] {4.1.9} |
| hoedanig* vragend en betrekkelijk voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| hoede* bewaking, waakzaamheid 1253 [cg ii 1 Gezondh.] |
| hoeden* beschermen 901-1000 [wps] |
| hoef* hoornschoen 1287 [cg NatBl] |
| hoefdier* zoogdier met hoeven 1921 [wnt zwijn] |
| hoek* ruimte tussen twee lijnen of vlakken 1177-1187 [Claes] {2.3} |
| hoela dans 1961 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| hoelahoep hoepelspel 1958 [R75] <Engels {3.1/4.1.18} |
| hoelman hondsaap 1914 [gvd] {4.1.3} |
| hoempa* straatmuzikant 1881 [kui] |
| hoen* hoendervogel 1279 [cg i 1, 443] {4.1.6} |
| hoepel* band om vaatwerk 1728 [wnt] {3.1} |
| hoepelen* met een hoepel spelen 1682 [Cock en Teirlinck, Kinderspel 53] {4.1.18} |
| hoepla* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1912 [wnt z.j.] {3.1} |
| hoer* prostituee 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| hoera tussenwerpsel: vreugdekreet 1816 [wnt] <Duits {4.3} |
| hoeri maagd in islamitisch paradijs 1824 [wei] <Perzisch |
| hoes overtrek 1343-1344 [mnw] <Frans |
| hoest* uitstoting van lucht met keelgeluid 1253 [cg ii 1 Gezondh.] |
| hoeve* boerderij 889 [Slicher] {2.4} |
| hoeveelheid* aantal 1599 [wnt] |
| hoeven* nodig hebben of zijn 1588 [Claes] |
| hoewel* onderschikkend voegwoord 1436-1443 [mnw] {4.2} |
| hoezee tussenwerpsel: vreugde- of aanmoedigingskreet 1748 [wnt] <Engels {3.2/4.3} |
| hoezenpoes* afbeelding van aantrekkelijke vrouw op platenhoes 1960 [Discografie van repertoire Schmidt] {3.1/4.4} |
| hof* omheind stuk grond 976 [Claes] {2.3} |
| hof* omgeving van een vorst 1200 [cg ii 1 Servas] |
| hof* rechtbank 1240 [Bern.] |
| hofnar nar die koninklijk hof moet vermaken 1599 [wnt] <Duits |
| hogesnelheidstrein trein voor de grote afstand die meer dan 200 km/u rijdt 1986 [De Coster 1999] {4.1.10} |
| hoi* tussenwerpsel: groet 1956 [Aanv wnt] {4.3} |
| hok* bergruimte 1567 [Claes] {3.2} |
| hol* leeg 918-948 [Claes] {2.3} |
| hol* grot 1240 [Bern.] |
| hola tussenwerpsel: uitroep om iets te stoppen 1516 [hws] <? {3.5/4.3} |
| holderdebolder* bijwoord van tijd: halsoverkop 1665 [wnt] {3.1} |
| holisme biologisch-filosofische leer 1950 [Banning, Enc. handboek van het moderne denken 313] |
| hollanditis verzet tegen plaatsing van kernwapens 1981 [De Coster 1999] <Engels |
| hollen* rennen 1484 [mnw] |
| hollerithsysteem administratiesysteem met ponskaarten 1948 [kwt] <Engels {4.1.17} |
| holmium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 678] <modern Latijn |
| holocaust moord op het joodse volk in wo ii 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| Holoceen geologisch tijdperk 1927 [Aanv wnt] <Frans |
| holster* vuurwapenfoedraal 1678 [wnt] |
| hom zaad van vis 1567 [wnt] <? {3.5} |
| homeopathie geneeswijze 1824 [wei] <Duits |
| homepage eerste pagina van een website met algehele informatie 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels |
| hometrainer toestel om thuis op te oefenen 1976 [gvd] {1.2.5/3.3} |
| hommage eerbetoon 1548 [Aanv wnt] <Frans |
| hommel* mannetjesbij 1301-1350 [mnw] {3.1/5} |
| hommeles* ruzie 1653 [wnt] |
| hommer zeekreeft 1872 [gvd] <Deens {3.2} |
| homo persoon met seksuele gerichtheid op personen van hetzelfde geslacht 1933 [Aanv wnt] <Engels {1.2.4} |
| homofiel homoseksueel 1961 [gvd] |
| homofonie het gelijk-klinken 1832 [wei] <Frans |
| homogeen van dezelfde aard 1824 [wei] <Frans |
| homoloog overeenstemmend 1824 [wei] <Frans |
| homoniem gelijkluidend woord met verschillende betekenissen 1847 [kku] <Frans |
| homoseksueel gericht op seksuele omgang met personen van hetzelfde geslacht 1892 [Kunst en Schutte, Lesbiaans] |
| homosueel homoseksueel 1987 [Kuitenbrouwer] |
| homp* stuk, brok 1573 [Claes] |
[pagina 967]
[p. 967]
| hond* hondachtige 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| hond* landmaat van 100 roeden 1130-1161 [Slicher] {2.4} |
| honderd* telwoord 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| hondsdagen* warmste tijd van het jaar 1485 [mnw] {4.1.7} |
| hondsdraf* plantengeslacht 1642 [wnt] {1.2.4} |
| hondsvot scheldwoord 1580 [wnt] <Duits |
| honen* smaden 1080 [Rey] {2.2} |
| honen binnenomtrek slijpen 1961 [gvd] <Engels |
| honger* eetlust 901-1000 [wps] |
| honing* stof door bijen uit bloemvocht bereid 901-1000 [wps] |
| honk* thuis, vrijplaats bij kinderspelen 1401-1450 [mnw] {3.2/4.1.18} |
| honky-tonk metalige pianomuziek 1980 [Picarta: titel van de Basispers, Utrecht] <Engels {3.1} |
| honneponnig* snoezig 1935 [wnt vitrine] {3.1} |
| honorabel eervol 1589 [Aanv wnt] <Frans |
| honorair ere- 1775 [Aanv wnt] <Frans |
| honorarium geldelijke vergoeding 1614 [wnt wijd i] <Latijn |
| honoreren belonen, als geldig erkennen 1561 [Aanv wnt] <Frans |
| hoofd* kop 901-1000 [wps] |
| hoofd* leider 1285 [cg Rijmb.] |
| hoofs* vormelijk 1240 [Bern.] |
| hoog* boven een ander punt, verheven 1130-1161 [Künzel] {2.3} |
| hoogaars vissersschip 1688 [wnt] {4.1.11} |
| hoogmoed* trots 1470 [mnw] |
| hoogoven hoge smeltoven 1823 [wnt] <Duits |
| hoogseizoen drukste tijd van het jaar 1962 [wnt repatriatie] <Duits {3.2} |
| hoogspanning elektrische spanning boven 600 volt 1907 [wnt vereffenen] <Duits |
| hoogstens bijwoord: op zijn hoogst, meest 1802 [wnt hoogst] <Duits |
| hoogte* afmeting in verticale richting 1452-1501 [mnw] {3.1} |
| hooi* gedroogd gras 1050 [cg ii 1, 122] |
| hooimaand* juli 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| hooimijt stapel hooi 1872 [gvd] |
| hooked verslaafd 1978 [De Coster 1999] <Engels |
| hooligan voetbalvandaal 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| hoon* smadelijke bejegening 1287 [cg NatBl] |
| hoop* verwachting 1240 [Bern.] |
| hoop* stapel (dingen), massa (mensen of dieren) 1283 [cg i 1, 732] |
| hoop* uitwerpselen 1605 [wnt] {4.4} |
| hoor* tussenwerpsel: ter bevestiging van een uitspraak 1781 [wnt hooren] {4.3} |
| hoorn* uitsteeksel aan dierenkop 901-1000 [wps] |
| hoorn* blaasinstrument 1300 [mnw] {4.1.16} |
| hoorndol* razend, stapelgek 1555 [wnt] |
| hoorndrager* iem. die door zijn echtgenote wordt bedrogen 1599 [wnt] |
| hoos* wervelwind als een slurf 1610 [wnt] {4.1.1} |
| hop* scharrelaarachtige 1270-1290 [mnw] {3.1} |
| hop* klimplant 1376-1400 [hws] {1.1} |
| hop* inham 1401-1450 [mnw] |
| hopen* wensen, verwachten 1240 [Bern.] |
| hopje* handelsnaam voor een bepaald snoepje 1855 [wnt pepermunt] {4.1.6} |
| hopla* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1850 [wnt toom i] {3.1} |
| hopman kapitein 1556 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| hopper baggervaartuig 1905 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| hor* gaas voor raam tegen insecten 1599 [Kil.] |
| horde bende 1622 [wnt] <Duits |
| horeca bedrijfsgroep van hotel-, restauranthouders e.d. 1940 [Picarta: titel van A.C. de Vooijs] <L {1.1/1.2.5/3.4} |
| horig* onderworpen 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| horizon gezichtseinder 1598 [wnt] <Latijn |
| hork lomperd 1900 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| horlepijp dans van één persoon 1839 [Toll.] {4.1.15} |
| horloge zakuurwerk, polshorloge 1688-1696 [wnt] <Frans |
| hormoon inwendig afgescheiden stof 1912 [kku] <Engels |
| horn* in het water uitspringende hoek land 838 [Künzel] {2.3} |
| horoscoop punt van ecliptica tijdens geboorte-uur, waaruit de toekomst blijkt 1626 [wnt] <Frans |
| horrelvoet* misvormde voet 1715 [wnt] |
| horreur afschuw 1650 [mey] <Frans |
| horror afschuw 1847 [kku] <Latijn |
| hors beenvis 1862 [wnt] |
| hors* zandplaat 1862 [wnt] |
| hors d'oeuvre voorgerecht 1824 [wei] <Frans {4.1.6} |
| horse heroïne 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| horst* roofvogelnest 1547 [wnt] |
| hort korte stoot 1350 [mnw] |
| hortensia sierheester 1844 [wnt vermoedelijk] <modern Latijn |
| horticultuur tuinbouw 1847 [kku] |
| hortologie tuinbouwkunde 1847 [kku] |
| hortus tuin 1765 [wnt] <Latijn |
[pagina 968]
[p. 968]
| horzel* insect 1180 [Rey] {2.2/3.1} |
| hosanna tussenwerpsel: heil 1824 [wei] <Latijn {4.3} |
| hosklos* lomp persoon 1871 [wnt] {3.1} |
| hospes persoon bij wie men op kamers woont 1692 [wnt] <Latijn |
| hospita kostjuffrouw 1646 [wnt wen ii] <Latijn |
| hospitaal militair ziekenhuis 1662 [wnt] <Latijn {3.2} |
| hospitant aanstaand leraar die lessen bijwoont 1964 [Aanv wnt] <Latijn |
| hospitium gastverblijf 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| hossebossen* op en neer gaan bij het rijden 1637 [wnt] {3.1} |
| hosselen op illegale wijze geld voor drugs verkrijgen 1984 [gvd] <Surinaams-Nederlands {3.2} |
| hossen elkaar arm in arm vasthoudend dansen 1897 [wnt hotsen] {1.2.4} |
| hostess gastvrouw in vliegtuigen e.d. 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| hostess chique prostituee 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| hostie offerbrood 1282 [cg i 1, 643] <Latijn |
| hot* bijwoord van richting: rechts (bij voerlieden) 1550 [mnw] |
| hotdog broodje knakworst 1951 [De Vooys] <Engels {4.1.6} |
| hotel logement 1855 [wnt] <Frans |
| hoteldebotel dol 1935 [De Coster 1998] <Jiddisch {3.1/3.2} |
| hotemetoot hoge piet 1896 [wnt] <Japans {3.1/3.2} |
| hotpants type shorts voor vrouwen 1971 [R75] <Engels {3.2} |
| hotsen schokken 1612 [wnt] <Duits {1.2.4} |
| hotshot belangrijk persoon 1989 [Peptalk] <Engels {3.1} |
| houdbaar duurzaam van levensmiddelen 1905 [wnt] <Duits {1.4} |
| houden* niet afstaan, tegenhouden 901-1000 [wps] |
| houding* wijze waarop men het lichaam houdt 1719 [Hannot&Hoogstraten] |
| houdoe* tussenwerpsel: groet 1882 [Aanv wnt] {4.3} |
| house stroming in de popmuziek 1987 [Sanders 1995] <Engels {4.1.16} |
| hout* hard gedeelte van bomen 741 [Claes] {2.3} |
| houtje-touwtjejas driekwartjas die sluit met houten staafjes 1955 [Stoop] {3.1} |
| houtsnede* in hout uitgesneden voorstelling 1778 [wnt plaat] |
| houtvester bosopzichter 1314 [mnw] |
| houw* hak, slag 1170 [Rey] {2.2} |
| houwdegen vechtersbaas 1900 [wnt] <Duits |
| houweel werktuig, bik 1296 [cg i Brugge] <Frans |
| houwen* slaan, afhakken 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| houwitser vuurmond met kortere loop dan kanon 1663 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| hovaardig* hoogmoedig 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| hovercraft amfibisch vaartuig 1967 [R75] <Engels {4.1.11} |
| hozen* water scheppen 1588 [Claes] |
| hufter* Bargoens scheldwoord: schoft 1927 [wnt soep] |
| hugenoot Franse protestant 1565 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| huichelen veinzen 1562 [Deux-aes bijbel] <Duits |
| huid* vel 1100 [Willeram] |
| huidig* tegenwoordig 1409 [mnw] |
| huif* kap 1240 [Bern.] |
| huig* lelletje in de keel 1301-1350 [mnw] |
| huik mantel 1317 [mnw] <Frans |
| huilebalk* iem. die vaak huilt 1612 [wnt] {3.1} |
| huilen* schreien, janken 1287 [cg NatBl] {1.3/3.1} |
| huis* woning 893 [Claes] {1.2.3/1.3/2.3} |
| huisjesmelker* verhuurder van slechte woningen 1866 [wnt huis] |
| huiveren* rillen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| huizenhoog* zeer hoog 1677 [wnt] {4.4} |
| hulde* eerbetoon 1784-1785 [wnt] |
| huldigen* eer bewijzen 1654 [wnt] {3.1} |
| hulk schip 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.11} |
| hulk zeer sterke man 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| hullen* wikkelen in 1330 [mnw] |
| hullie* persoonlijk voornaamwoord 1882 [wnt verstoppen] {4.2} |
| hulp* bijstand 901-1000 [wps] |
| huls koker 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| hulst* heester 710 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| hum goed humeur, schik 1912 [C. Veth, Prikkel-Idyllen v, 25] {1.1/1.2.4} |
| humaan menslievend 1840 [wnt] <Latijn |
| humaan (med.) van de mens afkomstig 1961 [gvd] <Latijn |
| humaniora studiën die iem. tot mens maken 1823 [wnt volmaaktelijk] <modern Latijn |
| humaniteit menselijkheid 1619 [wnt voorbedacht i] <Frans |
| humbug bluf 1901 [wnt] <Engels |
[pagina 969]
[p. 969]
| humeur gemoedsgesteldheid 1658 [wnt] <Frans {1.2.4} |
| hummel jong kind 1887 [wnt] <? {3.5/4.1.4} |
| hummen* ‘hm’ zeggen 1539 [wnt] {3.1} |
| humor scherts 1839 [Toll.] <Engels |
| humoreske kort humoristisch vertelsel 1912 [kku] <Duits |
| humus teelaarde 1828 [wnt water] <Latijn |
| hun* verbogen vorm van het persoonlijk voornaamwoord derde persoon meervoud 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| hun* bezittelijk voornaamwoord 1358 [mnw] {4.2} |
| hunebed voorhistorische begraafplaats 1809 [wnt urn(e)] |
| hunkeren* verlangen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| hup* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1904 [wnt] {3.1} |
| huppelen* zich springend voortbewegen 1477 [Teuth.] {3.1/5} |
| huppen* springen 1599 [Kil.] |
| hups aardig 1477 [Teuth.] <Duits |
| huren* pachten 1240 [Bern.] |
| hurken* met gebogen knieën op de eigen hielen zitten 1599 [Kil.] |
| husky hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Engels {4.1.3} |
| hut houten woning 1475 [mnw] <Duits |
| hutselen* door elkaar mengen 1599 [Kil.] {3.1} |
| hutsen* hutselen 1351 [mnw] |
| hutspot gerecht 1527 [hws] {4.1.6} |
| huttentut* plant 1808 [wnt vlas i] {3.1} |
| huur* pacht 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] |
| huwelijk* echtverbintenis 1236 [cg i 1, 29] |
| huwen* trouwen 1236 [cg i Gent] {1.3} |
| huzaar soldaat van de ruiterij 1599 [Van Meteren, Historien 408] <Duits {4.1.14} |
| hyacint bolplant 1608 [wnt] <Latijn |
| hybridisch bastaard- 1847 [kku] |
| hybris overmoed 1896 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| hydra slang 1552 [wnt uitwassen] <Latijn |
| hydraat verbinding met water 1844 [Aanv wnt] |
| hydraulica de leer der vloeistoffen 1736 [wnt watergoot] <modern Latijn |
| hydraulisch waarbij van vloeistoffen gebruik gemaakt wordt 1740 [Aanv wnt] <Frans |
| hydrocefaal met een waterhoofd 1604 [wnt waterzucht] <Frans |
| hydrofiel vocht aantrekkend 1924 [gvd] |
| hydrografie deel van de aardrijkskunde 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert vi] <Frans |
| hydrometer vochtweger 1824 [wei] |
| hyena hyena-achtige 1552 [Toll.] <Latijn {4.1.3} |
| hygiëne gezondheidsleer 1642 [wnt gezond] <Frans |
| hygrofyt vochtminnende plant 1944 [Meltzer, Inleiding tot de plantensociologie 147] |
| hygrograaf registrerende vochtigheidsmeter 1914 [gvd] |
| hygroscoop vochtigheidsmeter 1847 [kku] |
| hymen maagdenvlies 1604 [wnt vermengeling] <Latijn {3.2} |
| hymne lofzang 1350 [mnw] <Frans |
| hype overdreven publiciteit 1975 [wp jaarboek 1976] <Engels |
| hyperbool kegelsnede 1605 [wnt kegelsnede] <Frans |
| hyperbool overdrijving 1669 [mey] <Frans |
| hypercorrect foutief uit vrees voor onjuistheid 1950 [gvd] |
| hyperlink tekstgedeelte dat een onderliggende verwijzing bevat 1991 [Sanders 2001 (dieplinken)] <Engels |
| hypermetroop verziend 1898 [gvd] |
| hypermodern zeer modern 1912 [wnt hyper- z.j.] |
| hypertekst koppeling van tekst, geluid en beeld 1994 [pc+ 3/11, 19, 21] <Engels |
| hypertrofie abnormale gewichtstoeneming 1846 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| hypnose kunstmatige slaap 1903 [wnt water] <Frans |
| hypochondrie zwaarmoedigheid 1771 [H.J. Vieu-Kuik, in ts. De Rhapsodist 1956, 50] <Latijn |
| hypocriet huichelaar 1240 [Bern.] <Frans |
| hypofyse hersenaanhangsel 1906 [Aanv wnt] <Frans |
| hypotensie lage bloeddruk 1961 [gvd] |
| hypotenusa schuine zijde van rechthoekige driehoek 1631 [wnt rechthoekig] <Latijn |
| hypotheek geldlening voor onroerend goed 1503 [Claes Tw. 12] <Frans |
| hypothermie ondertemperatuur 1961 [gvd] |
| hypothese nog te bewijzen stelling 1568 [Kool] <Frans |
| hysterectomie operatieve verwijdering van de baarmoeder 1895 [Picarta: titel van S.R. Brouwer] |
| hysterie zenuwziekte 1847 [kku] <Frans |
| iatrosofie alternatieve geneeswijze 1993 [De Coster 1999] |
| ibidem bijwoord: ter zelfder plaatse 1824 [wei] <Latijn |
| ibis reigerachtige 1240 [Bern.] <Latijn |
[pagina 970]
[p. 970]
| ichneumon civetkat 1761 [wnt pharao] <Latijn {4.1.3} |
| ichtyosaurus voorhistorische vishagedis 1855 [kku] |
| ichtyosis huidziekte met schubben 1847 [kku] <modern Latijn |
| iconoclast beeldenstormer 1824 [wei] <Latijn |
| iconografie beeldbeschrijving 1824 [wei] <me Latijn |
| icoon voorstelling van Christus, Maria en/of de heiligen 1824 [wei] <Latijn |
| icoon pictogram 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| icoon iemand met grote invloed 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| ict informatie- en communicatietechnologie 1997 [Internet: nrc.nl] <Engels |
| ideaal droombeeld 1784-1785 [wnt] <Frans |
| ideaalbeeld ideale voorstelling 1964 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| idee voorstelling, denkbeeld 1485 [mnw] <Frans |
| ideëel denkbeeldig 1871 [wnt] <Duits |
| idem bijwoord: de- of hetzelfde 1515 [wnt waal ii] <Latijn |
| identiek gelijk(waardig) 1872 [Aanv wnt] <Frans |
| identificeren de identiteit vaststellen 1824 [wei] <me Latijn |
| identiteit (persoons)gelijkheid 1824 [wei] <Frans |
| ideologie ideeënleer 1832 [wei] <Frans |
| idioom bijzondere eigenaardigheid van een taal 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| idioot gek 1857 [wnt] <Frans |
| idiosyncrasie aangeboren overgevoeligheid 1734 [HubWes] <Grieks {3.2} |
| idioticon dialectwoordenboek 1778 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| idolaat afgodisch 1784 [wnt] <Frans |
| idolatrie beeldendienst 1650 [mey] <Frans |
| idool afgod(sbeeld) 1462 [hws] <Frans |
| idylle dichterlijke schildering van eenvoudig leven 1784 [wnt uitlaten] <Frans |
| iebel naar, kregel 1961 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| ieder onbepaald voornaamwoord 1573 [Plantijn] <Duits {4.2} |
| iedereen* onbepaald voornaamwoord 1636 [wnt] {4.2} |
| iegelijk* onbepaald voornaamwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| iel* dun 1596 [wnt kind] |
| iemand* onbepaald voornaamwoord 1236 [cg i Gent] {1.2.4/4.2} |
| iep loofboom 1567 [wnt] <? {3.5} |
| iets* onbepaald voornaamwoord 1348 [mnw] {4.2} |
| ietsepietsje kleinigheid 1984 [gvd] {3.1} |
| iezegrim* brompot 1401-1450 [mnw] |
| iglo hut van bevroren sneeuw 1886 [kku] <Engels |
| ignoramus een onwetende 1984 [gvd] <Latijn |
| i-grec Griekse i, de letter y 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| I-ijzer profielijzer met I-vormige doorsnede 1933 [wnt trog] <L {3.4} |
| ijdel* vergeefs 901-1000 [wps] |
| ijdel* verwaand 1463 [mnw] |
| ijdeltuit* iemand die erg ijdel is 1501-1525 [mnw] |
| ijken waarmerken 1285 [cg i Dordrecht] <Latijn |
| ijl* leeg, dun, wazig 1809 [wnt voos i] |
| ijlen* zich haasten, hard lopen 901-1000 [wps] |
| ijlen* verward praten 1783 [Claes] |
| ijlhoofdig* licht in het hoofd, onbesuisd 1641 [wnt] |
| ijs* bevroren water 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| ijs* bevroren water of room als lekkernij 1793-1796 [wnt] {4.1.6} |
| ijsbeen dijbeen in ham 1101-1200 [Tavernier] {2.4/4.1.6} |
| ijsbeer* soort beer 1788 [wnt wegsnorren] {1.3/4.1.3} |
| ijsberen* rusteloos heen en weer lopen 1897 [wnt wandelen] {1.2.2} |
| ijsco ijsje 1928 [Andries de Rosa, in: Nu 1, 55] {4.1.6} |
| ijselijk* verschrikkelijk 901-1000 [wps] |
| ijskast kast waarin etenswaar koel gehouden wordt 1897 [wnt ijs] {1.2.1/4.1.9} |
| ijsvogel* scharrelaarachtige 1287 [cg NatBl] |
| ijver toewijding 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| ijzel* dunne ijskorst na neerslag 1485 [mnw] {3.1/4.1.1} |
| ijzen* gruwen 1285 [cg Rijmb.] |
| ijzer chemisch element 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Keltisch {3.2} |
| ik* persoonlijk voornaamwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| ikebana bloemschikkunst 1940 [Picarta: titel van A.L. Sadler] <Japans {3.2} |
| illegaal onwettig 1824 [wei] <Frans |
| illinium chemisch element 1946 [Holleman, Leerboek der organische chemie 529] <modern Latijn |
| illuminatie verlichting 1698 [wnt vreugdeteeken] <Frans |
| illumineren verlichten, versieren 1450-1500 [mnw] <Frans |
[pagina 971]
[p. 971]
| illusie zinsbegoocheling, droombeeld 1837 [wnt uitroeien] <Frans |
| illusionist goochelaar 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| illusoir denkbeeldig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| illuster doorluchtig 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| illustratie het illustreren 1871 [wnt kindercourant] <Frans |
| illustreren met afbeeldingen voorzien, toelichten 1548 [wnt vatten] <Frans |
| I love you-virus gevaarlijk computervirus 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| image voorstellingsbeeld 1963 [R75] <Engels |
| imaginair denkbeeldig 1637 [Aanv wnt] <Frans |
| imago voorstellingsbeeld 1961 [wnt] <Latijn |
| imam islamitische gebedsvoorganger 1626 [Aanv wnt] <Arabisch {3.2} |
| imbeciel zwakzinnig, onnozel 1650 [mey] <Frans |
| imbroglio verwikkeling 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| imitatie nabootsing 1650 [mey] <Frans |
| imitator nabootser 1847 [kku] <Latijn {1.2.4} |
| imiteren navolgen 1669 [mey] <Frans |
| imker* bijenhouder 1886 [wnt] {4.1.13} |
| immanent inwonend 1824 [wei] <Frans |
| immens onmetelijk 1650 [mey] <Frans |
| immensiteit onmetelijkheid 1621 [Aanv wnt] <Frans |
| immer* bijwoord van tijd: altijd 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| immers* bijwoord van modaliteit: toch 1530 [mnw] {3.1} |
| immigrant inkomend landverhuizer 1865 [kvw] <Frans |
| imminent boven 't hoofd hangend 1824 [wei] <Frans |
| immobiel onbeweeglijk 1650 [mey] <Frans |
| immuniteit niet-onderworpen zijn aan wetten, onvatbaarheid 1545 [wnt kerk] <Frans |
| immuun onschendbaar, onvatbaar 1895 [wnt] <Latijn |
| i-mode mobiele internettelefoon in Japan 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| impact invloed 1966 [R75] <Engels |
| impala herkauwer 1961 [gvd] <Zoeloe {4.1.3} |
| impasse moeilijkheid zonder oplossing 1903 [Aanv wnt] <Frans |
| impegno borgstelling 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| imperatief gebiedende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| imperator opperbevelhebber 1575 [wnt wapen] <Latijn |
| imperfect onvolmaakt 1539 [wnt uitwendigheid] <Latijn |
| imperiaal keizerlijk 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| imperiaal bagagerek op voertuig 1832 [wei] <Frans {1.2.3} |
| imperium (keizer)rijk, oppermacht 1824 [wei] <Latijn |
| impertinent onbehoorlijk 1784-1785 [wnt] <Frans |
| implanteren inplanten 1824 [wei] <Latijn |
| implementeren verwezenlijken 1983 [R84] <Engels |
| implicatie verwikkeling in een zaak 1946 [Aanv wnt] <Frans |
| impliceren omvatten 1594 [Aanv wnt] <Latijn |
| impliciet mede erin betrokken 1832 [wei] <Frans |
| implosie ontploffing naar binnen toe 1976 [wp] |
| imponderabilia onweegbare zaken 1872 [gvd] <Latijn |
| imponeren ontzag inboezemen 1923 [wnt vetzucht] <Frans |
| importeren invoeren 1824 [wei] <Frans {1.2.3} |
| importeren computergegevens invoeren 1989 [hcc nieuwsbrief nov. 11, 47] <Engels {1.2.3} |
| imposant indrukwekkend 1784 [Aanv wnt] <Frans |
| impotent niet in staat tot geslachtelijk verkeer 1824 [wei] <modern Latijn {1.2.2} |
| impregneren doordrenken 1847 [kku] <Frans |
| impresario ondernemer van toneelvoorstellingen e.d. 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| impressie indruk 1575 [Aanv wnt] <Frans |
| impressionisme kunststroming 1896 [wnt] <Frans |
| imprimatur verlof tot drukken 1824 [wei] <Latijn |
| improviseren voor het ogenblik bedenken 1824 [wei] <Frans |
| impuls prikkel 1847 [kku] <Latijn |
| in* voorzetsel 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| inbeelden, zich* zich iets onmogelijks voorstellen 1595 [wnt] |
| inborst* aard 1376-1400 [mnw] |
| inburgeren opgenomen worden in een (taal)gemeenschap 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| incapabel onbekwaam 1630 [Aanv wnt] <Frans |
| incarnatie vleeswording 1252 [mnw] <Frans |
| incasseren in ontvangst nemen 1793-1796 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| incasso het incasseren 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| incentive aansporing 1984 [gvd] <Engels |
[pagina 972]
[p. 972]
| incest bloedschande 1503-1516 [Aanv wnt] <Frans |
| inch Engelse duim 1832 [wei] <Engels |
| inchoatief werkwoord dat begin van een handeling aangeeft 1633 [Ruijs] <Latijn |
| incident (hinderlijk) voorval 1683 [wnt] <Frans |
| incidenteel bijkomstig 1840 [wnt appel ii] <Frans |
| incisie insnijding 1552 [Aanv wnt] <Frans |
| inciviek politiek onbetrouwbaar (persoon) 1961 [gvd] <Frans |
| incluis bijwoord: inbegrepen 1562-1592 [mnw] <Frans |
| inclusief met inbegrip van 1669 [mey] <Frans |
| incognito bijwoord: onder schuilnaam 1662 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| incoherent onsamenhangend 1824 [wei] <Frans |
| incommunicado geïsoleerd, van de buitenwereld afgezonderd 1996 [Vd Sijs 1996] <Spaans {3.2} |
| incompatibel onverenigbaar 1619 [De Jonge iv, 183] <Frans |
| incompetent onbevoegd 1599 [wnt] <Frans |
| incongruent niet overeenstemmend 1824 [wei] <Latijn |
| inconsequent onlogisch 1824 [wei] <Frans |
| incontinent urine of ontlasting niet kunnende ophouden 1950 [gvd] <Frans |
| incorporatie opneming 1480 [hws] <Frans |
| incorrect onnauwkeurig, ongepast 1824 [wei] <Frans |
| incrimineren als schuld aanrekenen 1847 [kku] <Frans |
| incubatie broeiing 1824 [wei] <Frans |
| incubator broedmachine 1912 [kku] <Latijn |
| incunabel wiegendruk 1824 [wei] <Frans |
| indecent onwelvoeglijk 1556 [wnt woord i] <Frans |
| indemniteit schadevergoeding 1570 [Aanv wnt] <Frans |
| inderdaad* bijwoord van modaliteit: werkelijk 1639 [wnt] |
| index inhoudsopgave, verhoudingscijfer 1676 [wnt belasting] <Latijn |
| indicatie aanwijzing 1824 [wei] <Frans |
| indicatief aantonende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| indien* onderschikkend voegwoord 1463 [mnw] {4.2} |
| indigestie gestoorde spijsvertering 1793-1796 [wnt] <Frans |
| indigo blauwe kleur(stof) 1582 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.5} |
| indiscreet onbescheiden 1480 [mnw criscer] <Frans |
| indium chemisch element 1901 [kui] <modern Latijn |
| individu enkeling 1824 [wei] <Frans |
| individualiteit eigen aard 1824 [wei] <Frans |
| indo halfbloed 1898 [gvd] |
| indoctrineren inprenten (van opvattingen) 1966 [Aanv wnt] |
| indolentie lusteloosheid 1824 [wei] <Frans |
| indoorgolf binnenshuis gespeelde golf 1931 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| in dorso op de achterzijde 1612 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| indruk uitwerking op de geest 1461 [mnw] <Duits |
| in dubio in twijfel 1638 [wnt inhulding] <Latijn |
| inductie redeneren van het bijzondere naar het algemene 1863 [wnt] <Frans |
| in duplo in tweevoud 1808 [wnt archief] <Latijn |
| industrie nijverheid, fabriekswezen 1864 [wnt] <Frans |
| ineffectief zonder voldoende uitwerking 1855 [kku] <Frans |
| inert traag 1824 [wei] <Frans |
| inertie traagheid 1650 [mey] <Frans |
| in extenso in zijn geheel 1832 [wei] <Latijn |
| in extremis in de laatste ogenblikken 1511 [wnt weren i] <Latijn |
| infaam schandelijk 1542 [wnt vervolgen] <Frans |
| infante koninklijke prinses 1598 [wnt] <Spaans {3.2} |
| infanterie wapen van de landmacht te voet 1588 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| infantiel kinderlijk 1950 [gvd] <Frans |
| infarct verstopping van de bloedtoevoer 1847 [Aanv wnt] |
| infecteren besmetten 1550 [wnt woonstede] <Frans |
| infectie aansteking 1664 [wnt] <Frans |
| inferieur lager, minder 1650 [mey] <Frans |
| inferioriteit minderheid in rang 1669 [mey] <Frans |
| inferno hel 1874 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| infiltreren naar binnen siepelen, binnendringen 1847 [kku] <Frans |
| infinitesimaalrekening differentiaal- en integraalrekening 1824 [wei] <Duits |
| infinitief onbepaalde wijs 1625 [Ruijs] <Latijn |
| infix tussengevoegd element 1974 [Elseviers Nederlands wrdb. en vreemde-woordentolk] <modern Latijn |
[pagina 973]
[p. 973]
| inflatie opzetting van de buik 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| inflatie waardevermindering van geld 1912 [kku] <Engels |
| inflorescentie bloeiwijze 1847 [kku] <Frans |
| influenza griep 1800 [Picarta: Bij-lichter, (...) verhandeling over de influenza] <Italiaans {3.2} |
| infomercial commercieel filmpje van een adverteerder 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| informatica leer van de automatische informatieverwerking 1964 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| informatie inlichting, nasporing 1451-1500 [mnw] <Frans |
| informatietechnologie toegepaste kennis m.b.t. het ontwerpen en beheren van informatiesystemen 1991 [wp] <Engels |
| informeren inlichten 1460 [hws] <Frans |
| infotainment informatief amusement op radio en tv 1990 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| infrarood onder het rood liggend 1914 [gvd] |
| infrasoon beneden de frequentie van de geluidstrillingen 1967 [wp in kleuren] |
| infrastructuur onroerende voorzieningen voor het economische leven 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| infusie het laten trekken, aftreksel 1608 [wnt zwaarmoedigheid] <Frans |
| infuus intraveneuze toediening 1967 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ingenieur afgestudeerde aan een hogere technische school 1842 [wnt] <Frans |
| ingenieus vernuftig 1602 [wnt goud] <Frans |
| ingetogen* zich onthoudend van buitensporigheden 1625 [wnt] |
| ingevolge* voorzetsel 1723 [wnt] {4.2} |
| ingewand* inwendige delen van het lichaam 1400 [mnw] |
| ingrediënt bestanddeel 1652 [wnt trekken] <Frans |
| inhaler inhaleertoestel 1999 [gvd] <Engels |
| inhaleren diep inademen (van rook) 1847 [kku] <Frans |
| inham* kleine baai 1567 [Claes Tw. 12] |
| inheems* in het land zelf thuis behorende 1237 [cg i Gent] |
| inherent eigen aan 1824 [wei] <Frans |
| inhibitie verbod, remming 1361-1425 [mnw] <Frans |
| inhumaan onmenselijk 1832 [wei] <Latijn |
| initiaal hoofdletter 1847 [kku] <Frans |
| initiatie inwijding 1669 [mey] <Frans |
| initiatief aanstichting 1832 [wnt vrede] <Frans |
| initieel aanvankelijk 1976 [gvd] <Frans |
| initiëren inleiden, invoeren 1777 [mey] <Frans |
| injecteren inspuiten 1954 [Aanv wnt] <Frans |
| injectie inspuiting 1778 [wnt] <Frans |
| injector inspuittoestel 1883 [wnt brandslang] <me Latijn |
| inkapselen insluiten in een omhulsel 1936 [Aanv wnt] <Duits |
| inkeer bezinning 1537 [wnt voortgaan] <Duits |
| inklinken* door klinken (met een hamer) vastmaken 1769 [wnt inklinken ii] |
| inkt schrijfvloeistof 1351 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| inlay op maat gemaakte vulling voor een kies 1989 [Peptalk] <Engels |
| inlichten* opheldering geven 1866 [wnt] |
| inlijven* opnemen 1565 [wnt] |
| inmiddels bijwoord van tijd: middelerwijl 1642 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| in natura in goederen 1780 [wnt] <Latijn |
| innen* invorderen 1268 [cg i 1,128 Holland graf. kans.] |
| innerlijk inwendig 1450 [mnw] <Duits |
| innig* in of uit iemands binnenste 1265-1270 [cg Lut.K] |
| inning slagbeurt bij cricket e.d. 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 6b] <Engels |
| innoveren als nieuwigheid invoeren 1512 [hws] <Frans |
| inoculeren inenten 1768 [wnt] <Frans |
| inpalmen naar zich toehalen 1598 [wnt] |
| inpalmen listig voor zich innemen 1734 [wnt] |
| inpeperen betaald zetten 1564 [wnt inpeperen] |
| in petto bijwoord: in voorraad, achter de hand 1859 [wnt petto] <Italiaans {3.2} |
| inprenten doen doordringen 1450 [mnw] |
| input wat toegevoerd wordt 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| inquisitie kerkelijke rechtbank 1560 [wnt] <Frans |
| inro doosje aan de gordel gedragen 1976 [wp] <Japans {3.2} |
| inscriptie inschrift 1541-1550 [hws] <Frans |
| insect klasse van gelede dieren 1660 [wnt] <Frans |
| inseminatie inbrengen van zaadcellen 1950 [gvd] <Latijn |
| insgelijks* bijwoord van hoedanigheid: evenzo 1485 [mnw] {3.1} |
| insider ingewijde 1903 [Prick 1903] <Engels |
| insigne onderscheidingsteken 1730 [wnt lang i] <Frans {1.3} |
| insinuatie zijdelingse verdachtmaking 1764 [wnt] <Frans |
| insinueren bedekt aantijgen 1847 [kku] <Frans |
| insisteren aandringen 1630 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 974]
[p. 974]
| insjallah tussenwerpsel: zo God wil 1886 [kku] <Arabisch {3.2/4.3} |
| insolvent niet in staat te betalen 1582 [wnt] |
| inspecteren bezichtigen 1637 [wnt wateren] <Frans |
| inspecteur opziener 1688 [wnt] <Frans |
| inspectie onderzoek 1544 [hws] <Frans |
| inspiciënt die toezicht houdt op rekwisieten e.d. 1858 [Aanv wnt] <Duits |
| inspiratie ingeving 1330 [mnw] <Frans |
| instabiel onvast 1847 [kku] <Latijn |
| installeren inrichten, bevestigen (in een ambt) 1691 [wnt] <Frans |
| installeren computerprogramma op de harde schijf zetten 1985 [hcc nieuwsbrief dec. 11, 74] <Engels |
| instantie rechtsgang 1472 [hws] <Latijn |
| instantie overheidsorgaan 1961 [gvd] <Latijn |
| instantpudding pudding die direct klaar is 1963 [R75] <Engels {4.1.6} |
| instemmen zijn stem met andere verenigen 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| instigatie aandrijving 1524 [wnt vertooning] <Frans |
| instinct natuurdrift 1650 [Claes] <Frans |
| institutie instelling 1478 [hws] <Frans |
| instituut instelling 1800 [wnt vertooning] <Frans {3.2} |
| instructeur leermeester 1664 [wnt] <Frans |
| instructie onderricht, aanwijzing 1467-1490 [hws] <Frans |
| instrueren onderrichten 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| instrument gereedschap 1285 [vmnw] <Frans of Latijn |
| instrumentalis naamval die het middel aangeeft 1847 [kku] <modern Latijn |
| instrumentarium stel instrumenten 1908 [wnt instrument] <modern Latijn |
| insubordinatie militaire ongehoorzaamheid 1796 [wnt wanorde] <Frans {3.2} |
| insufficiëntie onvoldoende werking 1663 [mey] <Latijn {1.2.6} |
| insulair eiland- 1847 [kku] <Frans |
| Insulinde Indonesische archipel 1860 [wnt] {4.4} |
| insuline hormoon 1926 [kwt] <Engels |
| intact onaangeroerd 1824 [wei] <Frans |
| intaglio camee 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| intakegesprek gesprek bij de inschrijving 1984 [gvd] |
| intarsia inlegwerk 1926 [kwt] <Italiaans {3.2} |
| integer onkreukbaar 1873 [wnt wijnbouw] <Latijn |
| integraal volledig 1814 [wnt] <Frans |
| integraalrekening berekenen van de oorspronkelijke functie uit de afgeleide 1740 [wnt] <Duits |
| integratie het maken tot een geheel 1872 [Picarta: titel van N.P. Kapteijn] <Frans |
| integreren volledig maken, tot een geheel samenvoegen 1775 [wnt] <Frans |
| integriteit rechtschapenheid 1689 [wnt] <Frans |
| intellect verstand 1650 [mey] <Frans |
| intellectueel verstandelijk 1824 [wei] <Frans |
| intelligent verstandig 1808 [wnt post] <Frans {3.2} |
| intelligentsia de stand der intellectuelen 1931 [kwt] <Russisch {3.2} |
| intendance rentmeesterschap 1815 [wnt] <Frans |
| intens hevig 1902 [wnt] <Frans |
| intensief krachtig, hevig 1864 [wnt] <Frans |
| intensiteit mate van kracht 1843 [wnt vrij] <Frans |
| intensive care intensieve verpleging 1974 [koe] <Engels |
| intentie bedoeling 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| interactie wisselwerking 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| interbellum periode tussen twee oorlogen 1958 [Aanv wnt] <Engels |
| intercedent bemiddelaar 1824 [wei] <Latijn |
| intercity sneltrein tussen grote steden 1970 [gvd 1984] <Engels {4.1.10} |
| intercom huistelefoon 1974 [R75] <Engels {4.1.17} |
| intercommunaal tussen verschillende gemeenten 1929 [kwt] <Frans |
| interessant belangwekkend 1762 [wnt interessabel] <Frans |
| interesse belangstelling 1913 [Baale, Handboek vreemde woorden] <Duits {5} |
| interest procentuele vergoeding voor lening 1530 [wnt] <Frans |
| interferentie inmenging 1847 [kku] <Frans |
| interfereren tussenbeide komen 1950 [gvd] <Engels |
| interferon eiwit dat deel van het afweersysteem is 1989 [Peptalk] <Engels |
| interieur het inwendige 1847 [kku] <Frans |
| interim tussentijd 1568 [wnt wijdberoemd] <Latijn |
| interimaris plaatsvervanger 1984 [gvd] <modern Latijn |
| interlinie regelafstand 1801 [wnt wit ii] <Frans {3.2} |
[pagina 975]
[p. 975]
| interlock dubbel breigoed, ondergoed daarvan 1948 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| intermediair bemiddeling 1832 [Aanv wnt] <Frans |
| intermezzo tussenspel 1810 [Picarta: titel van A. von Kotzebrie] <Italiaans {3.2} |
| intern inwendig 1722 [wnt] <Frans |
| internaat kostschool 1896 [kwt] <Frans |
| internationaal tussen verschillende naties 1847 [kku] <Engels |
| interneren een gedwongen verblijfplaats aanwijzen 1855 [kku] <Frans |
| internet wereldwijd netwerk van computers 1992 [Sanders 2000] <Engels {4.1.17} |
| internist arts voor inwendige ziekten 1907 [kwt] |
| interpellatie vraag om inlichting aan bestuurder 1633 [wnt] <Frans |
| interpelleren om inlichting vragen 1592 [wnt vermaning] <Frans |
| Interpol internationale politie 1974 [koe] <Frans {3.2} |
| interpolatie tussenvoeging 1824 [wei] <Frans |
| interpretatie uitlegging, vertolking 1350 [hws] <Frans |
| interpunctie leestekens 1822 [wnt] <Latijn |
| interregnum tussenregering 1824 [wei] <Latijn |
| interrumperen onderbreken 1538 [wnt dingtaal] <Latijn |
| interruptie onderbreking 1501-1525 [mnw onterfenesse] <Frans |
| interval tussentijd 1485 [mnw] <Frans |
| interveniëren tussenbeide komen 1669 [mey] <Frans |
| interventie tussenkomst van buitenaf 1592 [wnt voegen i] <Frans |
| interview vraaggesprek 1886 [kku] <Engels |
| intestaat zonder testament overledene 1669 [mey] <Frans |
| intiem innig, vertrouwelijk 1740 [wnt] <Frans |
| intifada Palestijnse volksopstand tegen de Israëliërs 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| intimideren schrik aanjagen 1678 [F. van der Doe, Indianen in Zeeuwse bronnen 14] <Frans |
| intimus boezemvriend 1847 [kku] <Latijn |
| intonatie stembuiging 1910 [wnt] <Frans |
| intranet besloten computernetwerk 1996 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| intransitief onovergankelijk 1669 [mey] <Latijn |
| intraveneus in de ader geschiedend 1912 [kku] |
| intrigant arglistig mens 1795 [wnt klanteren] <Italiaans {3.2} |
| intrigeren slinks te werk gaan 1824 [wei] <Frans |
| intrigeren nieuwsgierig maken 1888 [wnt] <Frans |
| intrinsiek wezenlijk 1656 [wnt uitwerken] <Frans |
| introducé geïntroduceerde 1912 [wnt introduceren z.j.] {3.3} |
| introduceren voorstellen 1650 [mey] <Latijn |
| introductie binnenleiding 1544 [wnt] <Frans |
| introïtus inleiding tot de mis 1641 [Aanv wnt] <Latijn |
| introspectie innerlijke zelfwaarneming 1865 [kvw] <Frans |
| introvert naar binnen gekeerd 1947 [kwt] |
| intuïtie ingeving 1824 [wei] <Frans |
| intussen bijwoord van tijd: inmiddels 1757 [wnt voortvaren] <Duits {4.1.7} |
| invalide gehandicapt 1726 [wnt] <Frans |
| invariabel onveranderlijk 1669 [mey] <Frans |
| invasie vijandelijke inval 1524 [wnt vangenis] <Frans |
| inventaris boedelbeschrijving 1450 [hws] |
| inventief vindingrijk 1669 [mey] <Frans |
| inversie omkering van de gewone orde 1650 [mey] <Frans |
| invertebrata ongewervelde dieren 1863 [kku] <modern Latijn |
| inverteren omkeren 1658 [Aanv wnt] <Frans |
| investeren beleggen 1937 [koe] <Frans |
| invitatie uitnodiging 1781 [wnt] <Frans |
| inviteren uitnodigen 1553 [wnt vermaken] <Frans |
| in-vitrobevruchting reageerbuisbevruchting 1984 [gvd] |
| invloed inwerking 1282 [cg i 1, 640] <Duits |
| invocatie aanroeping 1650 [mey] <Frans |
| involveren verwikkelen in 1511 [Aanv wnt] <Latijn |
| inwendig van binnen zittend 1276-1300 [cg Kerst.] <Duits |
| inwilligen toestaan 1647 [wnt] <Duits |
| inzake* voorzetsel 1890 [wnt] {4.2} |
| ion elektrisch geladen deeltje 1886 [kku] |
| ippon heel punt bij Japanse vechtsport 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| irbis katachtige 1976 [gvd] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| iridium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| iris plantengeslacht 1608 [wnt] <Frans |
| iriscopie alternatieve onderzoeksmethode op basis van de iris 1983 [De Coster 1999] |
| ironie lichte spot 1650 [Claes] <Frans |
| irrationeel onberedeneerbaar 1824 [wei] <Frans |
| irrelevant niet ter zake 1658 [Aanv wnt] |
[pagina 976]
[p. 976]
| irreversibel onomkeerbaar 1912 [kku] <Frans |
| irrigatie kunstmatige bevloeiing 1824 [wei] <Frans |
| irrigator toestel voor het uitspoelen van lichaamsholten 1901 [kui] <Latijn |
| irrigeren bevloeien 1847 [kku] <Frans |
| irritatie onaangename prikkeling 1614 [wnt kreiten] <Frans |
| irriteren prikkelen 1553 [wnt kreiten] <Frans |
| ischias heupjicht 1826 [wnt typheus] <Latijn |
| isdn digitale variant van het telefoonnet 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| islam moslimgodsdienst 1820 [wnt] <Arabisch {3.2} |
| isobaar lijn die plaatsen met gelijke luchtdruk verbindt 1886 [kku] |
| isoglosse grenslijn van een taalverschijnsel 1915 [wnt verbinden] |
| isoleren afzonderen 1799 [wnt transcendentaal] <Frans {3.2} |
| isometrie gelijkheid van maat 1847 [kku] <Frans |
| isomorf van dezelfde gedaante 1847 [kku] |
| isotherm met constante temperatuur 1950 [gvd] |
| isotoon van gelijke spanning 1961 [gvd] |
| isotoop elke vorm van eenzelfde element met verschillende atoomkern 1950 [gvd] |
| issue onderwerp 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| it informatietechnologie 1991 [P.E. Wisse, Integratie van electronische post] <Engels |
| item onderwerp, punt 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| iteratie herhaling 1650 [mey] <Frans |
| iteratief herhalend 1669 [mey] <Frans |
| ivoor materiaal van slagtanden 1240 [Bern.] <Frans |
| ja* tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging 1240 [Bern.] {4.3} |
| jaap diepe snijwond 1612 [wnt] |
| jaar* tijd van 12 maanden 1236 [cg i 1, 24] {4.1.7} |
| jaargang tijdschriftafleveringen van één jaar 1836 [wnt woest i] <Duits |
| jabroer die op alles ja zegt 1710 [wnt] <Duits |
| jacht* het vervolgen van dieren 1240 [Bern.] |
| jacht* vaartuig 1528 [Toll.] {4.1.11} |
| jack jasje 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| jacket kroon over een tand 1940 [Aanv wnt] {3.3/5} |
| jacket papieromslag van boek 1950 [gvd] <Engels |
| jackpot de totale inleg 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| jacquet pandjas 1897 [wnt] <Frans |
| jacuzzi systeem van onderwaterstralen die het lichaam masseren 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| jade kostbaar gesteente 1832 [wei] <Frans |
| jaeger wollen weefsel voor ondergoed 1899 [dbl] {3.3/4.1.9} |
| jaffa sinaasappel 1950 [gvd] {4.1.2} |
| jagen* wild vervolgen 1240 [Bern.] |
| jaguar katachtige 1770 [Van Donselaar Tw. 10] <Engels {1.3/3.2/4.1.3} |
| jajem Bargoens: jenever 1844 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| jak kiel, kort jasje 1350 [mnw] <Frans |
| jak herkauwer 1857-1858 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| jakhals hondachtige 1653 [wnt] <Frans {4.1.3} |
| jakkeren* voortjagen 1850 [wnt] {3.1} |
| jakkes tussenwerpsel: uitroep van tegenzin 1910 [wnt] {1.2.4/4.3} |
| jakobijn naam van de eerste dominicanen in Noord-Frankrijk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.8} |
| jakobsladder over schijven lopende ketting met bakken 1858 [wnt stander] |
| jakobsschelp schaal van oestersoort 1613 [wnt] |
| jaloers naijverig 1300 [mnw] <Frans |
| jaloezie afgunst 1300 [mnw] <Frans |
| jaloezie optrekbaar zonnescherm 1892 [wnt] <Frans |
| jam confiture 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.6} |
| jam, yam eetbare wortelknol 1695 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| jambe versvoet 1623 [wnt wet i] <Latijn |
| jamboree internationaal padvinderskamp 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| jammer* spijtig, als tussenwerpsel: helaas 1780 [wnt tintelen i] {4.3} |
| jamsession geïmproviseerde jazzuitvoering 1957 [Enc. van de muziek] <Engels |
| jandomme tussenwerpsel: bastaardvloek 1872 [gvd] {4.3} |
| janhagel gepeupel 1650 [wnt] |
| janken* huilen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| janklaassen hansworst 1788 [wnt] |
| Jan Rap gespuis 1613 [wnt wedergeven] |
| jansalie slappe man 1622 [wnt] {4.4} |
| jansenist aanhanger van een bepaalde godsdienstige leer 1654 [wnt] {4.1.8} |
| januari eerste maand 1293 [cg I3, 1849] <Latijn {4.1.7} |
| jan-van-gent pelikaanachtige 1619 [wnt] |
| jap pejoratief voor Japanner 1926 [wnt z.j.] <Engels |
[pagina 977]
[p. 977]
| japon jurk 1717 [wnt] |
| jargon groepstaal, vaktaal 1824 [wei] <Frans |
| jarig* zijn geboortedag herdenkend 1714 [wnt] |
| jarretelle kousenophouder 1913 [Aanv wnt] <Frans |
| jas kledingstuk 1733 [Toll.] |
| jasmijn plantengeslacht 1350 [mnw] <Frans |
| jaspis steensoort 1240 [Bern.] <Latijn |
| jassen kaartspel 1738 [wnt] {4.1.18} |
| jasses tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1612 [wnt jaszes] {4.3} |
| jat hand 1858 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| jatmoos handgeld 1950 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| jatten gappen 1901 [wnt vrede] |
| jawel* tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging 1615 [wnt ja] {4.3} |
| jazz moderne muziek met sterk improvisatie-element 1912 [Toll.] <Engels {4.1.16} |
| je* persoonlijk voornaamwoord 1618 [Wester-poorts Praatjen in Taal en Tongval 1999, 1, 7] {4.2} |
| jeans spijkerbroek 1954 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| jee tussenwerpsel: uitroep van schrik 1661 [wnt] {4.3} |
| jeep legerauto 1944 [Ts. Kijk, nr. 2] <Engels {4.1.10} |
| jegens* voorzetsel 1292 [cg i Middelburg] {4.2} |
| jekker korte overjas 1788 [wnt] |
| jemig tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1897 [Aanv wnt] {4.3} |
| jemig de pemig tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1985 [Sanders 1999] {3.1/4.3} |
| jeminee tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1613 [wnt] {4.3} |
| jenaplanschool schoolvorm 1976 [wp] |
| jenever alcoholische drank 1606 [Vd Sijs 1998, 137] {4.1.6} |
| jengelen* dwingend huilen 1528 [mnw] {3.1} |
| jennen plagen 1937 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| jeremiade klaaglied 1802-1803 [wnt Bijv.+verb.] <Frans {3.2} |
| jerrycan benzineblik 1950 [Aanv wnt] <Engels |
| jersey gebreide kleding 1889 [Sanders 1995] <Engels |
| jet straalvliegtuig 1956 [R75] <Engels {4.1.10} |
| jetlag fysieke ervaring van tijdsverschil op lange vluchten 1984 [gvd] <Engels |
| jetset groep rijkelui die de toon zetten in het uitgaansleven 1970 [Recht voor raap] <Engels {3.1} |
| jeu aardigheid 1719 [wnt] |
| jeugd* het jong-zijn 901-1000 [wps] |
| jeugd* jongelui 1480 [mnw] |
| jeugdsentiment met vertedering terugdenken aan de jeugdjaren 1967 [Van Gelder 1993] {4.4} |
| jeuïg fleurig, smeuïg 1915 [wnt jeu] |
| jeuken* kriebelen 1240 [Bern.] |
| je-weet-wel-kater gecastreerde kater 1974 [25 jaar Jan, Jans etc. 14] {4.1.3/4.4} |
| jezuïet lid van de Sociëteit van Jezus 1567 [wnt uitgeven i] <Latijn {4.1.8} |
| jezusmina tussenwerpsel: bastaardvloek 1992 [gvd] {4.3} |
| jicht* pijnlijke gewrichtsontsteking ten gevolge van onder meer een stofwisselingsziekte 1599 [Kil.] |
| jid jood 1921 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| jiffypotje plantenbakje dat in de grond vergaat 1986 [koe] |
| jihad heilige oorlog 1907 [wp] <Arabisch {3.2} |
| jij* persoonlijk voornaamwoord 1617 [wnt aanraken Suppl] {1.3/4.2} |
| jingle herkenningsmelodie 1962 [Aanv wnt] <Engels |
| jioe-jitsoe Japans worstelen 1931 [Aanv wnt] <Japans {3.2/4.1.18} |
| jippie tussenwerpsel: vreugdekreet 1992 [gvd] <Engels {4.3} |
| jitterbug moderne dans 1945 [Metro 1:14, 36b] <Engels {4.1.15} |
| jive Amerikaanse dans 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.15} |
| job baan 1928 [Aanv wnt] <Engels |
| jobhopper iemand die regelmatig van baan verwisselt 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| jobsbode ongeluksbode 1560 [wnt Job i] |
| jockey pikeur 1824 [wei] <Engels |
| jodelen manier van zingen bij de alpenbewoners 1890 [wnt] <Duits {3.2} |
| jodium chemisch element 1834 [wnt vereenigen] <modern Latijn |
| joechei* tussenwerpsel: vreugdekreet 1992 [gvd] {4.3} |
| joehoe* tussenwerpsel: groet 1991 [Hoppenbrouwers] {4.3} |
| joekel hond 1873 [moo] <Romani {3.2} |
| joekel kanjer 1965 [Aanv wnt] |
| joelen* zich luidruchtig gedragen 1648 [wnt] {3.1} |
| joet, joetje tientje 1899 [dbl] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| jofel Bargoens: fijn 1913 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| joggen hardlopen 1979 [Verschueren, Bijvoegsel, 2495] <Engels {4.1.18} |
| joh* tussenwerpsel: aanspreekvorm 1924 [wnt smeken] {4.3} |
[pagina 978]
[p. 978]
| joint hasj- of marihuanasigaret 1970 [R75] <Engels |
| joint venture samenwerkingsverband 1968 [kwt] <Engels |
| jojo klimtol 1872 [gvd] <Frans {3.1/4.1.18} |
| joke grap 1984 [gvd] <Engels |
| joker overscharige kaart 1948 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| joker teken om 0 of meer willekeurige tekens te zoeken 1995 [Handleiding wnt] <Engels |
| jokkebrok kind dat veel jokt 1872 [gvd] {3.1} |
| jokken liegen 1635 [wnt] |
| jol kleine boot 1567 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.11} |
| jolig* vol vrolijkheid 1784 [wnt] |
| jolijt vrolijkheid 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| Jom Kippoer Grote Verzoendag 1910 [wnt vasten i] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| jonassen iem. met zijn tweeën horizontaal vasthouden en heen en weer slingeren 1669 [wnt] {4.1.18} |
| jong* jeugdig 1100 [Willeram] |
| jongejannen het spelen van een groot aantal rollen door één speler 1904 [H. de Vries, Mijn mémoires 52] {4.4} |
| jongeling* jonge man 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| jongen* mannelijk kind 1479 [hws] {4.1.4} |
| jongere oudere* iemand globaalweg tussen de 50 en 60 of 65 jaar 1985 [Sanders 1999] {4.1.4/4.4} |
| jongleur evenwichtskunstenaar 1566 [wnt] <Frans |
| jongstleden* vorig 1643 [wnt] |
| jonk Chinees schip 1596 [De Jonge ii, 337] <Indonesisch {3.2/4.1.11} |
| jonker* aanspreektitel voor adelborst 1631 [wnt] {3.1/4.1.14} |
| jonkheer* adellijk predikaat, aanvankelijk: jong edelman 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| jonkvrouw* adellijk predikaat, aanvankelijk: jonge edelvrouw 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| jood Israëliet 1270 [cg i] <Latijn |
| jool* pret, feest 1852 [wnt jool ii] |
| jopper zeilkiel 1941 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| jota Griekse letter 1580 [wnt] <Grieks {3.2} |
| jou* persoonlijk voornaamwoord 1330 [mnw] {4.2} |
| joule praktische eenheid van elektrische arbeid, thans ook de officiële warmte-eenheid i.p.v. de calorie 1909 [wp] |
| journaal dagboek, nieuwsrubriek 1591 [wnt vijand] <Frans |
| journaille persmuskieten 1974 [Aanv wnt] {3.3} |
| journalist verslaggever 1790 [wnt] <Frans |
| jouw* bezittelijk voornaamwoord 1290 [mnw] {4.2} |
| jouwen* schimpen 1613 [wnt] |
| joviaal gulhartig 1642 [wnt] <Frans |
| joyriding rijden in een gestolen auto 1939 [kwt] <Engels |
| J-pop Japanse popcultuur 2000 [nrc-h 8/6/2000] <Engels |
| jubelen vreugdekreten aanheffen 1854-1855 [wnt] <Duits |
| jubilaris die een jubileum viert 1659 [wnt] <me Latijn |
| jubileum herdenkingsdag van bekleding van ambt 1726 [wnt bruiloft] <modern Latijn |
| jucht(leer) soort leer 1609 [wnt jucht] <Nederduits {3.2} |
| judaskus verraderlijke kus 1470 [mnw] |
| judicieel rechterlijk 1570 [wnt] <Frans |
| judicium vonnis, oordeel 1687 [wnt] <Latijn |
| judo verdedigingssport 1948 [Picarta: titel van M. van Nieuwenhuizen] <Japans {3.2/4.1.18} |
| judogi oefenpak van judoka 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| judoka beoefenaar van judo 1950 [Picarta: titel van H. Hobbema] <Japans {3.2} |
| juffrouw* (ongehuwde) vrouw 1451-1500 [mnw] {1.2.4/3.1/4.1.4} |
| Jugendstil een Europese kunststijl 1948 [wp (art nouveau)] <Duits {3.2} |
| juichen* uiting geven aan vreugde 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| juist billijk, correct 1337-1382 [mnw] <Frans |
| jujube vrucht 1351 [Toll.] <Frans {4.1.2} |
| juk* trektuig voor dieren 1240 [Bern.] |
| jukebox muziekautomaat 1955 [R75] <Engels |
| juli zevende maand 1286 [cg i Brugge] <Latijn {4.1.7} |
| juliennesoep heldere groentesoep 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| jullie* persoonlijk voornaamwoord 1601-1700 [Franck/Van Wijk, Etym. wrdb.] {4.2} |
| jumbo naam voor olifant 1899 [dbl] <Engels |
| jumbo groot exemplaar 1976 [gvd] <Engels |
| jumbojet zeer groot straalvliegtuig 1966 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| jumelage band tussen twee organisaties 1961 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| jumper damestrui 1937 [wnt knallen] <Engels {3.2} |
| junctie verbinding 1872 [gvd] <Latijn |
| jungle wildernis 1847 [kku] <Engels |
| juni zesde maand 1270 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| junior de jongere (achter namen) 1795 [wnt volk] <Latijn |
[pagina 979]
[p. 979]
| junkbond obligatie met hoog risico 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| junkie, junk verslaafde aan drugs 1965 [Aanv wnt] <Engels |
| junkmail ongevraagde e-mail met reclame 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| junta staatsraad, regeringscomité 1790 [wnt verificatie] <Spaans {3.2} |
| juridisch rechtskundig 1751 [wnt promoveeren] <Frans |
| jurisdictie rechtsmacht, rechtsgebied 1345 [mnw] <Frans |
| jurisprudentie toegepaste rechtspraak 1658 [mey] <Latijn |
| jurist rechtsgeleerde 1401-1500 [mnw] <me Latijn |
| jurk kledingstuk 1691 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| jury beoordelingscommissie, beëdigd college 1824 [wei] <Engels |
| jus vleesnat 1518 [Claes] <Frans {4.1.6} |
| jus d'orange sinaasappelsap 1956 [Kolsteren, Prisma-vreemde-wrdb.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| justeren op de juiste maat brengen 1479 [hws] <Frans |
| justificatie rechtvaardiging 1467-1490 [mnw] <Frans |
| justificeren rechtvaardigen 1499 [hws] <Latijn |
| justitie rechterlijke macht 1276-1300 [cg i 1, 40] <Frans |
| jute vezelstof 1858-1859 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| jutten stranddieverij plegen 1912 [Toll.] |
| juvenaat school voor aspirant-kloosterlingen 1912 [kku] <Frans |
| juveniel jeugdig 1952 [kwt] <Frans |
| juweel kostbaar sieraad 1287 [cg NatBl] <Frans |
| juwelier handelaar in juwelen 1520 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| juxtapositie het naast elkaar plaatsen 1832 [wei] <me Latijn |
| k kanker 1964 [Wolkers, Hond met de blauwe tong] <L {3.4/4.4} |
| k telwoord: 1000 1999 [R99] <Engels {4.2} |
| ka bazige vrouw 1950 [gvd] |
| kaag* buitendijks land 1151-1157 [Künzel] {2.3} |
| kaag* vaartuig 1588 [Claes] {4.1.11} |
| kaai wal 1457 [mnw] <Frans |
| kaaiman krokodilachtige 1564 [wnt kaaiman ii] <Spaans {3.2} |
| kaak* deel van skelet waarin tanden en kiezen zitten 1285 [cg Rijmb.] |
| kaak* schandpaal 1340 [mnw] |
| kaakje koekje 1699 [Claes Tw. 12] <Engels {3.2/4.1.6} |
| kaal* zonder haar 1240 [Bern.] |
| kaalkop iem. met een kaal hoofd 1599 [wnt] {3.1} |
| kaan* stukje uitgebraden spek 1305-1370 [mnw] {1.2.4/4.1.6} |
| kaan bootje 1599 [Kil.] <Duits {4.1.11} |
| kaap landtong 1567 [Claes] <Frans |
| kaapstander windas 1530 [Toll.] |
| kaars vetstaaf met pit voor verlichting 1240 [Bern.] <Duits |
| kaart landkaart 1532 [wnt] <Frans |
| kaart speelkaart 1599 [mnw] <Frans |
| kaarten kaartspelen 1394 [Janssen, Gesch. speelkaart, 194] {4.1.18} |
| kaas zuivelproduct 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| kaasburger broodje gehakte biefstuk met kaas 1975 [R75] {1.2.5/4.1.6} |
| kaasschaaf schaaf om plakjes van kaas te snijden 1950 [gvd] |
| kaatsen balslaan 1374-1394 [mnw] <Frans {4.1.18} |
| kabaal lawaai 1845 [wnt] <Frans |
| kabbala geheime joodse leer 1847 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| kabbelen* zacht golven 1631-1634 [wnt] {3.1} |
| kabel dik touw of staal 1285-1286 [cg I2, 1153] <Frans |
| kabelaring kabeltouw 1652-1662 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kabeljauw beenvis 1101-1200 [Tavernier] <? {2.4/3.5} |
| kabeltelevisie televisie waarbij de beelden via een kabel worden overgebracht 1974 [R75] <Engels {4.1.17} |
| kabinet meubelstuk 1588 [Claes] <Frans {1.2.3/4.1.9} |
| kabinet regering 1858 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| kabouter* aardmannetje 1573 [Plantijn] |
| kabouter* lid van politieke groepering die een niet-autoritaire maatschappij nastreeft 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| kabuki Japans volkstoneel met mannen in alle rollen 1970 [wp (kaboeki)] <Japans {3.2} |
| kachel verwarming 1591 [Toll.] {4.1.9} |
| kachel dronken 1913 [wnt] |
| kadaster grondbeschrijving 1828 [Toll.] <Frans |
| kadaver lijk 1662 [wnt cadaver] <Frans |
| kaddisj gebed ter herdenking van een dode 1832 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| kade wal 1111-1115 [Prisma NPl] <Keltisch {1.2.4/2.3/3.2} |
| kader frame, lijst 1816 [wnt] <Frans |
[pagina 980]
[p. 980]
| kadetje broodje 1823 [wnt] {4.1.6} |
| kadi rechter 1653 [Aanv wnt] <Arabisch {3.2} |
| kadreren in een kader plaatsen 1984 [gvd] <Frans |
| kaduuk bouwvallig, kapot 1558 [wnt] <Frans |
| Kaenozoïcum geologische periode 1933 [De Gaay Fortman en Heidinga, Leerboek der Nat. Hist. iii, 284] <modern Latijn |
| kaf* hulzen van aren 1240 [Bern.] |
| kaf Bargoens: twintig 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.2} |
| kaffer boer, lomperd 1724 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| kafferkoren graansoort 1918 [wnt zeebies] <Afrikaans {3.2/4.1.2} |
| kaft omslag 1861 [wnt] |
| kaftan lang opperkleed 1714 [wnt ceintuur] <Turks {3.2} |
| kajak eenpersoonsvaartuigje 1847 [kku] <Engels {4.1.11} |
| kajuit passagiersverblijf op boten 1455 [Toll.] <Frans |
| kak drek 1376-1400 [hws] {4.4} |
| kakelbont met vele, niet-harmoniërende kleuren 1603 [De Jonge iii, 159] {4.1.5/4.4} |
| kakelen* het roepen van kippen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kakelvers* gloednieuw 1957 [Aanv wnt] {4.4} |
| kakemono hangende rolschildering 1891 [Picarta: Kakemono: Japansche tafereeltjes] <Japans {3.2} |
| kaken* ingewandsverwijdering van haring via de kieuw 1462 [mnw] |
| kaken* op het punt staan te braken 1650 [wnt] {3.1} |
| kaketoe papegaaiachtige 1662 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| kaki stof, uniform daarvan 1912 [kku] <Engels {4.1.14} |
| kakken poepen 1514 [mnw] <Latijn {4.4} |
| kakkerlak insect 1646 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kakmadam opgedirkte vrouw 1914 [gvd] |
| kakofonie herrie 1824 [wei] <Frans |
| kalander mangel 1622 [wnt] |
| kalasjnikov Russisch geweer 1984 [gvd] <Russisch {3.2/4.1.14} |
| kalebas vrucht 1588 [Claes] <Frans {4.1.2} |
| kalender tijdoverzicht 1573 [Plantijn] <Duits |
| kalf* jong van een koe 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| kalfaten, kalefaten herstellen 1530 [wnt] <Frans |
| kalfsoester gepaneerd lapje kalfsvlees 1910 [wnt kalf i] {4.1.6} |
| kali kaliumzout 1583 [Dod. 82] |
| kali rivier 1896-1901 [kui] <Indonesisch of Javaans {3.2} |
| kaliber middellijn van de loop van een vuurwapen 1697 [wnt] <Frans |
| kalibreren het kaliber vaststellen 1872 [gvd] <Frans |
| kalief titel van de opvolgers van Mohammed 1462 [hws] <Frans |
| kalium chemisch element 1847 [kku] |
| kalk bouwmateriaal 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| kalkoen hoendervogel 1551 [Sanders 1995] {4.1.6} |
| kalle Bargoens: meisje, geliefde, hoer 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2/4.1.13} |
| kalligraferen schoonschrijven 1871 [wnt penneschrijver] <Grieks {3.2} |
| kalm rustig 1568 [wnt vrede] <Frans |
| kalmte rust 1602 [wnt] {3.1} |
| kalong vleermuis 1854 [Junghuhn, Licht- en schaduwbeelden 10a] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| kalot mutsje 1677 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| kaltstellen uitschakelen 1994 [nrc-h 4/7/1994] <Duits {3.2} |
| kam* gereedschap om haar te ontwarren of bijeen te houden 1240 [Bern.] |
| kameel hoefdier 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| kameleon hagedis 1240 [Bern.] <Frans |
| kamelot weefsel 1390-1460 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| kamenier vrouwelijke bediende 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.4} |
| kamer vertrek 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| kamer wetgevend lichaam: Eerste, Tweede Kamer 1798 [wnt] {1.4} |
| kameraad makker 1596 [wnt mondelijk i] <Frans |
| kamerbreed gesteund door de meerderheid van de (Tweede) Kamer 1982 [R84] |
| kamerling kamerheer 1050 [Rey] {2.2} |
| kamermuziek muziek die oorspronkelijk in een kleine ruimte werd uitgevoerd 1795 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| kamfer middel tegen motten, geneesmiddel 1351 [mnw] <Frans |
| kamikaze zelfmoordpiloot 1945 [Schuurman, De Tweede Wereldoorlog 28] <Japans {3.2} |
| kamille plantengeslacht 1351 [hws] <Frans |
| kamizool kledingstuk 1654 [wnt] <Frans |
| kamp stuk land 847 [Claes] <Latijn {2.3} |
| kamp strijd 1240 [Bern.] <Latijn |
| kamp legerplaats 1573 [Plantijn] <Frans |
| kampen strijden 1299 [mnw] |
[pagina 981]
[p. 981]
| kamperen tijdelijk in tenten verblijven 1688 [wnt] <Frans |
| kamperfoelie plant 1567 [Claes] <Latijn |
| kampioen de beste in een sport, voorvechter 1340-1350 [mnw] <Frans |
| kampong gehucht 1606 [De Jonge iii, 215] <Indonesisch {3.2} |
| kan* pot 1285 [cg I2, 1020] |
| kan oosterse titel 1462 [mnw winnen] <Frans |
| kanaal kunstmatige waterweg 1376-1400 [mnw] <Frans |
| kanarie zangvogel 1554 [Sanders 1995] <Frans |
| kandeel warme wijndrank 1351 [mnw] <me Latijn {4.1.6} |
| kandelaar kaarsdrager 1240 [Bern.] <Frans |
| kandelaber kroonluchter 1832 [wei] <Frans |
| kandidaat gegadigde 1652 [wnt alumnus Suppl] <Frans |
| kandideren zich kandidaat stellen 1912 [kku] <Duits |
| kandij soort suikerklontjes 1397 [hws] <Frans |
| kaneel specerij 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] <Frans {4.1.6} |
| kanen* met smaak eten 1976 [gvd] {3.1} |
| kangoeroe buideldier 1774 [wnt] <Engels {3.2/4.1.3} |
| kanis Bargoens: hoofd, kop 1906 [Köster Henke] |
| kanjer voortreffelijk persoon 1734 [wnt] <Frans |
| kanjer iets dat groot is 1897 [wnt] |
| kanji Japanse schriftsoort 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| kanker ziekte 1240 [Bern.] <Latijn |
| kankeren zich morrend beklagen 1904 [wnt] |
| kankerweer zeer slecht weer 1984 [gvd] {4.1.1} |
| kannibaal menseneter 1566 [wnt] <Spaans {3.2} |
| kano bootje 1598 [Toll.] <Spaans {1.2.4/3.2/4.1.11} |
| kanoet steltloper 1763 [hou i, 5, 250] |
| kanon vuurwapen met lange loop 1574 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| kanon een kei, kopstuk 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| kanonnade het schieten met kanonnen 1647 [wnt] <Frans |
| kans waarschijnlijkheid 1350 [mnw] <Frans |
| kansel preekstoel 1599 [wnt] <Duits |
| kanselarij griffie 1530 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| kanselier hoogwaardigheidsbekleder 1293 [mnw] <Frans |
| kant zijde, rand 1248-1271 [cg Antwerps Obituarium] <Frans of Latijn |
| kant weefsel 1617 [wnt] {4.1.9} |
| kanteel opstaand deel van muur 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| kantelen omkeren 1782 [wnt] |
| kanteloep meloen 1779 [hou ii, 11, 322] <Frans {4.1.2} |
| kantine schaftlokaal 1676 [wnt] <Frans |
| kantje* haringvaatje 1872 [gvd] |
| kanton onderafdeling van een arrondissement 1827 [wnt] <Frans |
| kantoor werkvertrek, bureau 1524 [wnt] <Frans |
| kanunnik domheer 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| kaolien porseleinaarde 1770 [Papillon] <Chinees {3.2} |
| kap hoofddeksel 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.5/4.1.9} |
| kap bovendeel 1468-1497 [mnw] {1.2.5} |
| kapel bedehuisje 1102-1105 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2/5} |
| kapel vlinder 1397 [mnw] |
| kapelaan hulppriester 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.8} |
| kapen overmeesteren 1652 [wnt] <Fries {3.2} |
| kapitaal vermogen 1567 [wnt] <Frans |
| kapiteel bovenstuk van zuil 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
| kapitein scheepsgezagvoerder 1351 [mnw] <Frans |
| kapitein militaire rang 1562 [Dict. Tetraglotton 289B] <Frans {4.1.14} |
| kapittel bijeenkomst van kanunniken 1236 [cg i Gent] <Latijn |
| kapittel hoofdstuk 1350 [mnw] <Latijn |
| kapittelen berispen 1301-1400 [mnw] <me Latijn |
| kapoen gecastreerde haan 1240 [Bern.] <Frans |
| kapoeres verloren, dood 1871 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| kapok zaadpluis van kapokboom 1620 [De Jonge iv, 239] <Indonesisch {3.2} |
| kapot stuk 1717 [wnt] <Duits |
| kapotjas soldatenjas 1817 [wnt] {4.1.14} |
| kapotje condoom 1912 [kku] |
| kappa de Griekse letter k 1976 [wp] <Grieks {3.2} |
| kappen* hakken 1240 [Bern.] |
| kappen haar opmaken 1717 [wnt] |
| kapper struik, bes 1551 [wnt] <Latijn |
| kapper haarknipper 1732 [wnt] {4.1.13} |
| kapseizen omslaan 1856 [wnt] <Engels |
| kapsel omhulsel van bv. abces 1904-1905 [wnt] <Duits |
| kapsones koude drukte 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
[pagina 982]
[p. 982]
| kapstok lat om kledingstukken aan te hangen 1669 [wnt] |
| kapucijn bedelmonnik 1622 [Bibliotheca 1954, nr. 7057] <Frans {4.1.8} |
| kapucijner soort van erwt 1854 [wnt] {4.1.6} |
| kar voertuig 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.10} |
| karaat eenheid van diamantgewicht en goudgehalte 1400-1434 [mnw] <Frans |
| karabijn buks 1582 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| karaf tafelfles 1778 [wnt] <Frans |
| karakter aard, kenmerk 1764 [wnt] <Frans |
| karakteristiek kenmerkend 1792 [wnt] <Frans |
| karamel gebrande suiker 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| karaoke Japans amusement waarbij telkens één amateur het vocale deel van de muziek invult 1991 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| karate verdedigingssport 1961 [Picarta: titel van Fr. Van Haesendonck] <Japans {3.2/4.1.18} |
| karateka beoefenaar van karate 1984 [Picarta: titel van O. Roethof] <Japans {3.2} |
| karavaan troep kameelrijders 1659 [wnt] <Frans |
| karavanserai gebouw voor huisvesting van karavanen 1652 [wnt] <Perzisch |
| karbies grote handtas 1884 [wnt] |
| karbonade stuk vlees 1573 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| karbonkel een edelgesteente 1240 [Bern.] <Latijn |
| karbonkel negenoog, grote puist 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| karbouw herkauwer 1786 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| kardinaal hoogwaardigheidsbekleder in de r.-k. kerk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.8} |
| kardinaalsmuts plant 1800 [Flora Batava 1, nr. 72] |
| kardoes kruithuls 1593 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| kardoes hondensoort 1841 [wnt] {4.1.3} |
| karekiet* zangvogel 1779 [Sepp en Nozeman, Nederlandsche vogelen ii:93] {3.1} |
| kariatide vrouwenbeeld als zuil 1733 [Sanders 1995] <Frans |
| kariboe herkauwer 1929 [kwt] <Frans {4.1.3} |
| karig* schraal, gierig 1477 [Teuth.] |
| karikatuur spotbeeld 1785 [wnt] <Frans |
| karkas geraamte 1805 [Siegenbeek, Verhandeling Nederduitsche spelling] <Frans {3.2} |
| karma het bepaald-zijn van iemands lot 1893 [Aanv wnt] <Sanskriet |
| karmeliet monnik van de orde der karmelieten 1555 [Luython, Dictionaris in fransoys 12r] <me Latijn {4.1.8} |
| karmozijn purperverf, rode kleur 1516 [hws] <Frans |
| karn* karnton 1351-1400 [mnw] |
| karnemelk* gekarnde melk 1301-1350 [mnw] {3.1/4.1.6} |
| karos rijtuig 1618 [Courante uyt Italien, 14 jun. 1b] <Frans {4.1.10} |
| karper* beenvis 1285-1286 [cg I2, 1153] |
| karpet vloerkleed 1346 [hws] <Frans |
| karren smalle gleuven in kalksteen 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| karsaai grof gekeperd laken 1401 [mnw] <Engels {3.2/4.1.9} |
| kart skelter 1961 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| kartel aaneensluiting van producenten 1824 [wei] <Duits |
| kartelen* uittanden 1599 [Kil.] {3.1} |
| karteren in kaart brengen 1847 [kku] <Duits |
| karton bordpapier 1790 [wnt] <Frans |
| kartonnage kartonnen band 1914 [gvd] <Frans |
| kartuizer monnik van de orde van Sint-Bruno 1552 [Apherdianus 71r] <me Latijn {4.1.8} |
| kartuizer kattensoort 1761 [Sanders 1995] {4.1.3} |
| karveel schip 1533 [mnw] <Frans of Portugees {4.1.11} |
| karwats zweep 1616 [tntl 1956, 304] <Russisch {3.2} |
| karwei werk 1271-1272 [cg i Mechelen] <Frans |
| karwij specerijplant 1351 [mnw] <Frans of Latijn {4.1.6} |
| kas contanten 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| kas broeikas 1717 [wnt] |
| kashba Moorse citadel 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| kasjmier wollen stof 1835 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| kassa loket 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| kassei straatsteen 1300 [mnw] <Frans |
| kassian tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1867 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.3} |
| kassier kashouder 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Duits {4.1.13} |
| kast opbergmeubel 1364-1365 [mnw] <Duits {4.1.9} |
| kastanje vrucht 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| kaste stand binnen het hindoeïsme 1743 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kasteel burcht 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| kastelein caféhouder 1733 [wnt] <Latijn {4.1.13} |
[pagina 983]
[p. 983]
| kastijden tuchtigen 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.4/1.2.6} |
| kastrol braadpan 1778 [wnt] <Frans {1.2.4} |
| kasuaris loopvogel 1763 [hou i, 5, 310] <Indonesisch {3.2} |
| kat katachtige 1210-1240 [cg i 1, 9] <Latijn {1.2.3/4.1.3} |
| kat standje 1976 [gvd] {1.2.3} |
| katakana Japans fonetisch lettergreepschrift 1877 [wp, dl. 9 (Japan)] <Japans {3.2} |
| katalysator in de scheikunde stof die een proces bespoedigt of vertraagt 1903 [wnt versnellen] <modern Latijn |
| katalyse ontbinding 1861 [Aanv wnt] <Frans |
| katapult werptuig voor jongens 1898 [gvd] <Frans {4.1.18} |
| katenspek gerookt spek 1972 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.6} |
| kater mannetjeskat 1297 [cg I4, 2418] {4.1.3} |
| kater onaangenaam gevoel na dronkenschap 1906 [wnt] <Duits |
| katern deel van boek 1717 [wnt] <Frans |
| katheder spreekgestoelte 1778 [wnt] <Duits |
| kathedraal hoofdkerk 1875 [wnt] <Frans |
| kathode negatieve elektrode 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik. (anode)] |
| katholiek rooms 1567 [Claes] <Frans |
| katje bloeiwijze 1573 [wnt] |
| katoen geweven stof 1272 [cg i 1, 219] <Frans {4.1.9} |
| katrol hijsblok 1460 [mnw] |
| kattebelletje kort briefje 1662 [wnt] |
| katten berispen 1979 [Wijnands&Ost] |
| katzwijm kortstondige flauwte 1697 [wnt] |
| kauw* zangvogel 1279 [cg i 1, 431] {3.1} |
| kauwen* met de kiezen vermalen 1240 [Bern.] |
| kauwgum, kauwgom snoepgoed van suiker, olie en gom 1921 [Van Goor vreemde-woordentolk] {4.1.6} |
| kavel* deel, perceel 1240 [Bern.] |
| kaviaar viskuit 1481-1485 [tntl 1943, 135] <Turks {3.2} |
| kazemat verdedigingsstelling 1588 [Claes] <Frans |
| kazerne gebouw voor huisvesting van soldaten 1710 [wnt] <Frans |
| kazuifel deel van misgewaad 1350 [mnw] <me Latijn |
| kebab aan pennen geroosterde stukjes vlees 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Turks {3.2/4.1.6} |
| keel* strot 901-1000 [wps] |
| keel rood (in de heraldiek) 1350 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| keelstem* zangstem tussen borst- en kopstem 1855 [wnt] {4.1.16} |
| keep* kerf 1588 [Claes] |
| keep* zangvogel 1650 [wnt keep i] {3.1} |
| keeper doelverdediger 1871 [Ter Gouw, Volksvermaken 338] <Engels |
| keerkring* cirkel evenwijdig aan de evenaar 1699 [Claes Tw. 12] |
| kees hondensoort 1841 [wnt] {4.1.3} |
| keet* schuur 1287 [cg NatBl] |
| keet* herrie 1904 [wnt] |
| keffen* blaffen 1550 [wnt] {3.1} |
| kefir melkwijn 1899 [dbl] <Kaukasisch {4.1.6} |
| kegel* conus 1276 [cg i 1, 311] {3.1} |
| kegelen* met een bal kegels omgooien 1425 [mnw] {4.1.18} |
| kei* rolsteen 1350 [mnw] |
| keihard* zeer hard 1872 [gvd] {4.4} |
| keilen* langs het wateroppervlak werpen 1406 [mnw] |
| keirin sprint achter gangmakers 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| keiruig* zeer ruig 1991 [Hoppenbrouwers] {4.4} |
| keizer titel van de hoogste vorst 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| keizersnede operatieve verlossing 1812 [Weiland, Spelling] |
| kek kittig 1974 [R75] <Duits {3.2} |
| keker kikkererwt, sisser 1477 [Teuth.] <Latijn {4.1.6} |
| kelder deel van gebouw onder de begane grond 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.4} |
| kelim tapijt 1832 [wei] <Turks {3.2} |
| kelk drinkbeker 1240 [Bern.] <Latijn |
| kelk bloemkroon 1766 [wnt] <Latijn |
| kelner ober 1806 [wnt passant i] <Duits {4.1.13} |
| kempetai Japanse militaire politie 1986 [koe Kempei] <Japans {3.2} |
| kemphaan steltloper 1641 [wnt] |
| kenau manwijf 1660 [wnt] |
| kendo stokschermen 1973 [Picarta: titel Budo: (...) Kendo] <Japans {3.2/4.1.18} |
| kenmerk* merkteken 1764 [wnt] |
| kennel hondenhok voor de fok 1886 [kku] <Engels |
| kennen* weten 901-1000 [wps] |
| kennis* het kennen 1260 [hws] {3.1} |
| kennis* persoon die men kent 1391-1400 [mnw] |
| kenpo Japanse vechtkunst 1972 [Grote Sport Enc.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| kenteren omslaan, veranderen 1671 [wnt] |
| keper visgraat (in weefsel) 1717 [wnt] <Latijn |
| kepie militair hoofddeksel 1886 [kku] <Frans {4.1.14} |
[pagina 984]
[p. 984]
| keppeltje schedelkapje 1950 [wnt veloursen] <Jiddisch {3.2} |
| keramiek pottenbakkerskunst, producten daarvan 1906 [Picarta: Het museum Willet-Holthuysen: (...) ceramiek] <Frans |
| kerel* man 1271-1272 [cg i 1, 211] |
| keren* wenden 901-1000 [wps] |
| keren* vegen 1240 [Bern.] |
| kerf* keep 1343-1346 [mnw] |
| kerfstok* stokje waarop door kerven wordt aangegeven wat iem. verbruikt (en dus: hoeveel schulden hij heeft) 1240 [Bern.] {3.1} |
| kerk bedehuis 777 [Claes] <Grieks {2.3/3.2} |
| kerker gevangenis 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| kerkhof begraafplaats 1240 [Bern.] |
| kerkmuziek muziek die in een kerk wordt gespeeld 1754 [wnt koor i] {4.1.16} |
| kermen* kreunen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| kermis volksfeest met jaarmarkt 1240 [Bern.] |
| kern* binnenste, essentie 1240 [Bern.] |
| kernenergie energie die vrijkomt bij de splitsing van atoomkernen 1950 [gvd] {4.1.10} |
| kerngezond door en door gezond 1889 [wnt] <Duits {4.4} |
| kernhem* Nederlandse kaassoort 1970 [wp] {3.1/4.1.6} |
| kernonderzeeër door kernenergie voortbewogen onderzeeboot 1979 [Wijnands&Ost] {4.1.11} |
| kernreactor toestel dat energie levert door de splijting van atoomkernen 1957 [wp jaarboek 1958] {4.1.10} |
| kerosine vliegtuigbenzine 1941 [wnt vluchtigheid] |
| kerrie specerij, daarmee gekruid gerecht 1724 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| kers* kruisbloemige plant, waterkers e.d. 1170 [Rey] {2.2} |
| kers vrucht 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.2} |
| Kerst de kerstdagen 1719 [wnt] {1.2.4/4.1.7} |
| kerstenen dopen 1324-1341 [mnw] <Latijn |
| Kerstmis feest van Jezus' geboorte 1274 [cg i 1, 273] {1.2.4/4.1.7} |
| kerststol luxe kerstbrood 1961 [gvd stol] {4.1.6} |
| kersvers* geheel vers 1665 [wnt] {3.1} |
| kervel plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn {4.1.6} |
| kerven* insnijdingen maken 1350 [mnw] |
| ketchup pikante saus 1950 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| ketel vat 1240 [Bern.] <Latijn |
| keten ketting 1240 [Bern.] <Latijn |
| keten reeks 1664 [wnt] |
| ketjap saus van sojabonen 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| ketsen afwijzen, afspringen 1717 [wnt] |
| ketter die afwijkt van de geloofsleer 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans {4.1.8} |
| ketting samenstel van schakels 1401-1500 [mnw] |
| kettingroker iem. die voortdurend rookt 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| keu biljartstok 1770 [wnt] <Frans |
| keuken kookvertrek 1236 [cg i 1, 28] <Latijn |
| keukenmachine elektrisch apparaat met hulpstukken 1982 [R84] {4.1.9} |
| keur* handvest 1217 [Slicher 125] {2.4} |
| keur* het beste, de bloem 1573 [Plantijn] |
| keurig* net 1621 [wnt] |
| keurs kledingstuk om bovenlijf 1569 [wnt] <Oudslavisch {3.2} |
| keurslijf belemmering 1840 [wnt] |
| keus* het kiezen 1300 [mnw] |
| keutel* drekballetje 1351 [mnw] {3.1} |
| keuter* kleine boer 1420 [mnw] {4.1.13} |
| keuvelen* babbelen 1724 [wnt] |
| kever* insect 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| keyboard elektronisch muziekinstrument 1984 [Picarta: Orgelwereld en keyboardnieuws] <Engels {1.3/4.1.16} |
| kezen* neuken 1901 [wnt vinder i] {4.4} |
| kibbelen* ruzie maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kibboets Israëlische kolonie 1958 [Picarta: titel van J.E. Ellemers] <modern Hebreeuws {3.2} |
| kick prikkel 1962 [R75] <Engels |
| kickboksen vechtsport met elementen van boksen, judo en karate 1986 [koe] <Engels {4.1.18} |
| kidnap ontvoering 1953 [Picarta: titel van Piet Bakker] <Engels |
| kids kinderen 1998 [De Coster 1999] <Engels {4.1.4} |
| kiebitzer toekijker bij een spel of sport die onnodig advies geeft 1992 [gvd] <Duits {3.2} |
| kiekeboe* tussenwerpsel: uitroep als men te voorschijn komt 1665 [wnt] {4.3} |
| kieken* jong van een kip 1240 [Bern.] |
| kiekendief* roofvogel 1573 [wnt] |
| kiekje* amateurfoto 1899 [dbl] {1.2.5/4.1.17} |
| kiel* boezeroen 1370 [mnw] |
| kiel* kielbalk 1527 [wnt] |
| kiele-kiele* tussenwerpsel: uitroep als men een kind kietelt 1894 [wnt] {3.1/4.3} |
| kiele-kiele* bijwoord: op het nippertje 1933 [Aanv wnt] {3.1} |
| kiem* beginsel, uitloper 901-1000 [wps] {3.1} |
| kien pienter 1969 [R75] <Engels |
[pagina 985]
[p. 985]
| kienen het kienspel spelen 1846 [wnt kienen iii] {4.1.18} |
| kiep* hengselmand 1477 [Teuth.] |
| kiepen omwerpen 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| kieperen vallen, smijten 1897 [wnt] |
| kier spleet 1887 [wnt] <Fries {3.2} |
| kierewiet* gek 1937 [Aanv wnt] {3.1} |
| kies* maaltand 1440 [mnw] |
| kies* kieskeurig, welvoeglijk 1610 [wnt kiesch] |
| kies zwavelverbinding 1780 [hou iii, 1, 112] <Duits |
| kieskeurig* veeleisend 1661 [wnt] |
| kietelen* een kriebeling opwekken 1240 [Bern.] {3.1} |
| kieuw* ademhalingsorgaan van vis 1599 [kil] |
| kieviet* steltloper 1287 [cg NatBl] {1.2.5/3.1} |
| kiezel* grind 1631 [wnt wateren] {3.1} |
| kiezen* een keus doen 1240 [Bern.] |
| kif hasjiesj 1961 [R84] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| kiften* ruzie maken 1918 [wnt] |
| kijken* zien 1350 [mnw] |
| kijven* schelden 1301-1350 [mnw] |
| kikken* een geluid voortbrengen 1450 [mnw] {3.1} |
| kikker* kikvorsachtige 1623 [wnt] {3.1} |
| kikvors* kikvorsachtige 1627 [wnt uits- (uitslibberen)] {3.1} |
| kil* koud 1628 [wnt] |
| kilo kilogram 1866 [wnt] <Frans {1.1/1.2.4} |
| kilogram 1000 gram 1808 [wnt] <Frans {1.2.2/1.2.4/3.2} |
| kilometer 1000 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| kilt Schotse rok 1847 [kku] <Engels {3.2} |
| kim* horizon 1658 [wnt] |
| kimmel Bargoens: drie 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.2} |
| kimono ochtendkleding 1908 [wnt] <Japans {3.2} |
| kin* deel van de onderkaak 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| kina boom, bast daarvan 1722 [wnt voeding] <Spaans {3.2} |
| kina munteenheid van Papoea-Nieuw-Guinea 1975 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Tok Pisin {4.1.12} |
| kind* jong mens, zoon of dochter 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| kindsbeen* vroegste kindsheid 1561 [wnt] |
| kinematica leer van de bewegingen 1931 [Picarta: titel van F. Schuh] |
| kinesitherapie bewegingstherapie 1934 [kwt] |
| kinetica dynamica 1863 [kku] |
| kinine extract van kinabast tegen koorts 1826 [wnt atonie Suppl] <Frans |
| kink* kronkel 1636 [wnt] |
| kinkel* botterik 1544 [wnt] |
| kinkhoest* ziekte 1588 [Claes] {1.2.1} |
| kinkhoorn* (eetbare) zeeslak 1488 [mnw] |
| kinnebak* onderkaak 901-1000 [wps] {3.1} |
| kinnesinne jaloezie, afgunst 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.1/3.2} |
| kiosk verkoopstalletje 1885 [wnt] <Frans |
| kip* hoendervogel 1588 [Claes] {4.1.6} |
| kip politieagent 1906 [wnt kip ii] <Duits |
| kip munteenheid van Laos 1955 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Laotiaans {4.1.12} |
| kiplekker* zeer wel 1950 [gvd] {4.4} |
| kippen kantelen 1904 [wnt kippen xii] <Duits |
| kippensoep soep getrokken van kippenvlees 1845 [wnt] {4.1.6} |
| kipper gebakken haring 1984 [gvd] <Engels |
| kippig* bijziend 1790 [wnt] |
| kir alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| kirren* rollend keelgeluid maken 1599-1607 [Claes] {3.1} |
| kirsch likeur 1864 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| kiskassen* steentjes keilen 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 126] {3.1/4.1.18} |
| kismet voorbeschikking 1824 [wei] <Turks {3.2} |
| kissebissen* vitten 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| kist bak met deksel 1237 [cg i 1, 38] <Latijn |
| kistjes schoenen in soldatenjargon 1914-1918 [Leen Verhoeff] {4.1.14} |
| kit lijm 1860 [wnt] <Duits |
| kit zelfbouwpakket 1984 [gvd] <Engels |
| kitchenette ingebouwd keukentje 1952 [R75] <Engels |
| kits type zeilschip 1572 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| kits fijn, in orde 1904 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| kitsch schijnkunst 1937 [Aanv wnt] <Duits |
| kitten aaneenlijmen 1870-1871 [wnt] <Duits |
| kitten jonge kat 1984 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| kittig* levendig 1612 [wnt] |
| kiwi loopvogel 1863 [kku] <Engels |
| kiwi vrucht 1977 [Picarta: titel van R. Efraimssou] <Engels {4.1.2} |
| klaar helder 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {4.1.5} |
| klaar gereed 1651-1652 [wnt] |
| klaarkomen gereedkomen, volbrengen 1819 [wnt] |
| klaarkomen een orgasme hebben 1914 [gvd] {4.4} |
| klabak politieagent 1884 [wnt pst] |
| klad* vlek 1465 [mnw] |
| klagen* droefheid uiten 1100 [Willeram] |
| klak* klodder, vlek 1451-1500 [mnw] |
[pagina 986]
[p. 986]
| klakkeloos* zonder grond 1343-1371 [mnw] |
| klam* vochtig 1477 [Teuth.] |
| klamboe muskietennet 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 120] <Indonesisch {3.2} |
| klandizie cliëntèle 1561 [wnt] <Frans |
| klank* geluid 1287 [cg NatBl] |
| klant cliënt 1350 [mnw] <Frans |
| klap* slag 1400 [mnw] {3.1} |
| klapekster* zangvogel 1860 [wnt] |
| klaploper* profiteur 1699 [Claes Tw. 12] |
| klapmuts zeeroofdier 1843 [wnt] {4.1.3} |
| klappen* praten 1240 [Bern.] {3.1} |
| klappen* klappen geven 1627 [wnt] |
| klapper kokosnoot 1678 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| klapperen* klepperen 1540 [mnw] {3.1} |
| klappertanden* met de tanden klapperen 1648 [wnt] {3.1} |
| klaproos plant 1543 [Heukels] |
| klapschaats scharnierende schaats 1983 [Vd Sijs 1998] {4.4} |
| klapstuk* vlees van de klapribben, de korte ribben van geslacht vee 1746 [wnt klapstuk ii] {4.1.6} |
| klapwieken* met de vleugels slaan 1710 [wnt] {3.1} |
| klarinet blaasinstrument 1790 [wnt treffelijk] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| klaroen blaasinstrument 1566-1568 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| klas groep 1591 [wnt klasse] <Frans |
| klassement onderbrenging in een klasse 1896 [wnt] <Frans |
| klassiek antiek 1824 [wei classe] <Frans |
| klassieke muziek muziek van klassieke componisten 1961 [gvd] {4.1.16} |
| klassieker wielerwedstrijd op de weg 1961 [Aanv wnt] <Duits {1.2.2/3.2} |
| klateren* helder klinken 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| klatergoud* vals bladgoud 1641-1642 [wnt] |
| klauteren* klimmen 1562 [wnt opklauteren] {3.1} |
| klauw* nagel 901-1000 [wps] |
| klauwier zangvogel 1762 [hou i, 4, 221] |
| klavarskribo notenschrift voor klavierinstrumenten 1931 [Presentatie in 1931] {4.4} |
| klavecimbel toetsinstrument 1519 [Liggeren en andere hist. archieven i, 93] <Italiaans of Latijn {3.2/4.1.16} |
| klaver* plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] |
| klaveren* kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| klaverjassen een bepaald kaartspel spelen 1710 [wnt] {4.1.18} |
| klaviatuur toetsenbord 1795 [wnt] <Duits {3.2} |
| klavier toetsenbord 1567 [Junius] <Frans |
| klavier toetsinstrument, piano 1871 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| kledderen* met iets nats knoeien 1836 [wnt] {3.1} |
| kleed* stuk weefsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| kleermaker* iem. die als beroep bovenkleren maakt 1342 [mnw] {4.1.13} |
| klef* kleverig 1648 [Toll.] |
| klei* grondsoort 1344 [hws] |
| klein* niet groot 1140-1170 [Künzel] {2.3/3.1} |
| kleindochter* vrouwelijk kleinkind 1760 [wnt] {4.1.4} |
| kleineren in waarde verkleinen 1599 [wnt] |
| kleingeestig bekrompen 1852 [wnt] <Duits {3.1} |
| kleinkunst cabaretkunst 1920 [wnt zwerver] <Duits {3.2/4.1.15} |
| kleinood* kostbaar voorwerp 1240 [Bern.] |
| kleinschalig op kleine schaal 1976 [gvd] {3.1} |
| kleinzoon* mannelijk kleinkind 1661 [wnt] {4.1.4} |
| klemmen* vastzetten, knellen 1477 [Teuth.] |
| klemtoon* nadruk 1723 [wnt] |
| klep* klepper, deksel 1490 [mnw] |
| klepel* staaf in klok 1272 [cg i 1, 202] {3.1} |
| kleppen* een kleppend geluid maken 1346 [hws] {3.1} |
| klepper* paard 1599 [Kil.] {3.1/4.1.3} |
| klepperen* een kleppend geluid geven 1636 [wnt] {3.1} |
| kleptomanie steelzucht 1886 [kku] |
| klere tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1912 [Aanv wnt] {4.3} |
| klerelijer ellendeling 1955 [Endt] |
| kleren* kleding 1521 [wnt voering ii] |
| klerikaal geestelijk 1824 [wei] <me Latijn |
| klerk schrijver 1210-1240 [cg I4] <Latijn {1.2.3} |
| klessebessen* babbelen 1984 [gvd] {1.4/3.1} |
| klets* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1599 [wnt klets ii] {3.1} |
| kletsen* geluid maken 1635 [wnt kletsen i] {3.1} |
| kletsen* praten 1841 [wnt kletsen ii] {3.1} |
| kletskop koekje 1875 [wnt] {4.1.6} |
| kletskous* praatzieke vrouw 1884 [gvd] |
| kletteren* scherpe geluiden maken 1649 [Toll.] {3.1} |
| kleumen* kou lijden 1634 [wnt] |
| kleur lichtnuance 1567 [wnt] <Frans |
| kleuter* klein kind 1569 [wnt] {4.1.4} |
| kleven* plakken 901-1000 [wps] {3.2} |
[pagina 987]
[p. 987]
| klewang kort, breed zwaard 1768 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| klezmer traditionele joodse muziek 1992 [Klezmerfestival A'dam] <Jiddisch {3.2/4.1.16} |
| kliek* voedselrest 1676 [wnt] |
| kliek exclusief groepje 1848 [wnt podagra] <Frans |
| klier* vochtafscheidend orgaan 1351 [mnw] {1.2.3} |
| klier* onuitstaanbaar persoon 1906 [wnt] {1.2.3} |
| klieven* splijten 1290 [cg ii 1 En.Codex] {3.2} |
| klif* steile bodemverheffing 1476-1500 [mnw] {3.2} |
| klik* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1599 [wnt klik ii] {3.1} |
| klikken* overbrengen 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| klikspaan* klikker 1691 [Sewel 159a] |
| klimaat natuurlijke gesteldheid van lucht en weer 1485 [mnw] <Frans |
| klimmen* klauteren 1265-1270 [cg Lut.K] {3.2} |
| kling lemmet 1574 [Toll.] <Duits |
| klingelen rinkelen 1746 [wnt] <? {3.5} |
| kliniek ziekenhuis 1864-1865 [wnt] <Frans |
| klinisch m.b.t. een kliniek 1815 [wnt] <Latijn |
| klink* kruk, pal 1240 [Bern.] |
| klinken* luiden 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| klinken* vastslaan 1350 [mnw] |
| klinker* vocaal 1584 [Ruijs] |
| klinker* hardgebakken steen 1599 [Kil.] |
| klinkklaar louter 1613 [wnt] {3.1} |
| klip* rots 1450 [mnw] {3.2} |
| klipdas* plantenetend zoogdier 1857-1858 [wnt klip] {4.1.3} |
| klipper type zeilschip 1852 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| klipvis* beenvis 1652-1662 [wnt] |
| klis* plantengeslacht 1301-1400 [Glossarium Trevirense] |
| klisteerspuit pomp voor darmspoeling 1665 [wnt klisteer] |
| klit* verwarde massa 1645 [wnt] |
| klodder* klonter 1562 [Claes] |
| kloek* moedig, flink 1470 [hws] |
| kloek* hoendervogel 1886 [wnt kloek iii] {3.1} |
| klof, kloffie Bargoens: pak, kostuum 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| klok bel, uurwerk 1237 [cg i 1, 31] <Iers |
| klokhen* kloek 1599 [Kil.] {3.1} |
| klokhuis* zaadhuisje van appels en peren 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] |
| klokkenluider personeelslid dat misstanden binnen de organisatie openbaar maakt 1987 [Picarta: titel van M. Bovens] |
| klomp* kluit, klont 1377 [mnw] {1.2.3} |
| klomp* houten schoen 1567 [wnt] {1.2.3/4.1.9} |
| klompendans dans op klompen 1858 [wnt boerenbruiloft] {4.1.15} |
| klont* kleine samenhangende massa 1477 [mnw] |
| kloof* spleet 1240 [Bern.] |
| klooien* stuntelen 1961 [gvd] {3.1} |
| kloon duplicaat 1938 [Picarta: titel van J.H. Bekker] <Engels |
| klooster instelling waar mensen zich terugtrekken voor godsdienstig leven 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {3.2} |
| kloot* teelbal 1550 [wnt] {4.4} |
| klootschieten* een bal rollen 1424 [mnw cloot] {4.1.18} |
| klootzak scheldwoord 1908-1924 [wnt klooten] |
| klophengst ruin 1682 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| kloppen* hoorbaar op iets slaan 1276-1300 [cg Kerst.] {3.1} |
| klos spoel 1630 [wnt] <Duits |
| klote* tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1927 [Aanv wnt] {4.3} |
| klotebaan* zeer vervelende baan 1984 [gvd] {3.1} |
| klotsen* natuurlijke geluid van vloeistoffen maken 1667 [wnt] {3.1} |
| kloven* (doen) splijten 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| klucht* kort grappig toneelstuk 1528 [mnw] {4.1.15} |
| kluif* bot met vlees 1710 [wnt] {4.1.6} |
| kluis cel, woning van een kluizenaar 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2} |
| kluis brandkast 1659 [wnt] |
| kluister boei 1477 [Teuth.] <me Latijn |
| kluit* massa, klont 1357 [mnw] |
| kluiven* met de tanden vlees van bot halen 1451-1500 [mnw] |
| kluizenaar heremiet 1301-1400 [mnw] |
| klunen met ondergebonden schaatsen lopen 1941 [Aanv wnt] <Fries {3.2} |
| klungel* sukkel 1781 [wnt] {3.1} |
| kluns sufferd 1949 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| klus* karwei 1750 [wnt] |
| kluts koppeling 1936 [wnt] <Engels |
| klutsen* door kloppen dooreenmengen 1410 [mnw] {3.1} |
| kluut* steltloper 1636 [wnt] {3.1} |
| kluwen* knot 1240 [Bern.] |
| klysma lavement 1836 [wnt reliek] <Grieks {3.2} |
[pagina 988]
[p. 988]
| knaagdier* zoogdier met grote snijtanden 1862 [wnt] |
| knaak groot muntstuk, een rijksdaalder 1689 [wnt] <? {3.5/4.1.12} |
| knaap* jongen 901-1000 [wps] {3.2/4.1.4} |
| knaapje* klerenhanger 1837 [wnt knaap] |
| knabbelen* kort op iets bijten 1562 [Claes] {3.1} |
| knäckebröd hard brood 1948 [kwt] <Zweeds {3.2/4.1.6} |
| knagen* kleine stukjes afbijten 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| knagen* een aanhoudende onaangename gewaarwording veroorzaken 1569 [wnt] |
| knak* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1646 [wnt] {3.1} |
| knakken* met een knak breken 1599 [Kil.] {3.1} |
| knakker* kerel 1984 [gvd] {3.1} |
| knakworst soort worst 1599 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| knallen* met het geluid van een ontploffing weerklinken 1762 [wnt] {3.1} |
| knalrood felrood 1903 [wnt knallen] <Duits {4.1.5/4.4} |
| knap* slim, aantrekkelijk 1657 [wnt] |
| knappen* een geluid (knap) maken, met een knap breken 1573 [Plantijn] {3.1} |
| knapzak* draagzak met etenswaren 1552 [Claes] |
| knar* oude kerel 1856 [wnt] {4.1.4} |
| knarsen* een schurend geluid maken 1461 [mnw] {3.1} |
| knarsetanden* met de tanden knarsen 1627 [wnt] {3.1} |
| knauwen* sterk kauwen 1287 [cg NatBl] |
| knecht* bediende 1240 [Bern.] |
| kneden* door knijpen dooreenmengen 1301-1400 [mnw] |
| kneep* kunstgreep 1644 [wnt] |
| kneiterberoemd* erg beroemd 1991 [Hoppenbrouwers knijter-] |
| knekel* doodsbeen 1769-1811 [wnt] |
| knellen* drukken 1598 [wnt] |
| knerpen* krakend geluid maken 1880 [wnt knarpen ii] {3.1} |
| knetteren* scherpe geluiden doen horen 1630 [wnt] {3.1} |
| knettergek* helemaal gek 1953 [Aanv wnt] {4.4} |
| knettergoed* erg goed 1961 [gvd] {4.4} |
| knetterhard* erg hard 1995 [Groene Boekje] {4.4} |
| kneu* zangvogel 1655 [wnt] {3.1} |
| kneuzen* beschadigen 1348 [mnw] |
| knevel* snor 1560 [wnt verdichten i] |
| knevel* stokje om het losdraaien te beletten 1567 [Junius 285B] {3.1} |
| knickerbocker kniebroek 1929 [kwt] <Engels {3.2} |
| knie* verbinding tussen boven- en onderbeen 1156 [Slicher] {2.4} |
| knielen* de knieën tot op de grond buigen 1240 [Bern.] |
| kniesoor* iem. die voortdurend kniest 1849 [wnt] |
| kniezen* overdreven treuren 1635 [wnt] |
| knijp kroeg 1912 [kku] <Duits |
| knijpen* druk uitoefenen 1599 [Kil.] |
| knijpkat handdynamo 1940-1945 [Nieuwe Taalgids 38, 163ff] |
| knikkebollen* dommelend knikken 1573 [wnt] {3.1} |
| knikken* het hoofd heen en weer bewegen 1300 [mnw] |
| knikken* half doorbreken 1607 [wnt] {3.1} |
| knikker* glazen of stenen balletje als kinderspel 1599-1607 [Kil.] {3.1/4.1.18} |
| knip* (vogel)val 1485 [mnw] |
| knipmes* zakmes 1697 [wnt] |
| knipogen* een ooglid snel sluiten en openen 1710 [wnt] {3.1} |
| knippen* met een schaar snijden 1477 [Teuth.] |
| knisteren een knetterend geluid maken 1864 [wnt] <Duits |
| knobbel* bult 1546 [Claes] {3.1/3.2} |
| knock-out bewusteloos geslagen 1929 [kwt] <Engels |
| knoedel* meelballetje 1778 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| knoeien* morsen 1617 [Toll.] |
| knoeipot knoeier 1950 [gvd] |
| knoeiwerk* slordig schrijfwerk 1822 [wnt] {1.2.6} |
| knoeper(d)* joekel 1976 [gvd] {3.1} |
| knoert* harde slag 1961 [gvd] {3.1} |
| knoertgoed* heel goed 1962 [Aanv wnt] {4.4} |
| knoerthard* heel hard 1964 [Aanv wnt] {4.4} |
| knoest* uitwas aan boom 1301-1350 [mnw] |
| knoet zweep 1677 [wnt] <Russisch {3.2} |
| knoet* haar 1905 [wnt knoet ii] |
| knoeterhard* erg hard 1996 [Reker, Dikke woorden] |
| knoflook* kruiderij 1240 [Bern.] {1.2.4/3.1/4.1.6} |
| knokkel* vingergewricht 1477 [Teuth.] {3.1} |
| knol* vlezige wortel 1515 [Claes Tw. 12] {4.1.6} |
| knol* (slecht) paard 1710 [wnt] {4.1.3} |
| knook* bot 1477 [Teuth.] |
| knoop* ronde sluiting aan kleding 1265-1270 [cg Lut.K] {3.2} |
[pagina 989]
[p. 989]
| knop* rond voorwerp als versiering, bescherming of handvat 1240 [Bern.] {3.2} |
| knorhaan* beenvis 1710 [wnt] |
| knorren* het natuurlijke geluid van varkens maken 1470 [mnw] {3.1} |
| knot* bosje haar 1477 [Teuth.] |
| knots* zware stok 1567 [wnt] {4.1.14} |
| knotsgek* helemaal gek 1970 [Aanv wnt] {4.4/5} |
| knotsgezellig* heel gezellig 1984 [gvd] {4.4/5} |
| knowhow vakkennis, deskundigheid 1968 [kwt] <Engels |
| knudde* waardeloos 1925 [wnt] |
| knuffelen* liefkozend pakken 1521-1524 [wnt] {3.1} |
| knuist* harde hand 1552 [wnt] |
| knul jongen 1769 [wnt] <Duits |
| knuppel* dikke stok 1654 [wnt] {3.1} |
| knurft* stommeling 1947 [Aanv wnt] |
| knus* behaaglijk-vertrouwd 1859 [wnt] |
| knutselen* fabrieken 1785 [wnt] {3.1} |
| koala buideldier 1909 [wp] <Engels {4.1.3} |
| kobalt chemisch element 1780 [hou iii, 1, 76] <Duits |
| kobaltblauw kleurnaam 1908 [wnt koning i] {4.1.5} |
| kobold aardmannetje 1932 [wnt aardmannetje] <Duits |
| kodak camera 1903 [Nuyens, Nuovo dizionario Olandese-Italiano 1049] <Engels {4.1.17} |
| koddebeier* veldwachter 1521 [wnt] |
| koddig* grappig 1588 [Claes] |
| kodiakbeer soort beer 1984 [gvd] {4.1.3} |
| koe* herkauwer, vrouwelijk rund 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| koedoe herkauwer 1762 [hou i, 3, 267] <Frans {4.1.3} |
| koeioneren bedillen 1682 [wnt] <Frans |
| koek* zoet gebak 1300 [mnw] {4.1.6} |
| koekeloeren zonder bezigheid uitkijken 1599 [wnt] |
| koekoek* koekoekachtige 1240 [Bern.] {1.1/1.2.5/3.1} |
| koel* matig koud 1287 [cg NatBl] |
| koelak Russische boer 1929 [kwt] <Russisch {3.2} |
| koelie dagloner 1642 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| koelkast kast waarin etenswaar koel gehouden wordt 1938 [wnt trunk i] {4.1.9} |
| koelte* frisheid 1277 [cg i Brugge] {3.1} |
| koemis gegiste paardenmelk 1847 [kku] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| koen* dapper 1240 [Bern.] |
| koepel halfbolvormige overwelving 1600 [wnt] <Frans |
| koeren* het rollende geluid van duiven maken 1599 [wnt] {3.1} |
| koerier bode 1620 [Courante uyt Italien, 21 aug. 2a] <Frans |
| koers richting, route 1463 [hws] <Frans |
| koers prijs van geld, waardepapieren 1497 [wnt] <Frans |
| koeskoes, couscous deegwaar van kleine korrels 1681 [wnt koeskoes i] <Arabisch of Frans {3.1/3.2/4.1.6} |
| koest tussenwerpsel: rustig! 1722 [wnt] {4.3} |
| koesteren verwarmen, vertroetelen 1546 [mnw] |
| koet* ralvogel 1377-1378 [mnw] {3.1} |
| koeterwaals onverstaanbare taal 1617 [wnt] <Duits |
| koets rijtuig 1536 [Colloquia et Dictionariolum septem linguarum 23] <Duits {4.1.10} |
| koetsier bestuurder van een koets 1628 [wnt] |
| koevoet* spaak die eindigt in een klauw 1593 [wnt] {1.2.3} |
| kof(schip)* zeilschip 1750 [wnt] {4.1.11} |
| koffer reistas 1300 [mnw] <Frans |
| koffie drank uit koffiebonen 1640 [wnt] <Turks {3.2/4.1.6} |
| koffiezetapparaat toestel voor het bereiden van koffie 1963 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| kog scheepstype 1252 [mnw] <me Latijn {4.1.11} |
| kogel* projectiel 1599 [wnt] {4.1.14} |
| kogellager ondersteuning van draaiende as in bus met bolletjes 1924 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| kohier register 1462 [mnw] <Frans |
| koine gemeenschappelijke taal 1950 [Kleine wp 804] <Grieks {3.2} |
| kok die spijzen toebereidt 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.13} |
| kok fazantenhaan 1551 [mnw] <Frans |
| kokarde onderscheidingsteken op hoofddeksel 1720 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| koken verhitten, spijzen toebereiden 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kokendheet zeer heet 1714 [wnt koken] {4.4} |
| koker etui, huls 901-1000 [wps] <me Latijn {2.5} |
| koket behaagziek 1708 [wnt coquet] <Frans |
| kokhalzen* op het punt staan te braken 1802 [wnt] {3.1} |
| kokkel mossel 1900 [wnt] <Engels |
| kokkerd* iets groots, grote neus 1864 [wnt] |
| kokkerellen allerlei kookseltjes maken 1785 [wnt] |
| kokmeeuw* meeuwachtige 1623 [wnt] {3.1} |
[pagina 990]
[p. 990]
| kokosnoot vrucht van de kokospalm 1602 [wnt] {4.1.2} |
| kol* feeks 1613 [wnt kol i] |
| kol* bles 1672 [wnt] |
| kola een West-Afrikaanse noot 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert 52] <modern Latijn {4.1.2} |
| kolbaszworstje Hongaars worstje 1992 [gvd] {4.1.6} |
| kolchoz collectief landbouwbedrijf 1931 [kwt] <Russisch {3.2} |
| kolder leren harnas 1420 [mnw] <me Latijn {4.1.14} |
| kolder hersenziekte bij vee 1763 [wnt] <Duits {1.1} |
| kolder onzin 1938 [wnt] <Duits {1.1} |
| kolere tussenwerpsel: krachtterm 1950 [gvd] <Frans {4.3} |
| kolf* achterste deel van een hand- of vuistvuurwapen 1240 [Bern.] |
| kolgans* eendachtige 1797 [wnt] |
| kolibrie kolibrie-achtige 1705 [Meriam, Metamorphosis insectorum Surinamensium] <Frans |
| koliek darmkramp 1555 [Claes] <Frans |
| kolk* maalstroom 1389 [mnw] |
| kol nidree joods gebed 1912 [kku] <Aramees {3.2} |
| kolom zuil, iets in de vorm van een zuil 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| kolonel hoofdofficier 1580 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koloniaal m.b.t. een kolonie 1823 [wnt] <Engels |
| kolonie nederzetting 1614 [wnt voorschrift] <Latijn |
| kolos lichaam of zaak van grote afmetingen 1597 [wnt] <Latijn {3.2} |
| kolven* het kolfspel spelen 1360 [Brongers e.a., Kolf, Kolf, kolf] {4.1.18} |
| kom* vaatwerk 1277 [cg i 1, 360] |
| kombuis scheepskeuken 1400-1450 [mnw] <? {3.5} |
| komedie blijspel 1548 [wnt] <Latijn {4.1.15} |
| komeet staartster 1285 [cg Rijmb.] <Frans of Latijn |
| komen* een plaats bereiken 901-1000 [wps] |
| komfoor toestel om iets warm te houden 1491 [Claes] <Frans {4.1.9} |
| komiek grappig 1653 [wnt komiek i] <Frans |
| komijn plantengeslacht, zaad daarvan 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| komijnekaas kaas met komijnzaad 1631 [wnt] {4.1.6} |
| Kominform organisatie voor de communicatie tussen communistische partijen 1948 [kwt] <Duits {3.2} |
| Komintern de Derde Internationale 1930 [Picarta: De roode diamantbewerker (...) Comintern] <Russisch {3.2} |
| komisch lachlust opwekkend 1808 [wnt] <Duits |
| komkommer langwerpige vrucht 1515 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| komkommertijd slappe tijd in de media tijdens de vakanties 1871 [wnt] <Engels |
| komma leesteken 1612 [wnt] <Frans |
| kommer leed 1265-1270 [vmnw] <Frans |
| kompaan kameraad 1301-1350 [mnw] <Frans |
| kompas instrument dat de windstreken aanwijst 1384-1407 [mnw] <Frans |
| kompel mijnwerker 1948 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| kompres natte omslag 1599 [wnt] <Frans |
| kompres dicht opeen 1682 [wnt] <Duits |
| Komsomol bond voor de jeugd in de Sovjet-Unie 1949 [Vd Mandere, Polit. enc.] <Russisch {3.2} |
| komst* het komen 1236 [vmnw] {3.1} |
| konfijten in suiker inleggen 1340 [mnw cubebe] |
| kongeraal beenvis 1555 [Claes] |
| kongsie firma 1788 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| kongsie ongunstige kliek 1889 [wnt] |
| konijn haasachtige 1240 [Bern.] <Frans {4.1.3} |
| konik paardachtige 1999 [gvd] <Pools {3.2/4.1.3} |
| koning* regerend vorst 901-1000 [wps] |
| koningin-moeder* moeder van de regerende koning(in) 1630 [wnt koning] {3.1} |
| konkelen* intrigeren 1766 [wnt] |
| konkelfoezelen bedrieglijk handelen, samenzweren 1653 [wnt] |
| konstabel onderofficier bij de marine 1614 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| kont* achterste 1741 [wnt] {3.2/4.4} |
| konterfeiten afbeelden 1277 [cg i 1, 362] <Frans |
| konvooi gewapend geleide 1567 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koog* buitendijks land 948 [Slicher] {2.4} |
| kooi hok, stal 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kooiker houder van een eendenkooi 1856 [wnt touwker] {4.1.13} |
| kookaburra scharrelaarachtige 1953 [Vd Sijs 1998, 13] <Engels |
| kookplaat elektrisch kooktoestel 1933 [wnt koken] {4.1.9} |
| kool plantengeslacht, groente 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn {4.1.6} |
| kool* verkoolde materie, steenkool 1240 [vmnw] |
| koolmees* zangvogel 1567 [wnt plakker ii] |
[pagina 991]
[p. 991]
| koolraap knol als groente 1778 [wnt] {4.1.6} |
| koolrabi knol als groente 1854 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| koolvis* beenvis 1857-1858 [wnt kool i] {1.2.4} |
| koon* wang 1488 [mnw] |
| koor meerstemmige zangmelodie, zanggroep 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| koor deel van kerkgebouw 1330 [mnw] <Latijn {3.2} |
| koord touw 1277 [cg i 1, 353] <Frans |
| koorde rechte verbindingslijn van twee punten op een cirkel 1847 [kku chorde] <Latijn |
| koorts* verhoogde lichaamstemperatuur 1285 [cg Rijmb.] |
| koosjer ritueel toegestaan 1765 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| koosnaam liefkozende benaming 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| koot* beentje 1445-1455 [mnw] |
| kop drinkgerei 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| kop hoofd 1350 [mnw] |
| kopal harssoort 1608 [wnt] <Spaans {3.2} |
| kopeke Russische munt 1677 [wnt] <Russisch {3.2} |
| kopen door betaling verwerven 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| koper metaal 1240-1260 [cg i 1, 68] <Latijn |
| kopie afschrift 1295 [cg I4, 2248] <Frans |
| kopij handschrift voor de pers 1613 [wnt] |
| koppel gordel, band 1252 [mnw] <Frans |
| koppel stel, paartje 1599 [wnt] <Frans |
| koppelen aan iets verbinden 1350 [mnw] <Frans |
| koppensneller die hoofden van lijken rooft 1818 [Cultureel Indië 3, 1914, 4-6] |
| koppermaandag* maandag na Driekoningen, feestdag van boekdrukkers 1531 [wnt] {4.1.7} |
| kopra gedroogd vruchtvlees van de kokosnoot 1596 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.6} |
| kopschuw schichtig, wantrouwend 1840 [wnt kop] <Duits {1.4} |
| kopstem falset 1885 [wnt register i] <Duits {3.2/4.1.16} |
| koraal poliepenskelettenmassa 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| koraal kerkgezang 1612 [wnt] <me Latijn |
| korakora groot Moluks vaartuig 1605 [wnt] <Portugees {3.1/3.2/4.1.11} |
| koran heilige schrift van de moslims 1778 [wnt] <Arabisch {3.2} |
| kordaat ferm 1658 [wnt] <Spaans of Latijn {3.2} |
| kordon rij van militairen ter afsluiting van een gebied 1760-1777 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koren* graan 1101-1200 [Tavernier voedercoren] {2.4/4.1.2} |
| korf mand 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| korhoen* hoendervogel 1624 [wnt] {3.1} |
| koriander plant, specerij 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.6} |
| korjaal Surinaamse boot 1669 [Van Donselaar Tw. 11] <West-Indische indianentalen {3.2/4.1.11} |
| kornak olifantgeleider 1724-1726 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kornet blaasinstrument 1596 [Linschoten 8, 111] <Frans {4.1.16} |
| kornet vaandrig 1663 [Claes (cornet)] <Frans {4.1.14} |
| kornoelje plantengeslacht 1562 [Dict. Tetraglotton 76C] <Frans |
| kornuit makker 1570 [wnt] <me Latijn |
| korporaal militaire rang 1578 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| korrel* graantje, rond, hard lichaampje 1484 [mnw] {3.1} |
| korset rijglijf 1318-1319 [mnw] <Frans |
| korst rand van iets die taaier is dan de rest 1240 [Bern.] <Latijn |
| kort niet lang 976 [Künzel] <Latijn {2.3} |
| kortaangebonden opvliegend 1898 [gvd kort] |
| kortom bijwoord van modaliteit: om kort te gaan 1611-1620 [wnt] |
| kortwieken de slagpennen van een vogel wegnemen 1717 [wnt] {3.1} |
| koruna munteenheid van Tsjechië en Slowakije 1948 [kwt] <Tsjechisch of Slowaaks {3.2/4.1.12} |
| korvet oorlogsvaartuig 1798 [wnt zee i] <Frans {3.2/4.1.11} |
| korzelig* ontstemd 1610-1619 [wnt] |
| kosmisch het heelal betreffend 1886 [wnt avond Suppl] <Duits |
| kosmografie wiskundige aardrijkskunde 1401-1450 [hws] <Frans |
| kosmonaut ruimtevaarder 1961 [wp jaarboek 1962] <Russisch {3.2} |
| kosmopoliet wereldburger 1776 [wnt] <Frans |
| kosmos heelal 1846 [Picarta: titel van A. von Humboldt] <Grieks {3.2} |
| kost uitgave, levensonderhoud 1240 [Bern.] |
| kosten voor een bedrag verkrijgbaar zijn 1240-1260 [cg i 1, 68] <Frans |
| koster kerkbewaarder 1200 [cg ii 1 Servas] <me Latijn {4.1.8} |
| kostuum kleding, pak 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| kot* armoedig huis 1038 [Claes] {2.3/3.2} |
| kotelet ribstuk 1691 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| koten* met bikkels of koten spelen 1511 [wnt] {4.1.18} |
[pagina 992]
[p. 992]
| koter Bargoens: kind 1860 [wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.4} |
| kotomissie creoolse vrouwendracht 1866 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| kotsen braken 1562 [Toll.] <Duits {4.4} |
| kotter zeilschip 1747-1787 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| koud* guur, kil 1130-1161 [Künzel] {2.3} |
| koudvuur* gangreen 1557 [wnt] |
| kous sok 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3} |
| kousenband groente 1944 [Nuttige planten van Suriname] <Surinaams-Nederlands {3.2/4.1.6} |
| kouten* praten 1287 [cg NatBl] |
| kouter ploegijzer 1118 [Claes] <Latijn of Frans {2.3} |
| kozak lid van Russisch ruitervolk 1620 [Courante uyt Italien, 21 aug. 1b] <Russisch {3.2} |
| kozen vertrouwelijk praten 1300 [mnw] |
| kozijn raamwerk 1384-1407 [mnw] <Frans |
| kozijn neef 1599 [wnt] <Frans {4.1.4} |
| kraag* rand langs halsopening van kledingstuk 1350 [mnw] |
| kraai* zangvogel 1240 [Bern.] {3.1} |
| kraaien* het natuurlijke geluid van hanen maken 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| kraak schip 1376-1389 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| kraak grote inktvis 1870 [Vd Sijs 1998] <Noors {3.2} |
| kraakbeen* buigzaam benig weefsel 1494 [mnw] |
| kraal element van sierketting 1480 [mnw] |
| kraal omsloten ruimte voor vee 1652 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kraam* tent waarin koopwaar wordt aangeboden 1213 [Slicher] {2.4} |
| kraambed* bed waarin vrouw bevalt 1640 [wnt] |
| kraan* hijswerktuig 1244 [Slicher] {2.4} |
| kraan* kraanvogel 1287 [cg NatBl] |
| kraan* tap aan een vat 1354 [mnw] |
| kraan flinke vent 1866 [wnt] <Frans |
| krab* schaaldier 1287 [cg NatBl] {3.2} |
| krabbelen* herhaaldelijk krabben 1432-1468 [mnw] {3.1} |
| krabben* de nagels over iets heen halen 1400 [mnw] |
| krach ineenstorting van beurs 1912 [kku] <Duits |
| kracht* sterkte 901-1000 [wps] |
| krachtens voorzetsel 1817 [Picarta: Reglement of ordonnantie, (...) krachtens het besluit van (...)] <Duits {4.2} |
| krachtig* sterk 901-1000 [wps] |
| krakeel ruzie met rumoer 1562 [Claes] |
| krakeling* bros 8-vormig koekje 1330 [Jacobs 17] {4.1.6} |
| kraken* een scherp geluid maken 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| kraker* iem. die een leegstaand huis binnendringt voor bewoning 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| krakkemikkig* gammel 1964 [Aanv wnt] {3.1} |
| kram* bevestigingshaakje, wondhaakje 1367-1372 [mnw] |
| kramp* spiersamentrekking 1100 [Rey] {2.2} |
| kranig flink 1866 [wnt] |
| krankzinnig* gek 1544 [mnw] |
| krans ring van gevlochten bloemen 1400 [mnw] <Duits |
| krant dagblad 1610 [Picarta: titel Extract wt de laetste courante] |
| krap* nauw 1598 [wnt krap vii] |
| krapitalist iemand met een relatief klein vermogen 1996 [nrc-h 28/12/1996] <L {3.4} |
| kras sterk, flink 1781 [wnt] <Duits |
| krasse knar vitale senior 1993 [Sanders 1999] {4.1.4/4.4} |
| krassen een scherp geluid geven, inkervingen maken 1420 [mnw] <Duits |
| krat* kist van open latwerk 1911 [wnt verpakking] |
| krater mond van vulkaan 1844 [wnt vulkanisch] <Latijn |
| krats* klein bedrag 1916-1917 [moo] |
| krauwen* (zacht) krabben 1180 [Rey] {2.2} |
| krediet vertrouwen in betalingsmogelijkheid 1549 [Claes Tw. 12] <Frans |
| kreeft* schaaldier 1240 [Bern.] {1.2.5/3.2} |
| kreeftdicht retrograde 1584 [wnt retrograde i] |
| kreek* smal water 976 [Künzel] {2.3} |
| kreet* schreeuw 1265-1270 [cg Lut.K] |
| kregel* prikkelbaar 1619 [wnt] |
| krek bijwoord van hoedanigheid: precies 1708 [wnt] <Frans |
| krekel* insect 1240 [Bern.] {3.1} |
| kreng aas 1429 [mnw] <Frans {1.2.3} |
| kreng gemene vrouw of kind 1617 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| krenken* beschadigen, beledigen 1240 [Bern.] |
| krent gedroogde druif 1514 [mnw] {4.1.6} |
| krent achterwerk 1717 [wnt] {4.4} |
| krenterig schriel 1866 [wnt] |
| kretologie het zich-te-buiten-gaan aan ongefundeerde leuzen 1972 [Aanv wnt] |
| kreuken* vouwen maken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| kreunen* steunen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| kreupel* mank 1284 [cg i Brugge] |
[pagina 993]
[p. 993]
| kreupelhout* laag gewas met dooreengegroeide takken 1812 [wnt] |
| krib* voederbak 1120 [Rey] {2.2} |
| kribbig* prikkelbaar 1573 [wnt] |
| kriebelen* krabbelen 1847 [wnt] {3.1} |
| kriegel* prikkelbaar 1612 [wnt] |
| kriek kers 1351-1400 [mnw] {4.1.2} |
| krieken* aanbreken van de dag 1562-1592 [mnw] |
| kriel* hoendervogel 1567 [Claes] |
| kriel(tje)* kleine, nieuwe aardappel 1872 [gvd] {4.1.6} |
| krieuwelen* krioelen 1607 [Toll.] {3.1} |
| krijg* oorlog 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijgen* verwerven 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijgertje* tikkertje 1860 [wnt afranselen] {4.1.18} |
| krijgshaftig geneigd tot oorlog 1788 [wnt gronden] |
| krijgsmacht* gehele gewapende macht 1637 [wnt] {4.1.14} |
| krijsen* schel schreeuwen 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| krijt* strijdperk 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijt kalk 1301-1400 [mnw] <Latijn {3.2} |
| krijt tekenmateriaal 1565 [wnt vlaamsch] |
| krijten* luid roepen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| krik dommekracht 1950 [gvd] <Frans |
| krikkemik* prul, iets gebrekkigs 1655 [wnt] {3.1} |
| krill plankton 1950 [gvd] <Noors {3.2} |
| krimi detectivefilm, detectiveroman 1984 [gvd] <Duits {3.2/4.1.15} |
| krimpen* zich samentrekken 1287 [cg NatBl] |
| kring* cirkel 1477 [Teuth.] |
| kringelen* tal van kringen vormen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kringloop* recycling 1973 [Picarta: Bartels en Rosenzweig: Kringloop huishouding, weg uit milieucrisis] {3.1} |
| krioelen wemelen 1561 [wnt zeeraaf] <Fries {3.2} |
| kris langwerpig steekwapen 1596 [wnt] <Javaans {3.2} |
| kriskras bijwoord van richting: in alle richtingen 1902 [wnt kras ii] {3.1} |
| kristal glanzend glas, kwarts 1240 [Bern.] <Frans |
| kristalliseren kristallen vormen 1720 [wnt zout i] <Frans |
| kritiek beoordeling 1761 [wnt subtiliteit] <Frans |
| kritisch geneigd tot beoordelen 1696 [wnt] <Duits |
| kritisch op het punt van de ene toestand over te gaan in de andere 1872 [wnt] <Engels |
| kritiseren kritiek leveren op 1698 [wnt] <Duits |
| krocht spelonk 1240 [Bern.] <Latijn |
| kroeg herberg 1586 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| kroelen* dicht tegen elkaar zitten 1896 [wnt] |
| kroep ziekte 1832 [wei] <Frans |
| kroep achterdeel van paard 1832 [wei] <Frans |
| kroepoek viskoekjes 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| kroes drinkbeker 1425 [mnw] <? {3.5} |
| kroes* gekruld 1562 [Deux-aes bijbel 13] |
| krokant knapperig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| kroket rol gehakt vlees 1863 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| krokodil krokodilachtige 1521 [wnt] <Frans |
| krokodillentranen geveinsde tranen 1596 [Linschoten 152] |
| krokus plantengeslacht 1591 [wnt vuilboom] <Latijn |
| krols* hitsig 1709 [wnt] |
| krom* gebogen 875 [Claes] {2.3} |
| krommunicatie mislukte of slechte communicatie 1975 [Sanders 1999] {4.4/5} |
| kroniek jaarboek 1351-1400 [mnw] <Frans |
| kronkel* sterke kromming 1599 [Kil.] |
| krontjong snaarinstrument 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.16} |
| kroon hoofdsieraad van vorsten 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| kroon munteenheid van Denemarken en later ook IJsland, Noorwegen en Zweden 1871 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Deens of IJslands of Noors of Zweeds {3.2/4.1.12} |
| kroongetuige getuige voor de openbare aanklager 1960 [Nagel, Crimineel abc] |
| kroos* waterplantje 1484 [mnw] |
| kroost kinderen 1639 [wnt] <Frans |
| kroot biet 1569 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| krop* voormaag 1080 [Rey] {2.2} |
| krop* keelgezwel, struma 1617 [wnt] |
| krot* vervallen huis 1663 [wnt] |
| kruid* gewas 1100 [Willeram] {1.2.4} |
| kruid* specerij 1361-1362 [mnw] {4.1.6} |
| kruidenier handelaar in kruiderijen en vervolgens ook in grutterswaren 1568 [Kool] {1.2.3/1.2.4/4.1.13} |
| kruidje-roer-mij-niet* plant 1581 [De Lobel 318] |
| kruidnagel* specerij 1599 [Kil.] {4.1.6} |
| kruien* een kruiwagen voortduwen 1300 [mnw] |
| kruien* over elkaar schuiven (van ijsschotsen) 1781 [wnt] |
| kruik* vat 1240 [Bern.] |
[pagina 994]
[p. 994]
| kruim* kruimel, binnenste van brood 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| kruimel* broodkorreltje 1526 [Liesveltbijbel, Luc. 16c] {3.1} |
| kruin bovenste deel van hoofd 1350 [mnw] <Latijn |
| kruipen* zich op handen en voeten voortbewegen 1240 [Bern.] |
| kruis twee balken die elkaar rechthoekig snijden 991-1000 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2} |
| kruisbes* klapbes 1545 [Fuchs, Nieuwen Herbarius Cap. 68] {4.1.2} |
| kruiselings* kruisgewijs 1844 [wnt] |
| kruisen een kruis doen vormen, snijden 1350 [mnw] |
| kruisen door een andere soort bevruchten 1838 [wnt] |
| kruiser oorlogsschip 1634 [wnt bijl] {4.1.11} |
| kruisgang* gang rond binnenplaats van klooster 1477 [Teuth.] |
| kruisigen aan een kruis slaan 1100 [Willeram] {3.1} |
| kruisjassen kaartspel 1887 [wnt Amsterdamsch Suppl] {4.1.18} |
| kruit* ontplofbaar mengsel 1376-1400 [mnw] {1.2.4/4.1.14} |
| kruiwagen* eenwielig voertuig 1343-1345 [mnw] {3.1/4.1.10} |
| kruizemunt plant 1551 [mnw] <Latijn |
| kruk* handvat 1285 [cg Rijmb.] |
| kruk* stoel zonder leuning 1842 [wnt] {4.1.9} |
| krul* omgebogen vorm, b.v. van haar 1477 [Teuth.] |
| kryoliet ijssteen 1847 [kku] |
| krypton chemisch element 1912 [kku] <Engels |
| kubiek inhoudsmaat 1599 [Kool] <Frans |
| kubisme richting in de beeldende kunst 1917 [kwt] <Frans |
| kubus hexaëder 1625 [wnt wijn] <Latijn |
| kuch* soldatenbrood 1885 [wnt kuch iii] {4.1.6} |
| kuchen* hoesten 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| kudde* troep 1240 [Bern.] |
| kuieren* op zijn gemak lopen 1480 [mnw] {3.1} |
| kuif* opstaand voorhaar 1600 [wnt] |
| kuiken* jong van een kip 1401-1450 [mnw] |
| kuil* holte 1131 [Künzel] {2.3} |
| kuil* visnet 1252 [Prisma NPl.] {2.3} |
| kuip vat 1277 [cg i 1, 362] <Latijn |
| kuipen intrigeren 1290 [mnw] |
| kuis rein, ingetogen 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| kuit* visseneitjes 1437 [mnw] |
| kuit* deel van het onderbeen 1494 [mnw] |
| kuitenflikker* kromme sprong 1852 [wnt kuit i] {4.1.15} |
| kukelen* tuimelen 1897 [wnt] {3.1} |
| kul testikel 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kul flauwigheid 1901 [wnt wederantwoord] |
| kummel likeur 1912 [kku] <Duits {4.1.6} |
| kumquat citrusvrucht 1992 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.2} |
| kuna munteenheid van Kroatië 1941 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Kroatisch {3.2/4.1.12} |
| kunde* het kunnen 1240 [Bern.] |
| kundig* kunde bezittend 1240 [Bern.] |
| kungfu Chinese vechttechniek 1973 [Picarta: titel van M. Macao] <Chinees {3.2/4.1.18} |
| kunne* sekse 901-1000 [wps] |
| kunnen* in staat zijn 1100 [Willeram] |
| kunst* kunstvaardigheid, creatieve uiting 1100 [Willeram] {3.1/5} |
| kunstenaar artiest 1617 [wnt kous i] |
| kunststof* chemisch gemaakte stof 1937 [Picarta: Mededeelingen van Kunststoffen-Instituut] |
| kür vrije figuur bij het kunstschaatsen 1920 [Guinness Olympische Spelen boek] <Duits {3.2} |
| kuras borst- en rugharnas 1524 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| kurhaus plaats voor een kuur 1912 [kku] <Duits |
| kurk schors van kurkeik, materialen daarvan 1545 [hws] <Spaans {3.2} |
| kussen* zoenen 1100 [Willeram] |
| kussen gevulde zachte zak 1201-1250 [Tavernier] <Frans {2.4} |
| kust grens tussen land en zee 1436 [mnw] <Frans |
| kuster kustvaartuig 1859-1861 [B. Brommer, Reizen door oost-Indië 112b] <Engels {4.1.11} |
| kut* vrouwelijk schaamdeel 1563 [Claes Tw. 12] {3.2/4.4} |
| kut* tussenwerpsel: waardeloos! 1989 [Hofkamp&Westerman] {4.3} |
| kutsmoes zeer slechte smoes 1968 [Aanv wnt] |
| kutten* rotzooien 1991 [Hoppenbrouwers] {3.1} |
| kutzwager* man die met dezelfde vrouw geslapen heeft 1975 [Aanv wnt] {3.1/4.1.4} |
| kuur geneeswijze 1350 [mnw] <Latijn |
| kuur gril 1539 [wnt] |
| kuuroord herstellingsoord 1940 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| kwaad* slecht, boos 1240 [Bern.] |
| kwaadaardig* boosaardig 1599 [wnt] |
| kwaadschiks* bijwoord van hoedanigheid: tegen wil en dank 1832 [Bomhoff, Nieuw wrdb. Nederduitsche en Engelsche taal] {3.1} |
| kwaal* ziekte, gebrek 1240 [Bern.] {4.4} |
[pagina 995]
[p. 995]
| kwab* vetmassa 1544 [Paludanus, Dictionariolum rerum maxime vulgarium] |
| kwacha munteenheid van Zambia en Malawi 1968 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Bantoe {4.1.12} |
| kwadraat vierkant 1537 [Kool] <Frans |
| kwadrant cirkelsector met een kwart van de oppervlakte 1745 [wnt] <Frans |
| kwadratuur berekenen van kromme figuur in vierkante eenheden 1585 [wnt quadratuur] <Frans of Latijn |
| kwajongen* ondeugende jongen 1787 [wnt] |
| kwak* vissersvaartuig 1889 [wnt] {4.1.11} |
| kwakdenken* afkeurende benaming voor de denktrant dat ziekte een geestelijke kwestie is 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| kwaken* het natuurlijke geluid van eenden en kikkers maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kwakkel hoendervogel 1240 [Bern.] <me Latijn |
| kwakkelen* sukkelen 1888 [wnt] {3.1} |
| kwakken* hard neersmijten 1588 [Kil.] {3.1} |
| kwakzalver* onbevoegd beoefenaar van de geneeskunst 1390-1460 [mnw] {4.1.13} |
| kwal* holtedier 1727 [wnt] |
| kwalificatie toekenning van eigenschap 1777 [wnt] <Frans |
| kwalijk* slecht 1237 [cg i 1, 32] |
| kwaliteit hoedanigheid 1573 [Plantijn] <Frans |
| kwant vent 1555-1560 [mnw] <? {3.5} |
| kwantificeren hoeveelheid aangeven 1976 [gvd] <me Latijn |
| kwantiteit hoeveelheid 1370-1378 [mnw] <Frans |
| kwantum hoeveelheid 1732 [wnt] <Latijn |
| kwanza munteenheid van Angola 1976 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| kwark wrongel 1941 [Theissen 1978] <Duits {3.2/4.1.6} |
| kwart telwoord: vierde deel 1285-1286 [cg I2, 1153] <Frans {4.2} |
| kwartaal drie maanden 1685 [wnt nedergericht] <Italiaans {3.2/4.1.7} |
| kwartel hoendervogel 1537 [Pelegromius, Synonymorum Sylva] |
| kwartelkoning ralvogel 1763 [hou i, 5, 279] |
| kwartet muziekstuk voor vier partijen 1824 [wei] <Frans |
| kwartet kaartspel met stellen van vier bijeenhorende kaarten 1926 [wnt z.j.] <Frans {4.1.18} |
| kwartier verblijfplaats 1546 [wnt] <Frans |
| kwartier vierde deel van een uur 1582 [wnt] <Frans {4.1.7} |
| kwartje een vierde gulden 1646 [wnt] {4.1.12} |
| kwarto boekformaat 1642 [wnt] <modern Latijn |
| kwarts delfstof 1770 [Toll.] <Duits |
| kwast* knoest 1567 [Junius 166a-b] |
| kwast* verfgereedschap 1665 [wnt] |
| kwast* malle vent 1700 [wnt kwast iii] |
| kwast drank 1893 [Toll.] {4.1.6} |
| kwatrijn vierregelig gedicht of strofe 1857 [wnt] <Frans |
| kwebbelen* veel en rad praten 1902 [wnt] {3.1} |
| kwee vrucht 1330 [Jacobs 20] <Latijn {4.1.2} |
| kweek* tarwegras 1477 [Teuth.] |
| kweekwee gebakjes 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 33a] <Indonesisch {3.1/3.2/4.1.6} |
| kween* onvruchtbare koe 1444 [mnw] {4.1.3} |
| kweken* verbouwen 1671 [wnt] |
| kwekken* het natuurlijke geluid van kikkers maken 1552 [wnt] {3.1} |
| kwekken* kletsen 1914 [gvd] {3.1} |
| kwel* bron 1657 [wnt kwel ii] |
| kwelder* buitendijks land 1830 [wnt] |
| kwelen* lieflijk zingen 1477 [Teuth.] |
| kwellen* pijnigen 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| kwellen* zwellen 1477 [Teuth.] |
| kwestie vraag, zaak 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| kwets pruim 1758 [wnt] <Duits {4.1.2} |
| kwetsen* beschadigen, bezeren 1240 [Bern.] |
| kwetsuur wond 1370 [mnw] <Frans |
| kwetteren* druk geluid maken (van vogels) 1562 [Claes] {3.1} |
| kwezel* (overdreven) vroom iemand 1632 [wnt] |
| kwibus dwaas 1662 [wnt] |
| kwiek* levendig 1897 [wnt] |
| kwijl* zever 1440 [mnw] |
| kwijlebabbe(l)* scheldwoord voor iemand die altijd kwijlt of kletst 1616 [wnt kwijlen] |
| kwijnen* verzwakken 1567 [Junius 453b] |
| kwijt vrij van, niet meer in het bezit van 1237 [cg i 1, 33] <Frans |
| kwijten, zich doen, vervullen 1237 [cg i 1, 37] <Frans |
| kwik* metaal 1699 [Claes Tw. 12] {1.2.4} |
| kwikstaart* zangvogel 1518 [Gemmula vocabulorum] {3.1} |
| kwikzilver* chemisch element 1287 [cg NatBl] {1.2.4/3.1} |
| kwinkeleren vrolijk zingen (van vogels) 1556 [wnt] {3.1} |
| kwinkslag* snaaks gezegde 1410 [mnw] |
| kwint vijfde toon 1477 [Teuth.] <Frans |
| kwintessens het voornaamste 1751 [wnt] <Duits |
[pagina 996]
[p. 996]
| kwintet muziekstuk voor vijf partijen 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| kwispedoor spuwpotje 1672 [tntl 1969, 85, 238] <Portugees {3.2} |
| kwispelstaarten* met de staart heen en weer gaan 1629 [wnt] {3.1} |
| kwistig* royaal 1485 [mnw] |
| kwitantie kwijting 1361-1362 [hws] <Latijn |
| kyat munteenheid van Birma 1948 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Birmaans {4.1.12} |
| kynoloog hondenkenner 1907 [Aanv wnt] |
| kyrie-eleïson liturgische smeekbede 1561 [wnt worden] <Grieks {3.2} |
| la muzieknoot 1350 [mnw] |
| laag* niet hoog 1240 [Bern.] |
| laag* hinderlaag 1240 [vmnw] |
| laag* hoeveelheid die ergens tussen of boven ligt 1285 [cg Rijmb.] |
| laak* wetering, poel, plas 723 [Künzel] {2.3} |
| laan* weg 1280-1287 [cg i 1, 506] |
| laar* open plaats in het bos 751-800 [Claes] {2.3} |
| laars* schoeisel 1240 [Bern.] {3.1/4.1.9/5} |
| laat* niet vroeg 1281 [cg i 1, 564] |
| laatdunkend* hooghartig 1617 [wnt] |
| laatstleden* laatst verlopen 1376-1400 [mnw] |
| labbekak* vreesachtig persoon 1620 [wnt] |
| label etiket 1910 [kwt] <Engels |
| label platenmerk 1971 [R75] <Engels |
| labiaal lip- 1824 [wei] <Frans |
| labiel wankelbaar 1885 [Aanv wnt] <Frans |
| labiliteit wankelbaarheid 1950 [gvd] <Frans |
| labiodentaal met de onderlip en boventanden gevormd 1886 [kku] |
| laborant assistent in een laboratorium 1832 [wei] <Duits |
| laboratorium werkvertrek voor technisch onderzoek 1711 [wnt vuurwerker] <me Latijn {3.2} |
| labrador hondensoort 1876 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| labyrint doolhof 1650 [mey] <Latijn |
| lachen* met het gezicht vrolijkheid uitdrukken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| laci tussenwerpsel: uitroep van smart 1451-1500 [mnw] {4.3} |
| laconiek doodkalm 1782 [wnt koel i] <Frans |
| lacrimoso smartelijk klagend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| lacrosse balspel 1929 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| lactatie melkafscheiding 1832 [wei] <Latijn |
| lactose melksuiker 1886 [kku] |
| lacune leemte 1824 [wei] <Frans {1.2.6} |
| ladder* trap 1317 [mnw] {1.3} |
| ladderzat* zeer dronken 1984 [gvd] {1.4/4.4} |
| lade* schuifbak 1627 [wnt] |
| laden* bevrachten, inladen 1236 [cg i 1, 20] |
| laden* kogels indoen 1599 [wnt] |
| lady dame 1824 [wei] <Engels |
| ladyshave scheerapparaat voor vrouwen 1979 [Wijnands&Ost] {1.2.5/3.3/4.1.9} |
| laesie kwetsing 1565 [wnt kwetsing] <Latijn |
| laf* vreesachtig 1401-1425 [mnw] |
| lager deel van een werktuig waarop de as steunt 1908 [Aanv wnt] <Duits |
| lagerbier zomerbier 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| lagune strandmeer 1824 [wei] <Frans |
| lak een harsachtig product, verf 1573 [Claes] <Frans |
| lakei huisbediende in livrei 1524 [mnw] <Frans |
| laken* textiel 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| laken* afkeuren 1287 [cg NatBl] |
| lakmoes* kleurstof 1679 [Witgeest, Het Nieuwe Toneel der Konsten, 102] |
| laks traag 1897 [wnt] <Latijn |
| lallen* onduidelijk praten 1580 [wnt] {3.1} |
| lam* jong van een schaap 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| lam* verlamd 1376-1400 [mnw] |
| lama boeddhistische priester 1824 [wei] <Engels |
| lama hoefdier 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| lamantijn zeekoe 1718 [Van Donselaar Tw. 12] <Frans {4.1.3} |
| lambada Braziliaanse dans 1989 [De Coster 1999] <Portugees {3.2/4.1.15} |
| lambda de Griekse letter l 1767 [hou i, 11, 632] <Grieks {3.2} |
| lambert eenheid van lichtsterkte 1953 [Kath. Enc.] |
| lambiek biersoort 1865 [wnt uitzet] {4.1.6} |
| lambrisering houten wandbekleding 1786-1793 [wnt] <Latijn {3.2} |
| lambrusco rode wijnsoort 1978 [Born, Wijnlexicon] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| lamé weefsel met goud- of zilverdraad 1961 [gvd] <Frans {3.2/4.1.9} |
| lamel dunne strook 1824 [wei] <Frans |
| lamenteren jammeren 1384-1407 [mnw] <Frans |
| lamentoso klagend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| lamineren metaal pletten 1824 [wei] <Frans |
| lamlendig* futloos 1879 [wnt uitstaan] |
| lammetje Bargoens: 30 stuivers 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
[pagina 997]
[p. 997]
| lamp tot verlichting dienend voorwerp 1240 [Bern.] <Frans |
| lampet waterkan 1524 [mnw] {3.3} |
| lampion feestverlichting 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| lamprei kaakloze vis 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| lamprei jong konijn 1301-1400 [mnw] <Frans |
| lanceren afvuren 1887 [wnt torpedo] <Frans |
| lancet plat mesje 1567 [Junius 287b] <Frans |
| land* grond, bouwland 801 [Künzel] {2.3} |
| land* rijk, staat 1200 [cg ii 1 Servas] |
| landauer rijtuig 1832 [wei] <Duits {4.1.10} |
| landbouwer* boer 1514 [mnw] {4.1.13} |
| landen* aan land zetten of komen 1450 [mnw] |
| landerig* slecht geluimd 1844 [Physiologie van Amsterdam, 43, 90] |
| landjeveroveren* spel met een mes om land te veroveren 1929 [Ter Laan, Nieuw Groninger wrdb.] {4.1.18} |
| landjuweel wedstrijd van rederijkerskamers 1618 [wnt] |
| landmacht* krijgsmachtonderdeel dat strijdt te land 1814 [wnt] {4.1.14} |
| landschap* landstreek, landelijke omgeving 1240 [Bern.] |
| landschap* schilderstuk, geschilderd landschap 1617 [wnt] |
| landstorm tak van militaire dienst 1813 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| lang* met een grote lengte 788-789 [Claes] {2.3} |
| langlaufen skilopen 1924 [Guinness Olympische spelen boek] <Duits {3.2/4.1.18} |
| langoest schaaldier 1912 [kku] <Frans |
| langoureus kwijnend 1976 [gvd] <Frans |
| langs* bijwoord van richting 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| langs* voorzetsel 1351 [mnw] {4.2} |
| langwerpig* meer lang dan breed 1585 [Stevin, Dialectike ofte bewysconst] |
| langzaam* niet snel 1265-1270 [cg Lut.K] |
| lankmoedig* toegevend 1450 [mnw] |
| lanoline wolvet 1910 [kwt] <Duits |
| lans stoot- en werpwapen 1350 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| lansier met een lans gewapende ruiter 1580 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| lansquenet kaartspel 1847 [kku] <Frans {4.1.18} |
| lantaarn verlichtingstoestel 1240 [Bern.] <Frans |
| lanterfanten* zijn tijd verbeuzelen 1573 [Claes] {3.1} |
| lanthaan chemisch element 1872 [gvd] |
| lap* stuk doek 901-1000 [wps] |
| lapel omslag aan jas 1868-1872 [wnt] <Engels {3.2} |
| lapidair kort en kernachtig 1865 [kvw] <Frans |
| lapjeskat driekleurige kat 1926 [wnt] {4.1.3} |
| lapsus vergissing 1714 [wnt pissen] <Latijn |
| laptop draagbare computer 1986 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| lapzwans vent van niks 1928 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| larderen doorspekken (lett. en later fig.) 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans |
| laren beschermgoden van grond en huis 1824 [wei] <Latijn |
| larghetto bijwoord: enigszins breed 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| largo bijwoord: zeer langzaam 1751 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| lari munteenheid van Georgië 1995 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Georgisch {4.1.12} |
| larie onzin 1787-1789 [wnt] <? {3.5} |
| lariks naaldboom 1682 [wnt] <Latijn |
| larmoyant huilerig 1824 [wei] <Frans |
| larve bij dieren met gedaanteverwisseling de vorm waarmee het dier het ei verlaat 1580 [wnt] <Frans |
| laryngitis strottenhoofdontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| larynx strottenhoofd 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn {3.2} |
| las* verbinding 1409 [mnw] |
| lasagne soort pasta 1977 [Picarta: titel van Anna Del Conte] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| laser stralingsversterker 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| laserprinter printer die werkt met laserstralen 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 5] <Engels |
| lash-schip zeeschip met lichters voor inlands transport 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.11} |
| lassakoorts infectieziekte 1992 [wp] |
| lassen* een verbinding maken 1317 [mnw] |
| lasso werpkoord met strik 1836 [Muller, Reizen en Onderzoekingen in den Indischen Archipel i, 120b] <Engels of Spaans |
| last* vracht 1122 [Slicher] {2.4/3.1} |
| last* hinder 1301-1400 [mnw] |
| laster* kwaadsprekerij 1599 [kil] |
| lat* lang stuk hout 1240 [Bern.] |
| lat munteenheid van Letland 1991 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Lets {4.1.12} |
| laten* niet verhinderen, nalaten, afstaan 1236 [cg i 1, 20] |
| latent verborgen 1852 [wnt warmte] <Frans |
[pagina 998]
[p. 998]
| lateraal ter zijde 1777 [mey] <Frans |
| latex melksap der rubberbomen, rubberachtig materiaal 1931 [wnt koelie] <Latijn |
| lathyrus plantengeslacht 1773 [hou ii, 1, 55] <modern Latijn |
| lat-relatie leefsituatie waarin partners hun zelfstandigheid niet opgeven 1982 [Picarta: titel van M.C.i. Geraets] <L {3.3/3.4} |
| latrine buitenshuis toilet 1875 [wnt] <Frans {4.4} |
| laudanum opiumtinctuur 1688 [mey] <modern Latijn {4.1.6} |
| lauden kerkelijk getijde 1629 [Aanv wnt] <Latijn |
| laureaat bekroond dichter 1847 [kku] <Latijn |
| laurier sierboom 1562 [Naembouck] <Frans |
| lauw* tussen heet en koud 1240 [Bern.] |
| lauwer krans van laurieren 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| lava door vulkanische uitbarsting uitgeworpen stoffen 1778 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| lavatory toilet 1914 [gvd] <Engels {4.4} |
| laveloos stomdronken 1760 [wnt tormenteren] |
| lavement klysma 1351 [mnw] <Frans |
| laven verkwikken 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| lavendel heestergeslacht, de bloemen daarvan 1350 [mnw] <me Latijn |
| laveren telkens aan de wind overstag gaan 1384 [mnw] <Frans |
| lawaai herrie 1803 [wnt] <? {3.5} |
| lawine neerstortende sneeuw 1774 [wnt wind i] <Duits |
| lawntennis tennis dat oorspronkelijk op grasbanen werd gespeeld 1889 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| lawrencium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| laxeren de stoelgang bevorderen 1477 [Teuth.] <Latijn |
| lay-out opmaak 1933 [Aanv wnt] <Engels |
| lazaret (veld)hospitaal 1656 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| lazarus stomdronken 1673 [wnt] |
| lazeren smijten 1896 [wnt] |
| leadzanger belangrijkste zanger in popgroep 1984 [gvd] |
| leasen voor lange termijn huren 1974 [Posthumus] <Engels |
| leb* lebmaag 1807 [wnt] |
| lebberen* slobberen 1897 [wnt] {3.1} |
| lector titel aan universiteit 1762-1784 [wnt] <Latijn |
| lectuur het lezen 1580 [wnt renomnie] <Frans |
| lectuur leesstof 1793 [wnt] <Frans |
| ledematen* armen en benen 1718 [wnt] |
| ledenpop pop met beweegbare leden 1864 [wnt] {4.1.18} |
| ledikant bed 1545 [hws] <Frans {4.1.9} |
| lee* watering 820 [Künzel] {2.3} |
| leed* verdriet, schade 1100 [Willeram] |
| leedvermaak* genoegen over andermans ongeluk 1811 [wnt] |
| leeftocht* proviand 1204 [Slicher] {2.4/3.1} |
| leeg, ledig* vrij, werkloos, ijdel 1240 [Bern.] |
| leeg, ledig* zonder inhoud 1599 [wnt] |
| leegte* het leeg-zijn 1847 [wnt] {3.1} |
| leek* beekje 1076-1100 [Claes] {2.3} |
| leek niet-geestelijke 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| leem* grondsoort 901-1000 [wps] {3.1} |
| leemte* tekort 1555 [wnt] {3.1} |
| leemte* gaping 1864 [wnt] |
| leen* wat men voor tijdelijk gebruik ontvangt 1215 [Slicher] {2.4} |
| leenwoord woord aan een andere taal ontleend 1910 [Aanv wnt] <Duits |
| leep* sluw 1504 [mnw] |
| leer* stof uit dierenhuiden 1240 [Bern.] {1.2.4/1.3} |
| leer* trap 1488 [mnw] {1.3} |
| leer* doctrine 1569 [wnt] {1.3} |
| leerdammer* Nederlandse kaassoort 1977 [Fa. Baars Leerdam] {3.1/4.1.6} |
| leerkracht onderwijzer 1905 [wnt verbinden] <Duits |
| leerling* iem. die onderwijs krijgt 1496 [mnw] |
| leest* schoenvorm 1330 [Jacobs 17] |
| leest* gestalte, vorm van het lichaam 1629 [wnt] |
| leeuw katachtige 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.3} |
| leeuwendaalder munt 1575 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| leeuwerik* zangvogel 1240 [Bern.] |
| leeuwin vrouwelijke leeuw 1240 [Bern.] |
| lef Bargoens: moed 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| legaal wettelijk 1576 [wnt locaal i] <Frans |
| legaat gezant 1240 [Bern.] <Frans |
| legaat testamentaire beschikking 1527 [hws] <Latijn |
| legaliseren voor echt verklaren 1818 [wnt] <Frans |
| legatie gezantschap 1480 [hws] <Frans |
| legato gebonden, vloeiend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| legendarisch tot de legende behorend 1875 [wnt] <Frans |
| legende verhaal van een wonder, sage 1446 [mnw] <Frans |
[pagina 999]
[p. 999]
| leger* ligplaats (van dier) 1100 [Willeram] |
| leger* krijgsmacht te land 1596 [wnt] {4.1.14} |
| legeren* een verblijfplaats verschaffen 1400 [mnw] |
| legéren alliëren 1847 [kku] <Duits |
| legering vermenging van metalen 1847 [kku] <Duits |
| leges administratieve heffingen 1545 [hws] <Latijn |
| leggen* doen liggen 1240 [Bern.] {3.1} |
| leggiero licht, luchtig 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| legging dunne stretchbroek 1989 [Peptalk] <Engels {3.2} |
| leghorn hoendervogel 1905 [Sanders 1995] <Engels |
| legio zeer talrijk 1637 [Statenvertaling (Marcus 5:9)] <Latijn |
| legioen legerafdeling 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| legionella legionairsbacterie 1984 [gvd] <modern Latijn |
| legislatief wetgevend 1866 [wnt steken] <Frans |
| legitiem wettelijk, gewettigd 1301-1350 [mnw] <Frans |
| legitimeren wettigen 1540 [wnt] <Frans |
| legitimist aanhanger van de leer dat de vorstelijke macht een eigen recht is 1847 [wnt] <Frans |
| lego kinderspeelgoed 1984 [gvd] <Deens {3.2/4.1.18} |
| leguaan hagedis 1623 [Van Donselaar Tw. 13] <Engels {3.2} |
| lei gesteente 1377-1378 [mnw] <Keltisch {3.2} |
| lei munteenheid van Roemenië en Moldavië 1926 [kwt] <Roemeens {4.1.12} |
| leiband* loopband 1698 [wnt] |
| leiden* doen gaan, aanvoeren 901-1000 [wps] |
| leidmotief leidende gedachte 1850 [Aanv wnt] <Duits |
| leidmotief (muz.) grondthema 1896 [kwt] <Duits {3.2} |
| leidse* kaas uit Leiden 1843 [wnt kaas] {4.1.6} |
| leidsel* teugel 1702 [wnt] {3.1/5} |
| lek munteenheid van Albanië 1946 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Albaans {4.1.12} |
| lekken* niet dicht zijn 1440 [mnw] |
| lekken* informatie laten uitlekken 1984 [gvd] {3.1} |
| lekker* aangenaam van smaak of geur 1350 [mnw] |
| lel* lapje (bv. van oor) 1573 [Claes Tw. 12] |
| lel* oorvijg 1924 [gvd] |
| lelie bloem 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn |
| lelijk* niet mooi 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| lellebel* slonzige vrouw 1887 [wnt vuil i] {3.1} |
| lemma trefwoord 1847 [kku] <Latijn |
| lemmet snijkant van mes 1616 [wnt lemmer i] |
| lemming knaagdier 1761 [hou i, 2, 446] <Noors {3.2/4.1.3} |
| lempira munteenheid van Honduras 1926 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| lemur halfaap 1824 [wei] <Latijn {4.1.3} |
| lende* deel van rug en zijden 901-1000 [wps] |
| lenen* te leen geven of krijgen 1240 [vmnw] |
| lengte* langste afmeting 1350 [mnw] {3.1} |
| lenig* buigzaam 1611-1620 [wnt] |
| lenigen* zacht maken 1638 [wnt] |
| leninisme vorm van het marxisme 1937 [koe] |
| lens* slap, krachteloos 1588 [Claes] |
| lens vergrootglas 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt 1] <Latijn |
| lente* voorjaar 1050 [cg ii 1, 122] {1.1/4.1.7} |
| lentemaand* maart 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| lento bijwoord: langzaam 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| leone munteenheid van Sierra Leone 1960 [Enc. Munten en Bankbiljetten] {4.1.12} |
| lepel* eetgereedschap 1240 [Bern.] {3.1} |
| lepelaar reigerachtige 1270 [cg i 1, 161] |
| leproos melaats, aan lepra lijdend 1380 [wnt leproos i] <Latijn |
| leproos melaatse 1542 [hws] <Latijn |
| leptosoom lichaamstype 1939 [kwt.] |
| leraar onderwijzer 1240 [Bern.] |
| leren* kennis verwerven, onderrichten 901-1000 [wps] |
| les onderricht 1240 [Bern.] <Latijn |
| lesbisch homoseksueel (gezegd van vrouwen) 1847 [kku] |
| lessen* blussen 1350 [mnw] |
| lessenaar schuin blad op voetstuk ter ondersteuning van geschrift 1240 [Bern.] |
| letaal dodelijk 1597 [Aanv wnt] <Frans |
| lethargie geestelijke ongevoeligheid 1882 [wnt schijndood] <Frans |
| letsel* kwetsuur 1318 [mnw] |
| letten* verhinderen 1236 [cg i 1, 27] |
| letter schriftteken 1236 [cg i 1, 20] <Frans |
| lettergreep syllabe 1649 [Ruijs] |
| leugen* onwaarheid 901-1000 [wps] |
| leuk* grappig 1898 [Toll.] |
| leukemie bloedkanker 1886 [kku] |
| leukocyt wit bloedlichaampje 1912 [kku] |
| leukoplast hechtpleister 1910 [kwt] |
| leukose leukemie 1949 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| leunen* steunen op of tegen 1439 [mnw] |
| leuning* steun voor armen 1654 [mey] |
| leuren* venten 1540 [wnt] |
[pagina 1000]
[p. 1000]
| leus zinspreuk 1501-1525 [mnw] <? {3.5} |
| leut* plezier 1634 [wnt leute] |
| leut* koffie 1899 [wnt leut ii] {4.1.6} |
| leuteren* kletsen 1809 [wnt] {3.1} |
| lev munteenheid van Bulgarije 1914 [gvd] <Bulgaars {3.2/4.1.12} |
| leven* niet dood zijn 901-1000 [wps] |
| levendig* beweeglijk 1399 [mnw] |
| levensgevaarlijk* zeer gevaarlijk 1908 [wnt levensgevaar] {4.4} |
| levensgroot* zeer groot 1765 [wnt] {4.4} |
| levensloop* iemands leven 1714 [wnt] |
| lever* klier 1240 [Bern.] |
| leverancier die waren levert 1640 [wnt] {4.1.13} |
| leveren verschaffen 1230 [cg i 1, 19] <Frans |
| levertraan* olie gewonnen uit levers van kabeljauwachtigen 1636 [wnt robbetraan] {1.3} |
| leviathan monsterachtig waterdier 1622 [wnt] <Latijn |
| levitatie het uitgeschakeld-zijn van de zwaartekracht 1899 [dbl] <Frans |
| lexicaal m.b.t. de woordenschat 1887 [kwt] |
| lexicograaf woordenboekschrijver 1745 [mey] <modern Latijn |
| lexicon woordenboek 1635 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| lezen* verzamelen (bv. van aren) 1100 [Willeram] |
| lezen* opnemen van schrift 1250 [mnw] |
| liaan slingerplant 1770 [Hartsinck, Beschryving Guiana 84] <Frans |
| liaison liefdesbetrekking 1824 [wei] <Frans |
| libel schotschrift 1424 [mnw] <Frans |
| libel insect 1761 [Toll.] <Latijn |
| libel waterpas 1826 [wnt] <Latijn |
| liberaal ruimdenkend, mild 1461 [mnw] <Frans |
| liberaal een democratische regering aanhangend (naar het voorbeeld van de Franse Revolutie) 1823 [wnt] <Frans |
| liberaliseren bevrijden van beperkingen 1855 [kku] <Frans |
| libero vrije verdediger bij voetbal 1970 [Recht voor raap] <Italiaans {3.2} |
| libertijn vrijdenker 1567 [wnt anabaptist] <Frans |
| libidineus wellustig 1561 [Aanv wnt] <Frans |
| libido geslachtsdrift 1915 [wnt uitleven] <Latijn |
| libratie schijnbare schommeling van hemellichaam 1824 [wei] <Frans |
| libretto operatekst 1855 [kku] <Italiaans {3.2} |
| librium kalmerend middel 1974 [koe] |
| licentiaat gegradueerde 1560 [wnt] <me Latijn |
| licentie verlof 1452-1494 [hws] <Frans |
| lichaam* lijf 1100 [Willeram] |
| licht* uitstraling van zon e.d. 901-1000 [wps] |
| licht* niet donker 1130-1161 [Künzel] {2.3/4.1.5} |
| licht* niet zwaar 1177 [Slicher] {2.4} |
| lichtekooi hoer 1635 [wnt walen i] {4.1.13} |
| lichten* optillen 1236 [cg i 1, 26] |
| lichter* vaartuig voor vervoer van lading van zeeschepen 1634 [wnt] {4.1.11} |
| lichterlaaie* met uitslaande vlam 1810 [wnt] {3.1} |
| lichtmatroos aankomend matroos 1882 [wnt licht iii] |
| Lichtmis Vrouwendag, 2 februari 1236 [cg i 1, 26] {4.1.7} |
| lichtzinnig onberaden 1623 [wnt kleed] <Duits |
| lid* lichaamsdeel 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| lid* deksel 1429 [mnw] |
| lid* penis 1530 [wnt] {4.4} |
| lidmaat* lid van een protestants kerkgenootschap 1648 [wnt] {4.1.8} |
| lidwoord* de, het, een 1723 [wnt] |
| lied* gezang 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] |
| lieden, lui* mensen 1240 [Bern.] |
| liederlijk losbandig 1709 [wnt] <Duits |
| lief* bemind, aardig 901-1000 [wps] |
| liefde* genegenheid 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| liefdesbaby buitenechtelijk kind 1992 [De Coster 1999] {4.1.4} |
| liefdesbrief minnebrief 1935 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| liefhebberen* zich als amateur met een vak bezighouden 1832 [wnt] |
| liefkozen lief spreken 1300 [mnw] |
| liefkozen strelen 1710 [wnt] |
| lieftallig* bevallig 1530-1531 [mnw] |
| liegen* onwaarheid spreken 901-1000 [wps] |
| lier snaarinstrument 1440 [mnw] <Frans of Latijn {4.1.16} |
| lier horizontaal geplaatste kaapstander 1859 [wnt] |
| lierelauwen* wauwelen 1873 [wnt] {3.1} |
| liëren verbinden 1824 [wei] <Frans |
| lies* plant 1146 [Prisma NPl.] {2.3} |
| lies* plooi tussen onderlijf en bovenbeen 1351 [mnw] |
| liflaf* flauwe kost 1793-1796 [wnt] {3.1/5} |
| lift hijstoestel 1891 [wnt] <Engels |
| liften gratis meerijden in andermans auto 1950 [Aanv wnt] |
| liften lichaamscorrectie ondergaan 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| liga verbond 1824 [wei] <me Latijn |
| ligament band 1595 [wnt verrukken] <Latijn |
[pagina 1001]
[p. 1001]
| ligatuur afkorting, combinatie van letters 1567 [Plantijn, Françoische t'samensprekinghen, 15] <Frans |
| liggen* uitgestrekt zijn, zich bevinden 1100 [Willeram] {3.1} |
| light caloriearm 1983 [Ferrée] <Engels |
| light-railtrein openbaar vervoer tussen trein en tram in 2000 [nrc-h 16/6/2000] {4.1.10} |
| liguster heestergeslacht 1676 [Suriname: Spiegel der vaderlandse kooplieden 51] <Latijn |
| lij* zijde die van de wind is afgekeerd 1598 [wnt lij i] |
| lijden* verduren, ondergaan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| lijf* lichaam 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| lijfwacht* bewakers van een belangrijk persoon 1612 [wnt] {1.2.5/4.1.14} |
| lijk* dood lichaam 1240 [Bern.] |
| lijk* touw om rand van zeil 1569 [tntl 1955, 73, 284] |
| lijken* gelijken 1450 [mnw] |
| lijm* plakmiddel 1240 [Bern.] {3.1} |
| lijn* touw 1240 [Bern.] |
| lijn* streep 1477 [Teuth.] |
| lijnen* vermageren 1976 [gvd] {3.1} |
| lijntrekken* opzettelijk langzaam werken 1627 [wnt toer] |
| lijnwaad* linnen 1285 [mnw] {3.1/4.1.9} |
| lijp* gek 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| lijs* suf persoon 1580 [wnt] |
| lijst* rand 1277 [cg i 1, 353] |
| lijst* opsomming, reeks 1581 [wnt] |
| lijster* zangvogel 1300 [mnw] |
| lijzig* irritant langzaam 1682 [Toll.] |
| lik Bargoens: gevangenis 1858 [moo] <Duits |
| likdoorn* eksteroog 1301-1350 [mnw] {3.1} |
| likeur alcoholische drank 1601 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| likkebaarden* watertanden 1672 [wnt] {3.1} |
| likken* met de tong over iets heen gaan 901-1000 [wps] |
| liksteen* zoutsteen voor het vee 1901 [kui] |
| lila lichtblauw paars 1833 [wnt violet ii] <Frans {4.1.5} |
| lilangeni munteenheid van Swaziland 1968 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Swazi {4.1.12} |
| lillen* drillen (van weke massa) 1477 [Teuth.] |
| lilliputter dwerg 1813 [wnt] |
| limerick vijfregelig grappig versje 1932 [wnt vijf i] <Engels |
| limiet grens 1350 [hws] <Frans |
| limitatie beperking, begrenzing 1467-1490 [hws] <Frans |
| limitatief beperkend 1824 [wei] <Frans |
| limiteren beperken 1548 [hws] <Frans |
| limoen citroen 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| limonade drank van vruchtensap 1691 [wnt thee] <Frans {4.1.6} |
| limousine gesloten luxeauto 1910 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| limpido zuiver (van winst) 1747-1787 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| linde* boomsoort 1101 [Claes] {2.3} |
| lineair lijnvormig 1847 [kku] <Frans |
| linea recta bijwoord: rechtstreeks 1805 [mey] <Latijn |
| lingerie damesondergoed 1912 [wnt] <Frans |
| lingua franca internationale omgangstaal 1899 [dbl] <Italiaans {3.2} |
| linguïst taalkundige 1824 [wei] <Frans |
| liniaal meetlat 1599 [wnt] <Frans |
| linie streep, lijn 1240 [Bern.] <Frans |
| link* Bargoens: leep, gevaarlijk 1890 [wnt] |
| link schakel 1974 [koe] <Engels |
| linker* tegenover rechter 1477 [Teuth.] |
| linkmichel Bargoens: lepe kerel 1906 [Köster Henke] <Duits |
| links* aan de linkerzijde 1477 [Teuth.] |
| links veld voor golfspel 1917 [kwt] <Engels |
| linktrainer nabootsing van vliegtuigcockpit 1942 [kwt] <Engels |
| linnen* weefsel van vlas 1236 [cg i 1, 23] {4.1.9} |
| linoleum vloerbedekking 1886 [Toll.] <Engels |
| lint band 1350-1384 [mnw] <? {3.5} |
| lintworm* klasse van platwormen 1768 [hou i, 12, 138] |
| linze plant 1420 [Claes] <Duits {4.1.6} |
| lip* rand van mondopening 1100 [Willeram] |
| liplap Indo-Europeaan 1622 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| liposuctie wegzuigen van overtollig lichaamsvet 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| lippizaner paardensoort 1968 [kwt] <Duits {3.2/4.1.3} |
| lipssleutel type van sleutel 1992 [gvd] |
| lipstick lippenstift 1968 [kwt] <Engels |
| liquida vloeiklank, l en r 1847 [kku] <Latijn |
| liquide onmiddellijk vereffenbaar 1537 [hws] <Frans |
| liquideren verrekenen, afwikkelen 1544 [wnt] <Frans |
| liquideren uit de weg ruimen 1961 [gvd] <Engels {4.4} |
| lira munteenheid van Turkije 1960 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Turks {3.2/4.1.12} |
| lire munteenheid van Italië, San Marino en Vaticaanstad 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.12} |
[pagina 1002]
[p. 1002]
| lis* plant 1240 [Bern.] |
| lispelen* onduidelijk uitspreken 1350 [mnw] {3.1} |
| list* slimheid 1100 [Willeram] |
| litanie smeekbeden 1500 [Bibliotheca 1954, nr. 24] <Latijn |
| litas munteenheid van Litouwen 1925 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Litouws {4.1.12} |
| liter inhoudsmaat 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| literatuur letterkunde 1676 [wnt verscheidenheid] <Frans |
| lithium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| lithograaf steendrukker 1858 [wnt visitekaartje] <Frans |
| lithografie steendruk 1824 [wei] <Frans |
| lithosfeer vaste aardkorst 1898 [gvd] |
| litoraal m.b.t. de kust 1847 [kku] <Frans |
| litotes retorische figuur waarbij men schijnbaar iets verkleint of ontkent 1720 [mey] <Grieks {3.2} |
| lits-jumeaux tweelingbed 1910 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| litteken* teken van een wond 1253 [cg i 1, 45] {3.1} |
| liturgie gebeden en ceremoniën van eredienst 1639 [wnt] <Frans |
| live niet van bandopnames 1966 [R75] <Engels |
| living woonkamer 1952 [Aanv wnt] {1.2.2/1.2.3/3.3} |
| living bestaan 1958 [kwt] <Engels {1.2.3} |
| livre munteenheid van Libanon 1968 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Frans {3.2/4.1.12} |
| livrei bijzondere kleding 1343-1344 [mnw] <Frans |
| loafer slipper 1958 [wp jaarboek 1958] <Engels {4.1.9} |
| lob kwab 1718 [wnt] <Latijn |
| lob techniek waarbij men de bal met een boog (over de tegenstander) speelt 1961 [gvd] <Engels |
| lobbes goedaardig dier of mens 1646 [wnt] |
| lobby pressiegroep 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| lobelia plantengeslacht 1779 [wnt water] <modern Latijn |
| lobotomie operatie in hersensubstantie 1970 [gvd Suppl.] |
| locomotief treintrekker 1847 [kku] <Engels {4.1.10} |
| loden dichte stof 1910 [kwt] <Duits {4.1.9} |
| loeder* gemeen persoon 1592 [Toll.] |
| loef* windzijde 1612 [wnt] |
| loefie Bargoens: halve cent 1906 [moo] <Romani {3.2/4.1.12} |
| loeien* het natuurlijke geluid van runderen of de wind maken 901-1000 [cg wps Gloss.] {3.1} |
| loeihard* zeer hard 1976 [gvd] {4.4} |
| loeisterk* zeer sterk 1984 [gvd] {4.4} |
| loempia gevuld hartig pannenkoekje 1954 [Aanv wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| loens* een beetje scheel 1724-1726 [wnt] |
| loep vergrootglas 1821 [wnt] <Frans |
| loeren* spieden 1477 [Teuth.] |
| loet* werktuig 1250 [Rey] {2.2} |
| loeven* in de wind opdraaien 1599 [wnt] |
| lof* het prijzen 901-1000 [wps] |
| loftuiting* het verkondigen van lof 1351-1400 [mnw] |
| log* plomp 1627 [wnt walscherm] |
| log snelheidsmeter van schip 1670 [wnt] <Engels {3.2} |
| logaritme exponent van de macht, waartoe een getal moet worden verheven om een tweede getal te verkrijgen 1626 [wnt] <modern Latijn |
| logboek scheepsjournaal 1782 [wnt log iv] |
| loge plaats in theater 1735 [wnt] <Frans |
| loge portiershokje 1909 [wnt] <Frans |
| logé gast die blijft slapen 1844 [wnt] {3.3} |
| logement gelegenheid tot logeren 1540 [wnt verlast] <Frans |
| logenstraffen onwaarheid doen blijken 1588 [Claes] <Duits |
| logeren als gast zijn intrek nemen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| logger vaartuig 1796 [Toll.] <Engels {3.2/4.1.11} |
| loggia overdekte galerij 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| logica leer van de wetten van het denken 1500 [wnt] <Latijn |
| logies onderdak 1476 [mnw] <Frans |
| logisch m.b.t. de logica 1735 [wnt] <Latijn |
| logistiek voorzieningen van troepen 1855 [kku] <Frans |
| logo vignet 1982 [R84] <Engels |
| logopedie spraakverbetering 1929 [kwt] |
| loipe langlauftraject 1984 [gvd] <Noors {3.2} |
| lok* haar 901-1000 [wps] |
| lokaal plaatselijk 1570 [wnt] <Frans |
| lokaal vertrek 1825 [wnt] <Frans |
| lokaliseren tot een plaats beperken, een plaats toekennen 1847 [kku] <Frans |
| lokatie plaats(ing) 1961 [gvd] <Engels |
| lokatief plaatsaanduidende naamval 1901 [kui] <modern Latijn |
| loket doorgeefraampje 1380 [mnw] |
| lokken* aantrekken 1100 [Willeram] |
| lol* pret 1897 [wnt] |
| lolbroek* grapjas 1976 [gvd] {1.4/3.1} |
[pagina 1003]
[p. 1003]
| lolita jong meisje dat oudere mannen aantrekt 1958 [Vertaling Lolita] <Engels |
| lollepot lesbienne 1906 [Köster Henke] {1.2.3} |
| lolly lekkernij 1927 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| lom duikerhoen 1612 [wnt] <Noors {3.2} |
| lombok Spaanse peper 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 356] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| lommer schaduw van gebladerte 1487 [mnw] <Frans {1.3} |
| lommerd pandjeshuis 1429 [mnw] <Frans |
| lomp* vod 1588 [Claes] |
| lomp* plomp, grof 1615 [wnt] |
| lompenproletariaat de allerarmsten (bij Marx) 1920 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| lonen* opwegen tegen, vergelden 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| long* ademhalingsorgaan 1240 [Bern.] |
| longdrink een drankje in een hoog glas 1953 [wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| lonken* een lokkende blik toewerpen 1513 [Mak] |
| lont koord voor ontsteking 1520 [hws] <Duits {4.1.14} |
| loo* (open plek in) bos 830 [Künzel] {2.3} |
| loochenen* ontkennen 1240 [Bern.] |
| lood chemisch element 1240 [Bern.] <Keltisch {3.2} |
| loodgieter iem. die lood verwerkt en buizen repareert 1346-1349 [mnw] {4.1.13} |
| loodlijn lijn die loodrecht op een andere staat, lijn voor het dieplood 1614 [wnt] |
| loodrecht zuiver recht 1597 [wnt waterpas i] |
| loods schuur 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| loods stuurman 1677 [wnt] |
| loof* gebladerte 1287 [cg NatBl] |
| loog* oplossing van soda 1330 [Jacobs 18] |
| loog beoefenaar van een van de sociale wetenschappen 1982 [R84] {1.2.4} |
| looien* dierenhuiden behandelen 1340 [mnw] |
| look* plant 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] {4.1.6} |
| look stijl in bv. kleding 1974 [koe] <Engels {3.2} |
| lookalike iem. die sprekend op een ander lijkt 1992 [Peptalk] <Engels |
| loom* traag, mat 1599 [Kil.] |
| loon* vergoeding 1080 [Rey] {2.2} |
| loopbaan* carrière 1556 [Picarta: B.A. van der Hulst, Die Gheestelijkcke loopbane] |
| loopgraaf gang in de grond voor dekking tegen de vijand 1599 [wnt] <Duits |
| looping verticale cirkel met vliegtuig 1917 [kwt] <Engels |
| loops* ritsig, tochtig 1477 [Teuth.] |
| loos* vals, slim 901-1000 [wps] |
| loos* leeg 1599 [kil] |
| loot* boomscheut 891-892 [Künzel] {2.3} |
| lopen* gaan 901-1000 [wps] |
| lopende* voorzetsel 1998 [Van der Horst] {4.2} |
| lor* vod 1625 [wnt] {1.2.3} |
| lord titel 1685 [wnt water] <Engels {3.2} |
| lording garen tot het bekleden van touwwerk 1681 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| lorentzkracht natuurkundige kracht 1953 [Kath. Enc.] |
| lorgnet knijpbril 1759 [wnt kip ii] <Frans |
| lorgnon monocle 1847 [kku] <Frans |
| lori papegaaiachtige 1682 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| lori halfaap 1847 [kku] <Frans {4.1.3} |
| lorre naam van papegaai 1698 [wnt veer i] <Indonesisch {3.2} |
| lorrie kiepkarretje 1876 [Toll.] <Engels |
| los* niet gebonden 1277 [cg i 1, 372] |
| los* katachtige 1451-1500 [mnw] {4.1.3} |
| losbandig* ongeregeld 1698 [wnt] |
| losbol* lichtzinnig mens 1696 [wnt] {3.1} |
| loslippig* dingen vertellend die men moet verzwijgen 1918 [wnt los] {3.1} |
| löss leemsoort 1912 [kku] <Duits |
| lossen* uitladen 1254 [vmnw] |
| lot* gemerkt voorwerp waarmee geloot wordt 1140 [Rey] {2.2} |
| loterij kansspel met lootjes 1518 [wnt] {4.1.18} |
| lotion haarwassing, gezichtswater 1910 [kwt] <Frans |
| lotto loterij 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.18} |
| lotus waterlelie 1608 [wnt] <Latijn |
| louche onguur 1917 [kwt] <Frans |
| louis, louis d'or gouden munt 1669 [wnt] <Frans |
| lounge hal van hotel 1926 [kwt] <Engels |
| louter zuiver 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Duits |
| louvredeur deur met latjes 1984 [gnn] |
| louwmaand* januari 1240 [Bern.] {3.1/4.1.7} |
| loven* prijzen 901-1000 [wps] |
| lover* gebladerte 1573 [Plantijn] |
| loverboy souteneur 2000 [nrc-h 5/12/2000] <Engels {4.1.13} |
| loyaal trouw 1281 [cg i 1, 562] <Frans |
| lozen* losmaken, verwijderen 1275 [cg i 1, 282] |
| lp langspeelplaat 1950 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| lsd een hallucinerend middel 1966 [R75] <Engels of Duits {3.2/4.1.6} |
| lubberen* flodderen 1899 [wnt] {3.1} |
| lucht* gasmengsel van zuurstof en stikstof 1240 [Bern.] |
| luchtballon luchtvaartuig waaraan een mand hangt 1831 [wnt] {4.1.10} |
[pagina 1004]
[p. 1004]
| luchter* lichtkroon 1477 [Teuth.] |
| luchthartig* onbekommerd 1731-1735 [wnt] |
| luchtkasteel irreëel toekomstbeeld 1735 [wnt] |
| luchtmacht* krijgsmachtonderdeel dat strijdt in de lucht 1953 [wp] {3.1/4.1.14} |
| luchtschip* bestuurbaar luchtvaartuig 1862 [wnt] {4.1.10} |
| lucide helder 1824 [wei] <Frans |
| lucifer vlamhoutje 1847 [kku] <Engels |
| lucratief winstgevend 1733 [wnt aftroonen] <Frans |
| lucullusmaal heerlijk maal 1899 [dbl] |
| ludiek speels 1938 [R75] <Frans {4.4} |
| lues syfilis 1824 [wei] <Latijn |
| lugerpistool halfautomatisch pistool 1984 [gvd] <Duits {3.2/4.1.14} |
| luguber somber 1697 [wnt] <Frans |
| lui* vadsig 1440 [mnw] |
| luiaard tandarm zoogdier 1768 [wnt] {4.1.3} |
| luid* hard klinkend 1285 [cg Rijmb.] |
| luidruchtig* lawaaierig 1460 [mnw] |
| luier* doek voor kinderen 1350 [mnw] |
| luieren* lui zijn 1632 [wnt] |
| luifel* afdak 1576 [wnt oversteken] {3.1} |
| luik* (houten) schot 1552 [mnw] |
| luiken* sluiten 1265-1270 [cg Lut.K] |
| luilak* luiaard 1692 [wnt] |
| luim stemming 1605 [wnt] <Latijn |
| luipaard katachtige 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.3} |
| luis* insect 1285 [cg Rijmb.] |
| luister glans 1567 [Junius] <Frans |
| luisteren* horen 1357 [mnw] {3.1} |
| luisterlied* chanson 1962 [wp jaarboek 1966] {4.4} |
| luistervink* stiekeme luisteraar 1410 [mnw] |
| luit snaarinstrument 1300 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| luitenant officier van lagere orde 1576 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| luiwagen bezem 1682 [wnt] <? {3.5} |
| luiwammes luiaard 1691 [wnt] {1.2.4} |
| lukken* slagen 1451-1500 [mnw] |
| lukraak* op goed geluk 1638 [wnt] |
| lul* scheldwoord: sukkel, sul 1678 [wnt lul iv] |
| lul* penis 1717 [wnt lul iii] {4.4} |
| lullen* kletsen 1709 [wnt] |
| lullig* flauw, vervelend 1928 [Aanv wnt] |
| lumbaal m.b.t. de lendenen 1847 [kku] <Latijn |
| lumbecken inbinden met lijm 1968 [kwt] <Duits {3.2} |
| lumen licht 1526-1540 [wnt vermind ii] <Latijn |
| luminescentie uitstraling 1926 [kwt] <Frans {1.2.6} |
| lumineus lichtend, prachtig 1824 [wei] <Frans |
| lummel onhandige vent 1700 [Toll.] <Duits |
| lunapark soort kermis 1916 [Sanders 1995] <Engels |
| lunatiek maanziek 1650 [mey] <Frans |
| lunch maaltijd rond middaguur 1855 [kku] <Engels |
| lunchroom lokaliteit waar men gebak kan eten 1910 [kwt] <Engels |
| lupine plantengeslacht 1514 [Groten Herbarius] <Latijn |
| lurken* hoorbaar zuigen 1611-1620 [wnt] {3.1} |
| lus tot een oog gedraaid touw 1651-1652 [wnt] |
| lust* begeerte 1240 [Bern.] |
| lustrum vijfjarig tijdvak 1824 [wei] <Latijn {4.1.7} |
| lutetium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 533] <modern Latijn |
| luthers volgens de leer van Luther 1528 [wnt] {4.1.8} |
| luttel* gering 1200 [cg ii 1 Servas] |
| luw* windvrij 1480 [mnw] |
| lux licht 1658 [mey] <Latijn |
| luxaflex jaloezie 1964 [Aanv wnt] {1.2.5} |
| luxe weelde 1785 [wnt] <Frans |
| luxueus weelderig 1889 [wnt] <Frans |
| luzerne rupsklaver 1847 [kku] <Frans |
| L-vormig de vorm van een L hebbend 1898 [wnt zwei i] <L {3.4} |
| lyceum middelbare school met een gemeenschappelijke onderbouw en gedifferentieerde bovenbouw 1909 [wp] <Latijn {3.2} |
| lychee vrucht 1670 [wnt vermaak] <Chinees {1.2.4/3.2/4.1.2} |
| lymfe weefselvocht 1824 [wei] <Latijn |
| lynchen zonder berechting doden 1897 [koe] <Engels |
| lynx katachtige 1287 [cg NatBl] <Latijn {4.1.3} |
| lyriek lyrische gedichten 1884 [wnt] <Frans |
| lysol ontsmettingsmiddel 1900 [Aanv wnt] |
| maag* verwant 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.4} |
| maag* orgaan 1240 [Bern.] |
| maagd* ongerepte jonge vrouw 1100 [Willeram] {4.1.4} |
| maaien* afsnijden 1240 [Bern.] |
| maal* jonge koe 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| maal* valies 1100 [Rey] {2.2} |
[pagina 1005]
[p. 1005]
| maal* telkens terugkerend tijdstip, keer 1246 [mnw] |
| maal* maaltijd 1285 [cg Rijmb.] |
| maal* melktijd 1726 [wnt maal viii] |
| maalschap* gemeenschappelijke onverdeelde grond van een gemeente 1227 [Slicher] {2.4} |
| maalstroom* ronddraaiende stroming 1595 [wnt] |
| maaltijd* eten 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.6} |
| maan* satelliet 901-1000 [wps] |
| maand* twaalfde deel van een jaar 1050 [cg ii 1, 122] {4.1.7} |
| maandag* tweede dag van de week 1253 [cg i 1, 46] {3.1/4.1.7} |
| maanzaad* zaad van de maankop 1477 [Teuth.] |
| maanziek* zenuwziek 1332 [hws] |
| maar gracht 794 [Künzel] <? {2.3/3.5} |
| maar* nevenschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| maarschalk* stalknecht, opperstalmeester 1086 [Rey] {2.2} |
| maarschalk officier met een rang boven die van generaal 1626 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| maart derde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| maas* oog in netwerk 1301-1400 [mnw] |
| maaslander* Nederlandse kaassoort 1980 [Westland Servicelijn] {3.1/4.1.6} |
| maaswerk* netwerk 1862 [wnt maas ii] |
| maat* afmeting 1210-1226 [Slicher] {2.4} |
| maat* metgezel 1546 [Naembouck] |
| maat* indeling in de muziek 1644 [wnt] |
| maatjesharing* haring waarbij hom of kuit nog niet ontwikkeld is 1599 [Kil.] |
| maatregel schikking 1734 [wnt] <Duits |
| maatschap* samenwerkingsverband 1364-1365 [mnw] |
| maatschappij vereniging 1616 [wnt] |
| maatschappij samenleving 1724 [wnt] |
| macaber behorend bij de dood, griezelig 1847 [kku] <Frans |
| macadam wegverharding 1838 [Witsen Geysbeek] <Engels |
| macaroni deegspijs 1778 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| macedoine gemengd gerecht van groenten of vruchten 1866 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| mach verhouding tussen de snelheid van het geluid en de eigen snelheid 1953 [Kath. Enc.] |
| macha stoere, geëmancipeerde vrouw 1994 [De Coster 1999] <Spaans {3.2} |
| macher daadkrachtig persoon 1999 [gvd] <Duits {3.2} |
| machete kapmes 1931 [kwt] <Spaans {3.2} |
| machiavellisme gewetenloze staatkunde 1872 [Aanv wnt] |
| machine toestel 1693 [wnt] <Frans |
| machinist iem. die toezicht houdt op de machines 1847 [kku] <Frans |
| macho overdreven zelfbewuste man 1976 [Picarta: titel van N.R.Nash] <Spaans {3.2} |
| machoch dikke, vette vrouw 1599 [Kil.] <Spaans {3.2} |
| macht* vermogen 1236 [cg i 1, 22] |
| macht * product van gelijke factoren 1767 [wnt vierde] |
| machtigen* volmacht geven 1407-1432 [mnw] {3.1} |
| macis foelie van nootmuskaat 1599 [De Jonge ii, 409] <Frans {4.1.6} |
| mackintosh regenjas 1847 [kku] <Engels {3.2} |
| maçon vrijmetselaar 1824 [wei] <Frans |
| macramé knoopwerk 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| macro reeks instructies om geregeld terugkerende handelingen op een computer te verrichten 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 41] <Engels |
| macrobiotisch m.b.t. de kunst om het leven te verlengen 1847 [kku] |
| maculatuur misdruk 1599 [wnt] <Frans |
| madam mevrouw 1566 [wnt] <Frans |
| made* weide, hooiland 796 [Claes] {2.3} |
| made* larve 1330 [Claes] |
| madelief plant 1554 [Dod.] <? {3.5} |
| madera rode wijnsoort 1743 [West Indisch plakkaatboek 506] <Portugees {3.2/4.1.6} |
| madonna de Heilige Maagd 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| madras katoenen weefsel 1847 [kku] {4.1.9} |
| madrigaal liedvorm 1599 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| maestoso plechtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| maestro meester 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| maf* gek 1731 [Endt] |
| maffen* slapen 1899 [dbl] |
| maffia misdadige organisatie 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| maffie Bargoens: een munt, een kwartje 1731 [wnt] <? {3.5/4.1.12} |
| magazijn bergplaats 1588 [Claes] <Frans |
| magazine periodiek 1929 [kwt] <Engels |
| mager* dun 1265-1270 [cg Lut.K] |
| maggi groente- en vleesextract voor soep 1909 [wp] {4.1.6} |
| magie toverkunst 1650 [mey] <Frans |
| magistraal meesterlijk 1688 [mey] <Frans |
[pagina 1006]
[p. 1006]
| magistraat overheid(spersoon) 1586 [wnt] <Latijn |
| magma gesmolten massa in de aarde 1847 [kku] <Latijn |
| magnaat iem. met veel invloed 1780 [wnt] <Frans |
| magneet stuk magneeterts, gemagnetiseerd metaal 1287 [cg NatBl] <Frans of Latijn {1.2.3} |
| magnesium chemisch element 1846 [wnt wagneriet] <modern Latijn |
| magnetron oven waarin voedsel door elektromagnetische golven verhit wordt 1987 [De Coster 1999] {4.1.9} |
| magnificat lofzang van Maria 1550 [wnt vesper] <Latijn |
| magnifiek prachtig 1596 [wnt] <Frans |
| magnolia plantengeslacht 1831 [wnt tulpenboom] <modern Latijn |
| magnum wijnfles van 2 liter 1931 [kwt] <Frans |
| maharadja titel van vorst in Voor-Indië 1863 [kku] <Hindi |
| mahatma Indische titel, in moderne tijd speciaal gegeven aan Gandhi 1912 [kku] <Sanskriet |
| mahjong Chinees spel 1931 [kwt] <Chinees {3.2/4.1.18} |
| mahonie houtsoort 1784-1785 [wnt] <Engels {3.2} |
| maidenspeech redenaarsdebuut 1886 [kku] <Engels |
| mail brievenpost 1847 [kku] <Engels |
| maillot tricot 1917 [kwt] <Frans |
| mainport belangrijke doorvoerhaven 1996 [Internet: www.mainport-pmr.nl] {3.3} |
| maintenee bijzit 1886 [kku] {3.3/4.1.4} |
| maïs graansoort 1581 [De Lobel] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| maisonnette etagewoning 1959 [wp jaarboek 1960] {3.3} |
| maîtresse bijzit 1650 [wnt matres] <Frans {4.1.4} |
| maïzena bindmiddel 1886 [kku] |
| majem Bargoens: water 1885 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| majesteit heerlijkheid 1573 [Plantijn] <Frans |
| majestueus verheven 1778 [wnt waarheid] <Frans |
| majeur grotetertstoonschaal 1872 [wnt toonsoort] <Frans |
| majolica soort aardewerk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| majoor militaire rang 1624 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.14} |
| majorette meisje bij optocht van muziekkorps 1970 [gvd Suppl.] <Engels |
| majoriteit meerderheid 1847 [kku] <Frans |
| majuskel hoofdletter 1867 [Alg. Ned. Enc.] <Frans |
| mak* getemd 1478 [hws] |
| makaak hondsaap 1929 [Kruif, Bacteriënjagers] <Portugees {3.2/4.1.3} |
| makelaar tussenpersoon 1270 [cg i 1, 188] |
| makelij constructie 1785 [wnt] |
| maken* iets in een bepaalde toestand brengen 901-1000 [wps] |
| make-up schoonheidsmiddelen 1942 [Aanv wnt] <Engels |
| maki halfaap 1770 [Papillon] <Frans {4.1.3} |
| makimono rolschildering 1919 [kwt] <Japans {3.2} |
| makke Bargoens: tegenslag, gebrek 1916-1917 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| makkelijk* eenvoudig 1327 [mnw] |
| makker* gezel 1562 [wnt] |
| makreel beenvis 1270 [cg i 1, 155] <Frans |
| makroon koekje 1700 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| mal* zot 1477 [Teuth.] |
| mal model 1671 [wnt mal i] <Frans |
| malachiet donkergroen uitkristalliserende koperverbinding 1778 [wnt] <Duits of Frans |
| malafide te kwader trouw 1805 [mey] <Latijn |
| malaga zoete wijnsoort 1747-1787 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| malaise gedruktheid 1847 [kku] <Frans |
| malapropisme onbewust verhaspeld woord o.i.v. een daarop lijkend woord 1989 [Onze Taal okt. 1989, 171] <Engels |
| malaria moeraskoorts 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| malen* fijnmaken 1240 [Bern.] |
| malen* door het hoofd wentelen, onzin praten 1621 [wnt malen ii] |
| malheur ongeluk 1650 [mey] <Frans |
| malicieus boosaardig 1669 [mey] <Frans |
| malie metalen ring 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans |
| malie houten kolf 1637 [wnt] <Frans |
| maliebaan terrein voor maliespel 1637 [wnt malie ii] |
| maliën bal met een kolf wegslaan 1776 [wnt malie ii] {4.1.18} |
| maliënkolder hemd van ijzeren ringetjes 1599 [Kil.] {4.1.14} |
| malkander* wederkerig voornaamwoord 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] {4.2} |
| mallemolen draaimolen 1611-1620 [wnt] {4.1.18} |
[pagina 1007]
[p. 1007]
| malloot iemand die mal is 1501-1525 [wnt] <Frans |
| maloti munteenheid van Lesotho 1966 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Sotho {4.1.12} |
| mals* zacht 1350 [mnw] |
| malthusianisme bevolkingstheorie 1886 [kku] |
| malversatie verduistering van gelden 1570 [Aanv wnt] <Frans |
| mama moeder 1663 [Claes] <Frans {3.1/4.1.4/5} |
| mamba slang 1976 [gvd] <Bantoe |
| mambo dans 1955 [Stoop] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| mamiering leren of zeildoeken transportbuis 1681 [wnt] <Portugees {3.2} |
| mamma borstklier 1832 [wei] <Latijn {3.2} |
| mammoet voorhistorische olifant 1692 [Vd Sijs 1998] <Russisch {3.2} |
| mammoetproject zeer groot project 1974 [R75] <Engels |
| mammoettanker zeer grote tanker 1973 [R75] {4.1.11} |
| mammon geldgod 1637 [wnt] <Latijn |
| man* mens van mannelijk geslacht 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| man* echtgenoot 1512 [wnt] {4.1.4} |
| management bestuur van een onderneming 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| manager bestuurder van een onderneming 1847 [Aanv wnt] <Engels |
| mañana bijwoord van tijd: morgen 1931 [kwt] <Spaans {3.2/4.1.7} |
| manat munteenheid van Azerbeidzjan en Turkmenistan 1996 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Azerbeidzjaans of Turkmeens {4.1.12} |
| manche onderdeel van een partij of wedstrijd 1929 [kwt] <Frans |
| manchester katoenfluweel 1755 [wnt wol] {3.3/4.1.9} |
| manchet handboord 1731-1735 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| manco gebrek, tekort 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mand* gevlochten korf 1285 [cg I2, 1020] |
| mandaat lastbrief 1573 [Plantijn] <Frans |
| mandarijn Chinese ambtenaar 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| mandarijn vrucht 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb. 68] <Frans {4.1.2} |
| mandement bevelschrift, m.n. van een bisschop 1351-1400 [mnw] <Frans of Latijn |
| mandiën een douche nemen met een emmertje 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 379] <Indonesisch {3.2} |
| mandola snaarinstrument 1839 [Natan] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| mandoline snaarinstrument 1806 [wnt] <Frans {3.2/4.1.16} |
| mandril hondsaap 1847 [kku] <Engels {4.1.3} |
| manege paardrijschool 1760-1767 [wnt] <Frans |
| manen* herinneren aan 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| manen* nekhaar 1287 [cg NatBl] |
| manga gewelddadig stripverhaal 1986 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| mangaan chemisch element 1847 [wnt rhodo] <modern Latijn |
| mangel pers met rollen 1766 [Sewel/Buys, 476b] <Duits |
| mangelen ontbreken 1563 [mnw] <Duits |
| mangelen door de mangel halen 1599 [Kil.] |
| mangen Bargoens: bedelen 1890 [moo] <Romani {3.2} |
| mango vrucht 1596 [Linschoten in Onze Taal 1997, 220] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| mangrove tropische plantenvegetatie 1867 [Alg. Ned. Enc. ix] <Engels |
| manhaftig koen 1553 [wnt] <Duits |
| maniak iem. die een manie heeft 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| manicure verzorger van handen en nagels 1912 [kku] <Frans {4.1.13} |
| manie hartstochtelijke bezetenheid, obsessie 1778 [wnt] <Frans |
| manier wijze 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] <Frans |
| maniërisme gekunsteldheid 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| manifest zich duidelijk vertonend 1531 [hws] <Frans |
| manifesteren openbaren 1451-1500 [mnw] <Frans |
| maniok broodwortel 1596 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| manipuleren hanteren 1824 [wei] <Frans |
| manis schubdier 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 33a] <modern Latijn {4.1.3} |
| manisch ziekelijk opgewekt 1913 [wnt verward] |
| manisme verering van afgestorvenen 1929 [kwt] |
| mank kreupel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| mankeren missen 1588 [Claes] <Frans |
| manmoedig* dapper 1672 [Hexham-Manly, Het Groot Woorden-Boek] |
| manna hemels voedsel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
[pagina 1008]
[p. 1008]
| mannequin paspop, ledenpop 1807 [Picarta: titel van B.A. Fallee] <Frans {1.2.3/3.2} |
| mannequin persoon die nieuwe mode toont 1914 [gvd] <Frans {1.2.3} |
| mannetjesputter grote, sterke vent 1904 [wnt schutter i] |
| manoeuvre handgreep 1824 [wei] <Frans |
| manometer drukmeter 1751 [Aanv wnt] <Frans |
| manou gladgeschuurd rotan 1984 [gvd] <Indonesisch {3.2} |
| mans Bargoens: geldbakje 1924 [moo] <Italiaans {3.2} |
| mansarde zolderkamertje 1824 [wei] <Frans |
| manslag* het opzettelijk doden zonder voorbedachten rade 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.1} |
| mantel overjas 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <me Latijn |
| mantilla sluier 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| mantisse decimale breuk van logaritme 1919 [wnt wijzer] <Frans |
| mantouxtest tuberculosetest 1966 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| mantra gebedsformule 1912 [kku] <Sanskriet |
| manuaal handboek 1476-1500 [hws] <me Latijn |
| manuscript handschrift 1658 [mey] <me Latijn |
| manwijf* forse, bazige vrouw 1599 [wnt] {3.1/5} |
| manxkat kattensoort 1984 [gvd] {4.1.3} |
| manzanilla witte wijnsoort 1953 [wp (sherry)] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| map omslag 1824 [wei] <Duits |
| maquette driedimensionaal model 1865 [kvw] <Frans |
| maquillage het schminken 1939 [kwt] <Frans |
| maraan scheldnaam voor Spanjaarden die zich uit lijfsbehoud afwendden van islam of jodendom 1549 [wnt joderij] <Spaans {3.2} |
| maraboe reigerachtige 1847 [kku] <Frans |
| marasquin kersenlikeur 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| marathon hardloopwedstrijd over lange afstand 1900 [Sanders 1995] <Engels {4.1.18} |
| marathondebat zeer lang debat 1967 [R75] |
| marcato in scherp ritme 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| marchanderen dingen 1669 [mey] <Frans |
| marcheren in ritmische pas gaan 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| marconist radiotelegrafist 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| mare* bericht 1100 [Willeram] |
| marechaussee militair politiekorps 1815 [wnt] <Frans {1.2.1/4.1.14} |
| maretak* altijd groene struik 1554 [wnt] |
| margarine kunstboter 1867 [Alg. Ned. Enc. x, 2] <Frans {4.1.6} |
| margay katachtige 1976 [gvd] <Frans {3.2/4.1.3} |
| marge rand van pagina 1391-1392 [mnw] <Frans |
| marginaal op de rand aangebracht 1656 [Aanv wnt] <Frans |
| margriet plant 1581 [De Lobel] <Frans |
| marien zee- 1650 [wnt] <Frans |
| marihuana genotmiddel 1939 [kwt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| marimba slaginstrument 1929 [kwt] <Bantoe {4.1.16} |
| marinade het doortrekken met kruiden 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| marine militair zeewezen 1650 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| marineren in azijn of wijn kruiden 1824 [wei] <Frans |
| marinier zeesoldaat 1665 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| marinisme gezwollen stijl 1886 [kku] |
| marionet pop 1692 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| maritiem zee- 1863 [kku] <Frans |
| marjolein plantengeslacht 1545 [Fuchs, Nieuwen Herbarius] <Frans |
| mark* grens 792-793 [Künzel] {2.3} |
| mark oude munt en munteenheid van Duitsland 1210-1240 [cg i 1, 1] <Duits {4.1.12} |
| markant opvallend 1847 [kku] <Frans |
| markeren merken 1824 [wei] <Frans |
| marketentster vrouw die voedingsmiddelen aan militairen verkoopt 1846 [wnt] <Duits {4.1.13} |
| marketing afzetplan 1960 [R75] <Engels |
| markies adellijke titel 1350 [hws] <Frans {1.2.3} |
| markies zonnescherm 1649 [wnt] <Frans |
| markka munteenheid van Finland 1864 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Fins {4.1.12} |
| markt plaats voor openbare handel 1240 [Bern.] <Latijn |
| marmelade jam 1536 [tntl 1943, 62, 144] <Frans {4.1.6} |
| marmer kalkgesteente 1240 [Bern.] <Latijn |
| marmot knaagdier 1761 [hou i, 2, 455] <Frans {4.1.3} |
| marokijn soort leer 1771 [Sanders 1995] <Frans |
| maroniet lid van een groep Syrische christenen 1653 [wnt voordragen] |
| marron ontvluchte slaaf, bosneger 1770 [Hartsinck, Beschryving Guiana 574] <Frans |
| marron kastanjebruin 1929 [kwt] <Frans {4.1.5} |
| mars korf van marskramer 1350 [mnw] <Latijn |
[pagina 1009]
[p. 1009]
| mars (militaire) verplaatsing 1642 [wnt] <Frans |
| marsala soort wijn 1867 [Alg. Ned. Enc. x, 22] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| marsepein lekkernij 1486 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| Marshallhulp economische hulpverlening na wo ii 1950 [gvd] |
| marshmallow zachte, zoete lekkernij 1968 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| marskramer verkoper langs huis 1729 [wnt mars] {4.1.13} |
| martelaar die lijdt voor zijn geloof 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.6/4.1.8} |
| martelen folteren 1276-1300 [cg Lut.A] |
| martellato gehamerd 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| marter marterachtige 1343-1344 [mnw] <Frans {4.1.3} |
| martiaal krijgshaftig 1612 [wnt] <Frans |
| martini alcoholische drank 1936 [Wie Wat Waar 1937, 340] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| marxisme politieke leer 1909 [wnt revisionisme] |
| marziale krijgshaftig 1893 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst, vi, 347b] <Italiaans {3.2} |
| mascara make-up 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| mascarpone Italiaanse roomkaas 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mascotte gelukbrengend voorwerp 1883 [Java-Bode 1/9, 2a] <Frans |
| masculinum mannelijk geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| masker mombakkes 1562-1592 [mnw] <Frans |
| maskerade optocht van gemaskerden 1600 [wnt Vice-Roy] <Frans |
| maskeren verbergen 1635 [wnt] <Frans |
| masochisme het ondergaan van vernederingen voor seksuele bevrediging 1899 [Sanders 1993] <Duits |
| massa toebereide stof 1644 [wnt] <Latijn |
| massa (grote) hoeveelheid 1866 [wnt] <Latijn |
| massaal een massa vormend 1851-1900 [wnt] <Latijn |
| massacre slachting 1650 [mey] <Frans |
| massage het masseren 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 41] <Frans |
| massematten Bargoens: handel, gestolen goed 1800 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| masseren kneden, wrijven om de bloedsomloop te bevorderen 1847 [kku] <Frans |
| massief niet hol 1599 [Kil.] <Frans |
| massief massaal, zeer 1996 [Vd Sijs 1996] <Engels |
| massificeren tot een massa maken 1962 [Aanv wnt] {1.2.6} |
| mast* paal 1080 [Rey] {2.2} |
| mast* varkensvoer 1477 [Teuth.] |
| mastectomie borstamputatie 1979 [Wijnands&Ost] |
| master meester 1847 [kku] <Engels |
| mastiff hondensoort 1869 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Engels {4.1.3} |
| mastitis borstklierontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| mastodont voorhistorisch zoogdier 1847 [kku] |
| masturberen zichzelf seksueel bevredigen 1847 [kku] <Latijn {4.4} |
| mat moe 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| mat kleed van biezen e.d. 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| mat in het schaakspel vastgezet 1325 [mnw] |
| mat Spaans geldstuk 1613 [Toll.] <Frans {4.1.12} |
| mat dof 1778 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| matador stierenvechter 1865 [wnt uitbloeden] <Spaans {3.2} |
| mataglap door razernij verblind 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 189] <Indonesisch {3.2} |
| match sportwedstrijd 1836 [Aanv wnt] <Engels |
| maté Zuid-Amerikaanse volksdrank 1863 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| matelot strooien hoedje 1910 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| materiaal bouwstof 1545 [hws] <Frans of Latijn |
| materie stof 1240 [Bern.] <Latijn |
| materieel stoffelijk 1824 [wei] <Frans |
| mathematisch wiskundig 1635 [Cardinael, Mathematische of wisconstighe bewijs-redenen] <Frans |
| matig binnen redelijke maat 1475 [mnw] <Nederduits {3.2} |
| matigen* temperen 1450 [mnw] {3.1} |
| matinee morgenbijeenkomst 1863 [kku] <Frans |
| matineus gewoon vroeg op te staan 1901 [koe] <Frans |
| matras beddenzak 1384-1407 [mnw] <Frans |
| matriarchaat rechtstoestand via de vrouwelijke lijn 1893 [Aanv wnt] |
| matrijs holle vorm, gietvorm 1567 [Plantijn, Françoische t'samensprekinghen, 11] <Frans |
| matrix getallenschema 1919 [Aanv wnt] <Engels |
| matroesjka poppetje waarbinnen een kleiner poppetje, waarbinnen... enz. 1992 [gvd] <Russisch {3.2} |
| matrone gehuwde vrouw op leeftijd 1488 [mnw] <Frans {4.1.4} |
[pagina 1010]
[p. 1010]
| matroos gewoon schepeling 1584 [tntl 73, 1955, 104-5] <Frans |
| matse ongezuurd brood 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| matsen iem. een voordeeltje gunnen 1974 [Endt] <Engels |
| matten knokken 1950 [gvd] |
| maturiteit volwassenheid 1650 [mey] <Frans |
| mauser soort geweer 1904 [wnt dood i] <Duits {1.2.3/4.1.14} |
| mausoleum grafteken 1824 [wei] <Latijn {3.2} |
| mauve zacht paars 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.5} |
| mauwen* het natuurlijke geluid van katten maken 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| maxi lange kleding 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| maxim soort machinegeweer 1915 [wnt water] <Engels {4.1.14} |
| maximaal het maximum bereikend 1908 [wnt watt] <Frans |
| maxime grondstelling 1615 [De Jonge iv, 33] <Frans |
| maximum hoogste waarde 1626 [wnt] <Latijn |
| maxwell eenheid van magnetische krachtstroom 1912 [kku] |
| mayday sos-roep 1989 [Peptalk] <Engels |
| mayo mayonaise 1987 [Kuitenbrouwer] {1.2.4/4.1.6/5} |
| mayonaise eiersaus 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| mazelen* kinderziekte 1477 [Claes] {3.1} |
| mazen* netwerk herstellen 1833 [wnt] |
| mazurka dans 1827 [Weikert, Verklaring der meest gebruikelijke muzijkale kunstwoorden] <Russisch {3.2/4.1.15} |
| mazzel geluk 1847 [kku] <Jiddisch {3.2} |
| mazzel als tussenwerpsel: afscheidsgroet 1980 [Onze Taal dec. 1980, 115] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| m-business handel via de mobiele telefoon 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| m-commerce handel via mobiele telefonie 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| meander rivierbocht 1733 [Sanders 1995] <Latijn |
| mecanicien werktuigkundige 1895 [Broeckaert] <Frans {4.1.13} |
| meccano speelgoed 1914 [De Prins, 14/12] <Engels {4.1.18} |
| mecenaat kunstbegunstiging 1959 [wnt Renaissance] |
| mechanica theoretische werktuigkunde 1740 [wnt voorhoofd] <Latijn |
| medaille erepenning 1567 [wnt] <Frans |
| medaillon sieraad 1775 [wnt trommel] <Frans |
| mede* bijwoord van hoedanigheid: samen 1236 [cg i 1, 20] |
| mede* honingdrank 1265 [mnw] {4.1.6} |
| mede* meekrap 1351-1400 [mnw] |
| mededingen* concurreren 1836 [wnt] |
| mededogen* barmhartigheid 1400 [mnw] |
| medeklinker* consonant 1584 [Ruijs] |
| medelijden deernis 1350 [mnw] <Duits |
| medeplichtig* opzettelijk behulpzaam bij een misdrijf 1558 [mnw] |
| medestander* partijgenoot 1450 [mnw] |
| media communicatiemiddelen 1952 [Picarta: titel van het nipo] <Engels |
| mediaal naar het midden gelegen 1863 [kku] <me Latijn |
| mediaan zwaartelijn in driehoek 1872 [gvd] <Latijn |
| mediamiek d.m.v. een medium 1947 [Aanv wnt] |
| medicament geneesmiddel 1608 [Van Meteren, Commentarien 23.47.a] <Frans |
| medicijn geneesmiddel 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| medicus arts 1440 [mnw] <Latijn |
| mediene provincieplaats, de joden buiten Amsterdam 1916 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| medio bijwoord van tijd: midden 1607 [wnt venditie] <Latijn {4.1.7} |
| mediteren peinzen 1360 [mnw] <Frans |
| mediterraan m.b.t. de Middellandse Zee 1863 [kku] <Latijn |
| medium middel 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 237] <Latijn |
| medium persoon met supranormale vermogens 1874 [wnt trance] <Latijn |
| medium half doorbakken 1989 [Peptalk] <Engels |
| mediweed, mediwiet op recept verkrijgbare marihuana 1997 [De Coster 1999] {4.1.6} |
| medley potpourri 1939 [kwt] <Engels {4.1.16} |
| medoc rode wijnsoort 1814-1815 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| meedenken* met anderen nadenken over een oplossing 1968 [R75] {3.1} |
| meedogenloos* zonder medelijden 1688 [wnt verschuldigd] |
| mee-eter* verstopt talgkliertje 1824 [wei comedones] |
| meekrap* plant, kleurstof daaruit 1514 [Groten Herbarius] |
| meel* gemalen graan 1240 [Bern.] |
| meeldauw plantenschimmel 1666 [Claes] <Duits |
[pagina 1011]
[p. 1011]
| meeldraad* stuifmeel producerend deel van bloem 1773 [hou ii, 1, 74] |
| meent* gemene weide 1285 [cg Rijmb.] |
| meer* waterbekken 755-768 [Künzel] {2.3} |
| meer* bijwoord van kwantiteit 1100 [Willeram] |
| meer* onbepaald telwoord 1100 [Willeram] {4.2} |
| meerder* groter 1410 [mnw] {4.2} |
| meerdere onbepaald telwoord 1859 [wnt] <Duits {4.2} |
| meerderjarig* volwassen 1599 [Kil.] |
| meerkat* hondsaap 1477 [Teuth.] {4.1.3} |
| meerkoet* ralvogel 1776 [wnt] {3.1} |
| meermin* zeevrouw 1240 [Bern.] {3.1} |
| meers* weide 772-776 [Künzel] {2.3} |
| meerschuim delfstof 1793 [wnt] <Duits |
| meerval* beenvis 1765 [hou i, 8, 88] |
| meervoud* vorm van naamwoord voor een aantal 1584 [Ruijs] |
| meestal* bijwoord van tijd: bijna altijd 1772 [Picarta: titel van Uitet] {4.1.7} |
| meester onderwijzer 1236 [cg i 1, 21] <Frans |
| meesterknecht eerste knecht 1450 [hws] |
| meesterwerk werk van een gildemeester, voortreffelijk werk 1494-1512 [hws] |
| meet streep, honk 1618 [wnt] <Latijn {4.1.18} |
| meeting bijeenkomst 1869 [Aanv wnt] <Engels {1.2.5/1.4} |
| meetkunde* geometrie 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| meetronen* meelokken 1844 [wnt weg ii] |
| meeuw* meeuwachtige 1287 [cg NatBl] |
| meewarig* deelnemend 1599 [Kil.] |
| megabyte eenheid van 1.048.576 bytes 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 27] <Engels |
| megafoon versterkende geluidstrechter 1912 [kku] {4.1.17} |
| megahit zeer grote hit 1985 [De Coster 1999] |
| megalomanie grootheidswaan 1929 [kwt] |
| megastore zeer groot warenhuis 1999 [gvd] <Engels |
| mei vijfde maand 1270 [cg i 1, 145] <Latijn {4.1.7} |
| meid* jong meisje 1488 [mnw] {4.1.4} |
| meid* dienstmeisje 1571 [wnt] |
| meier rentmeester 1240 [Bern.] <me Latijn |
| meier Bargoens: honderd gulden 1680 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| meieren zaniken 1913 [Aanv wnt] |
| meikers vroegrijpe kers 1778 [wnt] {4.1.2} |
| meikever insect 1766 [hou i, 9, 210] |
| meineed valse eed 1240 [Bern.] <? {3.5} |
| meisje* vrouwelijk kind 1629 [wnt] {4.1.4} |
| mejuffrouw* titel voor meisje of ongehuwde vrouw 1621 [wnt verschieten] |
| mekkeren* het natuurlijke geluid van geiten maken 1783 [wnt] {3.1} |
| melaats aan lepra lijdend 1343-1344 [mnw] |
| melancholie zwartgalligheid 1240 [Bern.] <Frans |
| melange mengsel 1824 [wei] <Frans |
| melaniet granaatsoort 1847 [kku] <Duits |
| melasse suikerhoudende massa 1704 [West Indisch plakkaatboek 254] <Frans |
| melden* bekendmaken 1240 [Bern.] |
| mêlee strijdgewoel 1824 [wei] <Frans |
| melig* flauw 1721 [wnt] |
| melisme reeks tonen op één lettergreep 1824 [wei] <modern Latijn |
| melissavirus gevaarlijk computervirus 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| melisse plant 1543 [mnw] <Frans |
| melk* vloeistof uit zoogklieren 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| melkboer* iem. (oorspr. boer) die melk in het klein verkoopt 1659 [wnt] {4.1.13} |
| melken* van melk ontlasten 1300 [cg I4, 2781/2] |
| Melkertbaan gesubsidieerde baan voor iemand die moeilijk werk vindt 1995 [De Coster 1999] |
| melkmuil* onvolwassen jongeman 1567 [wnt] {3.1} |
| melkweg* sterrenstelsel 1634 [wnt wolk i] |
| melodie wijsje 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| melodrama toneelspel met muziek 1855 [wnt opgesmukt] <Frans {4.1.15} |
| meloen komkommerachtige vrucht 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.2} |
| melomaan met hartstochtelijke liefde voor muziek 1847 [kku] <Frans |
| meltdown het smelten van de lading van een kernreactor 1984 [gvd] <Engels |
| membraan vlies 1604 [wnt uitsijpen] <Frans |
| memme joodse moeder 1974 [Beem, Uit Mokum en Mediene] <Jiddisch {3.2} |
| memo korte mededeling 1976 [gvd] {1.2.4} |
| memoires levensherinneringen 1824 [wei] <Frans |
| memorabel gedenkwaardig 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| memorandum nota 1830 [wnt vertrouwelijk] <Latijn {1.2.4} |
| memoreren herinneren 1901 [kui] <Latijn |
| memorie geheugen 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
| men* onbepaald voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| menagerie verzameling wilde dieren 1836 [wnt] <Frans |
[pagina 1012]
[p. 1012]
| mendelevium chemisch element 1955 [wnt transuraan] <modern Latijn |
| mendelisme erfelijkheidswetten 1929 [kwt] |
| meneer* aanspreektitel voor een man, aanvankelijk van hoge rang 1350 [mnw] |
| menen* bedoelen, denken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| mene-tekel dreigende waarschuwing 1901 [kui] |
| mengelmoes* mengsel, allegaartje 1617 [wnt afkijken Suppl] |
| mengen* stoffen door elkaar brengen 1240 [Bern.] |
| menhir voorhistorische zuil 1909 [wp] <Frans |
| menie rode verfstof 1378 [mnw] <Latijn |
| menig* onbepaald voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| menigeen* onbepaald voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| menigte* grote hoeveelheid 1280 [cg i] {1.2.4} |
| mening* opinie 1283 [cg i 1, 722] |
| meningitis hersenvliesontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| meniscus kraakbeenschijf in het kniegewricht 1886 [wnt vier i] <modern Latijn {3.2} |
| menist doopsgezinde 1621 [wnt] {4.1.8} |
| mennen dieren d.m.v. een leidsel besturen 1240 [Bern.] <Frans |
| mennoniet doopsgezinde 1578 [wnt verhaand] {4.1.8} |
| menopauze het ophouden van menstruatie 1938 [wnt atrophieeren Suppl] <Frans |
| menora liturgische kandelaar 1929 [De Vries, Joodsche riten en symbolen] <Hebreeuws {3.2} |
| mens* (m.) hoogst ontwikkelde wezen 1236 [cg i 1, 22] {1.2.3/4.1.3} |
| mens* (o.) minachtend voor een vrouw 1784-1785 [wnt] {1.2.3/4.1.4} |
| mensa studentenrestaurant 1910 [wnt tombe] <Latijn |
| mensaap* primaat 1914 [gvd] {1.2.1/4.1.3} |
| mensendieckgymnastiek kamergymnastiek 1948 [kwt] <Duits {3.2/4.1.18} |
| mens-erger-je-niet* bordspel 1925 [http:/users.pandora.be/vlaams.spellenarchief] {4.1.18} |
| mensjaar* politiek correcte benaming voor manjaar 1983 [R84] {3.1/4.1.7} |
| mensjewiek aanhanger van Russische politieke partij 1924 [gvd] <Russisch {3.2} |
| menstruatie maandstonden 1846 [wnt voetbad] <modern Latijn |
| menstrueren menstruatie hebben 1824 [wei] <Latijn |
| mentaal m.b.t. de geest 1620 [Aanv wnt] <Frans |
| menthol pepermuntolie 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| mentor leidsman 1824 [wei] |
| menu spijskaart 1865 [kvw] <Frans {1.2.3} |
| menu lijst keuzemogelijkheden van een computerprogramma 1984 [De Coster 1999] <Engels {1.2.3} |
| menuet dans 1750 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| mep* klap 1787 [wnt] {3.1} |
| meppen* slaan 1912 [wnt trederik] {3.1} |
| merchandising marktonderzoek 1968 [kwt] <Engels |
| merci tussenwerpsel: bedankt 1847 [Aanv wnt] <Frans {4.3} |
| mercurius kwikzilver 1523 [wnt] <me Latijn |
| merel zangvogel 1240 [Bern.] <Latijn |
| meren* een schip vastleggen 1240 [Bern.] |
| merg* substantie in beenderen 1287 [cg NatBl] |
| mergel vettige aarde 1258 [hws] <me Latijn |
| meridiaan cirkel over aardoppervlak 1595 [wnt versieren] <Latijn |
| meridionaal zuidelijk 1669 [mey] <Frans |
| meringue gebakje 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| merinos wollen stof 1843 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| merite verdienste 1650 [mey] <Frans |
| merk* teken 1323 [Verzameling van Stukken die betrekking hebben tot Overysselsch Regt] |
| merken* van een teken voorzien, gadeslaan, opletten 1240 [Bern.] |
| merrie* vrouwtjespaard 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| merseybeat rockmuziek die uit Liverpool kwam 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| mes* snijwerktuig 1240 [Bern.] |
| mesalliance huwelijk beneden de stand 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| mescal Mexicaanse sterkedrank 1886 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| mescaline drug 1961 [gvd] {4.1.6} |
| mesjogge Bargoens: gek 1903 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| Mesolithicum middensteentijd 1937 [Ter Laan, Beknopte Ned. Enc.] <modern Latijn |
| meson materiedeeltje 1956 [Picarta: titel van H.A. Tolhoek] |
| Mesozoïcum geologisch tijdperk 1930 [Delsman, Dierkunde 553-554] <modern Latijn |
| mess officiers- en onderofficierseetzaal 1835 [Teenstra, Landbouw in de kolonie Suriname ii:125] <Engels |
| Messias de Gezalfde 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Latijn |
| messidor oogstmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| messing geelkoper 1240 [Bern.] |
| mest* uitwerpselen 1240 [Bern.] |
[pagina 1013]
[p. 1013]
| mesten* vruchtbaar maken door bemesting 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| mesten* vet maken (van varkens) 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| mesties halfbloed 1596 [Linschoten 42] <Spaans {3.2} |
| met* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| meta halve rekening 1863 [kku] <Italiaans {3.2} |
| metaal groep elementen 1240 [Bern.] <Frans |
| metabletica leer der maatschappelijke veranderingen 1956 [wnt verandering] |
| metabolisch gedaantewisseling ondergaand 1872 [gvd] |
| metafoor overdrachtelijke uitdrukking 1786-1793 [wnt leenspreuk] <Frans |
| metafysica leer van het bovenzinnelijke 1663 [mey] <me Latijn |
| metal vorm van rockmuziek 1983 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| metallurgie leer van de metaalbewerking 1770 [wnt wederomstuiten] <Frans |
| metamorf uit ander gesteente ontstaan 1933 [Bos, Geologie voor Natuurvrienden 29] |
| metamorfose gedaanteverwisseling 1745 [mey] <Frans {1.2.4} |
| metastase uitzaaiing 1721 [Aanv wnt] <Frans |
| meteen* bijwoord van tijd: dadelijk 1602 [wnt] {4.1.7} |
| meten* een maat bepalen 1240 [Bern.] |
| meteoor verschijnsel in dampkring 1778 [wnt] <Frans |
| meteorologie weerkunde 1824 [wei] <Frans |
| meter doopmoeder 1330 [mnw] <me Latijn {4.1.4} |
| meter 100 centimeter 1802 [wnt] <Frans {1.2.2/3.2} |
| metgezel* reisgenoot 1477 [Teuth.] |
| methaan gas 1886 [Aanv wnt] |
| methadon vervangingsmiddel van morfine 1984 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| methode vaste manier van handelen 1622 [wnt wijdloopig] <Frans |
| methodiek leer der te volgen methoden 1908 [wnt toxicoloog] <Duits |
| methodist aanhanger van bepaalde godsdienst 1738 [Picarta: titel van F. Spanhemius] <Engels {3.2/4.1.8} |
| metical munteenheid van Mozambique 1980 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| metier vak 1777 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| m'etje, emmetje maandstonden 1961 [gvd] <L {3.4} |
| metrage lengte in meters 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| metrisch op de versmaat betrekking hebbend 1816 [wnt wederkeering] <Latijn |
| metro ondergrondse 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| metromanie rijmwoede 1824 [wei] <Frans |
| metropoliet hoofd van kerkprovincie 1664 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| metropool wereldstad 1669 [mey] <Frans |
| metrum versmaat 1737 [wnt] <Latijn |
| metselaar iem. die metselen als beroep uitoefent 1343-1346 [mnw] {4.1.13} |
| metselen bouwen met mortel en stenen 1360 [mnw] |
| metten eerste deel van dagelijks breviergebed 1236 [cg i 1, 25] <me Latijn |
| metterdaad* bijwoord van modaliteit: werkelijk 1567 [wnt wijchgeren] |
| metworst* worst van gehakt varkensvlees 1477 [Teuth.] {4.1.6} |
| meubel stuk huisraad 1652 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| meug* trek 1421 [mnw] |
| meun* beenvis 1862 [wnt] |
| meuren* slapen 1978 [Salleveldt, Wrdb. Jan Soldaat] {3.1} |
| meuren* winden laten 1984 [gvd] {3.1/4.4} |
| meute troep, horde 1832 [wei] <Frans |
| mevrouw* aanspreektitel voor een vrouw 1431-1436 [mnw] |
| mezoeza aan deurpost bevestigd fragment van het ot 1899 [dbl] <Hebreeuws {3.2} |
| mezzanine tussenverdieping 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mezzo bijwoord: half 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| mezzosopraan zangstem tussen sopraan en alt 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| mi muzieknoot 1350 [mnw] |
| mi Chinees vermicellitype 1976 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| miauwen* het natuurlijke geluid van katten maken 1669 [wnt] {3.1} |
| mica glimmer 1778 [wnt] <Latijn |
| microbe zeer klein levend organisme 1888 [wnt] <Frans |
| microfoon geluidsversterker 1872 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| micron 0,000001 m 1894 [Aanv wnt] |
| microprocessor geïntegreerde schakeling van een computer op één chip 1977 [R84] <Engels |
| microscoop optisch instrument 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt] |
| microtoom apparaat om dunne plakjes te snijden 1886 [kku] |
[pagina 1014]
[p. 1014]
| midasoren ezelsoren 1856-1859 [wnt oor] |
| middag* midden van de dag 1236 [cg i 1] {3.1/4.1.7} |
| middag* namiddag 1452-1494 [hws] {4.1.7} |
| middel* middelste deel, bv. van een lichaam 1102-1105 [Claes] {2.3} |
| middel* hulpmiddel 1573 [Plantijn] |
| middelbaar* gemiddeld 1354 [mnw] |
| Middeleeuwen* tijdperk tussen Oudheid en nieuwe tijd 1756 [wnt toneel i] |
| middelpunt centrum 1500 [hws] |
| middels voorzetsel 1914 [gvd] <Duits {3.2/4.2} |
| midden* punt op gelijke afstand van de uitersten 694 [Gysseling 1960] {2.3} |
| middenrif* tussenschot tussen borst- en buikholte 1485 [mnw rijf] |
| middernacht* twaalf uur 's nachts 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.7} |
| middle of the road pretentieloze muziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| midgetgolf miniatuurgolf 1954 [De Vooys] <Engels {4.1.18} |
| mie homoseksueel 1976 [gvd] |
| mier* insect 1240 [Bern.] |
| mieren* zaniken, zeuren 1898 [gvd] |
| miereneter* tandarm zoogdier 1761 [wnt vier] {4.1.3} |
| mierenneuker* pietluttig persoon 1984 [gvd] {3.1} |
| mierik lepelblad 1351 [mnw] |
| mies Bargoens: ongunstig 1916 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| mieter scheldwoord 1898 [gvd] |
| mieters tussenwerpsel: fijn 1898 [gvd] {1.2.1/4.3} |
| mietje homoseksueel 1882 [Aanv wnt] |
| miezemuizen* kniezen, tobben 1999 [gvd] {3.1} |
| miezerig* nietig 1784-1785 [wnt] |
| miezerig* regenachtig 1897 [wnt] |
| migraine schele hoofdpijn 1824 [wei] <Frans |
| migrant die naar een ander land verhuist 1956 [Aanv wnt] <Latijn |
| migratie het zich verplaatsen 1669 [mey] <Frans |
| migreren trekken 1650 [mey] <Latijn |
| mihoen rijstvermicelli 1984 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| mihrab nis in moskee die gebedsrichting aangeeft 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| mij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| mijden* ontwijken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| mijl lengtemaat 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| mijmeren* peinzen 1481 [mnw] |
| mijn* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| mijn plaats waar kolen, ertsen opgegraven worden 1376-1400 [mnw] <Frans |
| mijn* afslag 1390-1407 [hws] |
| mijnheer* titel voor een man 1289 [cg I2, 1359] |
| mijt* spinachtige 1287 [cg NatBl] |
| mijt* muntje 1300 [mnw] {4.1.12} |
| mijt zorgvuldig opgestapelde hoop hooi of stro 1428 [mnw] <Latijn |
| mijter hoofddeksel 1240 [Bern.] <Frans |
| mik brood 1384-1428 [mnw] <Latijn {4.1.6} |
| mikado titel van Japanse keizer 1872 [gvd] <Japans {3.2} |
| mikado behendigheidsspel met houtjes 1984 [gvd] {4.1.18} |
| mikken* richten 1597 [wnt] |
| mikmak rommel 1823 [wnt] <Frans {3.1} |
| mild* zachtaardig 1240 [Bern.] |
| milicien dienstplichtige 1821 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| milieu omgeving 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| militair m.b.t. het krijgswezen 1586 [wnt] <Frans |
| militant strijdlustig 1862 [Aanv wnt] <Frans |
| military bepaalde paardenwedstrijd 1936 [Wie Wat Waar 1937, 270] <Engels {4.1.18} |
| militie krijgsmacht gelicht uit de bevolking 1795 [wnt] <Frans {3.2/4.1.14} |
| miljard telwoord 1872 [wnt] <Frans {4.2} |
| miljoen telwoord 1510 [Kool] <Frans {4.2} |
| milkshake drank 1960 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| mille telwoord 1824 [wei] <Frans {4.2} |
| millennium tijdperk van 1000 jaar 1886 [kku] <modern Latijn {4.1.7} |
| millenniumbaby eerste baby die in 2000 is geboren 1998 [Sanders 2000] <Engels |
| millenniumbug probleem dat computers het jaar 2000 niet kunnen verwerken 1997 [Sanders 2001] <Engels |
| milligram 0,001 gram 1816 [wnt dukaat] <Frans {3.2} |
| millimeter 0,001 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| milreis vroegere Portugese en Braziliaanse munt 1847 [kku] <Portugees {3.2} |
| milt* orgaan 1287 [cg NatBl] |
| mime gebarenspel 1872 [gvd] <Frans {4.1.15} |
| mimicry camouflage 1895 [Aanv wnt] <Engels |
| mimiek kunst om door gebaren uitdrukkingen weer te geven 1838 [wnt] <Frans |
| mimosa plantengeslacht 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| min* liefde 1100 [Willeram] |
[pagina 1015]
[p. 1015]
| min* gering 1236 [cg i 1, 22] |
| min* zoogster 1350 [mnw] {4.1.13} |
| minachten* geringschatten 1806 [wnt verachten] |
| minaret toren van een moskee 1698 [wnt] <Frans |
| minco minderwaardigheidscomplex 1984 [gvd] <L {3.4} |
| minder* kleiner 1287 [cg NatBl] |
| minderbroeder* franciscaan 1265-1270 [vmnw] {4.1.8} |
| minderjarig* nog niet mondig 1599 [Kil.] |
| mineraal bestanddeel van aardkorst 1596 [wnt turbith] <Frans |
| mineraalwater koolzuurhoudend water 1777 [wnt] {4.1.6} |
| minestrone dikke soep 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mineur mijnenlegger 1578 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| mineur kleinetertstoonschaal 1872 [gvd] <Frans |
| mini korte kleding 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| miniatuur kleine geschilderde illustratie 1612 [wnt verlichten i] <Frans |
| miniem zeer klein, gering 1890 [Aanv wnt] <Frans |
| minima mensen met een heel laag inkomen 1985 [De Coster 1999] |
| minimaal uiterst klein 1904 [wnt wet i] <Engels |
| minimum kleinste waarde 1805 [mey] <Latijn {1.2.4} |
| minister eerste staatsdienaar 1698 [wnt] <Frans |
| ministerie departement van bestuur 1767 [wnt voorspraak ii] <Frans |
| minister-president voorzitter van de ministerraad 1863 [wnt staatsman] {3.1} |
| mink kostbaar bont 1968 [kwt] <Engels |
| minkukel* dom persoon 1963 [Mondria, Bommelbibl.] {1.2.5/4.4} |
| minnekozen vrijen 1635 [wnt] |
| minnen* liefhebben 901-1000 [wps] |
| minoriteit minderheid 1650 [mey] <Frans |
| minst* kleinste 1100 [Willeram] |
| minstens bijwoord: op zijn minst 1850 [wnt minst] <Duits |
| minstreel troubadour 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| minuscuul zeer klein 1929 [kwt] <Frans |
| minuskel kleine letter 1867 [Alg. Ned. Enc.] <Latijn |
| minutieus zeer nauwkeurig 1858 [Aanv wnt] <Frans |
| minuut eerste beknopt schriftelijk ontwerp 1470 [mnw] <Latijn |
| minuut 60e deel van uur 1494 [mnw] <Frans {4.1.7} |
| minzaam beminnelijk 1348 [mnw] <Duits |
| Mioceen geologisch tijdperk 1881 [Aanv wnt] <Engels |
| mirabel een pruim 1854 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| miraculeus wonderbaar 1578 [wnt] <Frans |
| mirakel wonder 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| mirre welriekende gomhars 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| mis rooms-katholieke kerkdienst 1236 [cg i 1, 21] <Latijn |
| mis* niet raak 1451-1500 [mnw] |
| misantroop mensenhater 1697 [wnt] <Frans |
| misbaar* geschreeuw 1285 [cg Rijmb.] |
| misdaad* vergrijp 901-1000 [wps] |
| misdrijf* strafbaar feit 1626 [wnt] |
| miserabel ellendig 1514 [mnw] <Frans |
| misère ellende 1817 [Aanv wnt] <Frans |
| misericorde middeleeuwse dolk 1300 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| mishagen* niet aanstaan 1461 [mnw] |
| misjna verzameling joodse wetten 1824 [wei] <Hebreeuws {3.2} |
| miskennen* niet erkennen 1785 [wnt] |
| mismoedig* neerslachtig 1395 [mnw] |
| mispel vrucht 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| mispunt stuk ongeluk 1874 [wnt] |
| miss juffrouw 1824 [wei] <Engels |
| missaal misboek 1392 [mnw] <me Latijn |
| misschien* bijwoord van modaliteit: wellicht 1236 [cg i 1, 23] |
| misselijk* onpasselijk 1611-1620 [wnt] |
| missen* niet treffen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| missie zending 1766 [wnt] <Frans |
| missionaris rooms-katholieke zendeling 1777 [Chr. de Beet, Eerste Bonni-oorlog 234] <Frans {4.1.8} |
| missive brief 1467-1490 [hws] <Frans |
| mist* verdichting van waterdamp 1287 [cg NatBl] {4.1.1} |
| mistletoe maretak 1912 [kku] <Engels |
| mistral bepaalde wind in Zuid-Frankrijk 1847 [kku] <Provençaals {4.1.1} |
| mistroostig* neerslachtig 1410 [mnw] |
| mitella draagdoek 1832 [wei] <Latijn |
| mitigeren lenigen 1547 [hws] <Frans |
| mitrailleur snelvuurwapen 1894 [wnt] {4.1.14} |
| mits* onderschikkend voegwoord 1868 [wnt] {4.2} |
[pagina 1016]
[p. 1016]
| mitsgaders* nevenschikkend voegwoord 1299 [cg I4, 272] {4.2} |
| mixen mengen 1921 [Aanv wnt] <Engels |
| mixer mengtoestel voor in de keuken 1959 [Wonderbaarlijke cycloram voor de huisvrouw] <Engels {4.1.9} |
| mixture mengsel 1984 [gnn] <Engels |
| mixtuur vloeibaar artsenijmengsel 1598 [wnt arsenicum Suppl] <Latijn |
| mmm* tussenwerpsel: uitroep van verrukking 1984 [gvd] {4.3} |
| mobiel voorzien van eigen transportmiddelen 1830 [wnt] <Frans |
| mobiel(tje) mobiele telefoon 1994 [pc+ 6/10, 17, 11] <Engels {4.1.17} |
| mobiliseren troepen in het veld brengen 1847 [kku] <Frans |
| mobiliteit beweeglijkheid 1669 [mey] <Frans |
| mobilofoon radiotelefoon in vervoermiddelen 1956 [Aanv wnt] {4.1.17} |
| mocassin indianenschoen 1847 [kku] <Engels {4.1.9} |
| modaal model staand 1961 [gvd] <Frans |
| modder* mengsel van aarde en water 1287 [cg NatBl] |
| modderen* baggeren, van modder zuiveren 1346-1548 [mnw] |
| mode trend 1574 [Claes] <Frans |
| model voorbeeld 1573 [Plantijn] <Frans |
| modem toestel t.b.v. telefoonaansluitingen 1973 [Picarta: titel van Samson Automatiserings Service Centrum N.V.] <Engels {4.1.17} |
| moderamen dagelijks bestuur van een classis 1869 [Aanv wnt] <Latijn {4.1.8} |
| moderatie matiging 1443 [hws] <Frans |
| moderator geestelijk adviseur 1816 [wnt suspenderen] <Latijn |
| moderator leider van gesprek of nieuwsgroep 1992 [R99] <Engels |
| modern tot de nieuwere tijd behorend 1617 [wnt] <Frans |
| moderniseren modern maken 1816 [wnt tweede] <Frans |
| modernisme avant-garde beweging 1914 [gvd] <Frans |
| modieus volgens de mode 1717 [wnt mode] {3.3} |
| modificatie detailverandering 1502 [wnt verklaarzen] <Frans |
| modificeren wijzigen 1601-1625 [wnt proefjaar] <Latijn |
| modinette modenaaister 1956 [Aanv wnt] {3.3/4.1.13/5} |
| modulatie stembuiging 1669 [mey] <Frans |
| moduleren voordragen 1669 [mey] <Frans |
| modus wijze, manier 1649 [wnt wijze i] <Latijn |
| moe* vermoeid 1100 [Willeram] |
| moed* flinkheid 1351-1400 [mnw] {1.2.3} |
| moëddzin oproeper tot gebed 1847 [kku] <Turks {3.2} |
| moeder* vrouw met kinderen 901-1000 [wps] {1.2.4/4.1.4} |
| moederkoek* nageboorte 1770 [wnt vruchtbeginsel] |
| Moedermaagd* de maagd Maria 1438 [mnw] {3.1} |
| moedernaakt* geheel naakt 1290 [cg ii 1 En.Codex] {4.4} |
| moederneuker* scheldwoord 1989 [Heestermans, Luilebol] {3.1} |
| moedervlek* huidvlek waarmee men geboren is 1761 [hou i, 1, 305] |
| moederzielalleen helemaal alleen 1793-1796 [wnt] <Duits {4.4} |
| moedjahedien islamitische vrijheidsstrijders 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| moedwil* boze opzet 1300-1393 [mnw] {3.1} |
| moeflon herkauwer 1857 [Aanv wnt] <Frans {4.1.3} |
| moefti islamitisch rechtsgeleerde 1863 [kku] <Arabisch {3.2} |
| moei* tante 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| moeilijk* aanleiding gevend tot moeite 1287 [cg NatBl] |
| moeite* last 1276-1300 [mnw] |
| moeizaam met grote moeite 1806 [wnt] <Duits |
| moer* veen 771-814 [Claes] {2.3} |
| moer* bezinksel 1599 [Kil.] |
| moer* bevestiging voor schroef 1811 [wnt] {1.2.4} |
| moeras drassig land 1599 [Kil.] <Frans |
| moerbei vrucht 1351-1400 [mnw] {4.1.2} |
| moeren* kapot maken 1872 [gvd] |
| moeren* morrelen 1907 [wnt moeren iii] |
| moerhaas* wijfjeshaas 1642 [wnt moer i] |
| moes* brij 901-1000 [wps] |
| moesson periodieke wind, jaargetijde waarin deze wind waait 1646 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.1} |
| moet* vlek 1678 [wnt] |
| moeten* verplicht zijn, behoren 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| moezjiek boer 1863 [kku] <Russisch {3.2} |
| mof losse mouw 1451-1500 [mnw] |
| mof Duitser 1581 [wnt] <Duits |
| moffel oven 1789 [wnt] <Duits of Frans |
| mogelijk* kunnende gebeuren 1240 [Bern.] |
[pagina 1017]
[p. 1017]
| mogen* vrijheid hebben te, vermogen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| mogendheid* natie 1526 [wnt] |
| mohair weefsel van angorawol 1881 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| mohammedaan volgeling van Mohammed 1617 [wnt] |
| moiré gevlamd 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| mok* kroes 1611-1620 [wnt] |
| moker* breekhamer 1657 [wnt] |
| mokka beste kwaliteit koffie 1606 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| mokkel* dik kind, mollige vrouw 1721 [wnt mokkel ii] {3.1} |
| mokken* pruilen 1599 [wnt] {3.1} |
| mokum stad 1769 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| mol* insectenetend zoogdier 1270 [cg i 1, 170] {4.1.3} |
| mol verlagingsteken in muziekschrift 1685 [Toll.] <Frans |
| mol spion in een organisatie 1974 [De Coster 1999] <Engels |
| molaar maalkies 1901 [kui] <Latijn |
| molecule kleinste deel met alle chemische eigenschappen 1847 [kku] <Frans |
| molen werktuig tot fijnmalen van m.n. graan 1112 [Claes] <Latijn {2.3} |
| molenaar exploitant van een molen 1266-1267 [cg i] <me Latijn {1.2.4/4.1.13} |
| molestatie overlast 1451 [mnw] <Frans |
| molesteren overlast aandoen 1351 [mnw] <Frans |
| molière lage schoen 1898 [gvd] {1.4/3.3/4.1.9} |
| molla islamitisch schriftgeleerde 1824 [wei] <Turks {3.2} |
| mollen doden 1706 [wnt] <Romani {3.2/4.4} |
| mollig* zacht, rond 1678 [wnt] |
| mollusk weekdier 1865 [kvw] <Frans |
| molm* stof van vergaan hout e.d. 1401-1500 [mnw] {3.1} |
| moloch afgod waaraan alles opgeofferd moet worden 1646 [wnt vogel] <Latijn |
| molotovcocktail bom bestaande uit fles benzine met lont 1953 [Huizinga] <Duits {3.2/4.1.14} |
| molto veel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| molton dik weefsel 1824 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| molybdeen chemisch element 1868 [wnt waterlood] <Frans |
| mom masker 1477 [Teuth.] <Frans |
| mombakkes (bizar) masker 1649 [wnt] |
| moment ogenblik 1485 [mnw] <Frans |
| mompelen* binnensmonds spreken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| monade eenheid 1591 [Kool] <Frans |
| monarch alleenheerser 1605-1616 [wnt] <Latijn |
| monarchie keizerrijk, koninkrijk 1657 [wnt] <Frans |
| monastiek m.b.t. kloosterleven 1563 [Aanv wnt] <Frans |
| mond* holte achter de lippen 698-699 [Claes] {2.3} |
| mondain werelds 1824 [wei] <Frans |
| monddood niet in staat te spreken 1946 [wnt aftoffelen Suppl] <Duits {3.2} |
| mondiaal wereld- 1929 [Aanv wnt] <Frans |
| mondig* niet meer onder voogd, zelfstandig kunnende beslissen 1276 [cg i 1, 301] |
| mondvoorraad proviand 1872 [wnt vrede] <Duits |
| monetair m.b.t. het geld 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| monetarisme mening dat de economie het best wordt beheerst door regulering van de geldhoeveelheid 1979 [Wijnands&Ost] |
| money geld 1623 [wnt moni] <Engels {3.2} |
| monisme stelsel waarbij regering en volksvertegenwoordiging één macht vormen 1860 [wnt web] <modern Latijn |
| monitor beeldscherm 1961 [wnt trien] <Engels {1.3} |
| monitoring controle tijdens technisch proces 1984 [gvd] <Engels |
| monkelen* meesmuilen 1599 [Kil.] {3.1} |
| monnik kloosterling 890 [Claes] <Latijn {2.3/4.1.8} |
| monnikenwerk moeitevolle arbeid die niets oplevert 1539 [Sartorius, Centuria Syntaxeon 6] |
| monochroom eenkleurig 1832 [wei] <Latijn |
| monocle oogglas 1879 [Aanv wnt] <Frans |
| monoftong enkele klinker 1950 [gvd] |
| monogaam enkelvoudig huwend (van mens) of samenlevend (van dier) 1912 [Aanv wnt] <Frans |
| monogram figuur van dooreengevlochten (begin)letters 1669 [mey] <Frans |
| monokini bikini zonder bovenstuk 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| monoliet bouwdeel uit één stuk steen 1847 [kku] <Frans |
| monoloog alleenspraak 1872 [gvd] <Frans |
| monomanie op één punt toegespitste waanzin 1847 [kku] <Frans |
| monopolie alleenrecht tot verkoop 1698 [wnt] <Latijn |
[pagina 1018]
[p. 1018]
| monopoliseren tot een monopolie maken 1865 [kvw] <Frans |
| monopoly gezelschapsspel 1977 [Larousse Enc.] <Engels {4.1.18} |
| monotheïsme geloof in één god 1832 [wei] <Duits |
| monotoon eentonig 1824 [wei] <Frans |
| monseigneur titel van hoge geestelijken 1832 [wei] <Frans |
| monsieur aanspreektitel voor een man, aanvankelijk van hoge rang 1612 [wnt] <Frans |
| monster gedrocht 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| monster proefstuk 1337 [mnw] <Frans |
| monsteren keuren 1376-1400 [mnw] |
| monstrans vaatwerk voor de hostie 1557 [wnt] <me Latijn |
| monstruositeit gedrochtelijkheid 1872 [gvd] <Frans |
| montage het monteren 1908 [wnt dicht ii] <Frans |
| monter opgewekt 1599 [Kil.] <Duits |
| monteren in elkaar zetten 1608 [Van Meteren, Commentarien 28.152] <Frans |
| montessorionderwijs een onderwijsmethode 1924 [gvd] |
| monteur vakman die machines herstelt 1865 [kvw] <Frans {4.1.13} |
| montuur inlijsting van een bril 1913 [wnt] <Frans |
| montycoat overjas 1955 [Stoop] {4.1.14} |
| monument gedenkteken 1665 [wnt] <Frans of Latijn |
| mooi fraai, bevallig 1350 [mnw] <? {1.2.5/1.3/3.5} |
| moonboots kunststof laarzen met extra isolatie van celstof 1984 [gnn] <Engels {4.1.9} |
| moor* modder 1259 [mnw] |
| moord* doodslag met voorbedachten rade 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] |
| moordenaar die een moord begaat 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.5} |
| moordkerel prima kerel 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| moordwapen* instrument om mee te doden 1246 [Slicher] {2.4/3.1} |
| moorkop gebakje 1937 [wnt appel Suppl] {4.1.6} |
| moos Bargoens: geld 1844 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| moot* schijf 1665 [wnt] |
| mop* grap 1895 [wnt] |
| mop dekzwabber 1992 [gvd] <Engels |
| moped bromfiets 1984 [gvd] <Duits of Zweeds {3.2/4.1.10} |
| mopperen* brommen 1853-1857 [De Jager, Frequentatieven] {1.4/3.1} |
| mops* hondensoort 1778 [wnt steen] {4.1.3} |
| moraal heersende zeden, zedenleer 1528 [Mak] <Frans |
| moraliseren zedenpreken 1481 [mnw] <Frans |
| moratorium uitstel (van betaling) 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| morbide ziekelijk 1847 [kku] <Frans |
| mordent verkorte triller (in de muziek) 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| mordicus bijwoord: onverzettelijk 1941 [wnt trawantelen] <Latijn |
| moreel zedelijk 1889 [wnt] |
| morel kers 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Italiaans {3.2/4.1.2} |
| morendo bijwoord: wegstervend 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| morene bergpuin op rand van gletsjer 1872 [gvd] <Frans |
| mores zeden 1660 [wnt] <Latijn |
| morfeem betekeniseenheid 1934 [Aanv wnt] |
| morfine bedwelmend middel 1843 [Witsen Geysbeek (opium)] <Duits {4.1.6} |
| morfologie vormleer 1832 [wei] <Duits |
| morgen* ochtend 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| morgen* landmaat 1130-1161 [Slicher] {2.4} |
| morgen* de dag na vandaag 1240 [Bern.] |
| morgenland het Oosten 1729 [wnt] <Duits |
| mormel lelijk schepsel of voorwerp 1896 [wnt mormeldier] |
| mormeldier knaagdier 1542 [Claes Tw. 12] <Duits {4.1.3} |
| mormoon lid van een godsdienstsekte 1856 [Picarta: titel van M. Busch] <Engels {4.1.8} |
| morrelen* peuteren 1709 [wnt] {3.1} |
| morren* brommen, zich beklagen 1300 [mnw] {3.1} |
| morsdood ineens dood 1598 [wnt] <Nederduits {3.2/4.4} |
| morse alfabet voor telegrafisch seinen 1899 [dbl] <Engels {4.1.17} |
| morsebel* onzindelijke vrouw 1600 [wnt] |
| morsen* knoeien 1615 [wnt] |
| mortaliteit sterftecijfer 1650 [mey] <Frans |
| mortel metselspecie 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| mortier vuurmond met zeer korte loop 1488 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| mortuarium rouwcentrum 1955 [Aanv wnt] <modern Latijn {3.2} |
| mos* plantjes 1091-1100 [Rey] {2.2} |
| mos gewoonte 1847 [kku] <Latijn |
| moskee islamitisch bedehuis 1542 [wnt] <Frans |
| moslim aanhanger van de islam 1824 [wei] <Arabisch {3.2} |
[pagina 1019]
[p. 1019]
| mossel weekdier 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Frans |
| mosso bewogen 1827 [Weikert, Verklaring der meest gebruikelijke muzijkale kunstwoorden] <Italiaans {3.2} |
| most nog niet gegist druivensap 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| mosterd kruiderij van gemalen mosterdzaad 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| mot* insect 1240 [Bern.] |
| mot* Bargoens: ruzie 1906 [Köster Henke] |
| motel logeergelegenheid voor automobilisten 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| motet vocale compositie 1300 [mnw] <Frans |
| motie uitspraak in een vergadering 1817 [wnt] <Engels of Frans |
| motief beweegreden 1351-1400 [mnw] <Frans |
| motief onderwerp van kunstwerk of muziek 1667 [wnt] <Frans |
| motiveren staven 1824 [wei] <Frans |
| motor machine die beweegkracht levert, stuwende kracht 1892 [wnt dynamometer] <Latijn {4.1.10} |
| motorboot vaartuig dat wordt voortbewogen door een motor 1914 [gvd] {4.1.11} |
| motorfiets tweewielig motorvoertuig 1902 [wnt automobiel] <? {3.5/4.1.10} |
| motoriek beweeglijkheid in gedrag 1954 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| motoriseren van motoren voorzien 1942 [Aanv wnt] <Frans |
| motorrijtuig officiële benaming voor auto's en motorfietsen 1905 [wnt motor] {4.1.10} |
| motregen* fijne regen 1658 [wnt] {4.1.1} |
| motto zinspreuk 1788 [wnt verzuimen] <Italiaans {3.2} |
| mountainbike terreinfiets 1989 [De Coster 1999] <Engels {4.1.10} |
| moussaka gerecht van gehakt, tomatensaus en aubergines 1992 [gvd] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| mousse gerecht van stijfgeklopte room 1929 [kwt] <Frans {4.1.6} |
| mousseline los geweven stof 1792 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| mousseren schuimen 1824 [wei] <Frans |
| mout* ontkiemd graan voor bier 1125 [mnw] {2.4/4.1.2} |
| mouw* armbekleedsel 1240 [Bern.] |
| moven weg wezen 1984 [gvd] <Engels |
| moveren tot iets bewegen 1370-1378 [mnw] <Latijn |
| moyenne gemiddelde 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| mozaïek inlegwerk 1679 [wnt] <Frans |
| mozetta bisschopsmantel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mozzarella zachte Italiaanse kaas 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mud inhoudsmaat 1101-1200 [Tavernier] <Latijn {2.4} |
| mudvol* stampvol 1940 [wnt stampvol] {4.4} |
| muf* onfris 1562 [Naembouck] |
| muffin rond cakeje 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| mug* insect 1240 [Bern.] {3.1} |
| muggenziften* haarkloven 1630 [wnt verkeeren i] |
| muil paardachtige 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| muil* bek 1287 [cg NatBl] |
| muil pantoffel 1588 [Kil.] <Latijn {4.1.9} |
| muildier paardachtige 1542 [Claes Tw. 12] {4.1.3} |
| muilpeer klap in het gezicht 1530 [mnw] |
| muis* knaagdier 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| muis* deel van de hand 1477 [mnw] |
| muis* computer-randapparaat 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 27] {3.1} |
| muisarm* aandoening door het gebruik van een computermuis 1994 [Sanders 2001] {3.1} |
| muisjes* gesuikerde anijszaadjes 1872 [gvd] {1.2.5} |
| muiten oproer maken 1358 [mnw] |
| muiterij oproer 1350 [mnw] |
| muizen* muizen vangen 1287 [cg NatBl] |
| muizenis zwarigheid waarvan men het hoofd vol heeft 1588 [Claes] |
| mul* fijne aarde 1287 [cg NatBl] |
| mulat kind van neger en blanke 1602 [wnt] <Spaans of Portugees {3.2} |
| mulder molenaar 1287-1288 [cg i Oudenaarde] <Latijn {1.2.4/4.1.13} |
| multicultureel samengesteld uit verschillende culturen 1984 [gvd] <Engels |
| multimedia techniek waarin beeld, geluid en tekst zijn geïntegreerd 1990 [De Coster 1999] <Engels |
| multipel veelvoudig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| multiple sclerose verlammingsziekte 1976 [wp] <Engels {4.4} |
| multiplex plaatmateriaal uit meerdere lagen 1924 [gvd] <modern Latijn {3.2} |
| multiplex groot bioscoopcomplex 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| mum ogenblik 1940 [Aanv wnt] {1.2.4} |
| mummelen* onduidelijk spreken 1484 [mnw] {3.1} |
| mummie gebalsemd lijk 1567 [Junius 122a] <Frans |
[pagina 1020]
[p. 1020]
| mummificatie het tot mummie maken 1847 [kku] <Frans |
| munitie schietvoorraad 1551 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| munster domkerk 1153 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2} |
| munt plantengeslacht 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.3} |
| munt geldstuk 1240-1260 [cg i 1, 69] <Latijn {1.2.3/4.1.12} |
| munten* doelen op 1504 [mnw] |
| muntjak herkauwer 1914 [gvd] <modern Latijn {4.1.3} |
| muon elementair deeltje in kosmische stralen 1976 [wp] |
| Murks, Moerks straattaal waarbij de Marokkaanse of Turkse manier van spreken wordt nagebootst 1999 [Sanders 2000] |
| murmelen binnensmonds zeggen 1542 [Claes Tw. 12] <Latijn |
| murw* zacht 1240 [Bern.] |
| mus zangvogel 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| museaal m.b.t. musea 1921-1922 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| museum tentoonstellingsgebouw 1770 [wnt vergruizen] <Latijn {3.2} |
| musical zangspel 1961 [Aanv wnt] <Engels {4.1.15} |
| musiceren muziek maken 1644 [wnt] <Frans |
| musicus toonkunstenaar 1635 [wnt] <Latijn |
| muskaat specerij 1253 [cg ii 1, 346] <Frans {4.1.6} |
| muskaatwijn zoete wijnsoort 1714 [wnt muskaat i] {4.1.6} |
| muskadel zoete wijnsoort 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Frans {4.1.6} |
| musket ouderwets geweer 1584 [De Bruijn Tw. 10] <Frans {4.1.14} |
| musketon ouderwets wapen, zwaarder dan musket 1667 [wnt musket] <Frans {4.1.14} |
| muskiet insect 1630 [Van Donselaar Tw. 8] <Spaans of Portugees {3.2} |
| muskus sterk riekende stof van mannelijke muskusdieren 1620 [De Jonge iv, 241] <Latijn |
| müsli rauwkostgerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Duits {3.2/4.1.6} |
| must iets dat absoluut moet 1959 [R75] <Engels |
| mustang paardachtige 1863 [kku] <Engels {4.1.3} |
| mutageen veranderlijk 1984 [gvd] <Engels |
| mutant door mutatie ontstaan individu 1918 [wnt afsplitsen] <Latijn |
| mutatie verandering 1523 [hws] <Frans |
| muteren veranderen 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| mutilatie verminking 1650 [mey] <Frans |
| mutileren verminken 1650 [mey] <Frans |
| muts hoofddeksel 1373 [mnw] <me Latijn {4.1.9} |
| mutsje oude vochtmaat 1573 [wnt] <? {3.5} |
| mutualiteit wederkerigheid 1865 [kvw] <Frans |
| mutueel over en weer 1542 [Aanv wnt] <Frans |
| muur metselwerk 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/3.2} |
| muur* plant 1350 [Vandewiele en Braekman] |
| muurschildering voorstelling op muren 1873 [wnt muur i] |
| muzak achtergrondmuziek 1981 [Picarta: titel van F. Celis] <Engels {4.1.16} |
| muze zanggodin 1565 [wnt] <Latijn |
| muzelman moslim 1622 [wnt] <Frans |
| muziek toonkunst 1240 [Bern.] <Frans |
| muzikant muziekbeoefenaar 1669 [Claes] <Frans |
| mwah* tussenwerpsel: uiting van aarzeling 1994 [nhl-krant 9/3/94] {1.2.1/4.3} |
| mycelium zwamvlok 1868 [wnt vrucht i] <modern Latijn |
| myoom gezwel van spierweefsel 1948 [kwt] |
| myriade telwoord: tienduizendtal 1825 [wnt] <Frans {4.2} |
| mysterie geheim 1639 [wnt] <Latijn |
| mysterieus geheimzinnig 1659-1673 [wnt] <Frans |
| mystiek geheimzinnig 1780-1781 [wnt] <Frans |
| mystificatie bedriegerij 1868-1872 [wnt] <Frans |
| mythe wereldbeschouwelijke overlevering, fabel 1804-1808 [wnt] <Latijn |
| mythologie geheel van de mythen van een volk 1777 [mey] <Frans |
| mytylschool school voor lichamelijk gebrekkige kinderen 1961 [gvd] |
| myxomatose virusziekte van konijnen 1967 [wp in kleuren] |
| na* voorzetsel 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| naad* voeg 1277 [cg i Brugge] |
| naaf* middenstuk van wiel waardoor de as gaat 1477 [mnw] |
| naaien* met naald en draad maken 1240 [Bern.] |
| naaien* geslachtsgemeenschap hebben 1485 [mnw] {4.4} |
| naaimachine werktuig voor machinaal naaien 1868 [wnt uitrusting ii] {4.1.9} |
| naakt* bloot 1236 [cg i 1, 27] |
| naald* dunne stift om te naaien 1156 [Claes] {2.3} |
[pagina 1021]
[p. 1021]
| naam* woord waarmee iem. of iets wordt aangeduid 1236 [cg i 1, 24] |
| naamval* elk der buigingsvormen van een naamwoord 1706 [Moonen, Nederduitsche spraekkunst] |
| naar* akelig 901-1000 [Künzel] {2.3} |
| naar* voorzetsel 1240 [Bern.] {4.2} |
| naardien* onderschikkend voegwoord 1646 [wnt] {4.2} |
| naargeestig* somber 1762 [wnt verfrisschen] |
| naarstig* ijverig 1350 [mnw] {1.2.4} |
| naast* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| naast* voorzetsel 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| naasten* in bezit nemen 1351-1400 [mnw] |
| naastenliefde liefde tot de medemens 1903 [wnt naast] <Duits |
| nabauwen* spottend napraten 1647 [wnt] {3.1} |
| nabij* bijwoord van plaats 1357 [mnw] |
| nabij* voorzetsel 1460 [mnw] {4.2} |
| nabootsen nadoen 1617 [wnt] |
| nabuur* buurman 1331 [Stadb. Zwolle i] |
| nachleben het voortleven in de herinnering 1999 [gvd] <Duits {3.2} |
| nacht* de tijd als de zon onder is 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| nachtbraken* de nacht doorwerken, de nacht met uitgaan doorbrengen 1599 [Kil.] |
| nachtegaal* zangvogel 1240 [Bern.] {3.1} |
| nachtmerrie* angstige droom 1484 [mnw] |
| nachtschade* bijzonder giftige plant 1351 [mnw] |
| nada tussenwerpsel: niets 1989 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.3} |
| nadat* onderschikkend voegwoord 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| nadeel* schade 1578 [wnt] |
| nadruk klemtoon 1672 [Hexham-Manly, Het Groot Woorden-Boek] <Duits |
| nafta petroleum 1778 [wnt] <Latijn |
| nagel* spijker 1240 [Bern.] |
| nagel* hoorn op laatste voet- en handkootjes 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| naïef argeloos, onnozel 1698 [wnt] <Frans |
| naijver jaloezie 1635 [wnt] |
| naira munteenheid van Nigeria 1991 [2000 Standard Catalog of World Coins] {4.1.12} |
| naken* naderen 1240 [Bern.] |
| nalatenschap erfenisboedel 1683 [wnt] <Duits |
| namelijk* bijwoord van modaliteit: met name 1236 [cg i 1, 25] |
| namens voorzetsel 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Duits {4.2} |
| nandoe loopvogel 1863 [kku] <Spaans {3.2} |
| nap* beker 1100 [Willeram] |
| napalm vulling van brandbom 1951 [Aanv wnt] <Engels {4.1.14} |
| nappa nappaleer 1943 [Sanders 1995] <Engels |
| nar zot 1432-1468 [mnw] <Duits |
| narcis sierplant 1553 [Claes] <Latijn |
| narcisme liefde voor zichzelf 1933 [Aanv wnt] <Duits |
| narcose verdoving 1898 [gvd] <Frans {1.2.4} |
| narcoticum bedwelmend middel 1624 [wnt vomitorium] <me Latijn |
| nardus plant 1530 [wnt] <Latijn |
| narwal walvisachtige 1660 [Schierbeek, Schouwburg der dieren 98] <Deens of Noors {1.3/3.2/4.1.3} |
| nasaal neus- 1832 [wei] <Frans |
| nasi gekookte rijst 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 40a] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| nasi rames rijstgerecht 1992 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| naslagwerk boek om dingen in op te zoeken 1846 [wnt werk] <Duits |
| nat* vloeibaar, vochtig 901-1000 [wps] |
| natie volk 1408 [mnw] <Frans |
| nationaal volks-, staats- 1619 [wnt] <Frans |
| nationaliteit het behoren tot een bepaalde natie 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Frans |
| natrium chemisch element 1846 [wnt wonderzout] <modern Latijn |
| naturaliseren opnemen als staatsburger 1597 [wnt] <Frans |
| naturalisme letterkundige stroming 1884 [wnt winkel i] <Frans |
| naturel natuurlijk 1580 [wnt] <Frans |
| natuur aangeboren neiging 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans of Latijn |
| natuur landschap 1697 [wnt] |
| nautisch scheepvaart- 1824 [wei] <Latijn |
| nauw* niet wijd 1285 [cg Rijmb.] |
| nauwelijks* bijwoord van hoeveelheid: amper 1512 [mnw] {3.1} |
| navel* lidteken van navelstreng 1240 [Bern.] {3.1} |
| navenant bijwoord van modaliteit: overeenkomstig 1514 [mnw] |
| navigatie scheepvaart 1549 [wnt] <Frans |
| navigeren een schip vakkundig besturen 1613 [wnt] <Frans |
| navrant hartverscheurend 1847 [kku] <Frans |
| nazaat* nakomeling 1425-1430 [mnw] {4.1.4} |
| nazi nationaal-socialist 1930 [Toll.] <Duits |
| nebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1950 [gvd] <Jiddisch {3.2/4.3} |
[pagina 1022]
[p. 1022]
| nebulium chemisch element waarnaar vergeefs werd gezocht 1924 [gvd] <modern Latijn |
| necessaire reisetui 1650 [mey] <Frans |
| necrofiel seksuele begeerte naar lijken hebbend 1984 [gvd] |
| necrologie lijkrede 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| necrose weefselversterving 1904-1905 [wnt long: necrosebacillen] <Frans |
| nectar godendrank 1579 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| nectarine soort van perzik 1800 [wnt voorleden i] <Engels {4.1.2} |
| neder, neer* bijwoord van richting: naar beneden 901-1000 [wps] |
| nederig ootmoedig 1562 [wnt] <Duits |
| nederlaag het overwonnen worden 1425 [mnw] <Duits |
| nederpop Nederlandse popmuziek 1970 [Recht voor raap] {4.1.16} |
| Nederturks Nederlands gemengd met Turks 1994 [Sanders 2000] {4.4} |
| nederwiet in Nederland geteelde marihuana 1986 [koe] {4.1.6} |
| nee* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1350 [mnw] {4.3} |
| neef* zoon van broer, zus, oom of tante 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| neen* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1237 [cg i Gent] {4.3} |
| neerslachtig* bedroefd 1346 [mnw] |
| neet* luizenei 1240 [Bern.] |
| neffens* voorzetsel 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| negatie ontkenning 1824 [wei] <Frans |
| negatief ontkennend 1480 [hws] <Frans |
| negatief lichtbeeld waarin licht en donker omgedraaid zijn 1855 [wnt positief iv] <Engels {4.1.17} |
| negen* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| negenoog* kaakloze vis 1477 [Teuth.] {3.1} |
| negentien* telwoord 1240-1260 [cg i Gent] {4.2} |
| negentig* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| neger zwarte 1644 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Spaans of Portugees {3.2} |
| negeren doen of iets of iem. niet bestaat 1864 [wnt] <Latijn |
| negerzoen met geklopt eiwit gevuld koekje, overtrokken met chocolade 1950 [gvd] {4.1.6} |
| negligé ochtendkleding 1784-1785 [wnt] <Frans |
| negligeren verzuimen 1650 [mey] <Frans |
| negorij gehucht 1888 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| negotie handel 1520 [hws] <Latijn |
| negotiëren onderhandelen 1627 [wnt negotie] <Frans |
| negroïde met negerkenmerken 1929 [kwt] |
| negrospirituals geestelijke liederen van Amerikaanse negers 1950 [gvd] <Engels {4.1.16} |
| negus Ethiopische keizerstitel 1832 [wei] <Amhaars |
| neigen* buigen 901-1000 [wps] |
| nek* achterste deel van hals 1350 [mnw] |
| nekken* doden, de genadeslag geven 1560 [wnt] |
| nel troef 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Frans {4.1.18} |
| nelson worstelgreep 1968 [kwt] <Engels |
| nemen* grijpen, gebruiken 901-1000 [wps] |
| neodymium chemisch element 1912 [kku] <modern Latijn |
| neofiet nieuwbekeerde 1819 [Aanv wnt] <Latijn |
| Neolithicum geologische periode 1925 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| neologisme nieuw gevormd woord 1813 [Agron en Landré, Nederduitsch-Fransch, iv] <Frans {3.2} |
| neomalthusianisme streven naar beperking van het kindertal 1912 [kku] |
| neomist pasgewijde priester 1838 [Aanv wnt] |
| neon chemisch element 1901 [kui] <modern Latijn |
| neonazi aanhanger van modern nationaal-socialisme 1979 [Wijnands&Ost] <Duits {3.2} |
| neoplasma gezwel 1948 [kwt] |
| Neozoïcum geologische periode 1933 [Reinders, Leerboek der Plantkunde, ii, 126] <modern Latijn |
| nep Bargoens: bedrog 1927 [moo] <Duits |
| nepotisme begunstiging van familieleden met baantjes en goederen 1659-1673 [wnt] <Frans |
| neptunium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 510] <modern Latijn |
| nerd onhandige, saaie jongen 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| nerf* oneffenheid in leer 1599 [Kil.] |
| nerf zenuw 1850 [Toll.] <Frans |
| nergens* bijwoord van plaats 1379 [Claes] {3.1} |
| nering* bedrijf, broodwinning 1277 [cg i 1, 354] |
| nero wreedaard 1784-1785 [wnt] <Latijn |
| nerts marterachtige 1909-1910 [Aanv wnt] <Duits {4.1.3} |
| nerveus zenuwachtig 1844 [wnt typheus] <Frans |
| nervositeit zenuwachtigheid 1847 [kku] <Frans |
| nes* landtong, schor 918-948 [Künzel] {2.3} |
| nest* vogelbroedplaats 1100 [cg ii 1, 130] {2.5} |
[pagina 1023]
[p. 1023]
| nestel* veter, schoudersieraad 1380-1420 [mnw] |
| nestor eerbiedwaardige grijsaard 1678 [wnt pit v] |
| net* visnet 1240 [Bern.] |
| net keurig 1456 [hws] <Frans |
| netel* gewas 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| neteldoek* weefsel 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert 9] {4.1.9} |
| netelig* lastig 1732 [wnt] |
| netsuke gordelknoop 1912 [kku] <Japans {3.2} |
| nettiquette gedragscode voor het gebruik van e-mail en internet 1993 [nrc-h 25/3/93, 6] <Engels |
| netto bijwoord: na aftrek van kosten 1567 [Kool] <Italiaans {3.2} |
| neuken* geslachtsgemeenschap hebben 1762 [Claes] {4.4} |
| neurasthenie zenuwzwakte 1847 [kku] |
| neuriën* halfluid zingen 1612 [wnt] {3.1} |
| neurose psychiatrisch ziektebeeld 1863 [kku] <Duits |
| neus* reukorgaan 1236 [cg i 1, 23] |
| neushoorn* hoefdier 1691 [Sewel] {4.1.3} |
| neutje* borreltje 1897 [Sanders 1997a] {4.1.6} |
| neutraal onzijdig 1451-1475 [mnw] <Frans |
| neutraliteit onzijdigheid, onpartijdige houding 1542 [hws] <Frans |
| neutrino ongeladen materiedeeltje 1961 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| neutron atoomdeeltje 1937 [Aanv wnt] |
| neutrum onzijdig geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| neuzelen* door de neus praten 1531-1540 [Claes] {3.1} |
| nevel* damp 1300 [mnw] {4.1.1} |
| neven* voorzetsel 1267 [cg i 1, 102] {4.2} |
| new age holistische levensbeschouwing 1989 [Peptalk] <Engels |
| newfoundlander hondensoort 1834 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| newton eenheid van kracht 1950 [gvd] |
| new wave vorm van punkmuziek 1977 [R84] <Engels {4.1.16} |
| ngultrum munteenheid van Bhutan 1974 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Dzongkha {4.1.12} |
| nicht* dochter van broer, zus, oom of tante 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.4} |
| nicht* mannelijke homoseksueel 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| nicotine alkaloïde in tabak 1847 [kku] <Frans |
| niëllo graveerwerk in metaal 1860 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| niemand* onbepaald voornaamwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.4/4.2} |
| niemendal* onbepaald voornaamwoord 1612 [wnt toekomen] {4.2} |
| niente tussenwerpsel: niets 1991 [Vd Sijs 1996] <Italiaans {3.2/4.3} |
| nier* een orgaan 1287 [cg NatBl] |
| niet* ontkennend bijwoord 901-1000 [wps] {2.5} |
| nietig* onbeduidend, niet geldig 1573 [Plantijn] |
| nietje* klinknageltje 1804 [Weiland, Nederduitsch taalkundig wrdb.] |
| niets* onbepaald voornaamwoord 1270-1290 [mnw] {4.2} |
| nietswaardig zonder innerlijke waarde, gemeen 1734 [wnt aanplakken Suppl.] <Duits |
| nietszeggend niets bewijzend 1873 [wnt uitstooten] <Duits {3.1} |
| niettegenstaande* onderschikkend voegwoord 1470 [mnw] {4.2} |
| niettegenstaande* voorzetsel 1484 [mnw] {4.2} |
| niettemin* onderschikkend voegwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| nietwaar* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1862 [wnt zijleuning] {4.3} |
| nieuw* pas ontstaan 1040 [Claes] {2.3} |
| nieuweling iem. die net is begonnen of aangekomen 1581 [wnt] <Duits |
| nieuwerwets* volgens de laatste mode 1684 [wnt roos] |
| nieuwkomer nieuweling 1946 [De Vooys] <Engels |
| nieuws* bericht over iets dat nog onbekend is 1656 [wnt nieuws i] |
| nieuwsgroep discussieforum op internet 1994 [pc+ 3/11, 19, 21] <Engels |
| niezen* proesten 1240 [Bern.] {3.1} |
| nigromantie zwarte kunst 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| nihil ontkennend bijwoord 1561 [wnt request] <Latijn |
| nihilisme de wil om op het niets een nieuwe maatschappij te bouwen 1868 [wnt] <Duits |
| nijd* jaloezie, woede 1100 [Willeram] |
| nijdas nijdige kerel 1891 [Toll.] |
| nijgen* buigen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| nijlpaard hoefdier 1743 [wnt water] {4.1.3} |
| nijpen* knellen, kwellen 1360 [mnw] |
| nijver naarstig 1561 [wnt] {1.2.4} |
| nikes merknaam voor sportieve schoenen 1989 [Hofkamp&Westerman] <Engels {4.1.9} |
| nikkel chemisch element 1770 [Papillon] <Duits |
| nikker* boze watergeest, duivel 1302 [mnw] |
| nikker neger 1828 [Toll.] <Engels |
[pagina 1024]
[p. 1024]
| niks onbepaald voornaamwoord 1784-1785 [wnt] <Duits {4.2} |
| nimbostratus wolkenformatie 1961 [gvd] <modern Latijn |
| nimbus regenwolk 1861 [Witsen Geysbeek (wolken)] <Latijn |
| nimf wezen dat bossen, rivieren bewoonde 1530 [wnt] <Frans |
| nimfijn jong meisje dat oudere mannen aantrekt 1978 [Vertaling Lolita] {4.4} |
| nimmer* bijwoord van tijd: nooit 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.7} |
| nimrod jachtliefhebber 1639 [wnt] |
| ninja Japanse strijder 1995 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| nintendo Japans videospel 1981 [Handleiding] <Japans {3.2/4.1.18} |
| niobium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| nippel metalen mof 1901 [wnt] <Engels |
| nippen* een teugje drinken 1644 [wnt] |
| nippertje* ogenblik 1872 [gvd] |
| nipt* op het kantje 1945 [Aanv wnt] {1.2.2} |
| nirwana volkomen rust 1872 [wp, dl. 4, 172] <Sanskriet |
| nis uitholling 1631 [wnt] <Frans |
| nitraat zout van salpeterzuur 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| nitwit die niets weet 1971 [De Coster 1999] <Engels |
| niveau peil 1847 [kku] <Frans |
| nivelleren op één peil brengen 1864 [wnt] <Frans |
| nivôse sneeuwmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| nobel munt 1406 [mnw] <Engels {3.2/4.1.12} |
| nobel edel 1477 [Teuth.] <Frans |
| nobelium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| Nobelprijs Zweedse prijs 1910 [kwt] |
| noch* nevenschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {1.2.4/2.5/4.2} |
| nochtans* bijwoord van causaliteit: evenwel 1275-1276 [mnw] {3.1} |
| nocturne dromerig muziekstuk 1855 [Aanv wnt] <Frans |
| node* bijwoord van modaliteit: onwillig 1240 [Bern.] |
| noden* verzoeken 1240 [Bern.] |
| noedels gekookte meelballetjes 1912 [kku] <Duits {4.1.6} |
| noemen* een naam geven 1249 [cg i 1, 42] |
| noemer* onderste getal in een breuk 1508 [Kool] |
| noen middag 1236 [cg i 1, 25] <Latijn {4.1.7} |
| noen middagmaal 1657 [wnt] |
| noest arbeidzaam 1653 [wnt] {1.2.4} |
| nog* bijwoord van tijd: tot op dit ogenblik, voortdurend 1100 [Willeram] {1.2.4/2.5/4.1.7} |
| noga een lekkernij 1860-1875 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| nogmaals bijwoord van tijd: wederom 1659-1673 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| noh oudste vorm van Japans toneel 1936 [Kath. Enc. dl. 14, kol. 474] <Japans {3.2} |
| nok* hoogste deel van dak 1599 [Kil.] |
| nolens volens tegen wil en dank 1838 [wnt uitzonderen] <modern Latijn {3.1} |
| nomade rondzwervende steppe- of woestijnbewoner 1682 [wnt snarren] <Frans |
| nomen naamwoord 1638 [Ruijs] <Latijn |
| nomenclatuur stelsel van regels voor naamgeving 1834 [wnt wortelwoord] <Latijn |
| nomenklatoera communistische partijbonzen 1992 [gvd] <Russisch {3.2} |
| nominaal de naam betreffende, naamwoordelijk 1872 [gvd] <Frans |
| nominatie benoeming, voordracht 1586 [wnt:] <Frans |
| nominatief eerste naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| non kloosterzuster 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| nonchalant achteloos 1650 [mey] <Frans |
| nondeju, nondedju tussenwerpsel: bastaardvloek 1905 [wnt zatlap] {4.3} |
| non-descript moeilijk te beschrijven 1972 [R75] <Engels |
| none negende toon 1855 [wnt undecime] <me Latijn |
| nonet muziekstuk voor negen instrumenten 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| nonkel oom 1851 [wnt zeveren] <Frans {1.2.4/4.1.4} |
| no-nonsebeleid beleid met zeer realistische inslag 1987 [De Coster 1999] |
| nonsens onzin 1766 [wnt] <Engels {3.2} |
| non-valeur oninbare vordering 1844 [wnt uitmaken] <Frans {1.2.5} |
| non-valeur waardeloos iemand 1871 [wnt vastroesten] <Frans {1.2.5} |
| nood* dwang der omstandigheden, gebrek 1100 [Willeram] |
| nooddruft* behoefte 1291-1300 [cg Luiks Diat.] {1.2.4/3.1} |
| noodvuur* vuur met reinigende kracht ontstoken door wrijving 776-800 [cg ii 1 Heidense prakt.] {2.5/3.1} |
| nooit* bijwoord van tijd: op geen enkel tijdstip 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.7} |
[pagina 1025]
[p. 1025]
| noord* windstreek 790-793 [Claes] {2.3} |
| noorden* recht tegenover het zuiden 1240 [Bern.] |
| noorderlicht* verschijnsel aan de noordelijke hemel 1736 [wnt verheveling] {4.1.1} |
| noot aantekening 1240 [Bern.] <Frans |
| noot* vrucht 1285 [cg Rijmb.] {4.1.2} |
| noot muzieknoot 1287 [cg NatBl] <Frans |
| nootmuskaat specerij 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.6} |
| nop* knoop, propje 1252 [mnw] |
| nopen* dwingen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| nopens* voorzetsel 1500 [mnw] {4.2} |
| noppes* onbepaald voornaamwoord 1844 [moo] {4.2} |
| nor* gevangenis 1881 [wnt] |
| norbertijn monnik van de orde van de H. Norbertus 1710 [wnt vergelijken] {4.1.8} |
| norit actieve kool 1929 [kwt] |
| norm richtsnoer 1889 [Picarta: titel van L.W.E. Rauwenhoff] <Frans |
| normaal loodlijn 1824 [wnt normaal ii] <Frans |
| normaal overeenkomstig de regel 1847 [kku] <Frans |
| normaliteit het normaal zijn 1847 [kku] <Frans |
| normaliter bijwoord van hoedanigheid: gewoonlijk 1910 [wnt warm] <Latijn |
| normatief een norm stellend 1832 [wei] <Frans |
| nors* stuurs 1350 [mnw] |
| nostalgie heimwee 1824 [wei] <Frans |
| nota aantekening 1525 [wnt wellustig] <Latijn |
| nota rekening 1843 [wnt] <Latijn |
| notabel voornaam 1401-1450 [mnw] <Frans |
| nota bene bijwoord van modaliteit: let op 1623 [wnt] <Latijn |
| notaris openbaar ambtenaar 1290 [mnw] <Latijn |
| notatie het optekenen 1698 [mey] <Frans |
| notebook draagbare computer 1991 [hcc nieuwsbrief jan. 1, 39] <Engels {4.1.17} |
| noteren aantekenen 1400 [mnw] <Frans |
| notie besef 1840 [wnt] <Frans |
| notificatie kennisgeving 1570 [wnt recolement] <Frans |
| notificeren bekendmaken 1635 [wnt] <Latijn |
| notitie aantekening 1566 [wnt vloed] <Latijn |
| notoir bekend, berucht 1497 [hws] <Frans |
| notoriteit algemene bekendheid 1670 [Aanv wnt] <Frans |
| notulen aantekeningen van vergadering 1592 [wnt] <Frans |
| nou* bijwoord van tijd: op het ogenblik 1401-1500 [mnw] {4.1.7} |
| nouveauté nieuwigheid 1824 [wei] <Frans |
| nova ster 1943 [Van Albada, De Bouw van het Inwendige der Sterren, 86-7] <modern Latijn |
| novelle kort prozaverhaal 1864 [wnt] <Duits |
| november elfde maand 1266 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| novice nieuweling (in klooster) 1865-1870 [wnt proef] <Frans {4.1.8} |
| noviciaat proeftijd 1776 [Aanv wnt] <Frans |
| noviteit nieuwigheid 1568 [Aanv wnt] <Latijn |
| novum nieuw feit 1912 [kku] <Latijn |
| nozem branieschopper 1955 [Endt] {4.1.4} |
| nozemdom de nozems als totaliteit 1959 [Aanv wnt] |
| nu* bijwoord van tijd: op het ogenblik 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| nuance schakering 1807 [wnt kleederdracht] <Frans {3.2} |
| nuchter niets gegeten of gedronken hebbend 1240 [Bern.] <Latijn |
| nucleair kern- 1950 [wnt troebel ii] <Frans |
| nucleon verzamelnaam voor de deeltjes van atoomkernen 1967 [wp in kleuren] |
| nucleus kern 1719 [wnt typus] <Latijn |
| nudisme recreëren zonder kleding 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| nudist naaktloper 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| nuf ingebeeld meisje 1599 [Kil.] <Nederduits {3.2} |
| nuk kuur 1573 [Claes] <Duits |
| nul telwoord 1508 [Kool] <Italiaans {3.2/4.2} |
| numeriek door getallen uitgedrukt 1847 [kku] <Frans |
| numerus clausus gesloten aantal leerlingen 1953 [Huizinga] <Latijn |
| numerus fixus gesloten aantal leerlingen 1970 [Recht voor raap] <Latijn |
| numismaat munt- of penningkundige 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| nummer cijfer 1350 [mnw] <Frans |
| nuntius pauselijk ambassadeur 1602 [Aanv wnt] <Latijn {4.1.8} |
| nurks* knorrig 1841 [wnt] |
| nut* voordeel 1505 [mnw] |
| nutatie periodieke verschuiving van de hemelpool 1912 [kku] <Frans |
| nutria knaagdier 1950 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| nuttigen* spijs gebruiken 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| nylon kunststof 1946 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| o* tussenwerpsel: uitroep van verrukking, smart e.d. 1350 [mnw] {4.3} |
[pagina 1026]
[p. 1026]
| oase vruchtbare plaats in woestijn 1824 [wei] <Duits |
| obediëntie gehoorzaamheid 1330 [mnw] <Frans |
| obelisk gedenknaald 1615 [Aanv wnt] <Latijn {3.2} |
| o-benen benen waarvan de knieën naar buiten staan 1872 [gvd] <L {3.4/5} |
| ober kelner 1906 [Aanv wnt] <Duits {4.1.13} |
| obi Japanse gordel 1933 [Westendorp, Japan] <Japans {3.2} |
| object voorwerp 1500 [hws] <Frans |
| objectief zich bepalend tot de feiten 1847 [kku] <Frans |
| oblie dun wafeltje 1380-1420 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| obligaat verplicht 1802-1809 [wnt] <Latijn |
| obligatie schuldbrief 1370-1378 [hws] <Frans |
| obligatoir verplicht 1786 [Aanv wnt] <Frans |
| obligeren verplichten 1274 [cg i 1, 278] <Frans |
| obligo verplichting 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| oblomovisme extreme lamlendigheid 1999 [gvd] |
| oblong langwerpig 1847 [kku] <Frans |
| obool muntje 1832 [wei] <Frans |
| obsceen oneerbaar 1669 [mey] <Frans |
| obscuur duister 1539 [Aanv wnt] <Frans |
| obsederen geheel in beslag nemen 1824 [wei] <Frans |
| observatie waarneming 1485 [mnw] <Frans |
| observator waarnemer 1768 [wnt uiteinde] <Latijn |
| observeren waarnemen 1524 [hws] <Frans |
| obsessie dwangvoorstelling 1824 [wei] <Frans |
| obsoleet verouderd 1824 [wei] <Frans |
| obstakel hinderpaal 1512 [hws] <Frans |
| obstetrie verloskunde 1876 [Med. zakwrd. ned. taal] |
| obstinaat halsstarrig 1480 [mnw] <Latijn |
| obstipatie hardlijvigheid 1847 [Aanv wnt] <me Latijn |
| obstructie tegenwerking, afsluiting 1669 [mey] <Frans |
| ocarina blaasinstrument 1885 [Viotta, Lexicon der toonkunst] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| occasion koopje 1910 [kwt] <Frans |
| occidentaal westelijk 1650 [mey] <Frans |
| occlusief plofklank 1950 [gvd] <Frans |
| occult verborgen 1669 [mey] <Frans |
| occupatie bezigheid 1468 [hws] <Frans |
| occupatie verhindering 1503 [hws] <Frans |
| occuperen zich bezighouden 1520 [hws] <Frans |
| oceaan wereldzee 1595 [wnt voute] <Frans |
| ocelot katachtige 1770 [Aanv wnt] <Frans {4.1.3} |
| och* tussenwerpsel: uitroep van verdriet of medelijden 1265-1270 [cg Lut.K] {4.3} |
| ocharm* tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1300 [mnw] {4.3} |
| ochtend* (vroege) morgen 1351-1400 [mnw] {1.2.4/4.1.7} |
| octaaf achtste toon van de grondtoon af 1601 [wnt toesein] <Frans |
| octaan koolwaterstof 1937 [A. Viruly, Logboek 54] |
| octant hoekmeter 1740 [Aanv wnt] <Frans |
| octavo boekformaat 1634 [wnt gulden i] <modern Latijn |
| octet muziekstuk voor 8 partijen 1885 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| octogonaal achthoekig 1847 [kku] <Frans |
| octopus inktvis 1881 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| octrooi patent 1817 [wnt] <Frans |
| oculair oog- 1524 [Aanv wnt] <Frans |
| oculeren wijze van enten 1670 [Aanv wnt] |
| ode lyrisch gedicht 1650 [mey] <Frans |
| odeur geur 1669 [mey] <Frans |
| odium het hatelijke 1914 [gvd] <Latijn |
| oecumene algemene kerk 1952 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.8} |
| oedeem vochtophoping 1847 [kku] <Duits of modern Latijn |
| Oedipuscomplex complex waarbij zoons een diepere relatie met de moeder en dochters met de vader hebben 1931 [Aanv wnt] |
| oef tussenwerpsel: uitroep van benauwdheid 1808 [wnt] <Frans {3.2/4.3} |
| oefenen* door herhaling bekwaam maken of worden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| oehoe uilachtige 1809 [wnt uhu] <Duits {1.1} |
| oei* tussenwerpsel: uitroep van pijn of schrik 1657 [wnt] {4.3} |
| oekaze bevelschrift 1872 [gvd] <Frans |
| oelewapper* waardeloze vent 1931-1940 [nrc-h 21/2/2001] |
| oen scheldwoord: sufferd 1612 [Aanv wnt] <? {3.5} |
| oenologie kennis van de wijn 1847 [kku] |
| oeps tussenwerpsel: uitroep van verbazing of schrik 1991 [Hoppenbrouwers] <Engels {4.3/5} |
| oer ijzerhoudende grond 1764 [wnt] <Duits |
| oerkomisch zeer komisch 1924 [gvd] {4.4} |
| oeros herkauwer 1852 [wnt omplompen] <Duits {4.1.3} |
| oeroud zeer oud 1909 [wnt zog] {4.4} |
[pagina 1027]
[p. 1027]
| oersted eenheid van magnetische veldsterkte 1912 [kku] |
| oester mossel 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| oestron eierstokhormoon 1946 [Holleman, Leerboek der organische chemie 158] <Duits {3.2} |
| oetlul* stommeling 1974 [Endt] {3.1} |
| oeuvre gezamenlijk werk 1847 [kku] <Frans |
| oever* rivierrand, kade 1287 [cg NatBl] |
| of* onderschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| of* nevenschikkend voegwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| offday dag dat men niet in vorm is 1940 [Zandvoort, English in the Netherlands] <Engels {4.1.7} |
| offensief aanvallend 1587 [Aanv wnt] <Frans |
| offer gave (aan godheid) 1100 [Willeram] |
| offerande gave (aan godheid) 1240 [Bern.] <Frans |
| offeren (aan godheid) schenken 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| offerte aanbieding 1824 [wei] <Frans |
| officiaal priester die de mis opdraagt 1492 [Curia Palacium 209, 9, 23] <Latijn {4.1.8} |
| official officieel afgevaardigde 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| officiant priester die de mis opdraagt 1599 [Aanv wnt] <Frans {4.1.8} |
| officie ambt 1503 [wnt vertasseeren] <Frans |
| officieel ambtelijk 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| officier rang bij de marine 1685 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| officier rang bij de landmacht 1784-1785 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| officiëren als priester dienst doen 1819 [Aanv wnt] <Frans |
| officieus niet officieel 1842 [Aanv wnt] <Frans |
| officinaal in de apotheek verplicht voorhanden 1847 [kku] <Frans |
| offreren aanbieden 1562 [Aanv wnt] <Frans |
| offsetdruk druktechniek 1912 [Aanv wnt] |
| ofiologie studie van de slangen 1872 [gvd] |
| ofschoon* onderschikkend voegwoord 1732 [wnt uitstaan] {4.2} |
| ogenblik zeer korte tijdruimte 1517 [wnt raadkamer] <Duits |
| ogenschijnlijk blijkbaar 1841-1845 [wnt] <Duits |
| ogief spitsboog 1440 [Claes] <Frans |
| oh tussenwerpsel: uitroep van spijt of droefheid 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans {4.3} |
| ohm eenheid van weerstand 1894 [Aanv wnt] <Duits |
| okapi herkauwer 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| oké, okay tussenwerpsel: goed 1899 [Sanders 1995] <Engels {4.3} |
| oker gele verf uit bepaalde aardsoort 1567 [Claes] <Frans {4.1.5} |
| okkernoot walnoot 1350 [mnw] {1.2.4/4.1.2} |
| oksaal zangerskoor 1441 [mnw] {1.2.4} |
| oksel* holte onder de arm 1240 [Bern.] |
| okshoofd vloeistofmaat 1475 [hws] <Engels {3.2} |
| oktober tiende maand 1279 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| olé tussenwerpsel: uitroep ter aanmoediging 1919 [kwt] <Spaans {3.2/4.3} |
| oleander sierplant 1608 [wnt] <Frans |
| olie vette vloeistof 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| oliebol in olie gebakken bol 1884 [wnt koek] {4.1.6} |
| oliedom uiterst dom 1787-1789 [wnt] |
| oliesel sacrament der stervenden 1421 [mnw] |
| olifant slurfdier 1240 [Bern.] <Frans {4.1.3} |
| oligarchie regering van weinige personen of families 1720 [mey] <Grieks {3.2} |
| Oligoceen geologische periode 1886 [kku eoceen] <Engels |
| oligofrenie achterlijkheid 1948 [kwt] |
| olijf vrucht van olijfboom 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| olijk* guitig 1635 [wnt] |
| olipodriga uit Spanje afkomstige stoofpot 1654 [Vd Sijs 1998] {3.2/4.1.6} |
| ollekebolleke* bepaalde versvorm 1975 [P. Niewint e.a., Potverdriedubbeltjes] {3.1/4.4} |
| olm iep 1276 [cg i 1, 318] <Frans |
| oloroso soort sherry 1953 [wp (sherry)] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| olympiade vierjaarlijkse internationale sportwedstrijd, tijdvak van vier jaar 1824 [wei] <Frans |
| olympiajol zeilboot 1955 [wnt rennen i] <Duits {3.2/4.1.11} |
| om* voorzetsel 1272 [mnw] {4.2} |
| om* bijwoord van plaats 1287 [cg NatBl] |
| oma grootmoeder 1872 [gvd] {4.1.4} |
| omber kleurstof 1642 [wnt toets] <Frans |
| omber kaartspel 1735 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ombrengen* doden 1573 [Plantijn] {4.4} |
| ombrometer regenmeter 1824 [wei] |
| ombudsman vertrouwensman 1963 [Aanv wnt] <Zweeds {3.2} |
| omdat* onderschikkend voegwoord 1637 [wnt] {4.2} |
| omega laatste letter van het Griekse alfabet 1637 [Statenvertaling] <Grieks {3.2} |
[pagina 1028]
[p. 1028]
| omelet eiergerecht 1860 [wnt zout i] <Frans {4.1.6} |
| omen voorteken 1805 [mey] <Latijn |
| omerta het zwijgen van maffialeden 1999 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| omgeving kring waarin men zich begeeft 1825 [wnt] <Duits {1.4} |
| omheinen* met een omheining omgeven 1450 [mnw] |
| omhelzen* de armen om de hals slaan 1393-1402 [mnw] |
| omhoog* bijwoord van plaats: in de hoogte 1486 [mnw] |
| omineus een boos voorteken inhoudend 1658 [mey] <Latijn |
| omissie verzuim 1616 [Aanv wnt] <Frans |
| omitteren weglaten 1637 [wnt assigneeren Suppl] <Latijn |
| omkomen* sterven 1573 [Plantijn] {4.4} |
| omnibus openbaar vervoermiddel 1832 [wei] <Frans {4.1.10} |
| omnibus bundel verhalen 1961 [gvd] <Engels |
| omnipotent alvermogend 1376-1400 [mnw] <Latijn |
| omnium wielerwedstrijd 1950 [gvd] <Engels |
| omnivoor alleseter 1865 [kvw] <Frans |
| omroep* het radio- en later televisiebedrijf als geheel 1922 [Van der Horst in De Standaard 2/10/98] {4.4} |
| omscholen opleiden voor een ander vak 1957 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| omstandigheid* stand van zaken 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| omstreden betwist 1944 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| omstreeks* voorzetsel 1776 [wnt] {4.2} |
| omstreeks* bijwoord van hoedanigheid 1833 [wnt] {3.1} |
| omtrek* hoofdlijn die grenzen van een figuur bepaalt 1586 [Toll.] |
| omtrent* voorzetsel 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| omtrent* bijwoord van hoedanigheid 1285 [cg Rijmb.] |
| omturnen een andere wending geven 1966 [R75] |
| omver* bijwoord van plaats: ondersteboven 1573 [Plantijn] |
| omwille van* voorzetsel 1838 [wnt] {4.2} |
| omzichtig* behoedzaam 1630 [wnt bevreesd] |
| onager paardachtige 1832 [wei] <Latijn {4.1.3} |
| onaneren masturberen 1824 [wei] {4.4} |
| onbehagen misnoegen 1913 [Moortgat] <Duits |
| onbeholpen* onhandig 1853 [wnt] |
| onbehouwen* ruw 1458 [mnw] |
| onbekookt ondoordacht 1854-1855 [wnt] |
| onbeschoft lomp 1588 [Kil.] <Nederduits {3.2} |
| onbestemd onbepaald, vaag 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| onbestendig wisselvallig 1637 [wnt] <Duits |
| onbesuisd* onbeheerst 1599 [Kil.] |
| onbevangen vrijmoedig 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| onbewimpeld* openhartig 1477 [Teuth.] |
| ondanks* voorzetsel 1420 [mnw] {4.2} |
| onder* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| onder* bijwoord van plaats 1330 [mnw] |
| onderbouwen schragen 1591-1600 [wnt] <Duits |
| onderdaan* onderworpene 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onderhavig waarvan op het ogenblik sprake is 1818-1821 [wnt] <Duits |
| onderhevig* lijdende aan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onderhuids* onder de huid 1805 [wnt] {3.1/5} |
| onderkast kleine letter 1860-1861 [wnt] |
| onderknuppel* ondergeschikte 1980 [De Coster 1999] {3.1} |
| onderling* onder elkaar 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| onderrichten onderwijzen 1550 [wnt artikel Suppl] <Duits |
| ondershands* bijwoord van hoedanigheid: in het geheim 1764 [wnt vendutie] {3.1} |
| ondertussen* bijwoord van tijd: inmiddels 1632 [wnt] {4.1.7} |
| onderwerp* als grammaticale term: zinsdeel dat in persoon en getal met vervoegde werkwoord overeenkomt 1585 [wnt] |
| onderwerp* zaak waarover men spreekt 1784-1785 [wnt] |
| onderwijzer* leraar 1784-1785 [wnt] |
| onduleren golven 1847 [kku] <Frans |
| oneindig* geen einde hebbend 1635 [wnt zijn iii] |
| ongans* ongezond 1287 [cg NatBl] |
| ongeacht* voorzetsel 1806-1807 [wnt] {4.2} |
| ongedierte* schadelijke of lastige dieren 1623 [wnt] {3.1} |
| ongekunsteld ongemaakt 1826 [wnt] <Duits {1.4} |
| ongelikt* ongepolijst, ruw 1720 [wnt] |
| ongesteld* in lichte mate ziek 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| ongesteld* menstruerend 1961 [gvd] {3.1} |
| ongeveer bijwoord van hoedanigheid: om en nabij 1599 [Claes] <Duits |
| onguur* schrikaanjagend, ruw 1287 [cg NatBl] |
[pagina 1029]
[p. 1029]
| onhebbelijk onvriendelijk 1393-1402 [mnw] <Duits |
| onheus* onbeleefd 1642 [wnt] |
| onkosten kosten 1374 [mnw] |
| onnozel onschuldig, dom 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onomasticon lijst van namen 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| onomatopee klanknabootsend woord 1824 [wei] <Frans |
| onpasselijk misselijk, onwel 1693 [wnt wateren] |
| onraad* gevaar 1300 [mnw] |
| ons* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| ons gewicht 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| onstuimig wild 1573 [Claes] <Duits |
| ontberen* missen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontbijten* ochtendmaal eten 1240 [Bern.] {1.2.5} |
| ontbreken* mankeren 1285 [cg Rijmb.] |
| ontdaan* van streek 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontdooien* vloeibaar worden van ijs 1602 [wnt vlijen] |
| ontfermen, zich* uit de nood helpen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontfutselen* listig ontnemen 1618 [wnt] |
| ontgelden* moeten boeten 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontginnen* bebouwbaar maken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontgoocheling ontnuchtering 1874 [Picarta: titel van A. Rutgers v.d. Loeff] <? {3.5} |
| onthaasting het rustiger aan doen 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| onthalen* trakteren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onthouden* niet vergeten 1285 [cg Rijmb.] |
| onthouden* niet geven 1429 [mnw] |
| onthutsen* doen ontstellen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| ontiegelijk* bijwoord van hoedanigheid: enorm, zeer veel 1961 [gvd] {3.1} |
| ontij* donkere tijd van de dag 1638 [wnt] |
| ontlasting* uitwerpselen 1704 [Hannot&Hoogstraten] {4.4} |
| ontluiken* (zich) ontsluiten 1348 [mnw] |
| ontmoeten* toevallig tegenkomen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontoerekeningsvatbaar niet verantwoordelijk voor zijn daden 1916 [wnt toerekeningsvatbaar] <Duits {1.4/3.2} |
| ontogenese ontwikkeling van een levend wezen 1918 [wnt vitalistisch] |
| ontologie leer van het zijn 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ontredderd* gehavend 1616 [wnt ontredderen] |
| ontrieven* ongemak veroorzaken 1427 [mnw] |
| ontroeren* in het gemoed treffen 1637 [wnt] |
| ontslapen* sterven 1637 [wnt] {4.4} |
| ontsnappen* ontkomen 1648 [wnt] |
| ontspringen* ontsnappen aan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontstaan* vorm krijgen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontsteltenis* verwarring 1636 [wnt wijlen] {3.1} |
| ontstentenis* het niet voorhanden zijn 1783 [Claes] {3.1} |
| ontucht onkuisheid 1625 [wnt] |
| ontvangst* het ontvangen 1648 [wnt] {3.1} |
| ontvankelijk* vatbaar voor indrukken 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| ontvreemden* ontstelen 1333 [mnw] |
| ontwaken* wakker worden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontwaren* gewaarworden 1790 [Toll.] |
| ontwerpen* uitdenken, schetsen 1380 [mnw] |
| ontwikkelen* ontvouwen 1679 [wnt] |
| ontwrichten* uit zijn verband rukken 1765 [wnt zinking] |
| ontzag* eerbied 1599 [Kil.] |
| ontzetten* verbijsteren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontzetten* bevrijden 1285 [cg Rijmb.] |
| ontzien* sparen 1236 [cg i 1, 21] |
| onverdroten* niet ontmoedigd 1451-1500 [mnw] |
| onverhoeds* plotseling 1445 [mnw] |
| onverholen* niet verborgen 1350 [mnw] |
| onverlaat* slechte kerel 1589 [Claes Tw. 12] |
| onverlet* onbelemmerd, ongedeerd, zonder uitstel 1350-1384 [mnw] |
| onverminderd* voorzetsel 1577 [wnt] {4.2} |
| onversaagd onverschrokken 1285 [cg Rijmb.] |
| onvertogen* ongepast 1695 [wnt] |
| onvoorzien* onverhoeds 1285 [cg Rijmb.] |
| onweer* donderbui 1285 [cg Rijmb.] {4.1.1} |
| onwijs* erg goed 1985 [De Coster 1999] {3.1} |
| onyx steensoort 1566 [wnt] <Frans |
| onzalig* ellendig 1561 [wnt] |
| onzijdig* neutraal 1631 [wnt] {3.1} |
| onzijdig* als grammaticale term: neutrum 1706 [Ruijs] |
| onzin* zottenklap 1818 [wnt brommen] |
| ooft* fruit 901-1000 [cg wps Gloss.] {4.1.2} |
| oog* gezichtsorgaan 901-1000 [wps] |
| oogappel* lieveling 1637 [wnt] |
| oogappel* pupil 1776 [wnt] |
| ooglid* huidplooi over het oog 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| oogst het inzamelen van gewassen 1240 [Bern.] |
| ooi* wijfjesschaap 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| ooievaar* reigerachtige 1240 [Bern.] |
[pagina 1030]
[p. 1030]
| ooit* bijwoord van tijd: te eniger tijd 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.7} |
| ook* bijwoord van modaliteit: bovendien 1001-1050 [cg i, 118] |
| oom* broer van vader of moeder 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| oor* gehoororgaan 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| oorbaar* welgevoeglijk 1841 [wnt oorbaar ii] |
| oord* plaats, plek 951-1000 [Claes] {2.3} |
| oord* munt 1252 [mnw] {4.1.12} |
| oordeel* mening 1240 [Bern.] |
| oorgetuige* iemand die bij een gesprek aanwezig is 1965 [Carmiggelt, Mooi weer vandaag 60] {4.4} |
| oorkonde schriftelijke getuigenis 1806 [Picarta: Oorkonden betrekklijk oprigting] <Duits {1.3} |
| oorlam borrel 1887 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| oorlof* vergunning 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| oorlog* strijd tussen volkeren of staten 1240 [Bern.] |
| oorsprong* aanvang 1301-1400 [mnw] |
| oortje* munt 1350 [mnw] {4.1.12} |
| oorvijg* klap 1599 [wnt oorveeg] |
| oorwurm* insect 1351 [mnw] |
| oorzaak reden 1401-1425 [mnw] <Duits |
| oost* windstreek 802-82 |